Wyniki wyszukiwania

Autor	Eugenia Czernyszewicz, Magdalena Gantner, Klaudia Kopczyńska, Katarzyna Król
Tytuł	Konkurencyjność polskich odmian orzechów laskowych w zależności od ich jakości określonej właściwościami fizykochemicznymi
Title	Competitiveness of Polish cultivars of hazelnuts depending on their quality determined by physicochemical properties
Słowa kluczowe	orzechy laskowe, konkurencyjność, jakość, prażenie, aktywność wody, tekstura, barwa
Key words	hazelnuts, competitiveness, quality, roasting, water activity, texture, color
Abstrakt	Celem pracy jest porównanie jakości orzechów laskowych uprawianych w Polsce do orzechów importowanych, dokonane na podstawie oceny zmian ich właściwości fizykochemicznych w zależności od zastosowanych parametrów prażenia. Materiałem badawczym były orzechy dwóch odmian leszczyny uprawianej w Polsce: ‘Olbrzym z Halle’ i ‘Cosford’. Próbki poddano obróbce cieplnej w dziewięciu kombinacjach: w temperaturze 110°C, 130°C i 160°C, każda w czasie 15, 30 i 60 min. Badano takie parametry, jak: aktywność wody, barwa powierzchni łuski wewnętrznej (brązowej) i powierzchni czystego jądra orzecha oraz jego twardość. Proces prażenia spowodował obniżenie aktywności wody, zmniejszenie jasności (L*) jąder orzechów laskowych niezależnie od odmiany i wzrost wartości indeksu brązowienia (BI). Głównym parametrem decydującym o tych zmianach była temperatura. Ponadto, wraz ze zwiększaniem się temperatury procesu, twardość orzechów zmniejszała się, a ich struktura stawała się bardziej krucha i delikatna. Orzechy odmiany ‘Cosford’ charakteryzowały się większą twardością w stanie surowym w porównaniu do orzechów odmiany ‘Olbrzym z Halle’. Najwyższą jakość orzechów niezależnie od odmiany zapewniało prażenie w 130°C przez 30 min. Orzechy obu odmian prażone w tych parametrach charakteryzowały się porównywalną, dużą łatwością w usuwaniu z nich brązowej łuski wewnętrznej. Dobór optymalnych parametrów procesów technologicznych może wpłynąć na poprawę właściwości przetwórczych orzechów laskowych uprawianych w Polsce, co w konsekwencji umożliwi osiągnięcie konkurencyjności względem zagranicznych odmian i zwiększy szansę ich eksportu, a także wykorzystanie ich krajowej produkcji cukierniczej.
Abstract	The aim of the study is to compare the quality of hazelnuts grown in Poland in opposition to imported ones, based on their changes in physicochemical properties depending on the roasting parameters. The plant material was two hazelnuts cultivars grown in Poland: ‘Olbrzym z Halle’ and ‘Cosford’. The samples were roasted at nine specific temperatures and time conditions: at 110°C, 130°C and 160°C, each at 15, 30 and 60 min. Parameters such as water activity, color of the inner (brown) skin of the husk and color of the pure kernel’s surface and hardness were investigated. The roasting process reduced water activity, decreased luminosity (L*) of kernel hazelnuts irrespective of cultivar and increased browning index (BI) value. The main parameter determining these changes was temperature. In addition, as the process temperature increased the hardness of the nuts and their structure became more fragile and delicate. Nuts of ‘Cosford’ cultivar were characterized by higher hardness compared to the nuts of ‘Olbrzym z Halle’ cultivar. The temperature of 130° for 30 min provided the best quality of the roasted nuts, regardless of the cultivar. Nuts of both cultivars, roasted in these parameters were characterized by comparable, high ease of removal of the brown inner skin. The selection of optimal parameters of technological process can improve the processing properties of Polish hazelnuts and, consequently, ensure their competitive advantage against nuts grown in other countries. This fact could increase both the chance of their export as well as the use in Polish confectionery production.
Cytowanie	Czernyszewicz E., Gantner M., Kopczyńska K., Król K. (2017) Konkurencyjność polskich odmian orzechów laskowych w zależności od ich jakości określonej właściwościami fizykochemicznymi.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 118: 127-138
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2017_n118_s127.pdf

