661. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2010 |
|
Czyżewski A., Stępień S. Wokół problemu „błędu złożenia” we Wspólnej Polityce Rolnej UE
Autor | Andrzej Czyżewski, Sebastian Stępień |
Tytuł | Wokół problemu „błędu złożenia” we Wspólnej Polityce Rolnej UE |
Title | Around the problem of ‘composition error’ in the Common Agricultural Policy of the EU |
Słowa kluczowe | Wspólna Polityka Rolna (WPR), Unia Europejska (UE) |
Key words | Common Agricultural Policy (CAP), European Union (EU |
Abstrakt | Celem pracy jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, na ile wspólna polityka rolna dąży do osiągnięcia optymalności na poziomie mikro i makroekonomicznym, przy jednoczesnym uwzględnieniu kryteriów społecznych i środowiskowych. Autorzy chcą zwrócić uwagę na problem „błędu złożenia” mechanizmów WPR, czyli sprzeczności w dążeniu do zrównoważenia sektora rolnego. Z przeprowadzonej oceny instrumentarium unijnej polityki rolnej wynika, że osiągniecie optimum równocześnie w trzech płaszczyznach (ekonomicznej, społecznej i środowiskowej) jest niemożliwe, można tylko dążyć do zmniejszenia rozbieżności. W artykule wykazano, że część rozwiązań WPR nie jest wolna od klasycznego błędu złożenia, chociaż kolejne reformy polityki rolnej zmierzają w kierunku jego ograniczenia. |
Abstract | The aim of the study is to find the answer to the question of how the Common Agricultural Policy aims to achieve optimality at the micro and macro levels, while taking into account social and environmental criteria. The authors wish to draw attention to the problem of ‘composition error’ in the mechanisms of CAP, or contradictions in the pursuit of sustainability in agricultural sector. The achievement by the EU agricultural policy instruments of an optimum simultaneously in three dimensions (economic, social and environmental) is impossible, one can only strive to reduce discrepancies between them. The article shows that a part of solutions in CAP is not free from a classical ‘compostion error’, although consecutive reforms of agricultural policy head towards its limitation. |
Cytowanie | Czyżewski A., Stępień S. (2010) Wokół problemu „błędu złożenia” we Wspólnej Polityce Rolnej UE.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 10(25), z. 4: 12-24 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2010_T10(25)_n4_s12.pdf |
|
 |
662. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2010 |
|
Roszkowska-Mądra B. Typologia systemów gospodarowania w rolnictwie jako przykład stosowania zasady good governance w rozwoju obszarów ONW
Autor | Barbara Roszkowska-Mądra |
Tytuł | Typologia systemów gospodarowania w rolnictwie jako przykład stosowania zasady good governance w rozwoju obszarów ONW |
Title | Typology of farming systems as a tool for implementation of the good governance rule in less favoured areas development |
Słowa kluczowe | good governance. ONW, obszary wiejskie, rozwój zrównoważony |
Key words | good governance, LFA, rural area, sustainable development |
Abstrakt | W pracy przedstawiono uzasadnienie stosowania zasad dobrego rządzenia w polityce rozwoju obszarów wiejskich o niekorzystnych warunkach gospodarowania w rolnictwie (ONW). W celu usprawnienia i poprawy skuteczności zarządzania rozwojem obszarów ONW, które są postrzegane jako ,,wymagające” w sferze rozpoznawania i planowania rozwoju, zaproponowano wykorzystanie typologii systemów gospodarowania w rolnictwie. Takie podejście do zarządzania rozwojem ONW pozwala na elastyczne stosowanie i bardziej efektywne wykorzystanie instrumentów wsparcia kierowanych na te tereny. To może przyczynić się do możliwie skutecznego rozwiązywania zróżnicowanych problemów rozwojowych na ONW, jak również do wdrażania powszechnie akceptowanego europejskiego podejścia do rozwoju wsi i rolnictwa, jakim jest paradygmat zrównoważonego i wielofunkcyjnego rozwoju. |
Abstract | A justification of using the good governance rule in the policy of less favoured areas (LFAs) development was presented. Using typology of farming systems for increasing efficiency of public governance in the LFAs development was discussed. This approach allows a flexible implementation of different measures applied in these very diverse areas. Then, public measures and instruments could be more effectively utilized and natural, social and economic problems occurring in LFAs can be solved in a shorter period of time. Also, the European paradigm of rural areas sustainable development involving multifunctionality and diversification of agriculture can be implemented more effectively |
Cytowanie | Roszkowska-Mądra B. (2010) Typologia systemów gospodarowania w rolnictwie jako przykład stosowania zasady good governance w rozwoju obszarów ONW.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 10(25), z. 4: 82-89 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2010_T10(25)_n4_s82.pdf |
|
 |
663. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Mańkowski D., Roszkowska-Mądra B. Determinanty decyzji rolników o korzystaniu z funduszy Unii Europejskiej i kredytów na działalność rolniczą w województwie podlaskim
Autor | Dariusz Mańkowski, Barbara Roszkowska-Mądra |
Tytuł | Determinanty decyzji rolników o korzystaniu z funduszy Unii Europejskiej i kredytów na działalność rolniczą w województwie podlaskim |
Title | Determinants of farmers. Decisions about production credit and ue measures: a case study for a rural area of dairy production system in podlasie province |
Słowa kluczowe | binarna regresja logistyczna, rodzinne gospodarstwa rolne, decyzje rolników, fundusze unijne, kredyty na produkcję, system produkcji mlecznej |
Key words | binary logistic regression, family farms, farmers. decisions about production credit and UE measures, dairy production system |
