161. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2012 |
|
Gałecka A., Wasilewski M. Znaczenie płynności finansowej w gospodarstwach rolniczych z województwa lubelskiego
Autor | Agnieszka Gałecka, Mirosław Wasilewski |
Tytuł | Znaczenie płynności finansowej w gospodarstwach rolniczych z województwa lubelskiego |
Title | The Importance of Financial Liquidity in Agriculture Farms in Lublin Province |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | The paper presents the opinions of farmers from the Lublin on the importance of financial liquidity for agricultural farms. Owners of farms surveyed recognized the importance of the ability to regulate short-term liabilities primarily because they have financial liquidity is associated with a sense of financial security. Farmers control the level of liquidity primarily by monitoring cash inflows and outflows due to the time of settling liabilities and collection of receivables. It was also found that the main way to maintain financial liquidity on the farms is to reduce the expenditure of money. Farmers plan to maintain the financial liquidity of such by controlling the size of current liabilities and to maintain a safe level of cash. |
Cytowanie | Gałecka A., Wasilewski M. (2012) Znaczenie płynności finansowej w gospodarstwach rolniczych z województwa lubelskiego.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 97: 315-327 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | EIOGZ_2012_n97_s315.pdf |
|
|
162. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2012 |
|
Podstawka U., Podstawka M. Fundusz Składkowy KRUS – stan i perspektywy
Autor | Urszula Podstawka, Marian Podstawka |
Tytuł | Fundusz Składkowy KRUS – stan i perspektywy |
Title | The Contribution Fund of the Farmers Social Insurance – Current Situation and Prospects for Change |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | The Contribution Fund of the Farmers Social Insurance (part of The Agricultural Social Insurance Fund – KRUS) is created form contributions into accident, health and maternity insurance and other sources specified in the statutes assuring full coverage of the contribution fund expenditure. For this type of insurance are not involved funds from the state budget. In recent years the fund has a quota of about 0.5 billion zł, equating income to expenditure. However, projections indicate that in the coming years, the Fund will not be able to meet its revenue expenditure. There are some opportunities to improve its financial situation. This would require the conversion of the Fund's insurance company. It seems that the path of restructuring in this case is straightforward because the Contribution Fund shall have legal personality, the Supervisory Board and Executive Board. If the Contribution Fund has become an insurance company, then it could result in crop insurance, buildings and livestock with subsidies from the state budget. This fund as an insurance company could realize the catastrophic insurance and insurance of forests or other agricultural assets, which currently does not insure commercial insurance companies. |
Cytowanie | Podstawka U., Podstawka M. (2012) Fundusz Składkowy KRUS – stan i perspektywy.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 7(56): 73-80 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2012_n56_s73.pdf |
|
|
163. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2012 |
|
Utzig M. Korzystanie z rynku depozytowo-kredytowego przez rolników w Polsce
Autor | Monika Utzig |
Tytuł | Korzystanie z rynku depozytowo-kredytowego przez rolników w Polsce |
Title | THE USE OF DEPOSIT AND LOAN MARKET BY FARMERS IN POLAND |
Słowa kluczowe | kredyt, depozyt, rolnicy, banki |
Key words | loan, deposit, farmers, banks |
Abstrakt | W opracowaniu przedstawiono zmiany poziomu i struktury kredytów oraz depozytów rolników w monetarnych instytucjach finansowych w okresie 1996-2012 w Polsce. Wartość zarówno kredytów, jak i depozytów rolników zwiększyła się wraz z napływem dofinansowania z Unii Europejskiej. W strukturze kredytów rolników dominują kredyty inwestycyjne, natomiast w strukturze depozytów największy jest udział depozytów bieżących. |
Abstract | In the paper, an analysis of the use of the deposit and loan market by farmers in Poland is presented. Changes in structure and level of farmer loans and deposits in monetary financial institutions in the span of 1996-2012 are presented. The value of loans as well as deposits of farmers has increased in conjunction with the inflow of financing from the European Union. In the structure of farmer loans, investment loans predominate whilst in the deposit structure the share of current deposits is the largest. |
Cytowanie | Utzig M. (2012) Korzystanie z rynku depozytowo-kredytowego przez rolników w Polsce.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 99, z. 4: 64-74 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2012_n4_s64.pdf |
|
|
164. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2012 |
|
Bórawski P., Gotkiewicz W., Stefańska D. Funkcjonowanie gospodarstw rolnych uczestniczących w programie rolnośrodowiskowym na przykładzie powiatu mławskiego
Autor | Piotr Bórawski, Wojciech Gotkiewicz, Dorota Stefańska |
Tytuł | Funkcjonowanie gospodarstw rolnych uczestniczących w programie rolnośrodowiskowym na przykładzie powiatu mławskiego |
Title | Functioning of Farms Included in Agri-environmental Programme Based on the Example of Mława Poviat |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | W artykule przedstawiono funkcjonowanie gospodarstw rolnych położonych na terenie powiatu mławskiego w województwie mazowieckim, których właściciele są beneficjentami programu rolnośrodowiskowego. Badaniami objęto 60 rolników. Podstawowym narzędziem badawczym był kwestionariusz wywiadu opracowany w Katedrze Agrobiznesu i Ekonomii Środowiska UWM w Olsztynie. Otrzymane wyniki pokazują, że program rolno środowiskowy jest jednym z najważniejszych instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej służących zachowaniu zasobów środowiska naturalnego na obszarach wykorzystywanych rolniczo. Związane z nim płatności powodują, że rolnicy są bardziej zmotywowani do prowadzenia działalności prośrodowiskowej w swoich gospodarstwach. Zakres tych działań ogranicza się jednak prawie wyłącznie do ochrony gleb i wód oraz użytków zielonych. Istniej potrzeba modyfikacji programu tak, aby objąć nim wszystkie aspekty ochrony środowiska na terenach wykorzystywanych rolniczo. |