Autor	Małgorzata Dolata
Tytuł	Infrastruktura jako instrument poprawy regionalnej konkurencyjności obszarów wiejskich
Title	Infrastructure as an Instrument for Improving Regional Competitiveness of Rural Areas
Słowa kluczowe	infrastruktura, konkurencyjność regionu, obszary wiejskie
Key words	infrastructure, competitiveness of the region, rural areas
Abstrakt	W pracy zaprezentowano podstawowe zagadnienia związane z konkurencyjnością regionalną obszarów wiejskich oraz infrastrukturą. Głównym celem opracowania było przedstawienia znaczenia infrastruktury jako jednego z najistotniejszych czynników konkurencyjności obszarów wiejskich. Infrastruktura stanowi element potencjału konkurencyjności terytorialnej, a wyposażenie infrastrukturalne wpływa na kształtowanie poziom tzw. atrybutów konkurencyjności. Wskazano również na rolę jaką Unia Europejska przypisuje infrastrukturze jako instrumentowi prokonkurencyjnemu. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdziły, że od czasu wejścia Polski do struktur Unii Europejskiej na obszarach wiejskich miał miejsce systematyczny rozwój ich wyposażenia infrastrukturalnego. Szczególnie szybkie tempo wzrostu charakteryzowało rozwój systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków.
Abstract	The paper presents basic issues related to regional competitiveness of rural areas and infrastructure. The main purpose of the study was to present the importance of infrastructure as one of the most important factors for the competitiveness of rural areas. Infrastructure is an element of territorial competitiveness potential, and infrastructural equipment influences the shaping of the level the so-call attributes of competitiveness. It also indicated the role that the European Union attributes to infrastructure as a pro-competitive instrument. The results of the conducted research confirmed that since Poland's accession to the structures of the European Union in rural areas a systematic development of their infrastructural facilities took place. Particularly fast growth rate was characterized by the development of sewerage and waste water treatment system.
Cytowanie	Dolata M. (2017) Infrastruktura jako instrument poprawy regionalnej konkurencyjności obszarów wiejskich.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 3: 60-70
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n3_s60.pdf

Autor	Małgorzata Dolata, Barbara Hadryjańska
Tytuł	Uwarunkowania konkurencyjności przedsiębiorstw piekarniczych
Title	Conditions of bakery enterprises competitiveness
Słowa kluczowe	konkurencyjność, przedsiębiorstwa piekarnicze, wewnętrzne czynniki konkurencyjności
Key words	competitiveness, baking enterprises, internal factors of competitiveness
Abstrakt	Celem artykułu jest identyfikacja i zaprezentowanie wybranych czynników wewnętrznych kształtujących konkurencyjność przedsiębiorstw branży piekarniczej uwzględniając ich wielkość pod względem liczby osób zatrudnionych. Materiał źródłowy do analizy stanowiły dane zebrane podczas badania empirycznego przeprowadzonego w 2016 roku wśród 77 przedsiębiorstw tej branży. Podstawowym narzędziem badawczym był kwestionariusz ankietowy. Mikromałe, średnie i duże przedsiębiorstwa wskazały na różne czynniki, które według nich są najistotniejsze dla budowania konkurencyjności w ich branży. Grupami przedsiębiorstw, które najbardziej wyróżniają się, są mikro- i duże przedsiębiorstwa. Największa zgodność między czterema grupami przedsiębiorstw wystąpiła w przypadku czynników związanych z potencjałem produkcyjnym oraz potencjałem w sferze produktu. Najmniej zgodne były przedsiębiorstwa piekarnicze w swojej opinii na temat czynników w sferze sprzedaży.
Abstract	The aim of the article is identifying and presenting selected internal factors shaping the competitiveness of bakery enterprises, taking into account their size in terms of the employees number. The source material for the analysis was the data collected during the empirical study conducted in 2016 among 77 companies in the industry. The basic research tool was the questionnaire survey. Micro, small, medium and large enterprises have pointed to various factors that according them are most important for building competitiveness in their industry. The most prominent companies are micro and large enterprises. The greatest correspondence between the four groups of companies occurred in the case of factors related to production potential and potential in the product sphere. On the contrary, bakery companies were the least consistent in their opinion on the factors in the sale.
Cytowanie	Dolata M., Hadryjańska B. (2017) Uwarunkowania konkurencyjności przedsiębiorstw piekarniczych.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 119: 51-64
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2017_n119_s51.pdf

