Wyniki wyszukiwania

Autor	Ewa Halicka, Joanna Kaczorowska, Krystyna Rejman
Tytuł	Changes in EU Food Supply and the Activities of the European Platform for Action on Diet, Physical Activity and Health
Title	Changes in EU Food Supply and the Activities of the European Platform for Action on Diet, Physical Activity and Health
Słowa kluczowe	food supply, European Union, changes, Platform, sustainable diets
Key words	food supply, European Union, changes, Platform, sustainable diets
Abstrakt	This paper presents the changes in food supply in selected EU Member states and average EU+ after the establishment of the European Platform for Action in the field of Diet, Physical Activity and Health in 2005. The per capita annual supply of vegetables, fruits, pulses, sugar & sweeteners and the daily values of calories and fat are analysed based on FAO Food Balance Sheet (FBS) data. The supply of vegetables in the EU has decreased since 2005 while that of fruits, pulses and sugar & sweeteners, as well as energy and fat have not changed significantly. The 313 voluntary commitments of Platform members, aimed at promoting healthier food choices and life styles in the region do not seem to have had a significant impact on food supply at population level. Firmer policy measures, incl. fiscal regulations are needed to support these voluntary actions. Sustainability issues should be included in the health-oriented initiatives as food choices contribute not only to the health of individuals but also of the environment as a whole.
Abstract	This paper presents the changes in food supply in selected EU Member states and average EU+ after the establishment of the European Platform for Action in the field of Diet, Physical Activity and Health in 2005. The per capita annual supply of vegetables, fruits, pulses, sugar & sweeteners and the daily values of calories and fat are analysed based on FAO Food Balance Sheet (FBS) data. The supply of vegetables in the EU has decreased since 2005 while that of fruits, pulses and sugar & sweeteners, as well as energy and fat have not changed significantly. The 313 voluntary commitments of Platform members, aimed at promoting healthier food choices and life styles in the region do not seem to have had a significant impact on food supply at population level. Firmer policy measures, incl. fiscal regulations are needed to support these voluntary actions. Sustainability issues should be included in the health-oriented initiatives as food choices contribute not only to the health of individuals but also of the environment as a whole.
Cytowanie	Halicka E., Kaczorowska J., Rejman K. (2018) Changes in EU Food Supply and the Activities of the European Platform for Action on Diet, Physical Activity and Health.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 175-182
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s175.pdf

Autor	Sławomir Jarka, Marzena Trajer
Tytuł	Support for the Beekeeping Sector in Poland and the European Union
Title	Support for the Beekeeping Sector in Poland and the European Union
Słowa kluczowe	support, beekeeping sector, sustainable development
Key words	support, beekeeping sector, sustainable development
Abstrakt	The aim of the work was to present a support mechanism for bee products market implemented after Poland's accession to the European Union, including within the framework of national beekeeping support programs. The elaboration included information contained in legal acts of the European Commission, MRiRW and KOWR. Support for the beekeeping sector in Poland and the EU is related to the policy of sustainable development of agriculture and rural areas. The amount of funds addressed to individual beneficiaries depends on the size of the sector in a given Member State. Spain, France, Greece, Romania and Italy, and Poland received the highest amounts of support under the EU budget.
Abstract	The aim of the work was to present a support mechanism for bee products market implemented after Poland's accession to the European Union, including within the framework of national beekeeping support programs. The elaboration included information contained in legal acts of the European Commission, MRiRW and KOWR. Support for the beekeeping sector in Poland and the EU is related to the policy of sustainable development of agriculture and rural areas. The amount of funds addressed to individual beneficiaries depends on the size of the sector in a given Member State. Spain, France, Greece, Romania and Italy, and Poland received the highest amounts of support under the EU budget.
Cytowanie	Jarka S., Trajer M. (2018) Support for the Beekeeping Sector in Poland and the European Union.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 183-191
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s183.pdf

Autor	Anna Klepacka
Tytuł	Sustainable Development and Renewable Energy Sectors: Selected Indicators in European Union and Poland
Title	Sustainable Development and Renewable Energy Sectors: Selected Indicators in European Union and Poland
Słowa kluczowe	sustainable development, renewable energy, UE, Poland
Key words	sustainable development, renewable energy, UE, Poland
Abstrakt	The aim of this article was to show the position of Poland in the renewable energy subsectors among the European Union countries. The research covered the areas of biomass, solar heating and heat pumps, showing the degree of their utilization, power required to drive the system and their production in 2016. The provided information was supplemented with a revenues per employee in thousand euros in chosen subsectors of renewable energy sources in the year 2016. The main tool for carrying out the set objective was the use of descriptive and comparative methods. The results of the survey demonstrated Poland’s prominent place in the sector of liquid biofuels (1st place in EU), thanks to the significant supply of raw materials as well as development perspectives in solar energy, which is confirmed by the world's statistics indicating a record number of photovoltaic installations fitted (PV).
Abstract	The aim of this article was to show the position of Poland in the renewable energy subsectors among the European Union countries. The research covered the areas of biomass, solar heating and heat pumps, showing the degree of their utilization, power required to drive the system and their production in 2016. The provided information was supplemented with a revenues per employee in thousand euros in chosen subsectors of renewable energy sources in the year 2016. The main tool for carrying out the set objective was the use of descriptive and comparative methods. The results of the survey demonstrated Poland’s prominent place in the sector of liquid biofuels (1st place in EU), thanks to the significant supply of raw materials as well as development perspectives in solar energy, which is confirmed by the world's statistics indicating a record number of photovoltaic installations fitted (PV).
Cytowanie	Klepacka A. (2018) Sustainable Development and Renewable Energy Sectors: Selected Indicators in European Union and Poland.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 250-258
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s250.pdf