Abstrakt | Celem opracowania jest określenie zależności prawdopodobieństwa podjęcia decyzji przez rolników o korzystaniu z różnych funduszy unijnych oraz z kredytów na działalność rolniczą od wielu zmiennych przyczynowych, charakteryzujących wielostronnie gospodarstwa rolne w rejonie intensywnej produkcji mlecznej województwa podlaskiego. Zastosowano metodę binarnej regresji logistycznej na podstawie danych ankietowych ze 124 rodzinnych gospodarstw rolnych w dwóch gminach. Stwierdzono, że prawdopodobieństwo korzystania przez rolników z funduszy unijnych w badanym obszarze wiejskim, było uwarunkowane głównie przez kapitał ludzki oraz potencjał i system produkcji rolniczej gospodarstw. Prawdopodobieństwo korzystania przez rolnik ów z kredytów na działalność rolniczą zależy głównie od kapitału społecznego i ludzkiego, a także rezultatów produkcyjno-ekonomicznych produkcji rolniczej, zwłaszcza zwierzęcej. |
Abstract | The objective of the paper was to describe relationships of probability of farmers. decisions about production credit and UE measures on many cause variables characterizing different attributes of farms in a rural area of dairy production system in Podlasie province. The studied relationships were analyzed using binary logistic regression on the basis of data collected from a questionnaire sample of 124 family farms in two municipalities. Probability of farmers. decisions about UE measures in the studied area was determined mainly by human capital and agricultural production system in farms. Probability of farmers. decisions about production credit in this area was affected mostly by social and human capital as well as efficiency of agricultural production system, especially livestock production system. |
Cytowanie | Mańkowski D., Roszkowska-Mądra B. (2010) Determinanty decyzji rolników o korzystaniu z funduszy Unii Europejskiej i kredytów na działalność rolniczą w województwie podlaskim.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 1: 14-27 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n1_s14.pdf |
|
 |
664. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Gębska M., Malak-Rawlikowska A., Spaltabaka E. Społeczne i prawne aspekty podwyższenia norm dobrostanu bydła mlecznego w wybranych krajach europejskich i w Polsce
Autor | Monika Gębska, Agata Malak-Rawlikowska, Edyta Spaltabaka |
Tytuł | Społeczne i prawne aspekty podwyższenia norm dobrostanu bydła mlecznego w wybranych krajach europejskich i w Polsce |
Title | Social and legal aspects of upgrading dairy welfare norms in selected european countries and in poland |
Słowa kluczowe | dobrostan zwierząt, bydło mleczne, podwyższone standardy dobrostanu, społeczeństwo |
Key words | animal welfare, dairy cattle, upgraded animal welfare standards, society |
Abstrakt | W opracowaniu przedstawiono przegląd prawa, prywatnych standardów i inicjatyw europejskich dotyczących dobrostanu bydła mlecznego oraz odniesiono je do doświadczeń polskich w tym zakresie. Przedstawiono również stosunek konsumentów, organizacji pozarządowych i detalistów do kwestii dobrostanu. Stwierdzono, że konsumenci chcą, aby zwierzęta traktowane były humanitarnie, jednak nie mają wystarczającej wiedzy na temat systemów utrzymywania bydła i dobrostanu zwierząt. Do najważniejszych aspektów dobrostanu bydła zaliczyć można m.in. dostęp do pastwiska, unikanie wiązania zwierząt, efektywny ubój. Unijna legislacja dotycząca dobrostanu jest bardzo ogólna, wiele kluczowych problemów nie znajduje w niej pełnego rozwiązania. Przepisy prawne większości krajów członkowskich nie wykraczają poza prawo unijne. Podwyższone normy obowiązują w prawodawstwie Szwecji, Niemiec i Wielkiej Brytanii. W Unii Europejskiej zarejestrowano wiele prywatnych standardów wdrażających podwyższone normy dobrostanu zwierząt. Doświadczenia Polski w tym zakresie są bardzo skromne. |
Abstract | The paper presents an overview of law, private standards and European initiatives for the welfare of dairy cattle, and the Polish experience in this field. There are also presented the attitudes of consumers, NGOs and retailers towards the animal welfare issues. It was found that consumers want animals to be treated humanely, but do not have sufficient knowledge about problems of their welfare. The most important dairy cows welfare aspects are, for example, access to pasture, avoidance of tethering, stunning efficiency. EU legislation on animal welfare is very general, many of the key problems do not have complete, precise solutions. The national legislation of the majority EU countries do not go beyond the EU law frames. Increased standards are in force in the Swedish, German and British legislation. There are many private standards implementing higher animal welfare standards in European Union. Polish experience in this area are very poor. |
Cytowanie | Gębska M., Malak-Rawlikowska A., Spaltabaka E. (2010) Społeczne i prawne aspekty podwyższenia norm dobrostanu bydła mlecznego w wybranych krajach europejskich i w Polsce .Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 1: 28-42 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n1_s28.pdf |
|
 |
665. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Ziętara W. Koszty i dochodowość produkcji mleka w polskich gospodarstwach w latach 2006-2009
Autor | Wojciech Ziętara |
Tytuł | Koszty i dochodowość produkcji mleka w polskich gospodarstwach w latach 2006-2009 |
Title | Costs and profitability of milk production in polish dairy farms in years 2006-2009 |
Słowa kluczowe | gospodarstwa mleczne, pogłowie krów, wydajność mleczna, ceny skupu mleka, opłacalność produkcji mleka |
Key words | dairy farms, milk field, milk farm gate price, milk production profitability |
Abstrakt | Omówiono organizację polskich gospodarstw mlecznych, ich efekty produkcyjne i koszty produkcji mleka w latach 2006-2008. Dokonano także oceny organizacji polskich gospodarstw mlecznych i ich efektów produkcyjno-ekonomicznych, w konfrontacji z odpowiednimi gospodarstwami krajów Unii Europejskiej za 2008 r. W polskich gospodarstwach w tym okresie wystąpił wzrost stopnia koncentracji produkcji mleka i wzrost wydajności mlecznej krów. Wzrosła jednocześnie produktywność pracy i ziemi. Polskie gospodarstwa mleczne, w porównaniu z gospodarstwami Unii Europejskiej, charakteryzują się niższą produktywnością pracy i ziemi. Zmniejsza się natomiast różnica między cenami skupu mleka w Polsce a krajami Unii Europejskiej. Ceny skupu mleka w Polsce są niższe niż w krajach UE. |
