Wyniki wyszukiwania

Autor	Jadwiga Dziubińska, Krzysztof Nuszkiewicz
Tytuł	Budżet sektora finansów publicznych na przykładzie państwowej jednostki budżetowej zespołu szkół w Golądkowie
Title	Public sector budget exemplified by the state-owned schools in Golądkowo
Słowa kluczowe	Zespół Szkół w Golądkowie; plan budżetowy; dochody; wydatki
Key words	Schools in Golądkowo; budget plan; income; spending
Abstrakt	Celem artykułu jest zaprezentowanie wybranych elementów budżetu sektora finansów publicznych na przykładzie państwowej jednostki budżetowej Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Jadwigi Dziubińskiej w Golądkowie. Szkoła w Golądkowie będąc jednostką budżetową, realizując wydatki, zobowiązana jest do przestrzegania zasad regulujących zagadnienia wydawania środków finansowych przez jednostki budżetowe. Podstawową zasadą jest dokonywanie wydatków budżetowych w granicach kwot określonych w budżecie, zgodnie z planowanym ich przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny.Ponadto zasadą wydatkowania środków budżetowych jest wydatkowanie ich w granicach uchwalonych przez organ prowadzący szkołę.
Abstract	The article aims to present selected items of public sector budget exemplified by the state-owned Jadwiga Dziubińska Agricultural Education Centre Schools in Golądkowo. When spending its financial resources, the schools in Golądkowo, which are financed from the state budget, are obliged to comply with public finance regulations. The basic principle is that they should spend funds within the limits specified in the budget, in agreement with the planned allocation, in a purposeful and economical way. In addition, there is a rule that funds should be spent within the limits decided by the governing authority.
Cytowanie	Dziubińska J., Nuszkiewicz K. (2015) Budżet sektora finansów publicznych na przykładzie państwowej jednostki budżetowej zespołu szkół w Golądkowie.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 1: 19-28
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n1_s19.pdf

Autor	Rafał Balina
Tytuł	Poziom zadowolenia klientów banków spółdzielczych z sektora małych i średnich przedsiębiorstw
Title	The level of cooperative banks customer satisfaction of the small and medium enterprise sector
Słowa kluczowe	bank spółdzielczy; jakość; zadowolenie; lojalność; klient
Key words	cooperative bank; quality; satisfaction; loyalty; client
Abstrakt	We współczesnym burzliwym środowisku gospodarczym jakość usług jest nieocenionym atutem. Banki powinny tak zarządzać, aby przetrwać i zyskać przewagę konkurencyjną. Silna konkurencja ze strony banków komercyjnych wymusza na bankach spółdzielczych ciągłą walkę o utrzymanie klientów. Jednym z elementów przewagi konkurencyjnej coraz częściej staje się jakość obsługi klientów. Ze względu na ograniczoną liczbę potencjalnych klientów na rynku wydaje się, że coraz ważniejsze staje się budowanie bazy lojalnych klientów, a nie tylko zdobywanie nowych. W opracowaniu przedstawiono badania dotyczące stopnia zadowolenia klientów z jakości produktów i obsługi banków spółdzielczych. Badania oparto na ankiecie przeprowadzonej wśród ich klientów z sektora MSP. Analiza wykazała wysoki poziom zadowolenia usługobiorców zarówno z oferty bankowej, jak i jakości obsługi w placówkach bankowych.
Abstract	Quality of service is an underestimated asset in this dynamic, contemporary economy, and Polish cooperative (co-op) banks should be managed in such a way to endure and gain competitive advantage. Strong competition from various commercial banks has forced co-op banks into a continual struggle to maintain its clientele. Currently, one of the elements for achieving that competitive ‘edge’ is the quality of customer service. Since the clientele market potential is finite, it seems that building a base of loyal customers becomes more consequential than attracting new clients. This compilation presents surveys pertaining to the degree of customer satisfaction in reference to the quality of instruments and services offered by Poland’s co-op banks. The study is based on a questionnaire presented to bank clients from the small and medium enterprise (SME) sector. The analysis presents high levels of satisfaction by service recipients for products offered and service quality in bank locations.
Cytowanie	Balina R. (2015) Poziom zadowolenia klientów banków spółdzielczych z sektora małych i średnich przedsiębiorstw.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 1: 29-37
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n1_s29.pdf

Autor	Michał Roman
Tytuł	Dochodowość wybranych gospodarstw agroturystycznych
Title	Profitability of selected agritourism farms
Słowa kluczowe	dochodowość; źródła finansowania; turystyka wiejska; agroturystyka; województwo podlaskie
Key words	profitability; financial sources; rural tourism; agritourism; Podlaskie province
Abstrakt	Celem artykułu jest zaprezentowanie dochodowości i źródeł finansowania działalności agroturystycznej w opinii usługodawców. Właściciel obiektu turystycznego powinien posiadać zdolność ciągłego pozyskiwania środków finansowych oraz dysponować umiejętnością sprawnego wprowadzania nowych metod organizacji w swoim gospodarstwie agroturystycznym. Większość usługodawców udzieliła twierdzącej odpowiedzi na pytanie dotyczące korzystania ze wsparcia finansowego na rozwój działalności gospodarczej. Z badań wynika, że własne środki usługodawców oraz środki finansowe pochodzące z funduszy Unii Europejskiej stanowiły podstawowe źródła finansowania działalności agroturystycznej. Za korzystaniem ze środków finansowych pochodzących z Unii Europejskiej na rozwój turystyki opowiedziała się połowa badanych właścicieli gospodarstw agroturystycznych. Udział dochodów z działalności agroturystycznej w strukturze dochodów osobistych rolnika kształtował się przede wszystkim na poziomie do 50%.
Abstract	The article aims to present the opinions of service providers on the sources of funding agritourism and profitability. An owner of a tourist facility should have a continuous possibility of obtaining financial resources and be skilled in introducing new organisational methods on his/her agritourism farms efficiently. Most service providers gave a positive answer to a question about making use of financial support for developing a business. As research shows, service providers’ own resources and funding that comes from the European Union for the development of tourism constitute the basic sources of funding agritourism. Half of the respondents – owners of agritourism farms who took part in the survey – were for making use of financial resources offered by the European Union. The share of income from agritourism in most farmers’ personal income was 50%.
Cytowanie	Roman M. (2015) Dochodowość wybranych gospodarstw agroturystycznych.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 1: 39-46
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n1_s39.pdf