Abstract | The functioning of farms which owners are beneficiaries of agri-environmental programme located in Mława poviat in Mazowsze voivodship was presented in the paper. The survey covered 60 farmers. The basic survey tool was questionnaire elaborated in the Department of Agribusiness and Environmental Economics in University of Warmia and Mazury in Olsztyn. The results show that agri-environmental programme is one of the most important tool of Common Agricultural Policy which aim is to preserve natural resources in areas used by agriculture. The payments collected within this programme cause that farmers are more motivated to run environmental activity in their farms. These actions of farmers are limited by soil, water and farmland preservation. There is need to modify the programme to embrace all aspects of environmental preservation in rural areas. |
Cytowanie | Bórawski P., Gotkiewicz W., Stefańska D. (2012) Funkcjonowanie gospodarstw rolnych uczestniczących w programie rolnośrodowiskowym na przykładzie powiatu mławskiego.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 8(57): 159-173 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2012_n57_s159.pdf |
|
|
165. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2012 |
|
Babuchowska K., Marks-Bielska R. Unowocześnianie gospodarstw rolnych z województwa warmińsko-mazurskiego w ramach PROW 2007-2013
Autor | Karolina Babuchowska, Renata Marks-Bielska |
Tytuł | Unowocześnianie gospodarstw rolnych z województwa warmińsko-mazurskiego w ramach PROW 2007-2013 |
Title | Modernization of Farms from the Warmińsko-Mazurski Region under the RDP 2007-2013 |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | Modernizacja semantycznie oznacza unowocześnienie. Jest procesem przemian, których celem jest poprawa warunków działalności we wszystkich sferach gospodarczych i społecznych, także w rolnictwie. Działania modernizacyjne w gospodarstwach rolnych wpływają na wielkość produkcji i jej jakość, poprawiając w ten sposób m.in. konkurencyjność gospodarstw. Jednym z programów wspierających modernizację polskich gospodarstw rolnych jest PROW 2007-2013. Celem opracowania było ukazanie wykorzystania środków pochodzących z działania Modernizacja gospodarstw rolnych PROW 200-2013 przez rolników z woj. warmińsko-mazurskiego. Rozważania przeprowadzono na podstawie wyników własnych badań ankietowych. Z badań wynika m.in., że bez wsparcia finansowego unowocześnianie gospodarstw byłoby trudne, ponieważ aż 63,4% badanych nie byłoby w stanie bez wsparcia zrealizować inwestycji. |
Abstract | Modernization semantic is upgrading. It is a process of change, which aims to improve the business environment in all economic and social areas, including agriculture. Modernization activities on farms influence on the production and quality. It is the way to improve competitiveness of farms. One of the programs supporting the modernization of the Polish farms is the RDP 2007-2013.The aim of the study was to show the use of funds from the operation Modernization of the farm RDP 2007-2013 by farmers from the warmińsko-mazurskie voivodship. Reflections were based on the results of own surveys. Research suggests that without financial support modernization of farms would be difficult, because until 63.4% of the respondents would not be able to achieve the investment without the support. |
Cytowanie | Babuchowska K., Marks-Bielska R. (2012) Unowocześnianie gospodarstw rolnych z województwa warmińsko-mazurskiego w ramach PROW 2007-2013.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 8(57): 36-46 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2012_n57_s36.pdf |
|
|
166. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2012 |
|
Wójcik A. Koszty i dochodowość produkcji mleka w europejskich gospodarstwach utrzymujących do 50 krów
Autor | Agata Wójcik |
Tytuł | Koszty i dochodowość produkcji mleka w europejskich gospodarstwach utrzymujących do 50 krów |
Title | COSTS AND PROFITABILITY OF EUROPEAN DAIRY FARMS KEEPING LESS THAN 50 COWS |
Słowa kluczowe | gospodarstwa mleczne, produkcja mleka, koszty, przychody |
Key words | dairy farms, milk production, costs, returns |
Abstrakt | W artykule przedstawiono kształtowanie się kosztów bezpośrednich produkcji mleka, kosztów pracy i ziemi, kosztów budynków, kosztów kwoty mlecznej oraz kosztów całkowitych. Najważniejszym źródłem przychodów w analizowanych gospodarstwach były przychody ze sprzedaży mleka. Dodatkowym źródłem przychodów była sprzedaż bydła, a także płatności bezpośrednie oraz pozostałe przychody. Artykuł dostarcza także informacji o cenach uzyskiwanych za mleko, dochodowości oraz progach rentowności badanych gospodarstw. Do przeprowadzenia badania wykorzystano dane z gospodarstw specjalizujących się w produkcji mleka, utrzymujących do 50 krów, zebrane w ramach badań Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka (ang. European Dairy Farmers) w 2011 roku. |
Abstract | Costs, outputs and profitability of dairy farms keeping less than 50 cows in 2010 are analyzed in this paper. The analysis made by using European Dairy Farmers data. Research includes milk production, milk yield, milk price, direct costs of milk production, labour related costs, land costs, buildings costs, quota costs, milk and animal returns, farm income and break-even-points. |
Cytowanie | Wójcik A. (2012) Koszty i dochodowość produkcji mleka w europejskich gospodarstwach utrzymujących do 50 krów.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 99, z. 1: 100-107 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2012_n1_s100.pdf |
|
|
167. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2012 |
|