Abstract | In the paper organization of Polish dairy farms, its outputs and costs of milk production in the years 2006-2008 are presented. An assessment of the Polish dairy farms performance in the year 2008 in comparison with farms from the EU has been made. In Polish farms in the given period concentration ratio and milk yield have increased. The labour and land productivity ratios have been improved, however remain still below the EU average level. The difference between farm gate milk procurement prices decreased, however the prices in Poland are still lower than in other EU countries. |
Cytowanie | Ziętara W. (2010) Koszty i dochodowość produkcji mleka w polskich gospodarstwach w latach 2006-2009.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 1: 53-66 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n1_s53.pdf |
|
 |
666. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Wójcik A. Koszty i dochodowość produkcji mleka w gospodarstwach krajów europejskich
Autor | Agata Wójcik |
Tytuł | Koszty i dochodowość produkcji mleka w gospodarstwach krajów europejskich |
Title | Costs and profitability of dairy farms in european union |
Słowa kluczowe | gospodarstwa mleczne, produkcja mleka, koszty, przychody |
Key words | dairy farms, milk production, costs, returns |
Abstrakt | Przedstawiono kształtowanie się kosztów bezpośrednich produkcji mleka, kosztów pracy i ziemi, budynków, kwoty mlecznej oraz kosztów całkowitych. Najważniejszym źródłem przychodów w analizowanych gospodarstwach były przychody ze sprzedaży mleka. Dodatkowym źródłem przychodów była sprzedaż bydła, a także płatności bezpośrednie oraz pozostałe przychody. Artykuł dostarcza także informacji o dochodowości oraz progach rentowności badanych gospodarstw. Do przeprowadzenia badania wykorzystano dane z gospodarstw specjalizujących się w produkcji mleka zebrane dla Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka (European Dairy Farmers) w 2008 roku. |
Abstract | Costs, outputs and profitability of farms specializing in milk production in 2008 are analyzed in this paper. The analysis made by using European Dairy Farmers data. Research includes milk production, milk yield, milk price, direct costs of milk production, labour related costs, land costs, buildings costs, quota costs, milk and animal returns, farm income and break-even-points. |
Cytowanie | Wójcik A. (2010) Koszty i dochodowość produkcji mleka w gospodarstwach krajów europejskich.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 1: 67-74 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n1_s67.pdf |
|
 |
667. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Gonet D. Zarządzanie bazą surowcową w cukrowniach tworzących organizację sieciową
Autor | Danuta Gonet |
Tytuł | Zarządzanie bazą surowcową w cukrowniach tworzących organizację sieciową |
Title | Managing raw materials in the sugar industry of the network organizations creation |
Słowa kluczowe | organizacja sieciowa, cukrownia, zarządzanie bazą surowcową, burak cukrowy |
Key words | network organization, sugar industry, managing of raw materials, sugar beet |
Abstrakt | Regulacja rynku cukru oraz procesy restrukturyzacji i prywatyzacji w przemyśle cukrowniczym, będące wynikiem integracji z Unią Europejską, przyczyniły się do powstania i rozwoju organizacji sieciowych w Polsce w tej branży przemysłu przetwórczego. Artykuł przedstawia główne kierunki zmian w zarządzaniu bazą surowcową w cukrowniach, należących do śląskiej Spółki Cukrowej S.A., która od 2003 r. należy do Südzucker Polska Sp. z o.o. |
Abstract | The regulations of sugar market and the process of restructuring, in the sugar industry, which are the result of the integration with European Union caused the establishment and development of web organizations in Poland in this field of industry. The article indicates the main directions of changes in management resource-base in sugar factories which belong to Slaska Spolka Cukrowa S.A. that since 2003 has belonged to Südzucker Polska Sp. z o.o. |
Cytowanie | Gonet D. (2010) Zarządzanie bazą surowcową w cukrowniach tworzących organizację sieciową.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 1: 90-97 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n1_s90.pdf |
|
 |
668. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Gutowska K., Kisiel R. Unijna pomoc finansowa jako czynnik stymulujący przekształcenia w polskim rolnictwie po akcesji europejskiej
Autor | Katarzyna Gutowska, Roman Kisiel |
Tytuł | Unijna pomoc finansowa jako czynnik stymulujący przekształcenia w polskim rolnictwie po akcesji europejskiej |
Title | Union financial assistance as the stimulating factor of transformation in polish agriculture after european accesion |
Słowa kluczowe | produkcja rolnicza, Wspólna Polityka Rolna, wykorzystanie funduszy unijnych |
Key words | agriculture production, Common Agriculture Policy, utilization of union funds |
Abstrakt | Opracowanie zawiera ocenę wykorzystania wsparcia unijnego oraz skutków realizacji projektów na rzecz polskiego rolnictwa w pierwszym okresie programowania po akcesji Polski do UE. Ocenę wykonano na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród 51 właścicieli gospodarstw rolnych z powiatów ciechanowskiego i działdowskiego. W opracowaniu przedstawiono opinie respondentów, dotyczące wpływu wsparcia unijnego na dynamikę procesów restrukturyzacyjnych i modernizacyjnych w polskim rolnictwie, poziom dochodów rolników oraz konkurencyjność gospodarstw. Po zakończeniu pierwszego okresu programowania, respondenci zauważyli znaczną popraw ę w wyposażeniu gospodarstw w maszyny oraz urządzenia rolnicze i dostosowaniu ich do wymogów sanitarno-weterynaryjnych UE (54% rolników z powiatu ciechanowskiego, 48% z powiatu działdowskiego). Zasilenie gospodarstw środkami unijnymi wpłynęło na intensyfikację działań w zakresie modernizacji budynków gospodarczych (odpowiednio 35 i 28%), zwiększenie skali i wydajności produkcji (odpowiednio 47, 48%), a tym samym przyczyniło się do obniżenia kosztów wytwarzania i poprawy sytuacji materialnej rolników (odpowiednio 66, 80%). |