Autor	Eduard Bukin, Andrii Skrypnyk, Mykola Talavyria
Tytuł	Wzrost gospodarek wchodzących: w kierunku rynków rolnych i stosunków handlowych. Niestabilność światowego rynku pszenicy na rynkach wschodzących
Title	The rise of the ‘emerging economies’: towards functioning agricultural markets and trade relations? World wheat market instability inspired by emerging markets
Słowa kluczowe	Dekompozycja zmienności produkcji; rynki wschodzące; zmienność plonów pszenicy zebranej z obszarów uprawy
Key words	Decomposition of production variation; emerging wheat market; wheat yields and harvested area variation
Abstrakt	Po rozpadzie ZSRR produkcja pszenicy na Ukrainie, w Kazachstanie i Rosji dostała impuls do ogromnego rozwoju. Byłe radzieckie republiki (FSR) z importerów netto pszenicy zamieniły się w eksporterów netto. Kraje te przyczyniły się do zwiększenia światowego handlu pszenicy, ale wywołały również ogromną zmienność na rynku globalnym. Wciąż nie wprowadzono zmian instytucjonalnych w FSR, które miałyby na celu zmniejszenie zmienności produkcji pszenicy. Wciąż identyfikacja kluczowych problemów w polityce tych państw pozostaje kwestią dyskusji. W artykule przedstawiono rozkład zmienności produkcji pszenicy na podstawie danych wejściowych/wyjściowych produkcji tych plonów w FSR. Metodologia przedstawiona w artykule pozwala zrozumieć i zmierzyć wpływ wybranych składników produkcji na ogół jej zmienności
Abstract	After the USSR decayed into independent countries, wheat production of Ukraine, Kazakhstan and Russia got impulse to tremendous development. The Former Soviet Republics (FSR) from net importers of wheat turned into the net exporters. However, instead of only increasing of global wheat trade, these countries induced enormous volatility to the global market. Regarding that, some institutional changes aimed to decrease variation of wheat production are still not introduced in the FSR. Thus, identifying of key problem in countries policy remains a discussion issue. This article presents production variation decomposition based on input/output data of wheat production in the FSR. Methodology, provided in the articles allows to understand and measure influences of production component on overall production variation
Cytowanie	Bukin E., Skrypnyk A., Talavyria M. (2015) Wzrost gospodarek wchodzących: w kierunku rynków rolnych i stosunków handlowych. Niestabilność światowego rynku pszenicy na rynkach wschodzących.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 1: 47-62
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n1_s47.pdf

Autor	Agnieszka Gałecka
Tytuł	Fuzje i przejęcia w sektorze bankowym w Polsce w latach 2009–2013
Title	Mergers and acquisitions in the banking sector in Poland in 2009–2013
Słowa kluczowe	sektor bankowy; fuzja; przejęcie; konsolidacja; koncentracja
Key words	banking sector; merger; acquisition; consolidation; concentration
Abstrakt	W opracowaniu dokonano analizy fuzji i przejęć w sektorze bankowym w Polsce oraz określono ich wpływ na strukturę sektora i jego koncentrację. Okres badań obejmował lata 2009–2013. W analizowanym sektorze stwierdzono rosną- cą koncentrację kapitałową w formie fuzji i przejęć i wszystko wskazuje na to, że taka tendencja będzie się utrzymywała w kolejnych latach. Dominujący udział w polskim sektorze bankowym mają podmioty kontrolowane przez inwestorów zagranicznych, aczkolwiek w badanym okresie odnotowano nieznaczny spadek w tym zakresie. W badanym okresie na skutek dokonanych fuzji i przejęć stwierdzono wzrost koncentracji sektora bankowego.
Abstract	The paper analyzes the mergers and acquisitions in the banking sector in Poland, and determined their impact on the structure of the sector and its concentration. The analysis was conducted between 2009 and 2013. In the analyzed sector was found growing concentration of capital in the form of mergers and acquisitions. All indications are that this trend will be maintained in subsequent years. Dominant share in the Polish banking sector are entities controlled by foreign investors, but in the period has been a slight decrease in this regard. In the analyzed period made as a result of mergers and acquisitions, we can observe an increase of concentration of the banking sector.
Cytowanie	Gałecka A. (2015) Fuzje i przejęcia w sektorze bankowym w Polsce w latach 2009–2013.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 1: 63-73
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n1_s63.pdf

Autor	Aleksandra Pisarska
Tytuł	Organizacyjno-prawne warunki oraz przyczyny łączenia szkół wyższych
Title	Organizational and legal conditions and reasons of joining academies
Słowa kluczowe	szkoły wyższe; konsolidacja; wyniki finansowe
Key words	academies; consolidation; financial results
Abstrakt	Celem opracowania było określenie organizacyjno-prawnych uwarunkowań łączenia uczelni w sytuacji gdy ich funkcjonowanie staje się (ze względów demograficznych i ekonomicznych) niemożliwe. W artykule przedstawiono również okoliczności wskazujące na konieczność zastosowania takich działań w sytuacji gdy wartości przychodów, kosztów oraz ustalony wynik finansowy w zakresie działalności dydaktycznej publicznych i niepublicznych szkół wyższych jest ujemny. Ustalono także możliwości przeprowadzenia procedur dotyczących łączenia szkół wyższych. Szczegółowa analiza procedur związanych z konsolidacją szkół wyższych została przeprowadzona na podstawie obowiązujących w tym zakresie przepisów prawnych. W UPoSW zawarto regulacje dotyczące łączenia uczelni, które mogą dotyczyć jednostek realizujących swoje zadania w sektorze publicznym oraz w sektorze społecznym. Ustawa ta reguluje również sposób łączenia szkół wyższych, procesy te mogą odbywać się odrębnie w obszarach publicznym i niepublicznym.
Abstract	The aim of this work is to determine organizational and legal conditioning of joining academies when their functioning is impossible due to demographical and economic factors. In the article, there are also presented circumstances pointing to the necessity to apply such actions when the value of income, costs and the appointed financial result in the area of didactics in public and private academies is negative. There are also estimated possibilities of performing the procedure concerning joining academies. Detailed analysis of procedures connected with consolidation of academies was carried out based on law in this area. There are regulations on joining academies in UPoSW that can be applied to the units realizing their duties in public and social area. The act also regulates the way of joining the academies. Those processes can be held separately in public and private area.
Cytowanie	Pisarska A. (2015) Organizacyjno-prawne warunki oraz przyczyny łączenia szkół wyższych.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 1: 75-88
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n1_s75.pdf