Strzelecka A., Szafraniec-Siluta E., Zawadzka D. Ocena znaczenia dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych Pomorza Środkowego
Autor | Agnieszka Strzelecka, Ewa Szafraniec-Siluta, Danuta Zawadzka |
Tytuł | Ocena znaczenia dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych Pomorza Środkowego |
Title | The Evaluation of the Agricultural Income Significance in Middle Pomerania Household Income |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | The aim of the paper is formulated by describing three research tasks: a) the identification of income sources of households in Poland, and their structure, with particular emphasis on income from individual farms in the years 1996– –2010; b) the analysis of the Middle Pomerania households structure – by sources of income; c) the evaluation of the agricultural income significance in household income of Middle Pomerania. The main source of households’ income in Poland was the hired labor, social security and social assistance benefits. Agricultural activity of farms is essential in realizing of the productively farms’ function in Poland. Different situation is in the region of Middle Pomerania. Households whose main source of income are pensions determine the largest percentage of the reference population (the greater extent in the Koszalin subregion than in the Slupsk subregion), followed by a household whose main income was wage labor, then farming. During the analyzed period the household income of farmers increased, but these entities are still the socio-economic group, which achieves some of the lowest income. Therefore, the households of farmers looking for alternative sources of income, or a completely abandon the agricultural business, which is confirmed by the decreasing number of farms in Poland. |
Cytowanie | Strzelecka A., Szafraniec-Siluta E., Zawadzka D. (2012) Ocena znaczenia dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych Pomorza Środkowego.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 97: 217-236 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | EIOGZ_2012_n97_s217.pdf |
|
|
168. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2012 |
|
Gajos E. Dobrostan zwierząt a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich na przykładzie chowu bydła mlecznego
Autor | Edyta Gajos |
Tytuł | Dobrostan zwierząt a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich na przykładzie chowu bydła mlecznego |
Title | ANIMAL WELFARE IN THE CONTEXT OF SUSTAINABLE RURAL DEVELOPMENT ON THE EXAMPLE OF DAIRY FARMING |
Słowa kluczowe | dobrostan zwierząt, zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, chów bydła mlecznego |
Key words | animal welfare, sustainable rural development, dairy farming |
Abstrakt | W pracy przedstawiono opinie rolników na temat dobrostanu zwierząt oraz możliwe korzyści i koszty z prowadzenia produkcji pod marką prywatnego standardu zakładającego wysoki poziom dobrostanu zwierząt. Dane wykorzystane w pracy zostały zebrane z wykorzystaniem kwestionariusza wywiadu w 150 gospodarstwach rolnych w województwie mazowieckim i podlaskim. Stwierdzono, że 41% rolników byłoby zainteresowanych przystąpieniem do prywatnego standardu zakładającego wysoki poziom dobrostanu zwierząt jeżeli taka inicjatywa istniałaby w Polsce. Większość z nich już podjęła kroki mające na celu podniesienie poziomu dobrostanu w ich gospodarstwach. Wymogi związane z zapewnieniem zwierzętom wysokiego poziomu dobrostanu dają możliwość do zwiększenia opłacalności produkcji mleka. Wymogi te oznaczają nie tylko ograniczenia dla rolników i rozwoju gospodarstwa, lecz także pozwalają na osiągnięcie znaczących korzyści. |
Abstract | The paper presents Polish farmer’s opinions about animal welfare and possible benefits and costs of producing under the private brand of high animal welfare standard. Data used in the study were collected using questionnaire interviews in 150 farms in the Mazowieckie and Podlaskie Provinces. It was found, that 41% of farmers expressed their desire to join the brand of some standard with high animal welfare requirements if such a possibility was made in Poland. The majority of them already took steps to raise the level of animal welfare on their farms. High animal welfare requirement gives an opportunity to increase a profitability of milk production. Those requirements imply not only restrictions for farmers and farm development, but also benefit in some significant advantages. |
Cytowanie | Gajos E. (2012) Dobrostan zwierząt a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich na przykładzie chowu bydła mlecznego.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 99, z. 3: 100-104 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2012_n3_s100.pdf |
|
|
169. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2012 |
|
Dymnicki E., Gajos E. Opłacalność chowu bydła polskiego czerwonego w systemie mamkowym w różnych skalach chowu
Autor | Edward Dymnicki, Edyta Gajos |
Tytuł | Opłacalność chowu bydła polskiego czerwonego w systemie mamkowym w różnych skalach chowu |
Title | THE PROFITABILITY OF POLISH RED CATTLE REARING IN THE SUCKLING SYSTEM DEPENDING ON THE SCALE OF PRODUCTION |
Słowa kluczowe | produkcja wołowiny, wyniki ekonomiczne, bydło polskie czerwone, system mamkowy |
Key words | beef production, economic outputs, Polish Red cattle, suckling system |
Abstrakt | W opracowaniu zbadano opłacalność ekonomiczną chowu bydła rasy polskiej czerwonej (pc) w systemie mamkowym w zależności od skali chowu. Jako obiekt badawczy przyjęto gospodarstwo rolne prowadzące taką działalność. Założono trzy skale chowu: małą (25 krów), średnią (50 krów) i dużą (75 krów). Stwierdzono, że wraz ze wzrostem skali chowu przychody rosły szybciej niż koszty. Dochód rolniczy wyniósł dla małej skali chowu 4 662 zł, dla średniej – 83 433 zł i dla dużej – 148 059 zł. Natomiast dochód rolniczy w przeliczeniu na jedną krowę wyniósł odpowiednio: 186 zł, 1 667 zł i 1 974 zł. Dochód rolniczy osiągnięty w małej skali chowu był bardzo niski i nie gwarantował utrzymania rolnikowi i jego rodzinie oraz nie stwarzał szans rozwojowych. Dopiero średnia i duża skala chowu pozwalały pokryć potrzeb rodziny rolnika i umożliwiały odnawianie zasobów trwałych i rozwój gospodarstwa. |