Abstract | This article aims to assess the advantages of European Union relief and results of projects implemented in Polish agriculture in the first accession period. Surveys were conducted in a group of 51 farmers from land ciechanowski and dzialdowski. The purpose of this research was to evaluate the farmers. opinion about the influence of: EU financial assistance on the dynamism of the process of restructure and modernization in Polish agriculture, the level of Polish farmers. income and farm competitiveness. After the first accession period farm owners noticed considerable improvement in farm equipment and sanitary- veterinary conditions (54% from ciechanowski, 48% from dzialdowski). EU financial aid resulted in modernization of farms buildings (35%, 28%), increase in scale and efficiency of agriculture production (47%, 48%), what took effect in reduction in production costs and better financial situation of Polish farmers (66%, 80%). |
Cytowanie | Gutowska K., Kisiel R. (2010) Unijna pomoc finansowa jako czynnik stymulujący przekształcenia w polskim rolnictwie po akcesji europejskiej.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 1: 98-108 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n1_s98.pdf |
|
 |
669. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Majewski E. Udział młodych naukowców w realizacji projektów europejskich jako szansa poprawy warsztatu metodycznego
Autor | Edward Majewski |
Tytuł | Udział młodych naukowców w realizacji projektów europejskich jako szansa poprawy warsztatu metodycznego |
Title | Participation of young researchers in realization of European research projects as an opportunity to improve methodological capabilities |
Słowa kluczowe | międzynarodowe projekty badawcze, analiza kosztów i korzyści, młodzi pracownicy naukowi |
Key words | international research projects, costs and benefits, young researchers |
Abstrakt | Uczestnictwo w projektach badawczych jest bez wątpienia kluczowym czynnikiem w rozwoju zawodowym młodych pracowników naukowych. W szczególności cenne jest zaangażowanie w działalność badawczą w ramach międzynarodowych projektów finansowanych ze środków Unii Europejskiej ze względu na szanse, jakie stwarza udział w dużych zespołach badawczych otrzymujących znaczące fundusze na zaawansowane metodycznie projekty badawcze. W opracowaniu poddano analizie wyniki badań ankietowych przeprowadzonych na próbie 17 pracowników naukowych reprezentujących nauki ekonomiczno-rolnicze. Wynik tej analizy przeprowadzonej z zastosowaniem wzorca analizy SWOT prowadzi do wniosku, że zgłoszone przez ankietowanych korzyści i szanse wyraźnie przeważają nad osobistymi kosztami i zagrożeniami. Wśród korzyści młodzi naukowcy najwyżej oceniają możliwość doskonalenia warsztatu naukowego (głównie poprzez zdobywanie nowej wiedzy metodycznej) i nawiązywanie kontaktów z naukowcami z zagranicznych ośrodków naukowych. Inspiracje wynikające z pracy w tych projektach i perspektywy kontynuowania współpracy w przyszłości wymieniane są jako najważniejsze szanse. Do najsilniej podkreślanych osobistych „kosztów” należy zaliczyć konflikty z obowiązkami rodzinnymi i z innymi obowiązkami zawodowymi. |
Abstract | Active involvement of young scientists in research activities in early stages of their careers in science undoubtedly is a key driver of their professional development. Specifically, participation in European research projects that provide substantial funding for collaborative research by international teams may be considered as a great opportunity for young researchers. In this paper results of the survey made on the sample of 17 young scientists are presented. The general conclusion from the analyses conducted with the use of SWOT analysis framework is that reported benefits and opportunities significantly overcome potential personal costs and threats. Of the benefits young researchers rank the highest is the possibility to gain new knowledge and skills and to establish contacts within the international research community. Inspiration resulting from previous activities and the possibility of being involved in future international projects are considered the most important opportunities. Conflict with other work responsibilities and less time devoted to families are the key personal costs. |
Cytowanie | Majewski E. (2010) Udział młodych naukowców w realizacji projektów europejskich jako szansa poprawy warsztatu metodycznego.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 2: 76-83 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n2_s76.pdf |
|
 |
670. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Mielcarek A. Rzut oka na historię historii myśli ekonomicznej jako dyscypliny akademickiej
Autor | Andrzej Mielcarek |
Tytuł | Rzut oka na historię historii myśli ekonomicznej jako dyscypliny akademickiej |
Title | A glance at the history of economic thought history as an academic discipline |
Słowa kluczowe | historia nauki, historia myśli ekonomicznej |
Key words | history of science, history of economic thought |
Abstrakt | Opracowanie przedstawia rozwój historii myśli ekonomicznej jako dyscypliny akademickiej. Etapy rozwoju określają daty wydania podstawowych dzieł, miejsce tej dyscypliny w programach kształcenia, pojawianie się czasopism i stowarzyszeń. |
Abstract | The article presents the development of economic thought history seen as an academic discipline. It is organized around publication dates of major works, the place of the discipline in school curricula and appearance of periodicals and societies. At the end of the 1830s, a French economist J. A. Blanqui published the history of economic thought and at the end in the late eighties J. K. Ingram’s history was released. At the beginning of the 20th century there appeared Polish textbooks including also the history of thought in Poland. The next stage occurred in the 1960s and 1970s. Periodicals and societies of economic historians were established in the USA and Western Europe. It was accompanied by the decrease of the discipline’s significance in the education of economists. In Poland the aforementioned institutionalization stage did not occur. |