Autor	Włodzimierz Kołodziejczak
Tytuł	Zatrudnienie i wartość dodana brutto w sektorach gospodarki państw Unii Europejskiej w latach 2002 i 2016
Title	Employment and Gross Value Added in the Sectors of the European Union Economy in 2002 and 2016
Słowa kluczowe	sektorowa struktura zatrudnienia, wartość dodana brutto, zatrudnienie w rolnictwie, Unia Europejska
Key words	sectoral structure of employment, gross value added, employment in agriculture, European Union
Abstrakt	Celem artykułu jest rozpoznanie poziomu zatrudnienia i wytwarzanej wartości dodanej brutto w rolnictwie na tle pozostałych sektorów gospodarki w państwach Unii Europejskiej. W badaniu zastosowano analizę porównawczą i dedukcję. Wykorzystano dane EUROSTAT z lat 2002 i 2016. "Nadwyżka” zatrudnienia w rolnictwie występująca w państwach postsocjalistycznych w stosunku do średniej UE odpowiada w nich, w przybliżeniu, „niedoborowi” zatrudnienia w usługach. Proces zmian sektorowej struktury zatrudnienia będzie prawdopodobnie warunkowany przez tempo wzrostu zapotrzebowania na usługi, dostosowanie strukturalne dotyczące dopasowania cech ludności rolniczej do zapotrzebowania na siłę roboczą w sektorze usług oraz tempo przekształceń strukturalnych na wsi.
Abstract	The aim of the paper is to recognize the level of employment and gross value added in the agriculture against the other sectors of the economy in the European Union. Comparative analysis and method of deduction were used in the study. The research was based on the EUROSTAT data from the years of both 2002 and 2016. The “surplus” of employment in the agriculture in the post-socialist countries in relation to the EU average approximately corresponds to the “shortage” of employment in services. The process of changes in the sectoral structure of employment will probably be determined by the growth rate of demand for services, structural adjustment referring to matching the characteristics of the agricultural population to the demand for labour force in the services sector and the pace of structural transformations in rural areas.
Cytowanie	Kołodziejczak W. (2018) Zatrudnienie i wartość dodana brutto w sektorach gospodarki państw Unii Europejskiej w latach 2002 i 2016.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 270-283
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s270.pdf

Autor	Grzegorz Maciejewski
Tytuł	Ekonomiczna dostępność żywności w państwach Unii Europejskiej
Title	Economic Access to Food in Countries of the European Union
Słowa kluczowe	ekonomiczna dostępność żywności, bezpieczeństwo żywnościowe, konsumpcja żywności, dochody gospodarstw domowych, Unia Europejska
Key words	economic access to food, food security, food consumption, household income, European Union
Abstrakt	Zaspokojenie głodu i pragnienia jest podstawowym prawem przysługującym każdemu człowiekowi. Ekonomiczna dostępność żywności stanowi jeden z czterech koniecznych warunków do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego państw i ich obywateli. Dane FAO, Parlamentu Europejskiego czy statystyki Eurostatu pokazują, że problem ekonomicznej dostępności żywności dotyczy również państw UE. Celem prezentowanego artykułu jest ukazanie wielkości problemu ekonomicznej dostępności żywności w państwach Wspólnoty. Przeprowadzone badania dowodzą, że opisywany problem nie może być lekceważony. Wydatki na żywność stanowią wciąż jedną z głównych grup wydatków gospodarstw domowych, w państwach takich jak Rumunia czy Litwa przekraczając 20% ogółu ponoszonych wydatków. Ponad połowa obywateli UE boryka się z trudnościami związanymi z pokryciem wydatków osiąganymi dochodami. Sytuację utrudnia także nierównomierny rozkład niedożywienia występujący w poszczególnych państwach.
Abstract	Satisfying hunger and thirst is a basic right of every human. The economic access to food is one of the four necessary conditions to provide food security of countries and their citizens. Data from FAO, European Parliament or statistics from Eurostat show that the problem of economic access to food concerns countries of the European Union as well. The aim of the paper is to present the magnitude of the problem of economic access to food in the EU countries. The conducted research proves that the described problem cannot be underestimated. The food expenditure still constitutes to be one of the main groups of households’ expenditures, for instance in countries like Romania or Lithuania, where it exceeds 20% of overall expenditure. More than half of the citizens of the EU struggle to cover the expenditure with earned income. The situation is even harder because of the uneven distribution of malnutrition in particular countries.
Cytowanie	Maciejewski G. (2018) Ekonomiczna dostępność żywności w państwach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 345-358
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s345.pdf

Autor	Krzysztof Pawłowski
Tytuł	Rola środków pochodzących z Unii Europejskiej w rozwoju pszczelarstwa na przykładzie Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Poznaniu
Title	The role of funds from the European Union in the development of beekeeping on the example of the Provincial Union of Beekeepers in Poznań
Słowa kluczowe	pszczelarstwo, Wielkopolska, fundusze unijne, wsparcie pszczelarstwa
Key words	beekeeping, Wielkopolska, EU funds, support for beekeeping
Abstrakt	Poza dostarczaniem niezwykle cennych produktów, pszczoły są jednym z gatunków zdolnych do zapylania roślin entomofilnych. Stąd wspieranie rozwoju pszczelarstwa w obliczu ich znaczenia dla ludzkości wydaje się być niezwykle istotne. W Polsce zadanie to jest realizowane także przy użyciu środków pochodzących z Unii Europejskiej w ramach Programów Wsparcia Rynku Produktów Pszczelich. Celem artykułu jest zatem określenie roli środków pochodzących z Unii Europejskiej w rozwoju pszczelarstwa w województwie wielkopolskim na przykładzie Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Poznaniu. Do badań wykorzystano niepublikowane dane WZP w Poznaniu, a także wyniki przeprowadzonej ankiety. Wyniki badań wskazują na pozytywne oddziaływanie środków z UE na rozwój pszczelarstwa w województwie wielkopolskim, zwłaszcza ze względu na spore zainteresowanie mechanizmem wśród pszczelarzy.
Abstract	In addition to providing extremely valuable products, bees are one of the species capable of pollinating entomophilic plants. Hence, supporting the development of beekeeping in the face of their importance to humanity seems to be extremely important. In Poland, this task is also carried out using funds from the European Union as part of the Bee Market Program Support Programs. The aim of the article is therefore to determine the role of funds originating from the European Union in the development of beekeeping in the Wielkopolskie voivodship on the example of the Provincial Union of Beekeepers in Poznań. First of all unpublished JPA data in Poznań, as well as the results of surveys were used for the research. The results of the research indicate a positive impact of EU funds on the development of beekeeping in the Wielkopolskie voivodship, especially due to the considerable interest in the mechanism among beekeepers.
Cytowanie	Pawłowski K. (2018) Rola środków pochodzących z Unii Europejskiej w rozwoju pszczelarstwa na przykładzie Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Poznaniu.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 382-394
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s382.pdf