Autor	Adam Węgrzyn
Tytuł	Próba oceny procesu konsolidacji sektora dystrybucji paliwa gazowego w Polsce na przykładzie grupy kapitałowej polskiego górnictwa naftowego i gazownictwa S.A.
Title	An attempt to assess the process of consolidation of the distribution of gas in poland on the example of the pgnig group PLC.
Słowa kluczowe	konsolidacja spółek; branża dystrybucji gazu; ocena procesu integracji; EVA; ROE; długoterminowy model regulacyjny
Key words	consolidation companies; gas transmission industry; the assessment of the integration process; EVA; ROE; long-term regulatory model
Abstrakt	Liczne w polskiej gospodarce procesy konsolidacyjne wymuszone postępującą liberalizacją rynku stanowią ciekawy obszar badawczy. Celem poniższego artykułu jest próba oceny zasadności decyzji o konsolidacji, efektywności samego procesu konsolidacji branży dystrybucji paliwa gazowego w ramach Grupy Kapitałowej Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A., a także skutków ekonomicznych konsolidacji sześciu regionalnych operatorów dystrybucyjnych dla nowo powstałego operatora dystrybucji gazu w Polsce, jakim jest od dnia 1 lipca 2013 roku Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie. Zdaniem autora, ocena podjęcia decyzji o rozpoczęciu procesu konsolidacji jest negatywna. Doprowadziła do zaprzepaszczenia możliwości, jakie niosło zawarcie porozumienia taryfowego pomiędzy Urzędem Regulacji Energetyki a spółkami dystrybucyjnymi w formie Długoterminowego Modelu Regulacyjnego. Model miał zapewnić poszczególnym spółkom stały wzrost przychodu regulowanego do 2015 roku, co bezpośrednio przełożyłoby się na zapewnienie stabilnego rozwoju. Konsolidacja doprowadziła także do jednej z większych w skali Europy koncentracji operatorskiej w zakresie dystrybucji energii gazowej. Niniejszy artykuł stanowi próbę oceny dotychczasowych działań w ramach procesu konsolidacji branży dystrybucji gazu.
Abstract	Many of the Polish economy consolidation processes, forced by progressive liberalization of the market, constitute an interesting area of research. The aim of this paper is to assess the validity of the decision on consolidation, the effectiveness of the process of consolidation of the transmission of gas within the Polish and Gas Company Holding, as well as the economic impact of the consolidation of six regional transmission operators for the newly formed gas transmission operator in Poland, which has been since July 1st, 2013 the Polish Gas Company. The decision to start the process of consolidation is negative in authors’ opinion. Led to the undermining of the possibility of an agreement which carried the tariff between the Energy Regulatory Office and transmission companies in the form of Long Term Regulatory Model. It was to ensure each company a steady increase in regulated revenues for 2015, which directly translate into ensuring stable development. Consolidation has led to one of the largest in Europe, in terms of carrier concentration, transmission of gas. This article is an attempt at an objective assessment of current activities in the process of consolidation of the transmission of gas.
Cytowanie	Węgrzyn A. (2015) Próba oceny procesu konsolidacji sektora dystrybucji paliwa gazowego w Polsce na przykładzie grupy kapitałowej polskiego górnictwa naftowego i gazownictwa S.A..Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 1: 89-101
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n1_s89.pdf

Autor	Mirosław Wasilewski, Piotr Zabadała
Tytuł	Kształtowanie struktury majątkowo-kapitałowej w opiniach zarządzających przedsiębiorstwami rolniczymi
Title	The assets and capital structure relations in opinion of management of agricultural companies
Słowa kluczowe	relacje majątkowo-kapitałowe; relacje aktywów obrotowych do trwałych; relacje kapitału stałego do wybranych składników majątkowych
Key words	the relationship of assets and equity; the relationship of current assets and fixed assets; relation of fixed capital to assets
Abstrakt	W opracowaniu przedstawiono opinię zarządzających przedsiębiorstwami rolniczymi z zakresu analizy relacji aktywów obrotowych do aktywów trwałych. Określono także opinie na temat analizy składników majątkowych i źró- deł ich finansowania oraz preferencyjnego wykorzystania kredytów w finansowaniu majątku. Kształtowanie się relacji aktywów obrotowych do trwałych analizowało średnio 57,6% zarządzających, a głównym motywem ich przeprowadzania był wpływ na płynność finansową przedsiębiorstw. Zarządzający analizują relacje kapitału stałego do wybranych składników majątkowych ze względu na bezpieczeństwo w funkcjonowaniu w dłuższym czasie. Zarządzający zwracają szczególną uwagę na przeprowadzanie analiz między poszczególnymi składnikami majątku, a źródłami ich finansowania. W tym zakresie przedsiębiorcy opowiedzieli się za tym, aby majątek trwały był finansowany kapitałem własnym oraz zobowią- zaniami długoterminowymi. Przedsiębiorcy stwierdzili, iż preferencyjny kredyt długoterminowy zaciągają do finansowania majątku trwałego ze względu na to, iż jest najtańszym źródłem finansowania. Zarządzający kredyt krótkoterminowy przeznaczają głównie na zakup materiałów do produkcji, jednak zdecydowanie wolą finansować majątek obrotowy kapitałem własnym.
Abstract	The paper presents the opinion of management of agricultural enterprises in the field of analysis of current assets to fixed assets relationship. Conducted research also analyzed the managers opinion concerning assets components and sources of their funding and preferential use of loans. The relationship of current assets to fixed were analyzed on average by 57.6% of managers, and the main motive for their perform was the impact on the financial liquidity of companies. Managers analyze the relationship of constant capital to certain components of assets on account of the long-term operating performance security. Managers pay special attention to analyzes relation between chosen assets and the sources of their funding. In this respect, entrepreneurs opted for financing fixed assets by equity and foreign long-term liabilities. Entrepreneurs have found that the preferential long-term credit cover the fixed assets financing due to the fact that it is the cheapest source of financing. Managers spend mainly the short-term credit to purchase materials for production, however they prefer to finance current assets by equity capital.
Cytowanie	Wasilewski M., Zabadała P. (2015) Kształtowanie struktury majątkowo-kapitałowej w opiniach zarządzających przedsiębiorstwami rolniczymi.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 1: 103-118
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n1_s103.pdf