Abstract | The study presents a comparison of economic profitability of Polish Red Cattle (PR) rearing in the suckling system depending on the scale of production. A farm keeping PR cows in suckling system was used as a research model. Three scales of production were taken into consideration: small (25 cows), medium (50 cows) and large (75 cows). It was found, that when the scale of production increases, revenues rise faster than costs. Net farm income amounts to 4 662 PLN in case of small, 83 433 PLN in case of medium and 148 059 PLN in case of large scale of production. Net farm income per cow amounts to respectively: 186 PLN/cow, 1 667 PLN/cow and 1 974 PLN/cow. The net farm income possible to achieve in case of small scale production is very low, the farmer does not get a satisfactory income and farm development is not guaranteed. There is a possibility for farmers to get a satisfactory income and develop his or her farm in then case of medium and large scale production. |
Cytowanie | Dymnicki E., Gajos E. (2012) Opłacalność chowu bydła polskiego czerwonego w systemie mamkowym w różnych skalach chowu .Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 99, z. 4: 121-126 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2012_n4_s121.pdf |
|
|
170. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2012 |
|
Gajos E. Dobrostan zwierząt w polskich gospodarstwach mlecznych
Autor | Edyta Gajos |
Tytuł | Dobrostan zwierząt w polskich gospodarstwach mlecznych |
Title | ANIMAL WELFARE IN POLISH DAIRY FARMS |
Słowa kluczowe | dobrostan zwierząt, bydło mleczne, gospodarstwo rolne |
Key words | animal welfare, dairy cattle, farm |
Abstrakt | W opracowaniu przedstawiono wybrane aspekty funkcjonowania gospodarstw mlecznych wskazujące na poziom dobrostanu. Zbadano 110 gospodarstw położonych na terenie województw mazowieckiego i podlaskiego. Stwierdzono, że wśród badanych gospodarstw prawie 98% stosowało ściółkę naturalną, która jest najlepszym materiałem legowiskowym dla krów. We wszystkich badanych gospodarstwach zadawano zwierzętom paszę co najmniej 2 razy dziennie, a w 99,1% z nich krowy miały stały dostęp do wody. W 63,9% badanych gospodarstw wypasano krowy na pastwisku. Wśród nich regularny, codzienny wypas na pastwisku zapewniało zwierzętom 85,5% gospodarstw. W badanej populacji wybieg posiadało 52,7% gospodarstw. Tylko 29,4% gospodarstw pozostawiało cielęta z matką na co najmniej jeden dzień. Wśród badanych rolników 70,6% przeprowadziło w ostatnich latach inwestycje, których celem było podniesienie poziomu dobrostanu zwierząt. |
Abstract | The study shows selected aspects of dairy farms operating, which indicate the level of animal welfare. 110 farms situated in the provinces of mazowieckie and podlaskie were examined. It was found, that among the tested farms nearly 98% provided animals with natural bedding materials, which are the best for lying cows. All tested farms fed animals at least 2 times a day. In 99,1% of them cows were provided with continuous access to water. 63,9% of tested farms provided cows with access to pasture. Regular, daily grazing on pasture was ensured in 85,5% of them. 52,7% of tested farms had paddocks. Only 29,4% of them kept calves with their mothers for a period of at least one day. 70.6% of examined farmers had carried out investments aimed to raise the level of animal welfare in recent years. |
Cytowanie | Gajos E. (2012) Dobrostan zwierząt w polskich gospodarstwach mlecznych.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 99, z. 1: 108-112 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2012_n1_s108.pdf |
|
|
171. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2012 |
|
Berbeka T., Kutkowska B. Wspólna Polityka Rolna wobec wyzwań rolnictwa na Dolnym Śląsku
Autor | Tomasz Berbeka, Barbara Kutkowska |
Tytuł | Wspólna Polityka Rolna wobec wyzwań rolnictwa na Dolnym Śląsku |
Title | Common Agricultural Policy in the face of challenges of agriculture on Lower Silesia |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | W opracowaniu przedstawiono ocenę udziału rolnictwa dolnośląskiego w absorpcji środków finansowych przeznaczanych dla gospodarstw rolnych. Dokonano także próby określenia miejsca woj. dolnośląskiego w skali kraju. Dla rolnictwa dolnośląskiego największe znacznie miały takie instrumenty jak: dopłaty bezpośrednie oraz wsparcie terenów ONW, programy rolnośrodowiskowe oraz renty strukturalne. Po roku 2007 także instrumenty wsparcia grup producentów rolnych, modernizację gospodarstw rolniczych oraz działania na rzecz poprawy infrastruktury rolniczej i leśnej. Obecny kształt wsparcia finansowego kierowanego dla gospodarstw rolnych umacnia w regionie przede wszystkim gospodarstwa większe obszarowo o roślinnym profilu produkcji. Instrumenty WPR nie przyczyniły się do oczekiwanego rozwoju produkcji zwierzęcej w województwie, nie udało się również stworzyć odpowiedniej bazy przetwórczej w sektorze rolno- -spożywczym. Działania z zakresu rent strukturalnych oraz jednorazowej premii dla młodych rolników wpłynęły korzystnie na przemiany obszarowe rolnictwa dolnośląskiego, z drugiej jednak strony płatności bezpośrednie proces ten spowalniają faworyzując pośrednio właścicieli nieruchomości rolnych. Istotnym wyzwaniem pozostaje kwestia upełnorolnienia gospodarstw rodzinnych w oparciu o grunty Skarbu Państwa. Szansą dla rolnictwa dolnośląskiego, a w szczególności jego dywersyfikacji, są proponowane zmiany we WPR po roku 2013 – które prawdopodobnie wpłyną na dywersyfikację upraw, będą korzystniejsze dla gospodarstw mniejszych obszarowo, a „greening” oraz modulacja w połączeniu z degresją w płatnościach obszarowych dla gospodarstw większych obszarowo spowoduję zmiany w produkcji na bardziej przyjazne środowisku i służące realizacji rozwoju zrównoważonego. Najistotniejszą formą wsparcia pozostaną w dalszym ciągu płatności bezpośrednie w ramach nowego systemu. |