Autor	Barbara Roszkowska-Mądra
Tytuł	Koncepcja i znaczenie obszarów rolniczych o wysokich walorach przyrodniczych
Title	The Concept and Importance of High Nature Value Farmland
Słowa kluczowe	definicja obszarów HNV, funkcje obszarów HNV, ochrona obszarów HNV, WPR
Key words	definition of HNV farmland (HNVf), functions of HNVf, protection of HNVf, CAP
Abstrakt	Koncepcja rolniczych obszarów HNV (ang. HNV farmland, lub HNVf) została wprowadzona do nauki i polityki gospodarczej Unii Europejskiej na przełomie dwóch ostatnich wieków, jako podstawa do skutecznych działań na rzecz przeciwdziałania dalszej redukcji bioróżnorodności na gruntach rolnych. Dotychczas ta ważna kwestia nie jest zadawalająco dyskutowana i prezentowana w piśmiennictwie polskim. W niniejszej pracy przeglądowej, stanowiącej przegląd i analizę europejskiej literatury naukowej, monografii i raportów unijnych, przedstawiono ważne zagadnienia, dotyczące definicji i typów rolniczych obszarów HNV, ich znaczenia przyrodniczego i gospodarczego oraz uzasadnienia realizacji programowej ochrony. Obszar rolniczy HNV stanowi grunty rolne, na których istnieje bogata bioróżnorodność o dużym znaczeniu dla ochrony gatunków, siedlisk i krajobrazów oraz stosowane są ekstensywne systemy rolnicze, które sprzyjają dalszemu trwaniu lub wzbogacania istniejącej tam agro-bioróżnorodności. Obszary HNV pozwalają realizować wiele funkcji oraz dostarczać dóbr publicznych, środowiskowych i społeczno-gospodarczych. Uznaje się, że najlepszym sposobem ochrony wysokich walorów przyrodniczych obszarów rolniczych jest prowadzenie na nich ekstensywnej lub niskonakładowej gospodarki rolniczej. Dla spełnienia tego postulatu UE nakłada na kraje członkowskie obowiązek wdrażania koncepcji obszarów HNV, polegający głównie na ich delimitacji oraz wielostronnym i elastycznym wspieraniu rolników na tych terenach w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i innych polityk krajowych.
Abstract	The concept of HNV farmland (HNVf) was introduced to the science and economic policy of the European Union at the turn of the last two centuries as a basis for effective measures to stop further reduction of biodiversity on farmlands. So far, this important issue has not been successfully discussed and presented in the Polish literature. In this review paper, based on European scientific literature, monographs and EU reports, important issues have been presented regarding the definition and types of HNVf, their environmental and economic importance and the justification for the implementation of program protection. HNV farmlands include those agricultural lands where rich agro-biodiversity exists – which is important for general protection of species, habitats and landscapes – and where they are accompanied by extensive or/and low-input farming systems. HNVf allow us to perform many functions and provide public, environmental and socio-economic goods. It is recognized that the best way to protect the high nature value of agricultural areas is to conduct on them extensive or low-input farming systems. In order to meet this demand, the EU imposes on Member States the obligation to implement the concept of HNVf, consisting mainly in their delimitation and flexible support for farmers in these areas under the Common Agricultural Policy and other national policies.
Cytowanie	Roszkowska-Mądra B. (2018) Koncepcja i znaczenie obszarów rolniczych o wysokich walorach przyrodniczych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 417-425
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s417.pdf

Autor	Aneta Suchoń
Tytuł	Spółdzielczość rolnicza we Francji i Niemczech – wybrane zagadnienia prawne i ekonomiczne
Title	Agricultural Cooperatives in France and Germany – Selected Legal and Economic Issues
Słowa kluczowe	spółdzielnie rolnicze, rolnictwo, gospodarstwo rolne, spółdzielnie we Francji i Niemczech
Key words	agricultural cooperatives, agriculture, agricultural holding, cooperatives in France and Germany
Abstrakt	Francja i Niemcy są przykładami państw, w których rolnictwo jest istotnym działem gospodarki, występuje duża liczba gospodarstw rolnych, a ruch spółdzielczy jest bardzo popularny. W Unii Europejskiej funkcjonuje ponad 22 tys. spółdzielni rolniczych. W ramach rozważań zaprezentowano dane statystyczne i regulacje prawne dotyczące spółdzielni rolniczych we Francji i Niemczech, w szczególności francuski Code Rural oraz niemiecką ustawa Genossenschaftsgesetz. W podsumowaniu autorka stwierdziła, że polski prawodawca, tworząc nowy prawny model spółdzielczości, powinien bezsprzecznie skorzystać z doświadczeń i niektórych rozwiązań prawnych występujących w Niemczech i Francji, m.in. w zakresie wprowadzenia szerokiej definicji spółdzielni rolniczych, uproszczeń w zakresie zakładania i funkcjonowania tych podmiotów, instrumentów finansowych, w tym podatkowych, łączenia spółdzielni z innymi podmiotami spółdzielczymi czy spółkami kapitałowymi.
Abstract	France and Germany are examples of countries where agriculture is an important part of the economy, there is a large number of farms and the cooperative movement is very popular. In the European Union there are over 22 thousand agricultural cooperatives. The article presents statistical data and legal regulations concerning agricultural cooperatives in France and Germany, in particular, the French Code Rural and the German Genossenschaftsgesetz. In conclusion the author states that the Polish legislature, creating a new model of cooperative law, should unquestionably draw on the experience and some legal solutions implemented in Germany and France, and in particular introduce a broad definition of agricultural cooperatives, a simplified procedure of their formation and functioning, financial instruments, including tax, and rules on merging cooperatives with other cooperative entities or companies.
Cytowanie	Suchoń A. (2018) Spółdzielczość rolnicza we Francji i Niemczech – wybrane zagadnienia prawne i ekonomiczne .Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 451-462
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s451.pdf