Autor	Jacek Grzywacz, Sławomir Kowalski
Tytuł	Wsparcie finansowe grup producentów rolnych w Polsce po integracji z UE
Title	Financial support group agricultural producers in Poland after the integration with the EU
Słowa kluczowe	wspólna polityka rolna; rozwój obszarów wiejskich; grupy producentów rolnych; finansowanie działań
Key words	common agricultural policy; rural development; agricultural producer groups; financing activities
Abstrakt	Problem rozdrobnienia agrarnego na polskiej wsi wciąż pozostaje jednym z kluczowych problemów polskiego rolnictwa. Znalazło to swój wyraz w przygotowanym na lata 2007–2013 Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, gdzie kwestia rozdrobnienia agrarnego figurowała jako pośrednia lub bezpośrednia przyczyna małej wydajności produkcji rolnej, niskich dochodów rolników, słabych plonów, niskiej jakości produkcji czy też odłogowania gruntów. Jednym z pomysłów na poprawę sytuacji w tym zakresie jest wspieranie procesu powstawania grup producentów rolnych. Zakłada się, że integracja pozioma rolników będzie prowadzić do wzmocnienia ich siły przetargowej, a co za tym idzie do poprawy ich dochodów. Ponadto przyjmuje się, że współpraca między rolnikami może przynieść obniżenie kosztów produkcyjnych i marketingowych, poprawę wydajności i jakości produkcji rolnej, a co najważniejsze – stać się podstawą do tworzenia integracji pionowej.
Abstract	The problem of fragmentation of the agrarian Polish countryside still remains one of the key problems of Polish agriculture. This was reflected in prepared for the 2007–2013 Rural Development Program, where the issue of fragmentation of the agrarian figured as a direct or indirect cause of low agricultural productivity, low incomes for farmers, low yields, low production quality, or set- -aside. One of the ideas to improve the situation in this respect is to support the formation of groups of agricultural producers. It is assumed that the horizontal integration will lead farmers to strengthen their bargaining power, and thus to improve their income. In addition, it is assumed that the cooperation between the farmers could bring a reduction of production costs and marketing, improving productivity and quality of agricultural production, and most importantly, become the basis for the creation of vertical integration.
Cytowanie	Grzywacz J., Kowalski S. (2015) Wsparcie finansowe grup producentów rolnych w Polsce po integracji z UE.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 2: 5-15
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n2_s5.pdf

Autor	Danuta Kozłowska-Makóś
Tytuł	Efekt synergii w procesach łączenia się kapitału (wybrane problemy)
Title	The synergy effect in the processes of capital combining (selected problems)
Słowa kluczowe	fuzje i przejęcia; grupy kapitałowe; efekt synergii; wartość firmy
Key words	mergers and acquisitions; capital groups; synergy effect; company goodwill
Abstrakt	Fuzje i przejęcia decydują o konkurencyjności i rozwoju nie tylko przedsiębiorstw, ale także sektorów, a nawet całej gospodarki. Jednocześnie należą do procesów trudnych i skomplikowanych, które w wielu przypadkach kończą się niepowodzeniem. Niewątpliwie są uzasadnione, jeżeli prowadzą do zwiększenia wartości dodanej (lub w szczególnych przypadkach do zapobieżenia jej spadkowi). Wartość uzyskana w wyniku przejęcia to inaczej wartość uzyskana dzięki synergii, która jest różnicą między wartością połączonych przedsiębiorstw a sumą odrębnych wartości przedsiębiorstwa przejmującego i przejmowanego. Efekt synergii może pochodzić z różnych źródeł, zarówno finansowych, jak i operacyjnych (struktura organizacyjna, styl zarządzania itp.). W rzeczywistości synergie są nie tylko konsekwencją tworzenia grup kapitałowych, ale często są jednym z powodów ich istnienia i funkcjonowania.
Abstract	Mergers and acquisitions decide on the competitiveness and development of not only companies but also sectors and even the whole economy. At the same time the processes are difficult and complicated, which in many cases they end with failure. Undoubtedly, they are justified if they lead to an increase in the value added (or in special cases, to prevent against decrease). The value obtained as a result of the acquisition is otherwise value obtained through synergy, which is the difference between the value of the combined companies and the sum of the separate values of the acquiring company and the acquired. Synergies can come from various sources, both financial as well as operational (organizational structure, management style, etc.). In fact, the synergies are not only a consequence of capital groups creating, but they are often one of the reasons for their being and functioning.
Cytowanie	Kozłowska-Makóś D. (2015) Efekt synergii w procesach łączenia się kapitału (wybrane problemy).Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 2: 17-27
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n2_s17.pdf