Abstract | In the study the share of financial assets absorption intended for agricultural farms of Lower - Silesian agriculture was introduced. The test of province place qualification in country scale were also executed. For Lower Silesian agriculture the largest meaning had such instruments as: direct payments and support for less favoured areas, agri-environmental programmes and structural pensions. After the year 2007 also the support instruments for agricultural producers groups, modernization of agricultural farms and action for improvement of agricultural and forest infrastructure. The present shape of the financial support steered for agricultural farms strengthens in the region first of all larger scale farms with plant production profile. The instruments of Common Agricultural Policy did not contribute to expected development of the animal production in the Provence and was not also successful to create the suitable processing base in agri-food sector. Actions from the range of structural pensions and single bonus for young farmers positively influenced for agrarian transformations of Lower -Silesian agriculture, however from the other hand the direct payments favouring the owners of agricultural properties slow down this processes. The essential challenge remains the support for family farms in the range of land turnover from State land resources. The chance for Lower -Silesian agriculture, and in the peculiarity of its diversification are proposed changes in Common Agricultural Policy after the year 2013 - which probably will influence on diversification of tillages, be more profitable for smaller farms but the „greening” and modulation in the connection with „capping” for larger farms will cause the changes in production on environmental more friendly and fulfilling the realization of sustainable development. The direct payments will stay the most essential form of support in frames of new system. |
Cytowanie | Berbeka T., Kutkowska B. (2012) Wspólna Polityka Rolna wobec wyzwań rolnictwa na Dolnym Śląsku.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 8(57): 266-278 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2012_n57_s266.pdf |
|
|
172. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2012 |
|
Laska D., Wicki L. Rodzaje ryzyka w działalności rolniczej oraz ich postrzeganie przez rolników
Autor | Dorota Laska, Ludwik Wicki |
Tytuł | Rodzaje ryzyka w działalności rolniczej oraz ich postrzeganie przez rolników |
Title | RISKS IN AGRICULTURE ACTIVITY AND THEIR PERCEPTION BY THE FARMERS |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | In the article research results of risk perception by farmers are presented. The aim of research was to determine which risks connected to agriculture are perceived by the farmers as the threat for their farms and production. Survey was carried out within 70 farms in Łódź province. Risks connected with crop production have been analysed. Incurred losses were mainly due to natural (weather) factors. The analysis, that was carried out, showed that in the farmers’ opinion sets of risks in the entire agriculture are quite different than in their own farm. The biggest differences concerned such occurrences as flood, hail and downpour. These differences in perception can cause that preparing insurance offer for farms become more difficult. In particular, as surveys showed, farmers are willing to retain risk, if they assess, that its influence will not cause losses exceeding 25% of their production. |
Cytowanie | Laska D., Wicki L. (2012) Rodzaje ryzyka w działalności rolniczej oraz ich postrzeganie przez rolników.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 95: 23-40 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | EIOGZ_2012_n95_s23.pdf |
|
|
173. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2012 |
|
Lipińska I. Wspieranie ubezpieczeń rolnych przez państwo – aspekty prawne, ekonomiczne i społeczne
Autor | Izabela Lipińska |
Tytuł | Wspieranie ubezpieczeń rolnych przez państwo – aspekty prawne, ekonomiczne i społeczne |
Title | Agricultural insurance subsidized by the state – legal, economic and social aspects |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | Działalność rolnicza wiąże się z koniecznością podejmowania przez rolników decyzji, których efekty mogą być odmienne od spodziewanych. Aby w pewnym stopniu zniwelować niepożądane utraty dochodów, konieczne jest zastosowanie pewnych instrumentów zarządzania ryzykiem. Wśród nich doniosłą rolę odgrywają zawierane umowy ubezpieczenia. Celem artykułu jest zatem wskazanie pozycji państwa w zakresie stosowania ubezpieczeń rolnych. W UE cały czas toczą się prace nad nowymi sposobami zarządzania ryzykiem i stabilizacją dochodów rolniczych. Jednocześnie poszukuje się środków, które by motywowały rolników do zawierania odpowiednich umów, a państwu dawały możliwość większego ich wsparcia. |
Abstract | Agricultural activities are tied to the necessity of making decisions by farmers. Their effects might be different than expected ones. Thus to eliminate the distorted loss in their incomes, it seems to be necessary to implement proper risk management tools. Among them, the huge role play insurance contracts. The aim of this article is to indicate the role of government in supporting the agricultural insurances. Constantly in EU some activities are held to establish new methods of risk management and stabilization of agricultural income. Simultaneously, the new tools are the subject of the investigations, that would justify the farmers decision and willing of signing the proper agricultural insurance contracts. That could be a way for the government to subsidy them in larger scale. |
Cytowanie | Lipińska I. (2012) Wspieranie ubezpieczeń rolnych przez państwo – aspekty prawne, ekonomiczne i społeczne.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 8(57): 279-288 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2012_n57_s279.pdf |
|
|
174. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2012 |
|
Mickiewicz B. Charakterystyka produkcji zwierzęcej w świetle Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 i 2010 r.