Autor	Katarzyna Utnik-Banaś
Tytuł	Dynamika światowej produkcji mięsa drobiowego w latach 1965 2016
Title	The Dynamics of World Production of Poultry Meat from 1965 2016
Słowa kluczowe	produkcja mięsa, produkcja drobiarska, Polska
Key words	meat production, poultry production, Poland
Abstrakt	Produkcja mięsa drobiowego odznacza się wysoką dynamiką wzrostu. Do największych światowych producentów mięsa drobiowego należą: Stany Zjednoczone, Chiny i Brazylia. Produkcja mięsa drobiowego w tych trzech krajach stanowiła ok. 45% produkcji światowej w 2016 roku. Pozostałymi krajami liczącymi się w świecie w produkcji drobiarskiej były: Rosja, Indie, Meksyk, Japonia i Polska. Największy wzrost produkcji drobiu w latach 1965-2016 miał miejsce w Brazylii oraz w Chinach. Natomiast udział Stanów Zjednoczonych oraz krajów obecnej Unii Europejskiej w ujęciu procentowym zmniejszał się. W Polsce wzrost produkcji drobiarskiej w analizowanym okresie był ponad 25-krotny. Od 2014 roku Polska jest największym producentem i eksporterem mięsa drobiowego w Unii Europejskiej.
Abstract	The production of poultry meat is characterized by high dynamics of growth. The world's largest producers of poultry meat include: USA, China and Brasil. The production of poultry meat in these three countries accounted for around 45% of world production in 2016. The other countries that counted in the world in poultry production were: Russia, India, Mexico, Japan and Poland. The largest increase in poultry production in 1965-2016 took place in Brazil and China. On the other hand, the share of the United States and the countries of the present European Union in percentage terms decreased. In Poland, the increase in poultry production in the analyzed period was over 25 times. Since 2014, Poland is the largest producer and exporter of poultry meat in the European Union.
Cytowanie	Utnik-Banaś K. (2018) Dynamika światowej produkcji mięsa drobiowego w latach 1965 2016.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 473-480
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s473.pdf

Autor	Łukasz Pietrych, Ewa Wasilewska
Tytuł	Starzenie się społeczeństwa a wzrost gospodarczy w krajach Unii Europejskiej
Title	Demographical Ageing and Economic Growth in the UE Countries
Słowa kluczowe	starzenie się ludności, wzrost gospodarczy, Unia Europejska, modele panelowe
Key words	demographical ageing, economic growth, European Union, panel models
Abstrakt	Z uwagi na wciąż pogłębiający się proces demograficznego starzenia się ludności i znaczenie skutków tego procesu dla gospodarki, w artykule poddano analizie relację pomiędzy starzeniem się społeczeństwa krajów Unii Europejskiej a wzrostem gospodarczym. Celem podjętych badań była próba określenia wpływu starzenia się społeczeństwa na dynamikę wzrostu gospodarczego w krajach UE 27. Okres badań obejmował lata 1996-2016, dane pochodziły z bazy Eurostatu oraz Banku Światowego. Na potrzeby badań uwzględniono podział na kraje „starej” Unii i „nowej” Unii. Za miarę wzrostu gospodarczego przyjęto tempo wzrostu PKB, natomiast uwzględnionymi miarami starości demograficznej były stopa starości (odsetek osób w wieku 65+ w populacji) oraz współczynnik sędziwej starości (odsetek osób w wieku 80+ w populacji). Wykorzystano modele panelowe. Stwierdzono, że demograficzne starzenie się społeczeństwa ujemnie koreluje z dynamiką wzrostu gospodarczego. W skonstruowanych modelach panelowych dla krajów „starej” Unii współczynniki regresji odpowiadające stopie starości i współczynnikowi sędziwej starości wynosiły odpowiednio: –0,446 oraz –1,521, podczas gdy dla krajów „nowej” Unii były równe: –0,153 (dla stopy starości) oraz –0,980 (dla współczynnika sędziwej starości). Oznacza to, że negatywny wpływ starzenia się ludności na tempo wzrostu PKB jest silniejszy w krajach „starej” Unii w porównaniu z krajami „nowej” Unii.
Abstract	Due to the still growing demographic aging process and the significance of this process on the economy, the article analyzes relationship between the demographic aging of the European Union countries and economic growth. The aim of the research was to determine the impact of demographic aging on the rate of economic growth in the EU27. The research period covered the years 2000-2015. Data from the Eurostat and the World Bank databases were used. The study adopted a division into the “old” and “new” EU Member States. The rate of GDP growth was taken as the measure of economic growth, while the measures of demographic aging included the old-age rate (percentage of population aged 65 or over) and the venerable senility rate (share of the population at the age of 80 or more in the general number of population). Panel models were used. It was found that the demographical aging of society negatively correlates with the dynamics of economic growth. In panel models constructed for countries of the "old" Union, regression coefficients for the old-age rate and the venerable senility rate were respectively: –0,446 and –1,521, while for the "new" EU countries were equal to: –0,153 (for the old-age rate) and –0,980 (for the venerable senility rate). This means that the negative impact of demographic aging on the GDP growth rate is more strongly observed in the countries of the "old" Union in comparison with the countries of the "new" Union.
Cytowanie	Pietrych Ł., Wasilewska E. (2018) Starzenie się społeczeństwa a wzrost gospodarczy w krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 481-492
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s481.pdf