Cytowanie | Mielcarek A. (2010) Rzut oka na historię historii myśli ekonomicznej jako dyscypliny akademickiej.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 2: 90-99 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n2_s90.pdf |
|
 |
671. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Kusz D., Ruda M. Poziom wsparcia finansowego Unii Europejskiej w działalności inwestycyjnej polskich gospodarstw rolniczych
Autor | Dariusz Kusz, Maria Ruda |
Tytuł | Poziom wsparcia finansowego Unii Europejskiej w działalności inwestycyjnej polskich gospodarstw rolniczych |
Title | The level of EU financial support in investment activity of Polish farms |
Słowa kluczowe | fundusze strukturalne UE, inwestycje |
Key words | EU structural funds , investments |
Abstrakt | Celem opracowania jest zaprezentowanie i ocena poziomu wsparcia finansowego z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej (UE) w działalności inwestycyjnej polskich gospodarstw rolniczych. Badania przeprowadzono dla kraju i województw. Stwierdzono, że w województwach, w których przeważają gospodarstwa rolnicze o większym potencjale produkcyjnym, poziom wykorzystania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w działalności inwestycyjnej jest większy niż w województwach o niższym potencjale produkcyjnym rolnictwa. |
Abstract | The paper aims to present and evaluate the level of the EU financial support in investment activity of Polish farms. Analysis were made for the village and for the particular provinces. It was stated that in the provinces there where farms with bigger production capability dominate, the use of the EU structural funds in investment activity is higher than in regions characterized by lower production potential of farms. |
Cytowanie | Kusz D., Ruda M. (2010) Poziom wsparcia finansowego Unii Europejskiej w działalności inwestycyjnej polskich gospodarstw rolniczych.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 140-146 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s140.pdf |
|
 |
672. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Majewski E. Produkcyjne, ekonomiczne i środowiskowe aspekty uproszczenia struktury zasiewów
Autor | Edward Majewski |
Tytuł | Produkcyjne, ekonomiczne i środowiskowe aspekty uproszczenia struktury zasiewów |
Title | Selected production, economic and environmental aspects of crop rotations |
Słowa kluczowe | struktura zasiewów, zmianowanie roślin, monokultura, zmienność plonów, nadwyżki bezpośrednie |
Key words | cropping pattern, crop rotations, monoculture, yields variability, Gross Margin |
Abstrakt | Praktyka rolnicza i wyniki badań naukowych dowodzą, że poprawne agrotechniczne następstwa roślin, w szczególności stosowanie płodozmianów, ma korzystny wpływ na wyniki produkcyjne w produkcji roślinnej, w tym na zredukowanie wahań plonów, a jednocześnie pozytywnie oddziałuje na środowisko przyrodnicze. Współcześnie obserwuje się jednak silne upraszczanie struktury zasiewów i dowolność w kształtowaniu następstwa roślin. W rolnictwie europejskim w większości krajów dominują uprawy zbożowe, co skutkuje wysokim stopniem koncentracji struktury zasiewów. Zilustrowano to za pomocą wskaźnika koncentracji Herfindahla-Hirshmana (HHI). Na podstawie danych z literatury w opracowaniu przedstawiono negatywne skutki nadmiernego upraszczania struktury zasiewów. Posługując się przykładem wieloletnich badań na polu doświadczalnym w Skierniewicach, wykazano, że w porównaniu do monokultury poprawne zmianowanie jest korzystne ze względu na poziom i zmienność plonów oraz nadwyżek bezpośrednich z wybranych upraw polowych. |
Abstract | Agricultural practice and results from several research projects prove that proper crop rotations have a positive impact on level of yields, reduce yields variability and are more environmentally sound. In today’s agriculture in the most of the European countries process of simplification of cropping patterns and high flexibility in sequence of crops is observed. Domination of cereals results with a high concentration in cropping structure, as illustrated with the use of the Herfindahl – Hirshman concentration index (HHI). In the paper, based on available publications negative consequences of over-simplifying cropping structures were discussed. It was shown, on the basis of multi-years rotation experiment in the Experimental Station Skierniewice, that compared to monocultures rotations with the respective crops are beneficial both in terms of yields and gross margins calculated for selected crops. |
Cytowanie | Majewski E. (2010) Produkcyjne, ekonomiczne i środowiskowe aspekty uproszczenia struktury zasiewów .Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 159-169 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s159.pdf |
|
 |
673. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Mickiewicz A., Mickiewicz B. Systemy dopłat bezpośrednich w dawnych krajach Unii Europejskiej (UE-15) w porównaniu do nowych państw członkowskich (NUE-12)
Autor | Antoni Mickiewicz, Bartosz Mickiewicz |
Tytuł | Systemy dopłat bezpośrednich w dawnych krajach Unii Europejskiej (UE-15) w porównaniu do nowych państw członkowskich (NUE-12) |
Title | Direct payments in the old EU-15 countries in the comparison to the new EU-12 members |
Słowa kluczowe | system jednolitej płatności, modele wdrożonych systemów, finansowanie dopłat bezpośrednich, budżet Wspólnej Polityki Rolnej |
Key words | uniformed payments system, models of initiate systems, financing of direct payments, budget of the Common Rural Policy |
Abstrakt | Celem opracowania było dokonanie porównań w zakresie stosowanych systemów wsparcia bezpośredniego pomiędzy krajami UE-15 a państwami członkowskimi NUE-12. Ze względów historycznych w krajach UE-15 stosowano system jednolitej płatności (SPS), który charakteryzował się różnymi modelami, pozwalającymi na wspieranie niektórych kierunków produkcji. W państwach NUE-12 wprowadzono system jednolitej płatności obszarowej (SAPS), ściśle powiązany z powierzchnią użytkowanych gruntów. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono występowanie istotnych różnic w zakresie stosowania instrumentów dopłat bezpośrednich. Finansowanie płatności obszarowej w ramach I filaru WPR w krajach UE-15 stanowiło 82,8% ogólnego budżetu WPR, natomiast w państwach NUE-12 ten poziom wynosił 51,8%. W przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych poziom wsparcia w pierwszym przypadku wyniósł 256,1 euro, zaś w drugim przypadku – 109,8 euro. Reforma WPR ma doprowadzić do konwergencji tych systemów płatności jednolitej. |