Autor	Anna Wasilewska
Tytuł	Innowacje w przedsiębiorstwach zajmujących się przetwarzaniem i konserwowaniem owoców i warzyw
Title	Innovations in enterprises processing and conserving fruits and vegetables
Słowa kluczowe	innowacje; przedsiębiorstw zajmujących się przetwarzaniem i konserwowaniem owoców i warzyw; innowacje technologiczne
Key words	innovation; enterprises engaged in the processing and preservation of fruits and vegetables; technological innovation
Abstrakt	Celem opracowania było przedstawienie działalności innowacyjnej przedsiębiorstw zajmujących się przetwarzaniem i konserwowaniem owoców i warzyw w zakresie innowacji technologicznych i nie technologicznych. W opracowaniu przedstawiono rodzaje wprowadzonych zmian, zwracając szczególną uwagę na ich łączenie, a także jakość i cel wprowadzenia. Liczba przedsiębiorstw wprowadzająca zmiany wzrastała wraz ze wzrostem nakładów na innowacje. W przedsiębiorstwach, w których ponoszono nakłady najmniejsze, najczęściej wprowadzano innowacje organizacyjne, dążąc przede wszystkim do skrócenia czasu reakcji na potrzeby klientów i dostawców oraz poprawy zdolności do rozwoju nowych produktów lub procesów. W pozostałych grupach dominowały innowacje w procesach. Wprowadzano je najczęściej w powiązaniu ze zmianami w organizacji (w tych o nakładach przeciętnych) lub w produktach (w przedsiębiorstwach o nakładach ponadprzeciętnych i największych). Celem zmian w przedsiębiorstwach o nakładach przeciętnych i ponadprzeciętnych było przede wszystkim zastąpienie przestarzałych produktów lub procesów oraz poprawa jakości wyrobów i usług, natomiast w tych o nakładach największych – poprawa elastyczności produkcji i zwiększenie zdolności produkcyjnych
Abstract	The aim of the paper was to introduce the innovative activity of enterprises operating in fruit and vegetable processing and conserving sector, in the area of applying of technological and non-technological innovations. The paper shows different types of introduced innovations and it is focused on their combinations, quality and the aim of applying. The research shows that the number of enterprises introducing innovations raised together with the input increase on innovations. The enterprises, which incurred the lowest expenditures on innovative activity, predominantly introduced the organizational innovations. They strive first of all for shortening the response time to the needs of customers and suppliers. Moreover they tend to the improvement of capacity for the development of new products and processes. Process innovations predominated in other groups of enterprises. These innovations were usually introduced together with some change in organization (average level of the expenditures on innovations) or together with product innovations (high level of expenditures on innovations). The aim of innovative change in enterprises with average and above average expenditures on innovations was first of all the replacement of outdated products and processes, and the quality improvement of products and services. The enterprises with the highest expenditures were focused on the improvement of production elasticity and the increase of production capacity
Cytowanie	Wasilewska A. (2015) Innowacje w przedsiębiorstwach zajmujących się przetwarzaniem i konserwowaniem owoców i warzyw.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 2: 29-40
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n2_s29.pdf

Autor	Hanna Sikacz
Tytuł	Płynność finansowa wybranych grup kapitałowych związanych z RESPECT Index
Title	Financial liquidity in selected capital groups associated with the RESPECT Index
Słowa kluczowe	społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw; ryzyko; płynność finansowa; RESPECT Index; grupa kapitałowa; jednostka dominująca
Key words	corporate social responsibility; risk; liquidity; the RESPECT Index; Capital Group; parent entity
Abstrakt	Celem opracowania jest ocena płynności finansowej na podstawie skonsolidowanych i jednostkowych sprawozdań finansowych grup kapitałowych oraz jednostek w nich dominujących, obecnych na RESPECT Index. Sformułowane zostały pytania badawcze, które dotyczyły powiązań między działalnością przedsiębiorstwa w obszarze zaangażowania społecznego a wynikami w obszarze płynności finansowej, wpływu włączenia idei CSR do strategii dzia- łania przedsiębiorstwa na płynność finansową, oceny płynności finansowej grup kapitałowych i ich jednostek dominujących angażujących się w działania CSR, różnic w ocenie płynności grup kapitałowych i ich jednostek dominują- cych. Bardzo prawdopodobne jest istnienie powiązana między działalnością przedsiębiorstwa w obszarze zaangażowania społecznego a wynikami w obszarze płynności finansowej. Płynność finansowa grup kapitałowych i ich jednostek dominujących objętych badaniem ocenić należy bardzo wysoko. Sytuacja grup kapitałowych przedstawia się korzystniej z punktu widzenia wielkości wskaźników płynności niż ich jednostek dominujących. Wielkości wskaźników płynności dla poszczególnych spółek obliczone na podstawie danych skonsolidowanych i sprawozdania jednostkowego nie różnią się istotnie statystycznie, a pomiędzy wielkościami obliczonych wskaźników dla grupy kapitałowej i jej jednostki dominującej występuje wysoka korelacja.
Abstract	The aim of the study is to assess liquidity on the basis of the consolidated and individual financial statements of capital groups and their parent companies, which are on the RESPECT Index. Research questions were formulated, which concerned the relationship between the company’s activities in the area of social engagement and results in the area of liquidity, the impact of the inclusion of CSR to the strategy of the company for financial liquidity, assessing the financial liquidity of capital groups and their parent companies which are engaged in CSR activities, the differences in assessing the liquidity of capital groups and their parent companies. It is very likely the existence of link between the company’s activities in the area of social engagement and results in the area of liquidity. The financial liquidity of capital groups and their parent companies is on a very high level. The situation of capital groups is presented preferably in terms of liquidity ratios than their parent companies. Liquidity ratios based on consolidated and the individual financial statements do not differ significantly and there is a high correlation between the values of the calculated ratios for the capital group and its parent company.
Cytowanie	Sikacz H. (2015) Płynność finansowa wybranych grup kapitałowych związanych z RESPECT Index.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 2: 41-52
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n2_s41.pdf