Autor	Joanna Wyrobek
Tytuł	Analiza porównawcza sytuacji finansowej farm wiatrowych w wybranych krajach Unii Europejskiej w latach 2009-2017
Title	Comparative Analysis of Wind Farms Financial Situation in Selected Countries of the European Union in years 2009-2017
Słowa kluczowe	farmy wiatrowe, źródła odnawialne energii, finanse przedsiębiorstw energetycznych
Key words	wind farms, renewable resources, corporate finance
Abstrakt	Celem publikacji była jest analiza porównawcza wybranych wskaźników sytuacji finansowej przedsiębiorstw, których główną działalnością jest generowanie energii wiatrowej i jej sprzedaż do sieci energetycznej. W publikacji porównano wybrane średnie wartości wskaźników finansowych dla następujących krajów Unii Europejskiej: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy. Wnioskiem z badań jest wysoka rentowność farm wiatrowych w Austrii, Belgii, Portugalii i Wielkiej Brytanii, co pokrywa się z wysokimi cenami energii elektrycznej w tych krajach. Kraje z niższymi cenami energii odnotowały zwykle gorsze wyniki finansowe farm wiatrowych. Są jednak od tej reguły wyjątki (farmy wiatrowe w Niemczech mimo wysokich cen energii elektrycznej nie uzyskiwały bardzo dobrych wyników finansowych).
Abstract	The aim of the publication was a comparative analysis of selected indicators of the financial situation of enterprises whose main activity is the generation of wind energy and its sale to the power grid. The publication compared selected average values of financial ratios for the following European Union countries: Austria, Belgium, Bulgaria, Croatia, Czech Republic, Denmark, Estonia, Finland, France, Greece, Spain, the Netherlands, Ireland, Lithuania, Latvia, Germany, Poland, Portugal, Romania, Slovakia, Slovenia, Sweden, Hungary, Great Britain, Italy. The conclusion from the research is the authors observed high profitability of wind farms in Austria, Belgium, Portugal and the United Kingdom, which coincides with the high electricity prices in these countries. Countries with lower energy prices usually recorded worse financial results of wind farms. There are, however, exceptions to this rule (wind farms in Germany, despite high electricity prices, did not achieve very good financial results).
Cytowanie	Wyrobek J. (2018) Analiza porównawcza sytuacji finansowej farm wiatrowych w wybranych krajach Unii Europejskiej w latach 2009-2017.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 504-514
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s504.pdf

Autor	Piotr Bórawski, Krzysztof Zalewski
Tytuł	Czynniki kształtujące produkcję mleka w Polsce na tle UE
Title	Factors Shaping Milk Production in Poland vis-à-vis the European Union
Słowa kluczowe	podaż, mleko, kraje UE
Key words	supply, milk, EU countries
Abstrakt	W pracy analizie poddano produkcję mleka w Polsce oraz czynniki ją determinujące na tle UE. Z analiz wynika, że produkcja mleka w Polsce po akcesji do UE wzrosła. Przyczyn tego zjawiska należy upatrywać w zmianach, jakie zaszły na rynku mleka i związane były z integracją europejską, systemem kwotowania i dostosowaniu do standardów unijnych w zakresie dobrostanu zwierząt. W analizie wyników badań wykorzystano metody tabelaryczne, graficzne i opisowe. W pracy przeprowadzono analizę statystyczną, z której wynika, że głównym czynnikiem decydującym o produkcji mleka w Polsce jest kurs euro-złoty.
Abstract	In the paper the production of milk in Poland and factors shaping it was analyzed against the background of the EU. The analysis shows that milk production in Poland after EU accession increased. The reasons for this phenomenon should be seen in the changes that took place in the milk market and were related to European integration, the quota system and adaptation to EU standards in the field of animal welfare. The tabular, graphical and descriptive methods were used in the analysis of the results. A statistical analysis which was carried out in the work, shows that the Euro-PLN exchange rate is the main determining factor in milk production in Poland.
Cytowanie	Bórawski P., Zalewski K. (2018) Czynniki kształtujące produkcję mleka w Polsce na tle UE.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 36-48
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n3_s36.pdf

Autor	Victor Artish, Ruslan Buriak, Mykola Orlykovskyi
Tytuł	Management and Certification Process for Organic Production in Ukraine and Poland
Title	Management and Certification Process for Organic Production in Ukraine and Poland
Słowa kluczowe	organic production, agricultural production, quality, agriculture, control, certification, financial support
Key words	organic production, agricultural production, quality, agriculture, control, certification, financial support
Abstrakt	A systematic analysis of trends in the development of organic products in Ukraine and Poland was carried out, which showed that the total area of certified ecological lands for the study period from 2006-2016 in Ukraine increased by 1.7 times, and in Poland from 2004-2014 it increased by 12 times. It has been established that the most significant impact on qualitative structural changes in the economic sector is adjustment to European standards that establish a favorable system of agricultural production regulation, marking and inspection of organic products. This is why Poland, while being in the European Union, has a significant advantage over Ukraine. The system of control and certification by the authorized bodies is generalized, as well as the mechanism of financial support for organic agricultural production. The necessity of using the experience of Poland with the purpose of greening agriculture and development of organic agricultural production in Ukraine is emphasized.
Abstract	A systematic analysis of trends in the development of organic products in Ukraine and Poland was carried out, which showed that the total area of certified ecological lands for the study period from 2006-2016 in Ukraine increased by 1.7 times, and in Poland from 2004-2014 it increased by 12 times. It has been established that the most significant impact on qualitative structural changes in the economic sector is adjustment to European standards that establish a favorable system of agricultural production regulation, marking and inspection of organic products. This is why Poland, while being in the European Union, has a significant advantage over Ukraine. The system of control and certification by the authorized bodies is generalized, as well as the mechanism of financial support for organic agricultural production. The necessity of using the experience of Poland with the purpose of greening agriculture and development of organic agricultural production in Ukraine is emphasized.
Cytowanie	Artish V., Buriak R., Orlykovskyi M. (2018) Management and Certification Process for Organic Production in Ukraine and Poland.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 59-66
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n3_s59.pdf