Abstract | The paper aims to compare the frame of support between so called old (EU-15) and new EU countries (NUE-12). From the historical basis in the UE-15 there was applied a system of uniformed payment (SPS) which was characterized by different models allowing support of some production branches. In the NEU-12 there was applied a uniformed area payment system connected with the territory of agrarian area in use. The research shows that there are significant differences between those applied payment instruments. Financing the payments in the frame of the 1st pillar of Common Agricultural Policy in the EU-15 presents 82.8% of the total budged of the CAP, whereas in the NEU-12 this level amounted 51.8%. Recalculating this by 1 ha of arable lands the level of support in the 1st case was 256.1 euro, and in the 2nd case was 109.8 euro. The aim of the CAP reform is to standardize those payments systems. |
Cytowanie | Mickiewicz A., Mickiewicz B. (2010) Systemy dopłat bezpośrednich w dawnych krajach Unii Europejskiej (UE-15) w porównaniu do nowych państw członkowskich (NUE-12).Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 170-180 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s170.pdf |
|
 |
674. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Sass R. Produkcja i dochody gospodarstw rolnych w województwie kujawsko-pomorskim po akcesji Polski do UE
Autor | Roman Sass |
Tytuł | Produkcja i dochody gospodarstw rolnych w województwie kujawsko-pomorskim po akcesji Polski do UE |
Title | Production and incomes of farms in the Kujavian-Pomeranian province after Poland’s accession to the European Union |
Słowa kluczowe | produkcja, dochody gospodarstw, koszty i intensywność produkcji, typ rolniczy gospodarstwa, inwestycje brutto i netto |
Key words | production, incomes of farms, costs and intensity of production, agrarian farm’s type, gross and net investments |
Abstrakt | W artykule zaprezentowano wyniki badań przeprowadzonych w gospodarstwach rolnych z województwa kujawsko-pomorskiego, które nieprzerwanie prowadziły rachunkowość Polski FADN w latach 2004-2008. Analizowano sytuację produkcyjno-dochodową oraz możliwości rozwoju gospodarstw zakwalifikowanych do następujących typów rolniczych: uprawy polowe, krowy mleczne, zwierzęta żywione systemem wypasowym, trzoda chlewna i gospodarstwa mieszane. Z przeprowadzonych badań wynika, że największe dochody uzyskały gospodarstwa trzodowe. We wszystkich analizowanych typach gospodarstw wskaźnik przyrostu środków trwałych był dodatni i wynosił średnio 4%, najwyższy był w gospodarstwach utrzymujących krowy mleczne (6,7%), a najniższy w gospodarstwach utrzymujących zwierzęta w systemie wypasowym (2,7%). Wyniki przeprowadzonych badań wykazały ponadto, że analizowane gospodarstwa można zaliczyć do gospodarstw rozwojowych. |
Abstract | The paper aims to analyze how, after the accession to the European Union, the production and income situation of farms as well as the development opportunities of farms in the Kujavian-Pomeranian province developed after the accession to the European Union. In the article, there are presented results of studies of farms that ceaselessly run accountancy in frames of Polish FADN in the years 2004-2008. There are analyzed production and income activity and the development opportunities of farms classified to the following agrarian types: agriculture, milk cows., animals fed with pasturing system, pigs and mixed farms. From the conducted studies it results, that swine farms gained the highest incomes. Moreover, in all the analyzed types of farms the rate of fixed assets increment was positive and amounted on average 4,0%. The highest one was at farms breeding milk cows (6,7%), and the lowest at farms breeding animals in pasturing system (2,7%). The results of the conducted studies showed, that the analyzed farms may be rated among the developing farms. |
Cytowanie | Sass R. (2010) Produkcja i dochody gospodarstw rolnych w województwie kujawsko-pomorskim po akcesji Polski do UE.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 218-230 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s218.pdf |
|
 |
675. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Sobczyński T. Wydajność pracy a poziom wsparcia gospodarstw rolniczych w Polsce na tle UE
Autor | Tadeusz Sobczyński |
Tytuł | Wydajność pracy a poziom wsparcia gospodarstw rolniczych w Polsce na tle UE |
Title | Labour productivity versus level of subsidies for polish farms compared to EU |
Słowa kluczowe | wydajność pracy, dochodowość pracy, saldo dopłat i podatków, subsydia |
Key words | labour productivity, labour profitability, balance of subsidies end taxes, subsidies |
Abstrakt | W opracowaniu wykorzystano informacje gromadzone w ramach europejskiego systemu rachunkowości rolnej FADN z lat 2004-2007. Porównano względny poziom wydajności i dochodowości pracy oraz subsydiowania polskich gospodarstw rolniczych na tle gospodarstw Unii Europejskiej (UE). W badanym okresie w gospodarstwach rolniczych UE nie stwierdzono zależności między wydajnością a dochodowością pracy. Również system subsydiów nie był powiązany ze względną wydajnością pracy. |
Abstract | In years 2004-2007 there was no clear correlation between labour productivity and profitability in farms of EU. System of subsidies was also not connected to labour relative productivity. Therefore it could not stimulate structural changes efficiently. Polish farmers compared to EU received much lower relative level of subsidies than this based on relative labour productivity. The exception was created by the group of farms belonging to the greatest class of economical size (over 100 ESU). EU subsidies system was socially unfair and inefficient in economic way. |