Autor | Bartosz Mickiewicz |
Tytuł | Charakterystyka produkcji zwierzęcej w świetle Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 i 2010 r. |
Title | CHARACTERISTICS OF ANIMAL HUSBANDRY ACCORDING TO COMMON AGRICULTURAL CENSUS FROM 2002 AND 2010 |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | W artykule przedstawiono zmiany, jakie zaszły w produkcji zwierzęcej między powszechnym spisem rolnym z 2002 a 2010 r. Analizę o charakterze porównawczym prowadzono między województwami oraz w układzie makroregionów. W badaniach skoncentrowano się na dwóch kierunkach produkcji zwierzęcej, a mianowicie chowie bydła i chowie trzody chlewnej, które stanowią ponad 80% wartości tej produkcji. W latach 2002-2010 zanotowano niewielki wzrost pogłowia bydła (4,1%), przy ogólnym spadku liczby krów o 7,5%. Chowem bydła zajmowało się 513,1 tyś. gospodarstw rolnych powyżej 1 ha, co przy ogólnej liczbie 1562,6 tyś. gospodarstw stanowiło 32,8%. Zmniejszenie liczby gospodarstw z chowem bydła skutkowało znaczącym wzrostem (o 43,6%) przeciętnej w kraju obsady bydła na 1 gospodarstwo prowadzące chów tego gatunku. Natomiast pogłowie trzody chlewnej w minionych ośmiu latach wykazało wyraźny regres, z 18,7 mln sztuk w 2002 r do 15,3 mln sztuk w 2010 r (o 18,3%). Liczba gospodarstw rolnych utrzymujących trzodę chlewną wynosiła 387,4 tyś, co stanowiło 24,8% wszystkich gospodarstw rolnych powyżej 1 ha. Wpływ na sytuację w produkcji zwierzęcej miało przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i pojawienie się dopłat bezpośrednich, lecz w uzupełniających płatnościach obszarowych nie premiuje się rolnika od liczby posiadanych zwierząt, lecz areał posiadanych użytków zielonych. |
Abstract | The paper presents changes that appeared in animal husbandry between common agricultural index in 2002 and 2010. The comparative analysis was made among provinces and in structure of macroregions. The research works were concentrated on two directions of animal husbandry – cattle breeding and pigs production which together made over 80% of total production value. In years 2002-2010 there was noticed slight increase of stock (4,1%) with total decrease of number of cows by 7,5%. Cattle breeding was carried in 613,1 thousand farms with area over 1 ha, what comparing to total number 0f 1562,2 thousand farms made 32,8%. Decrease of number of farms with stock made significant increase (43,6%) of amount of stock per 1 farm with such agricultural specialization. On the other hand, there was observed a significant recourse of number of live-stock in last eight years, from 18,7 mln units in 2002 to 15,3 mln units in 2010 (18,3%). The total amount of farms with pigs production was 387,4 thousand what was 24,8% of all farms over 1 ha. The studies were focused on two directions of animal husbandry, that means cattle breeding and pigs production, which make over 80% value of whole production. Poland’s accession to the European Union and occurrence of direct payments in agriculture had influence on situation in animal husbandry but in additional area payments the farmer is not granted of number of possessed animals but of area of green arable land. |
Cytowanie | Mickiewicz B. (2012) Charakterystyka produkcji zwierzęcej w świetle Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 i 2010 r..Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 8(57): 322-332 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2012_n57_s322.pdf |
|
|
175. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2012 |
|
Lassen B., Wille-Sonk S. EDF: ponad 20 lat międzynarodowych porównań i wymiany wiedzy
Autor | Birthe Lassen, Steffi Wille-Sonk |
Tytuł | EDF: ponad 20 lat międzynarodowych porównań i wymiany wiedzy |
Title | EUROPEAN DAIRY FARMERS: MORE THAN 20 YEARSOF INTERNATIONAL COMPARISONS AND KNOWLEDGE EXCHANGE |
Słowa kluczowe | gospodarstwa mleczne, koszty pracy |
Key words | dairy farms, labour prices |
Abstrakt | Systemy produkcji mleka różnią się wewnątrz kraju, a także występują różnice między krajami w Europie. W zależności od czynników produkcji rozwinęły się różne stosowane technologie produkcji wpływające na koszt prowadzenia gospodarstwa mleczarskiego. Poza uwarunkowaniami regionalnymi, istotny wpływ na odniesienie sukcesu w gospodarstwie mlecznym mają kompetencje jego zarządcy lub właściciela. Połączenie aspektów regionalnych i indywidualnych wpływa na konkurencyjność poszczególnych gospodarstw mlecznych w regionie, a także produkcji mlecznej całego sektora kraju. EDF jako stowarzyszenie od ponad 20 lat dostarcza informacji i wiedzy rolnikom, a także udostępnia platformę do wymiany spostrzeżeń. Rolnicy korzystają z sieci w celu znalezienia rozwiązań poprawiających efektywność produkcji, a tym samym prowadzących do utrzymania lub zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstwa mleczarskiego. |
Abstract | Dairy production systems vary inside a country and among different countries in Europe. Depending on production factors, different dairy farming strategies have developed, influencing production costs of dairy farms. Alongside regional aspects, the competences of the farm manager or owner have an important impact on the economic success of a dairy farm. A combination of both regional and individual aspects influence the competitiveness of individual dairy farms in a region but also of dairy production as a whole production sector between regions or countries. For more than 20 years now, the EDF has been providing information and knowledge as well as a platform of exchanging observations. Dairy farmers can make use of the network to find solutions for improving the effectiveness of production and at the same time lead to maintain or improve the competitiveness of the dairy enterprise. |
Cytowanie | Lassen B., Wille-Sonk S. (2012) EDF: ponad 20 lat międzynarodowych porównań i wymiany wiedzy.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 99, z. 1: 7-14 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2012_n1_s7.pdf |