Autor	Andrzej Czyżewski, Jakub Staniszewski
Tytuł	Zrównoważona intensyfikacja rolnictwa jako kombinacja efektywności nakładów ekonomicznych i środowiskowych
Title	Sustainable Intensification of Agriculture as the Composition of Economic Productivity and Environmental Pressure Measures
Słowa kluczowe	zrównoważona intensyfikacja, rolnictwo, ekoefektywność, DEA, Malmquist, TFP
Key words	sustainable intensification, agriculture, eco-efficiency, DEA, Malmquist, TFP
Abstrakt	W artykule zaprezentowano alternatywną koncepcję pomiaru zrównoważonej intensyfikacji (SI), opartą o pomiar efektywności z wykorzystaniem metody DEA, indeksu TFP Malmquista oraz miar odległości euklidesowej i kątowej. Proponowany miernik pozwala określić dynamikę procesu zrównoważonej intensyfikacji, z uwzględnieniem pierwotnego poziomu efektywności nakładów ekonomicznych i ekoefektywności. Zastosowane rozwiązanie pozwala częściowo zniwelować problem ważenia poszczególnych wymiarów zrównoważonego rozwoju. Metodę zastosowano do pomiaru SI w krajach Unii Europejskiej w latach 2005-2013. Uzyskane wyniki potwierdzają występowanie tego procesu w większości krajów oraz przeciętnie w całej UE. Szczególnie szybko postępował on wśród krajów Europy środkowo-wschodniej oraz wśród krajów skandynawskich. Zmiany niezgodne z koncepcją zrównoważonej intensyfikacji postępowały natomiast w krajach Beneluksu oraz na Wyspach Brytyjskich, gdzie następowała poprawa produktywności środowiskowej, kosztem produktywności nakładów ekonomicznych.
Abstract	The paper presents an alternative method of sustainable intensification (SI) measurement. It is based on efficiency analysis using DEA method, Malmquist TFP index and Euclidean and angular distance measurements. The proposed measure makes it possible to determine the dynamics of the process of sustainable intensification, taking into account the base level of economic and eco-efficiency. Applied solution partially eliminates the problem of weighing the various dimensions of sustainable development. The method was used to measure SI in the European Union countries in 2005-2013. Obtained results confirm the presence of this process in most countries and on average in the whole EU. It was particularly fast among the countries of Central and Eastern Europe and among the Scandinavian countries. Changes that were not in line with the SI concept, occurred in the Benelux countries and in the British Isles, where environmental productivity improved, diminishing economic productivity.
Cytowanie	Czyżewski A., Staniszewski J. (2018) Zrównoważona intensyfikacja rolnictwa jako kombinacja efektywności nakładów ekonomicznych i środowiskowych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 80-90
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n3_s80.pdf

Autor	Agnieszka Drzymała
Tytuł	Handel żywnością między UE a Japonią
Title	Food Trade between the European Union and Japan
Słowa kluczowe	współpraca gospodarcza, handel, żywność, Japonia, Unia Europejska
Key words	economic cooperation, trade, food, Japan, EU
Abstrakt	Ważnym zagadnieniem jest handel żywnością w skali świata. Jeśli chodzi o Unię Europejską to posiada ona odpowiednie zasoby wystarczające na pokrycie zapotrzebowania ludności UE na żywność, nadwyżki produkcji własnej może eksportować i wymieniać na inne produkty bądź usługi z innymi krajami. Natomiast egzotyczny dla Europejczyków azjatycki kraj, jakim jest Japonia wydaje się nie być istotnym partnerem pod względem wymiany handlowej żywnością. Celem opracowania jest zaprezentowanie dokładnej analizy wielkości eksportu i importu żywności według nomenklatury SITC oraz HS oraz perspektyw rozwoju wzajemnej współpracy między Unią Europejską a Japonią.
Abstract	Food trade is an important element of the global economy. As far as the European Union is concerned, it has sufficient resources to cover the EU population's demand for food, and it can export and exchange its own excess production for other products or services with other countries. However, Japan does not appear to be a significant partner in terms of food imports and exports. The aim of the study is to present a detailed analysis of the volume of food exports and imports according to the SITC and HS nomenclature and the perspectives for the development of mutual cooperation between the European Union and Japan.
Cytowanie	Drzymała A. (2018) Handel żywnością między UE a Japonią.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 91-101
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n3_s91.pdf