Cytowanie | Sobczyński T. (2010) Wydajność pracy a poziom wsparcia gospodarstw rolniczych w Polsce na tle UE.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 244-257 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s244.pdf |
|
 |
676. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Baer-Nawrocka A., Markiewicz N. Zróżnicowanie przestrzenne potencjału produkcyjnego rolnictwa w krajach Unii Europejskiej
Autor | Agnieszka Baer-Nawrocka, Natalia Markiewicz |
Tytuł | Zróżnicowanie przestrzenne potencjału produkcyjnego rolnictwa w krajach Unii Europejskiej |
Title | The spatial differentiation of agricultural potential in EU countries |
Słowa kluczowe | potencjał produkcyjny rolnictwa, kraje UE, miernik syntetyczny, metoda TOPSIS |
Key words | agricultural potential, EU countries, synthetic coefficient, TOPSIS method |
Abstrakt | Celem opracowania jest ocena przestrzennego zróżnicowania rolnictwa państw UE-27 ze względu na posiadany potencjał wytwórczy. W badaniach wykorzystano dane FADN, a do ich analizy posłużono się miernikiem syntetycznym skonstruowanym przy użyciu metody TOPSIS. Na podstawie wielkości mierników wyznaczonych dla poszczególnych państw wyodrębniono cztery grupy typologiczne odzwierciedlające poziom rozwoju rolnictwa państw w nich skupionych. Wyniki badań wykazały, że najwyższym rolniczym potencjałem produkcyjnym dysponują wysoko rozwinięte kraje UE-15, jak również dwa spośród nowych państw członkowskich – Czechy i Słowacja. Z kolei grupę o najniższym potencjale wytwórczym tworzą Grecja, Rumunia i Słowenia. Państwa te cechuje relatywnie największa dekoncentracja struktur produkcyjnych rolnictwa i najwyższe nakłady pracy. |
Abstract | The paper aims to assess the differentiation of agricultural potential in EU-27 countries. Synthetic coefficient constructed using TOPSIS method, based on the FADN data was calculated. The values of the coefficient for analyzed countries was used to classify countries into four typology groups. The results show that the highest potential concern well developed countries of EU and two of the EU new member states – Czech Republic and Slovakia. While the lowest agricultural potential refers to Greece, Romania and Slovenia. These countries are characterized by relatively high deconcentration of agricultural production structure and AWU/ha numbers. |
Cytowanie | Baer-Nawrocka A., Markiewicz N. (2010) Zróżnicowanie przestrzenne potencjału produkcyjnego rolnictwa w krajach Unii Europejskiej.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 9-15 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s9.pdf |
|
 |
677. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Bojar W. Problemy koopetycji producentów i hodowców bydła oraz trzody chlewnej w Polsce
Autor | Waldemar Bojar |
Tytuł | Problemy koopetycji producentów i hodowców bydła oraz trzody chlewnej w Polsce |
Title | Coopetition problems of pig and dairy producers and breeders in Poland |
Słowa kluczowe | koopetycja, MSP, producenci rolni, strategie zarządzania |
Key words | coopetition, SME, agricultural producers, management strategies |
Abstrakt | W pracy przedstawiono uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne współdziałania producentów rolnych i hodowców bydła oraz trzody chlewnej w związkach branżowych. Wyniki analizy wskazują na potrzebę działań dostosowawczych w celu otwarcia zrzeszeń producentów na rynki międzynarodowe oraz szybszego reagowania na zmieniające się aspiracje klientów. Członkowie badanych organizacji są przekonani o konieczności postępu w zakresie produktywności, jakości produktów, komunikacji, doradztwa i marketingu czy ochrony własności intelektualnej. Wykazano, że czynniki endogeniczne silnie determinują zachowania organizacji producenckich, a w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, w tym w Polsce, utrzymanie niezależności producentów, jak również ograniczone zaufanie do siebie są ważnymi barierami modyfikacji działania analizowanych związków. Konieczność przemian badanych związków branżowych na podstawie zdefiniowanych strategii jest bardzo ważnym wnioskiem w świetle rozwoju koopetycji producentów rolnych. |
Abstract | In the paper external and internal circumstances of cooperation of pig and dairy agricultural producers and breeders in branch organizations were presented. The findings indicate a need of adjustment activities to open associations of producers towards international markets and quicker response for changes of customer aspirations. Members of surveyed organizations are convinced of necessity of progress in the scope of productivity, product quality, communication, marketing and advisory or intellectual property rights. One can prove that endogenous factors strongly determine behaviour of producer organizations and in Middle and Eastern European countries, including Poland, reasons of keeping independency of manufacturers and also limited mutual trust are important barriers of modification of activity of analyzed unions. A necessity of change of surveyed branch unions on the base of defined strategies is a very important conclusion in a view of agricultural producer coopetition development. |
Cytowanie | Bojar W. (2010) Problemy koopetycji producentów i hodowców bydła oraz trzody chlewnej w Polsce.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 16-25 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s16.pdf |
|
 |
678. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Czubak W., Sadowski A. Rola doradztwa rolniczego we wdrażaniu mechanizmów wspólnej polityki rolnej w Polsce
Autor | Wawrzyniec Czubak, Arkadiusz Sadowski |
Tytuł | Rola doradztwa rolniczego we wdrażaniu mechanizmów wspólnej polityki rolnej w Polsce |
Title | The role of agricultural advisory in the implementation of Common Agricultural Policy in Poland |
Słowa kluczowe | doradztwo rolnicze, Wspólna Polityka Rolna UE, Fundusze UE, analiza czynnikowa |
Key words | agricultural advisory, Common Agricultural Policy, UE founds, factor analysis |