Autor	Małgorzata Stępień
Tytuł	Nadzór korporacyjny w sektorze bankowym
Title	Corporate supervision in the banking sector
Słowa kluczowe	nadzór korporacyjny; nadzór bankowy; asymetria informacji; sektor bankowy
Key words	corporate governance; banking supervision; information asymmetry; the banking sector
Abstrakt	Efektywny nadzór korporacyjny w banku powinien zapewniać równoważenie interesów wszystkich interesariuszy. Stabilność oraz bezpieczeństwo systemu finansowego jest uzależnione od nadzoru bankowego, stabilności makroekonomicznej oraz efektywnego nadzoru korporacyjnego w sektorze bankowym. Nadzór nad rynkiem bankowym powinien doprowadzić do sytuacji, w której dzia- łalność banków będzie zgodna z obowiązującym prawem oraz zasadami dobrych praktyk bankowych. W artykule omówiono zasady funkcjonowania nadzoru nad rynkiem bankowym. Zwrócono uwagę na problem występującej asymetrii informacji w banku oraz możliwości jego rozwiązania. W artykule opisano także znaczenie i rolę sektora bankowego.
Abstract	Effective corporate governance in the bank should provide a balancing of the interests of all stakeholders. Stability and security of the financial system is dependent on banking supervision, macroeconomic stability and effective corporate governance in the banking sector. Supervision of the banking market should lead to a situation in which the activities of the banks will be in accordance with applicable law and the principles of good banking practices. The article discusses the functioning of the banking market supervision. Attention has been paid to the problem of information asymmetry present in the bank and its possible solutions. The article also describes the importance and role of the banking sector.
Cytowanie	Stępień M. (2015) Nadzór korporacyjny w sektorze bankowym.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 2: 53-64
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n2_s53.pdf

Autor	Piotr Bolibok
Tytuł	Czy standaryzacja rachunkowości zwiększa znaczenie sprawozdawczości finansowej dla wartości rynkowej w sektorze bankowym?
Title	Does standardisation of accounting improve the value relevance of financial reporting in banking sector?
Słowa kluczowe	standaryzacja rachunkowości; banki; znaczenie dla wartości rynkowej; sprawozdawczość finansowa
Key words	accounting standardisation; banks; value relevance; financial reporting
Abstrakt	Celem artykułu jest ocena wpływu przyjęcia Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej na znaczenie skonsolidowanej sprawozdawczości finansowej dla wartości rynkowej banków na wschodzącym rynku kapitałowym Polski. Badaniem objęto próbę wszystkich banków komercyjnych z siedzibą w kraju, notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w okresie 1997–2013, które sporządzały skonsolidowane sprawozdania finansowe zarówno przed 2005 rokiem, jak i po nim od kiedy MSSF stały się obligatoryjne. Zastosowane metody badawcze obejmowały analizę regresji liniowej oraz test Chowa oszacowań stabilności parametrów. Wyniki empiryczne wskazują, że obserwowany wzrost znaczenia dla wartości rynkowej wartości księgowej skonsolidowanych kapitałów własnych, jak również wyników finansowych netto banków po przyjęciu MSSF jest nieistotny statystycznie. Ponadto, zdolność wspomnianych zmiennych księgowych do objaśniania zmienności wartości rynkowej faktycznie zmalała w okresie po przyjęciu standardów. Uzyskane rezultaty są zatem spójne z wynikami poprzednich badań dotyczących zarówno sektora bankowego, jak i przedsiębiorstw niefinansowych na polskim rynku kapitałowym
Abstract	The paper aims at investigating the impact of the adoption of the International Financial Reporting Standards on the value relevance of consolidated financial reporting of banks in the emerging capital market of Poland. The investigation covers a sample of all domestically-based commercial banks listed on the Warsaw Stock Exchange over the period 1997–2013 that prepared consolidated financial statements both before and after 2005, when IFRS became mandatory. The research methods employed involved multiple linear regression analysis and the Chow test for structural break. The empirical evidence indicates that observed increase in the value relevance of consolidated book values of equity and net earnings of banks after adoption of IFRS is statistically insignificant. Moreover, the descriptive power of the aforementioned accounting variables appears to have in fact diminished in the period succeeding the adoption. The obtained results are therefore consistent with the findings of previous studies regarding both banking and non-financial enterprises sector in the Polish capital market.
Cytowanie	Bolibok P. (2015) Czy standaryzacja rachunkowości zwiększa znaczenie sprawozdawczości finansowej dla wartości rynkowej w sektorze bankowym?.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 2: 65-76
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n2_s65.pdf

Autor	Rafał Balina, Sławomir Juszczyk, Olaf Kowalski
Tytuł	Determinanty ROE polskich banków spółdzielczych przed kryzysem finansowym, w trakcie kryzysu i po nim
Title	ROE determinants of polish cooperative banks before during and after the financial crisis
Słowa kluczowe	rentowność funduszy własnych; banki spółdzielcze; kryzys finansowy
Key words	return on equity; cooperative banks; financial crisis
Abstrakt	W opracowaniu dokonano określenia czynników warunkujących poziom rentowności funduszy własnych banków spółdzielczych w zależności od zewnętrznej sytuacji gospodarczej. Z przeprowadzonych badań wynika, że kryzys finansowy w latach 2008–2009 wpłynął w istotny sposób na zarządzanie działalnością polskich banków spółdzielczych, które w okresie kryzysu skoncentrowały swoją uwagę na bezpieczeństwie, z drugiej zaś – na wspieranie działalności polskich przedsiębiorstw. W okresie po kryzysie natomiast banki spółdzielcze prowadziły w dalszym stopniu bezpieczną politykę płynności oraz zwiększały działalność w zakresie finansowania podmiotów oraz rynków lokalnych.
Abstract	The study was made to determine the factors determining the profitability of own funds of cooperative banks, depending on the economic situation. The study shows that the financial crisis of 2008–2009 resulted in a significant way to manage the activities of the Polish cooperative banks, which in the period of crisis have focused their attention on the one hand to the security of the other, to support the activities of Polish enterprises. In the period after the crisis, while cooperative banks led to a further degree of safety policy to maintain liquidity, but increased activity in the financing of local markets.
Cytowanie	Balina R., Juszczyk S., Kowalski O. (2015) Determinanty ROE polskich banków spółdzielczych przed kryzysem finansowym, w trakcie kryzysu i po nim.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 2: 77-86
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n2_s77.pdf