Autor	Dominika Jakubowska, Tomasz Wierzejski
Tytuł	Ocena koncentracji produkcji żywności regionalnej i tradycyjnej w Polsce i krajach Unii Europejskiej
Title	Evaluation of Market Concentration of Regional and Traditional Food Production in Poland and European Union Countries
Słowa kluczowe	systemy ochrony jakości, oznaczenia geograficzne, produkcja żywności, koncentracja rynku
Key words	quality protection systems, geographical indications, food production, market concentration
Abstrakt	Celem pracy była ocena koncentracji produkcji żywności regionalnej i tradycyjnej w Unii Europejskiej (UE) ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Analizy dokonano na podstawie danych pochodzących z europejskich baz DOOR, E-BACCHUS, E-SPIRIT DRINKS oraz danych IJHARS. Opisano i przeanalizowano różne kategorie regionalnych i tradycyjnych produktów zarejestrowanych w Polsce jak i innych krajach UE wykorzystując indeks koncentracji Herfindahhl-Hirschman. Otrzymane wyniki dowiodły, że koncentracja produkcji żywności regionalnej i tradycyjnej w UE jest duża, a większość zarejestrowanych oznaczeń geograficznych produktów pochodzi z krajów basenu Morza Śródziemnego, na które przypada niemal trzy czwarte wszystkich unijnych rejestracji. Polska posiada niewielki udział w analizowanym rynku. W ujęciu regionalnym w Polsce odnotowano względnie wysoką koncentrację produkcji. Wyraźnie wyższą wartość wykazano dla koncentracji producentów tych produktów.
Abstract	The purpose of the work was to assess the concentration of regional and traditional food production in the European Union (EU) with particular emphasis on Poland. The analysis was made on the basis of data from the European DOOR databases, E-BACCHUS, E-SPIRIT DRINKS and IJHARS data. Various categories of regional and traditional products registered in Poland and other EU countries were described and analyzed using the Herfindahhl-Hirschman concentration index. The results obtained showed that the concentration of regional and traditional food production in the EU is high, and the majority of registered geographical indications originate from the Mediterranean, which accounts for almost three quarters of all EU registrations. Poland has a small share in the analyzed market. In regional terms, Poland has a relatively high concentration of production. A clearly higher value was demonstrated for the concentration of producers of these products.
Cytowanie	Jakubowska D., Wierzejski T. (2018) Ocena koncentracji produkcji żywności regionalnej i tradycyjnej w Polsce i krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 144-155
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n3_s144.pdf

Autor	Beata Jeżyńska, Radosław Pastuszko
Tytuł	Obrót nieruchomościami rolnymi a prawo Unii Europejskiej
Title	Agricultural Real Estate Trade and European Union Law
Słowa kluczowe	nieruchomości rolne, obrót nieruchomościami, swobodny przepływ kapitału, Unia Europejska
Key words	farm land, real estate, free movement of capital, European Union
Abstrakt	Przedmiotem analizy jest zagadnienie obowiązującego w Unii Europejskiej modelu prawnego określającego zasady obrotu nieruchomościami rolnymi w państwach członkowskich. Podstawową płaszczyznę rozważań stanowi zasada swobodnego przepływu kapitału (art. 63 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Przepisy, które ograniczają swobodny przepływ kapitału mogą być dopuszczone jeżeli są uzasadnione obiektywnymi przesłankami: nadrzędnymi względami interesu ogólnego i zasadą proporcjonalności, co oznacza, że muszą one być właściwe dla zagwarantowania osiągnięcia zamierzonego, zasadnego celu i nie mogą wykraczać poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia.
Abstract	The subject of the analysis is the issue of the legal model in force in the European Union, which defines the principles of trading in agricultural real estate in the Member States. The principle of free movement of capital (Article 63 of the Treaty on the Functioning of the European Union) is a fundamental consideration. Provisions which restrict the free movement of capital may be authorised where they are justified by objective reasons: overriding reasons of general interest and the principle of proportionality, which means that they must be suitable for securing the attainment of the objective pursued and must not go beyond what is necessary in order to attain it.
Cytowanie	Jeżyńska B., Pastuszko R. (2018) Obrót nieruchomościami rolnymi a prawo Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 156-164
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n3_s156.pdf

Autor	Łukasz Kozar
Tytuł	Sektor energetyczny, a wyzwania zrównoważonego rozwoju – analiza przestrzennego zróżnicowania sytuacji w UE w oparciu o wybrane wskaźniki
Title	Energy sector and the challenges of sustainable development – analysis of spatial differentiation of the situation in the EU based on selected indicators
Słowa kluczowe	zrównoważony rozwój, odnawialne źródła energii, sektor energetyczny, efektywność energetyczna
Key words	sustainable development, renewable energy sources, energy sector, energy efficiency
Abstrakt	W artykule przedstawiono wybrane kwestie aktualnie poruszane w zakresie zrównoważonego rozwoju w Unii Europejskiej, a związane jednocześnie z sektorem energetycznym. Stąd też została omówiona problematyka zasobooszczędności oraz efektywności energetycznej, produkcji energii z odnawialnych źródeł, czy też wykluczenia społecznego wywołanego brakiem dostępności do źródeł energii po przystępnej cenie. Poza analizą literatury przedmiotu został przedstawiony ranking krajów Unii Europejskiej (UE-28) pod względem poziomu rozwoju sektora energetycznego w kontekście problematyki zrównoważonego rozwoju. W tym celu przeprowadzono wielowymiarową analizę porównawczą przy użyciu wybranych w toku analizy teoretycznej 8 wskaźników dotyczących aspektów społecznych, gospodarczych i środowiskowych związanych z rozwojem sektora energetycznego. Zakres czasowy analizy obejmował 2016 r. (dostępność danych). Źródłem wartości przyjętych zmiennych był Eurostat. Przeprowadzone analizy wykazały, iż najlepszą sytuacją w zakresie sektora energetycznego na tle ogółu przebadanych państw cechowała się Dania.
Abstract	The article presents selected issues currently discussed in the field of sustainable development in the European Union, and related at the same time to the energy sector. Therefore, the issues of resource efficiency and energy efficiency, energy production from renewable sources, or social exclusion caused by the lack of access to affordable energy sources were discussed. In addition to the analysis of the literature on the subject, the ranking of the European Union countries (EU-28) in terms of the level of development of the energy sector in the context of sustainable development was presented. For this purpose, a multidimensional comparative analysis was carried out using 8 indicators selected in the course of theoretical analysis concerning social, economic and environmental aspects related to the development of the energy sector. The time scope of the analysis covered 2016 (data availability). The source of values of the adopted variables was Eurostat. The analyzes carried out showed that the best situation in the energy sector compared to all of the countries surveyed was characterized by Denmark.
Cytowanie	Kozar Ł. (2018) Sektor energetyczny, a wyzwania zrównoważonego rozwoju – analiza przestrzennego zróżnicowania sytuacji w UE w oparciu o wybrane wskaźniki.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 173-186
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n3_s173.pdf