Abstrakt | Wejście Polski do UE zmieniło formy i zakres wsparcia kierowanego do sektora rolnego. Wymaga to od rolników – beneficjentów funduszy UE – wiedzy i umiejętności związanych ze stawianymi wymaganiami. Ważnym ogniwem stają się tu podmioty doradztwa rolniczego, zarówno państwowe, jak i prywatne. W tych nowych warunkach podmioty doradztwa sprawdziły się. O ile przewaga Ośrodków Doradztwa Rolniczego wynika z ich tradycji i ugruntowanej pozycji, o tyle powstające firmy prywatne cechuje duża elastyczność funkcjonowania. |
Abstract | Polish accession to the European Union changed the range and forms of support offered for agricultural sector. Usage of structural funds required from farmers (as potential beneficiaries) new knowledge, skills and professional abilities. The advisory for agriculture (national as well as private) play important role in the complex system. They customized and managed to cope with new challenges linked to the UE formal requirements. In contact with beneficiaries the National Agricultural Advisory Centres take the advantage of tradition, while the commercial companies exploit the flexibility of organization and functioning. |
Cytowanie | Czubak W., Sadowski A. (2010) Rola doradztwa rolniczego we wdrażaniu mechanizmów wspólnej polityki rolnej w Polsce.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 36-44 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s36.pdf |
|
 |
679. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Grontkowska A. Ocena porównawcza najsilniejszych ekonomicznie gospodarstw rolnych o polowej produkcji roślinnej i mlecznych w Unii Europejskiej
Autor | Anna Grontkowska |
Tytuł | Ocena porównawcza najsilniejszych ekonomicznie gospodarstw rolnych o polowej produkcji roślinnej i mlecznych w Unii Europejskiej |
Title | Comparative assessment of farms specialized in plant and milk production in the eu characterized by the highest economic strength |
Słowa kluczowe | gospodarstwa o sile ekonomicznej powyżej 100 ESU zasoby pracy, koszty, subsydia |
Key words | farms extra large, labour resource, costs, subsidies |
Abstrakt | W opracowaniu dokonano porównania wybranych wskaźników ekonomicznych w dwóch grupach gospodarstw z bazy FADN o sile ekonomicznej powyżej 100 ESU różniących się kierunkiem produkcji, a mianowicie prowadzących produkcję mleka oraz zajmujących się tylko produkcją roślinną. Do porównania wykorzystano wybrane wielkości ekonomiczne w przeliczaniu na jednostkę siły ekonomicznej (ESU). Wykazano wyraźne zróżnicowanie zarówno zasobów czynników wytwórczych i zaangażowanych nakładów, jak również poziomu subsydiów. Podstawową linią podziału są historyczne uwarunkowania funkcjonowania w Unii Europejskiej (nowe i stare państwa UE). Różnice nie zacierają się a nadal utrzymują. |
Abstract | The paper aims to analyze the selected economic indicators for two group of farms operating in the EU. These are farms specialized in field plant production and milk production. For the analysis were selected farms with the economic strength over 100 ESU which are participating in the FADN survey. The conducted analysis showed the differences in analyzed groups with regard to production resources, employed capital as well as level of subsidies. The basic differentiation line could be drown between old and New member states of the EU. The paper argues that these differences are still visible and do not wear away. |
Cytowanie | Grontkowska A. (2010) Ocena porównawcza najsilniejszych ekonomicznie gospodarstw rolnych o polowej produkcji roślinnej i mlecznych w Unii Europejskiej.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 69-77 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s69.pdf |
|
 |
680. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Gębska M., Malak-Rawlikowska A. Postrzeganie dobrostanu zwierząt przez uczestników łańcucha żywnościowego w wybranych krajach Unii Europejskiej i w Polsce
Autor | Monika Gębska, Agata Malak-Rawlikowska |
Tytuł | Postrzeganie dobrostanu zwierząt przez uczestników łańcucha żywnościowego w wybranych krajach Unii Europejskiej i w Polsce |
Title | Chain attitudes towards animal welfare problems in chosen EU member states and in Poland |
Słowa kluczowe | dobrostan zwierząt, podwyższone standardy dobrostanu, percepcja w łańcuchu żywnościowym: |
Key words | animal welfare, upgraded standards, attitudes of chain actors |
Abstrakt | W opracowaniu przedstawiono wyniki badań dotyczących postrzegania problemów i standardów dobrostanu zwierząt w łańcuchu żywnościowym. Przedstawiono także sytuację prawną, przegląd prywatnych inicjatyw związanych z dobrostanem zwierząt oraz najważniejsze aspekty dobrostanu wskazane na międzynarodowym panelu ekspertów. Świadomość problemów dobrostanu zwierząt jest bardzo zróżnicowana w poszczególnych ogniwach łańcucha. Istnieją również znaczne różnice w świadomości ludzi w poszczególnych państwach. Kształtowanie świadomości producentów, osób zajmujących się transportem i ubojem zwierząt ma ogromne znaczenie dla zapewnienia im dobrostanu, często nawet większe aniżeli zaostrzanie norm. Z kolei istnieje także potrzeba edukowania społeczeństwa, aby świadomy wybór konsumentów stymulował dostosowania w pozostałych segmentach łańcucha żywnościowego. |
Abstract | The paper presents results of the study about the chain attitudes towards farm animal welfare problems and standards. The legal aspects and private initiatives has been described as well. Awareness about the animal welfare is varying among the countries and different chain segments. Constant education of producers, transport and slaughter representatives about the animal welfare requirements was emphasized as the most important factor of welfare improvement, sometimes even more effective then imposing additional regulations. On the other hand there is a need of society education to support the conscious choices of consumers which would stimulate adjustments in at the other food chain segments. |
Cytowanie | Gębska M., Malak-Rawlikowska A. (2010) Postrzeganie dobrostanu zwierząt przez uczestników łańcucha żywnościowego w wybranych krajach Unii Europejskiej i w Polsce.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 135-148 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s135.pdf |
|
 |