|
|
176. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2012 |
|
de Haan M., Zijlstra J. Rozwój produkcji mleka w nowej rzeczywistości
Autor | Michel de Haan, Jelle Zijlstra |
Tytuł | Rozwój produkcji mleka w nowej rzeczywistości |
Title | DEVELOPING THE DAIRY BUSINESS IN NEW REALITY |
Słowa kluczowe | rynek mleczarski, ceny mleka, organizacja gospodarstw |
Key words | dairy farm, farm business development, strategy, entrepreneurship, farm expansion, milk price fluctuations, labour management, farm management |
Abstrakt | Perspektywy rynkowe, zmiany polityczne, rozwój technologiczny i oczekiwania producentów mleka i ekspertów z UE, USA i Nowej Zelandii są podstawą do przygotowania do podjęcia kluczowych decyzji przed jakimi staną holenderscy rolnicy w ciągu najbliższych pięciu lat. Badania wykazały, że trwa rozwój gospodarstw sektora mleczarskiego we wszystkich wiodących krajach w sektorze mleczarskim na świecie. Jednak istnieje potrzeba innej organizacji produkcji na poziomie gospodarstwa, przede wszystkim zwiększenia nacisku na zarządzanie personelem. W ujęciu globalnym należy spodziewać silniejszych wahań cen mleka w UE. |
Abstract | Market perspectives, political changes, technological development and the expectations of milk producers and experts from the EU, USA and New Zealand constitute the basis for preparing and undertaking key decisions Dutch farmers will face in the next five years. The research has found that the development of farms from the milk sector is ongoing in all leading countries of the world. However, a different form of production organization with particular emphasis on the management of personnel is required. On a global scale, one can expect greater fluctuations in the price of milk in the EU. |
Cytowanie | de Haan M., Zijlstra J. (2012) Rozwój produkcji mleka w nowej rzeczywistości.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 99, z. 1: 15-31 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2012_n1_s15.pdf |
|
|
177. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2012 |
|
Horska E., Mehl H. Zrównoważone rolnictwo i nowe perspektywy dla rolnika jako menadżera energii odpowiedzialnego za zasilanie z reaktora biogazu połączonego z elektrociepłownią
Autor | Elena Horska, Horst Mehl |
Tytuł | Zrównoważone rolnictwo i nowe perspektywy dla rolnika jako menadżera energii odpowiedzialnego za zasilanie z reaktora biogazu połączonego z elektrociepłownią |
Title | Sustainable Farming and New Perspectives for the Farmer as Energy-Manager for Power-Supply from Biogas-Reactor coupled with CHP |
Słowa kluczowe | rolnictwo zrównoważone, biogaz, ochrona klimatu |
Key words | sustainable farming, biogas, climate protection |
Abstrakt | Artykuł przedstawia, w jaki sposób biogazownia może być częścią problematyki zrównoważonego rozwoju w agrobiznesie. Na przykładzie Niemiec zostały wyjaśnione główne korzyści oraz skutki dla rolnika i producenta. |
Abstract | The paper shows how plant with biogas reactor can be a part of sustainability issues in agribusiness. Based on the case study from Germany it clarifies the main suppositions, benefits and outcomes for the farmer and producer. |
Cytowanie | Horska E., Mehl H. (2012) Zrównoważone rolnictwo i nowe perspektywy dla rolnika jako menadżera energii odpowiedzialnego za zasilanie z reaktora biogazu połączonego z elektrociepłownią.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 99, z. 3: 77-84 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2012_n3_s77.pdf |
|
|
178. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2012 |
|
Prevužňáková J., Zemková K. The Analysis of the Indebtedness of Slovak Agricultural Enterprises in Years 2003 and 2009 and Multi-criteria Analysis of Slovak Agricultural Enterprises in Years 2003 and 2009
Autor | Jana Prevužňáková, Katarína Zemková |
Tytuł | The Analysis of the Indebtedness of Slovak Agricultural Enterprises in Years 2003 and 2009 and Multi-criteria Analysis of Slovak Agricultural Enterprises in Years 2003 and 2009 |
Title | |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | This article shows the changes of structural census of agricultural enterprises which was lastly performed in 2010. The census of agriculture is published every ten years. The aim of the article is to show the impact of farm’s legal forms on sources of funding which is one of two main objectives of article’s research. Second objective explains the correlation of legal status of enterprises and sources of external funds. From the comparison of these two points, the result will either confirm or refute the claims that farms should have the highest contribution of external capital to achieve the ideal results. In the paper the difference in funding between the two legal forms was confirmed. The indebtedness of commercial companies is considerably higher in both observed years (2003, 2009). Another finding is that during the observed period (2003-2009) the proportion of commercial companies with higher indebtedness increased significantly. Since Slovakia joined the EU the amount of external sources has risen and it is still rising. But a positive respond in profitability of agriculture enterprises was not observed, as would be expected. According to the Cluster Analysis the centroids of both legal forms were unprofitable in 2003. By comparison between the year 2003, the year in which Slovakia joined the EU and the year 2009, we observe an overall increase in the economic result from the negative to the positive integers. The year 2009 from the point of view of the farmers we can apperceive as a positive year in terms of the world prices, which were on the historical highest level. These prices were supported by a weak U.S. dollar. In the paper the difference in management of the two legal forms was confirmed. In both observed years commercial companies have the highest ratio of external funds, the lowest number employees and the lowest area per hectare. And cooperatives can be characterized with the highest number of employees and also the highest area per hectare. |