Autor	Kinga Stępień
Tytuł	Dylematy pomiaru efektywności banków
Title	Problem with measuring effectiveness of banks
Słowa kluczowe	efektywność banku; nakłady; efekty; model pośrednika; depozyty
Key words	bank efficiency; inputs; outputs; deposits; intermediary approach
Abstrakt	W artykule podjęto problem umiejscowienia depozytów w nakładach lub efektach w ocenie efektywności banków. Głównym celem jest przeprowadzenie porównania polegającego na zbadaniu czy zaklasyfikowanie depozytów do nakładów lub efektów funkcjonowania banków ma wpływ na wyniki analizy efektywności. Przyjęto dwie koncepcje. W pierwszym przypadku depozyty stanowią nakłady w działalności banku, w drugim zaś depozyty zakwalifikowano do efektów funkcjonowania banku. Za pomocą metody DEA wyznaczono wartości wskaźników efektywności technicznej i efektywności skali dla obu rozważanych przypadków. Wyniki porównano, stosując odpowiednie narzędzia statystyczne. Z przeprowadzonych badań wynika, że nie można jednoznacznie stwierdzić, czy odmienne traktowanie depozytów ma istotny wpływ na poziom otrzymywanych wskaźników efektywności technicznej. Istnieją pewne przesłanki, które pozwalają na arbitralne kwalifikowanie depozytów do nakładów lub efektów banku.
Abstract	The article discusses the problem of placement of deposits in incomes or outcomes in the assessment of the efficiency of banks. The main objective is to carry out a comparison involving the examination and classification of deposits to bank’s inputs or outputs has an effect on the results of the analysis of effectiveness. Two concepts was adopted. In the first case the deposits are incomes in the bank’s operations. In the second deposits qualified for the outputs of the bank. Using DEA method determined values of technical efficiency and scale efficiency for both the considered cases. The results were compared using appropriate statistical tools. The study shows that it is difficult to determine whether the different treatment of deposits has a significant impact on the level of technical efficiency indicators obtained. There are certain conditions which allow for arbitrary eligibility of deposits to the inputs or outputs of the bank.
Cytowanie	Stępień K. (2015) Dylematy pomiaru efektywności banków.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 2: 87-98
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n2_s87.pdf

Autor	Aneta Chrząszcz
Tytuł	Kilka uwag na temat konsorcjum bankowego
Title	A few remarks on banking consortium
Słowa kluczowe	konsorcjum; umowa konsorcjalna; współpraca banków; wspólne udzielenie kredytu
Key words	bank consortium; consortium agreement; cooperation between banks; common granting a loan
Abstrakt	W artykule przedstawiono najważniejsze uwagi dotyczące konsorcjum bankowego, które stanowi przykład na ciekawe powiązanie banków w celu udzielenia wspólnego kredytu. Niewątpliwie taka forma połączenia sił dwóch lub większej ilości banków może wpłynąć na zwiększenie ich efektywności w świadczeniu usług, co prowadzi do lepszego zaspokajania potrzeb klientów.
Abstract	The article presents the most essential remarks concerning banking consortium, which is an example of an interesting cooperation between banks to give customers a common loan. Undoubtedly, combining forces of two or more banks may influence the increase of effectiveness in providing their services, which results in fullfiling customers’ needs in a more efficient way.
Cytowanie	Chrząszcz A. (2015) Kilka uwag na temat konsorcjum bankowego.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 2: 99-107
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n2_s99.pdf

Autor	Jacek Grzywacz, Mariusz Lipski
Tytuł	Dylematy związane z zagospodarowywaniem nadwyżek środków pieniężnych przez przedsiębiorstwa w Polsce
Title	Dilemmas related to investments of cash surpluses by companies in Poland
Słowa kluczowe	nadwyżki gotówkowe; przedsiębiorstwo; depozyty; instrumenty finansowe
Key words	cash surpluses; company; deposits; financial instruments
Abstrakt	Celem opracowania jest ocena porównawcza możliwości, jakie w zakresie efektywnego inwestowania nadwyżek gotówkowych mają przedsiębiorstwa w Polsce oraz związanego z tym procesem ryzyka. Osoby odpowiedzialne w przedsiębiorstwach za zagospodarowywanie nadwyżek gotówkowych mają różnorodne możliwości w zakresie inwestowania wolnych środków oraz zabezpieczenia płynności finansowej. Najczęściej stosowanym przez podmioty gospodarcze rozwiązaniem w dalszym ciągu pozostają lokaty bankowe, cechujące się niskim poziomem ryzyka, brakiem kosztów transakcyjnych, lecz również niskim poziomem rentowności. Należy jednak podkreślić, że depozyty na okres 1 miesiąca i dłuższy były w stanie w latach 2012–2014 przynieść dochód odsetkowy pokrywający poziom inflacji. Szerokie spektrum możliwości oferują także inne instytucje finansowe, jednak w przypadku instrumentów pieniężnego i kapitałowego rynku należy liczyć się także z większym ryzykiem. Każdorazowo tego typu inwestycja powinna zostać poprzedzona odpowiednią analizą, gdyż jak pokazują przedstawione w opracowaniu doświadczenia ostatnich kilku lat, również inwestycje w instrumenty uchodzące w powszechnej opinii za bezpieczne, np. papiery dłużne uznanych emitentów czy też fundusze rynku pieniężnego, mogą wygenerować straty. Korzystając z różnych rodzajów instrumentów finansowych, niezbędne jest także dokonanie dokładnej analizy kosztów transakcyjnych, które w przypadku podobnych rozwiązań mogą istotnie się różnić, wpływając tym samym istotnie na poziom rentowności danej inwestycji. Rozwiązaniem może być również skorzystanie z usług podmiotu specjalizującego się zarządzaniem powierzonych środków, jednak tego typu rozwiązania wiążą się przeważnie z koniecznością posiadania większych kwot.
Abstract	The aim of the article is a comparative assessment of the possibilities related to effective investments of cash surpluses by companies in Poland and the risk connected with this process. Heads responsible in companies for investments of cash surpluses have a wide range of possibilities to invest in different financial instruments and to secure financial liquidity. The most popular solution among business entities all the time are banking deposits which are distinguished by low risk profile, lack of transaction costs but also offering low return on investment. Nevertheless, deposits for one month and longer were able in the years 2012–2014 to generate interests exceeding inflation. Wide range of possibilities is offered by other financial institutions than banks but in case of the money market and capital market instruments higher risk should be taken into account. Each time such an investment should be previously analyzed, because as it is described in the article, also investments in commonly perceived as low risk profile instruments, i.e. debt securities of blue chips or money market funds, can generate losses. A developed analysis of transaction costs in such instruments is also necessary. Even in the case of similar instruments the costs can be different, changing this way significantly level of profitability of the investment. Also services of asset management companies should be taken into consideration but the solution needs significant amounts of cash.
Cytowanie	Grzywacz J., Lipski M. (2015) Dylematy związane z zagospodarowywaniem nadwyżek środków pieniężnych przez przedsiębiorstwa w Polsce.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 3: 5-18
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n3_s5.pdf