Autor	Dorota Janiszewska, Luiza Ossowska
Tytuł	Zatrudnienie a intensywność rolnictwa państw Unii Europejskiej
Title	Employment and Intensity of Agriculture of European Union Countries
Słowa kluczowe	zatrudnienie, intensywność rolnictwa, państwa Unii Europejskiej
Key words	employment, agriculture intensity, European Union countries
Abstrakt	Celem artykułu jest omówienie zatrudnienia w kontekście intensywności w rolnictwie państw Unii Europejskiej na podstawie wybranych cech. Analizę przeprowadzono dla 2016 roku. Badanie przeprowadzono za pomocą analizy skupień. Do analizy przyjęto następujące cechy diagnostyczne: udział ludności czynnej zawodowo w rolnictwie z niskim poziomem wykształcenia w całkowitej liczbie ludności czynnej zawodowo (%), udział ludności zatrudnionej w rolnictwie w ludności zatrudnionej ogółem (%), produktywność pracy w rolnictwie (EUR/AWU), udział wartości dodanej dostarczanej przez sektor rolniczy (%), udział użytków rolnych zarządzanych przez gospodarstwa o dużej intensywności w użytkach rolnych ogółem (%) oraz średnia ekonomiczna wielkość gospodarstw (SO/gospodarstwo w EUR). W wyniku zastosowania analizy skupień podzielono badane państwa na cztery grupy. Zgodnie z wynikami w państwach o wysokim poziomie zatrudnienia w rolnictwie zwykle mniejszy jest udział wartości dodanej dostarczanej przez sektor rolniczy. Natomiast w państwach o niższym udziale zatrudnionych w rolnictwie intensywność rolnictwa jest z reguły większa.
Abstract	The objective of the article is to discuss employment in the context of the agriculture intensity in European Union countries based on selected features. The analysis was conducted for 2016. Research was examined using the cluster analysis. The following diagnostic features were used for the analysis: share of working population in agriculture with low educational attainment in total working population (%), share of working population in agriculture in total working population (%), labour productivity in agriculture (EUR/AWU), distribution of GVA by primary sector (%), share of UAA managed by farms with high input intensity per ha (%), average economic farm size (SO/holding in EUR). As a result of the cluster analysis, the examined regions were divided into four groups. According to the results, in countries with high levels of employment in agriculture, the share of added value provided by the agricultural sector is usually smaller. However, in countries with a lower share of people employed in agriculture, the intensity of agriculture is usually higher.
Cytowanie	Janiszewska D., Ossowska L. (2018) Zatrudnienie a intensywność rolnictwa państw Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 238-247
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n3_s238.pdf

Autor	Karolina Pawlak
Tytuł	Zdolność konkurencyjna przemysłu spożywczego krajów UE, USA i Kanady na rynku światowym
Title	Competitive Capacity of the EU, the US and Canadian Food Industry on the World Market
Słowa kluczowe	konkurencyjność, przemysł spożywczy, relatywna przewaga w handlu, realna wartość dodana, realna produktywność pracy, UE, USA, Kanada
Key words	competitiveness, food industry, relative trade advantage, real value added, real labour productivity, the EU, the US, Canada
Abstrakt	Celem artykułu była ocena zdolności konkurencyjnej głównych branż przemysłu spożywczego UE, USA i Kanady na rynku światowym, z wykorzystaniem wybranych wskaźników ekonomicznych i handlowych. Zakres czasowy analiz objął lata 2007-2016. W badaniach wykorzystano dane urzędów i agencji statystycznych UE (Eurostat), USA (US Census Bureau, FAS/USDA) i Kanady (Agriculture and Agri-food Canada). Na podstawie przeprowadzonych analiz można stwierdzić, że poprawa pozycji konkurencyjnej branż unijnego przemysłu spożywczego w większym stopniu była determinowana skalą aktywności w handlu światowym (rosnącymi udziałami w globalnym eksporcie), natomiast o przewagach konkurencyjnych przemysłu spożywczego USA i Kanady decydowały przewagi o charakterze ekonomicznym, związane z poprawą ekonomicznych wyników działalności przedsiębiorstw danej branży, jej udziału w tworzeniu realnej wartości dodanej przemysłu spożywczego oraz produktywności pracy.
Abstract	The aim of the paper was to assess the competitive capacity of the main sectors of the EU, the US and Canadian food industry, using selected economic and trade indicators. Time range of the research covered the years 2007-2016. The research is based on the data from the Statistical Office of the European Union (Eurostat), the US Census Bureau, the USDA Foreign Agricultural Service's Global Agricultural Trade System (FAS/USDA) and Agriculture and Agri-food Canada. It was proved that improvement of the competitive position of the EU food industry was more determined by the scale of activity in world trade (increasing share in global exports), while competitive advantages of the US and Canadian food industry were influenced by economic advantages associated with improving the economic performance of enterprises in a given sector, its share in the real value added of the food industry as a whole and labour productivity.
Cytowanie	Pawlak K. (2018) Zdolność konkurencyjna przemysłu spożywczego krajów UE, USA i Kanady na rynku światowym.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 248-261
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n3_s248.pdf