Cytowanie | Prevužňáková J., Zemková K. (2012) The Analysis of the Indebtedness of Slovak Agricultural Enterprises in Years 2003 and 2009 and Multi-criteria Analysis of Slovak Agricultural Enterprises in Years 2003 and 2009.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 7(56): 92-101 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2012_n56_s92.pdf |
|
|
179. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2012 |
|
Bielski S. Produkcja surowców energetycznych w Polsce w kontekście Wspólnej Polityki Rolnej
Autor | Stanisław Bielski |
Tytuł | Produkcja surowców energetycznych w Polsce w kontekście Wspólnej Polityki Rolnej |
Title | Energy Feedstock Production in Poland in the Context of the Common Agricultural Policy |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | Celem artykułu było przeanalizowanie wsparcia WPR do produkcji surowców energetycznych pochodzenie rolniczego w Polsce, a także prognoza krajowego zapotrzebowania materiału roślinnego do przetworzenia na biokomponenty. Obserwowane zmiany klimatyczne przypisywane także działalności rolniczej. Jednym ze sposobów ograniczenia niekorzystnego oddziaływania na środowisko naturalne paliw kopalnych (ciekłych i stałych) może być wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Rolnictwo jest producentem biomasy służącej do produkcji biokomponentów paliw płynnych, a także surowców do substytucji paliw stałych. Unia Europejska widząc potrzebę stymulacji produkcji biomasy na cele energetyczne wprowadziła szereg aktów prawnych wymuszających stosowanie biopaliw na terenie Wspólnoty. Rolnicy, jako producenci surowców, otrzymywali wsparcie finansowe do upraw energetycznych, początkowo z budżetu państwa, a w latach 2007-2009 w ramach WPR, zwiększając dochody z prowadzonej działalności rolniczej. Obecnie biopaliwa płynne są wytwarzane z surowców konsumpcyjnych lub paszowych. Problem ten od dawna budzi kontrowersje, a nawet otwartą polemikę wielu autorytetów odnośnie wpływu paliw roślinnych na cenę i dostępność żywności. |
Abstract | The purpose of this paper was to analyze the CAP support energy production of agricultural origin in Poland, as well as forecast demand of plant feedstock to be processed into biocomponents. The observed climate changes are assigned e.g. agricultural activity. One of the way to reduce the adverse environmental impact of fossil fuels (liquid and solid) can be using renewable energy sources. Agriculture is a producer of the biomass for the production of biocomponents, as well as feedstock for conversion solid fuels. The European Union stimulated the production of biomass for energy purposes has introduced a number of laws that enforce the use of biofuels in the Community. Farmers, as producers of raw materials, received financial support for energy crops in the CAP. Currently, liquid biofuels are produced from raw materials consumption or animal feed. This problem is very controversial, and even an open polemic many authorities on the impact of plant fuels on price and availability of food. |
Cytowanie | Bielski S. (2012) Produkcja surowców energetycznych w Polsce w kontekście Wspólnej Polityki Rolnej.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 8(57): 47-59 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2012_n57_s47.pdf |
|
|
180. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2012 |
|
Bogusz M., Horyń M. Efekty pracy instytucji doradczych we wdrażaniu zasady cross-compliance na przykładzie województwa małopolskiego
Autor | Małgorzata Bogusz, Marcin Horyń |
Tytuł | Efekty pracy instytucji doradczych we wdrażaniu zasady cross-compliance na przykładzie województwa małopolskiego |
Title | Effects Work of Advisory Institutions in the Implementation of the Principle of Cross-Compliance as an Example Malopolska Province |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | Doradztwo rolnicze w województwie małopolskim pełni kluczową rolę we wdrażaniu instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej. Kluczowym elementem doradztwa od 2007 roku stało się zapoznanie rolników małopolskich z zasadą cross-compliance. Dlatego też trzy największe instytucje doradcze: Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Małopolska Izba Rolnicza oraz Małopolskie Stowarzyszenie Doradztwa Rolniczego, w ramach konsorcjum podjęło się próby przeszkolenia rolników z zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance), której przestrzeganie jest warunkiem otrzymania dopłat bezpośrednich. Jak wynika z przeprowadzonej analizy i oceny instytucje doradcze wypełniły swoje zadania, przeprowadzając szkolenia we wszystkich powiatach województwa małopolskiego. |
Abstract | Farm advisory services in the Malopolska province play a key role in implementing the instruments of the Common Agricultural Policy. Getting acquainted with the principle of cross – compliance by Malopolska farmers has become a key element of counselling since 2007. Therefore, the three largest advisory institutions: Advisory Centre Malopolska, Malopolska Region Chamber of Agriculture and the Agricultural Advisory Association, in the form of the consortium, have undertaken the trial to train farmers in cross-compliance, complying with which is a condition for the obtaining the direct payments. As can be seen from the analysis and evaluation, advisory bodies have fulfilled their missions in conducting training in all counties of the voivodship. |
Cytowanie | Bogusz M., Horyń M. (2012) Efekty pracy instytucji doradczych we wdrażaniu zasady cross-compliance na przykładzie województwa małopolskiego.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 8(57): 71-81 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2012_n57_s71.pdf |
|
|