Autor	Mateusz Folwarski
Tytuł	Pokryzysowe regulacje zmiennej części wynagrodzeń kadr zarządzających instytucjami finansowymi – skutki dla Wielkiej Brytanii
Title	Post-crisis regulation variable part of the remuneration of managers of financial institutions – the consequences for Great Britain
Słowa kluczowe	wynagrodzenie zmienne; clawback; instytucje finansowe
Key words	variable remuneration; clawback; financial institutions
Abstrakt	Wynagrodzenia kadr zarządzających po kryzysie finansowym 2007–2009 zostały poddane licznym regulacjom. Kadry zarządzające instytucjami finansowymi podejmowały ryzykowne decyzje, aby realizować cele krótkookresowe, za które były wysoko wynagradzane. Na poziomie unijnym zdecydowano się uregulować poziom wynagrodzeń kadr zarządzających – zwłaszcza ich zmienną część. Wprowadzone przepisy powinny mieć znaczny wpływ na wiele osób zarządzających instytucjami finansowymi w Wielkiej Brytanii. Udział zmiennej części wynagrodzenia w bankach działających w Wielkiej Brytanii jest nadal na bardzo wysokim poziomie. W tym kraju wprowadzono liczne, bardziej rygorystyczne przepisy w celu odzyskania zaufania społeczeństwa do sektora finansowego, któ re zostało mocno nadwyrężone w ostatnich latach.
Abstract	Remuneration of managers after the 2007–2009 financial crisis have been subjected to extensive regulation. Personnel managers of financial institutions engaged in risky decisions in order to pursue short-term objectivs for which they were highly rewarded. At the EU level, it was decided to regulate the level of remuneration of managers – especially their variable part. Introduced rules should have a significant impact on many executives in financial institutions in the Great Britain. The share of variable part of remuneration in banks operating in the Great Britain is still at a very high level. In this country we introduced numerous, stringent rules in order to regain public confidence in the financial sector, which has been heavily strained in recent years.
Cytowanie	Folwarski M. (2015) Pokryzysowe regulacje zmiennej części wynagrodzeń kadr zarządzających instytucjami finansowymi – skutki dla Wielkiej Brytanii.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 3: 19-29
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n3_s19.pdf

Autor	Sławomir Kowalski
Tytuł	Oddziaływanie mechanizmów wspólnej polityki rolnej UE na przekształcenia strukturalne w polskim rolnictwie na przykładzie działania renty strukturalnej
Title	Influence of mechanisms of the common agricultural policy the EU for the structural readjustment in the Polish farming on the example of the effect of the disability pension structural
Słowa kluczowe	wspólna polityka rolna; rozwój obszarów wiejskich; renty strukturalne
Key words	Common Agricultural Policy; development of rural areas; structural disability pensions
Abstrakt	Ważną rolę w przeobrażeniu obszarów wiejskich w Polsce odegra- ła realizacja Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) w latach 2004–2006 i 2007–2013. W PROW 2004–2006 i PROW 2007–2013 umiejscowiono dzia- łanie związane z rentami strukturalnymi. Głównymi celami było zapewnienie określonych dochodów rolnikom rezygnującym z prowadzenia działalności rolniczej w wieku przedemerytalnym, obniżenie średniej wieku osób przejmujących działalność rolniczą i poprawienie struktury agrarnej. Rolnicze renty strukturalne stanowią nowy i ważny instrument kształtowania polityki rolnej państwa. Instytucja rent ma służyć poprawie żywotności ekonomicznej gospodarstw rolnych oraz zapewnić rolnikom przekazującym gospodarstwa wystarczające źródło dochodów po zaprzestaniu tej działalności. Renty strukturalne poprzedzają o 10 lat emerytury otrzymywane z Krajowej Kasy Ubezpieczenia Rolniczego (KRUS), które przysługują rolnikowi od osiągnięcia 65 lat. Program rent strukturalnych ma na celu przyśpieszenie transformacji generacyjnej gospodarstw rolnych i pogłębienie mechanizmu transferu ziemi do jednostek silniejszych ekonomicznie.
Abstract	An important role in the transformation of rural areas in Poland has played implementation of the Rural Development Plan (RDP) 2004–2006 and 2007–2013. The RDP 2004–2006 and 2007–2013 RDP positioned action related to structural pensions. The main objectives were to provide the revenue to farmers who abandon agricultural activities in the retirement age, reducing the average age of people taking over agricultural activities and improve the agrarian structure. The institution of pensions aims to improve the economic viability of farms and ensure that farmers transferring the holding sufficient source of income after the cessation of such activities. Early retirement is preceded by 10 years of retirement derived from the National Agricultural Insurance Fund (ASIF), which is entitled to a farmer from achieving 65 years. Structural pension scheme aims to accelerate the transformation of generational farms and deepen the mechanism of transfer of land to the economically stronger units.
Cytowanie	Kowalski S. (2015) Oddziaływanie mechanizmów wspólnej polityki rolnej UE na przekształcenia strukturalne w polskim rolnictwie na przykładzie działania renty strukturalnej.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 3: 31-44
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2015_n3_s31.pdf