Autor	Tomasz Kijek, Anna Nowak
Tytuł	Wpływ wykształcenia kierownika na konkurencyjność gospodarstw rolnych
Title	Effect of the Education of the Manager on the Competitiveness of Farms
Słowa kluczowe	konkurencyjność, gospodarstwa rolne, kapitał ludzki, poziom wykształcenia
Key words	competitiveness, farms, human capital, level of education
Abstrakt	Niniejsze opracowanie jest próbą wypełnienia luki poznawczej w zakresie wpływu kapitału ludzkiego na konkurencyjność gospodarstw rolnych. Najbardziej mierzalną cechą kapitału ludzkiego jest wykształcenie, stąd też za cel niniejszego opracowania przyjęto ocenę wpływ poziomu wykształcenia kierownika na konkurencyjność towarowych gospodarstw rolnych. Badania zrealizowano na podstawie danych rachunkowych z towarowych gospodarstw rolnych uczestniczących w Polskim FADN z lat 2010-2012. Wyniki badań wskazują na istnienie przewagi konkurencyjnej gospodarstw rolnych zarządzanych przez kierowników dysponujących wykształceniem wyższym względem podmiotów kierowanych przez rolników bez wykształcenia wyższego. Badania wykazały również przewagi konkurencyjne w zakresie produktywności ziemi, technicznego uzbrojenia ziemi i pracy w gospodarstwach rolnych z kierownikiem posiadającym wykształcenie rolnicze w porównaniu do tych, gdzie kierownik takiego wykształcenia nie posiadał.
Abstract	This paper is an attempt at filling the cognitive gap in the effect that human capital has on farms competitiveness. Education is the most measurable characteristic of human capital so the purpose of this paper is evaluating the effect of the manager’s level of education on the competiveness of the commercial farms. The surveys were carried out based on accounting data provided by commodity farms participating in the Polish FADN in 2010-2012. The outcomes indicate a competitive advantage of farms run by managers who completed higher education over entities run by farmers without higher education. Surveys also demonstrated a competitive advantage to the extent of land productivity, equipment of land with technical facilities and labour on farms run by managers with higher education in comparison to farms whose managers had no such education.
Cytowanie	Kijek T., Nowak A. (2017) Wpływ wykształcenia kierownika na konkurencyjność gospodarstw rolnych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 1: 116-124
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n1_s116.pdf

Autor	Agnieszka Tłuczak
Tytuł	Konkurencyjność przestrzenna rolnictwa w krajach Unii Europejskiej
Title	Spatial Competitiveness of Agriculture in European Union Countries
Słowa kluczowe	konkurencyjność, rolnictwo, Esteban-Marquillas
Key words	competitiveness, agriculture, Esteban-Marquillas, European Union
Abstrakt	Celem opracowania jest zbadanie relacji między poziomem konkurencyjności rolnictwa w poszczególnych krajach Unii Europejskiej a przeciętną wielkością produkcji rolnej z 1 ha użytków rolnych. Dodatkowo w pracy podjęto próbę określenia charakteru przestrzennych zmian wielkości produkcji rolnej w podziale na sektory. Wyniki opracowano na podstawie metody zmian konkurencyjności Estebana-Marquillasa, która pozwala na diagnostykę potencjału produkcyjnego rolnictwa regionu. W szczególności analiza ta pozwoliła na wskazanie regionów wyspecjalizowanych oraz charakteru zmian strukturalnych w zakresie badanego zjawiska. Badania przeprowadzono na podstawie danych dotyczących wielkości produkcji rolnej, w podziale na roślinną i zwierzęcą i ich podgatunki. Wszelkie dane zaczerpnięto z baz danych Głównego Urzędu Statystycznego. Badania obejmują lata 2005-2014.
Abstract	The aim of this study is to present the competitiveness of agriculture in the EU countries. The results are based on the Esteban-Marquillas competitiveness model, which allows the diagnosis of a region's production potential. In particular, this analysis allows identification of specialized regions and the nature of structural changes in the examined phenomenon. The study was conducted on the basis of data on the volume of agricultural crop and animal production and their subspecies. All data was taken from the databases of the Central Statistical Office. The study covers the years 2004-2014.
Cytowanie	Tłuczak A. (2017) Konkurencyjność przestrzenna rolnictwa w krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 3: 279-285
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n3_s279.pdf

Autor	Marek Zieliński, Wojciech Ziętara
Tytuł	Efektywność techniczna gospodarstw specjalizujących się w produkcji roślinnej a ich konkurencyjność
Title	TECHNICAL EFFICIENCY AND COMPETITIVENESS OF FIELD FARMS
Słowa kluczowe	gospodarstwa specjalizujące się w uprawach polowych, efektywność tech­niczna, zdolność konkurencyjna
Key words	field farms, technical efficiency, competitiveness
Abstrakt	Celem badań było wskazanie różnic w efektywności technicznej polskich gospo­darstw specjalizujących się w produkcji roślinnej oraz określenie stopnia ich konkurencyjności, a także zbadanie związku między ich efektywnością techniczną a stopniem konkurencyjności. Dla osiągnięcia zamierzonego celu wykorzystano dane rachunkowe z 1007 gospodarstw spe­cjalizujących się w uprawie zbóż, roślin oleistych i wysokobiałkowych na nasiona (typ 15) i 604 gospodarstw specjalizujących się w uprawie polowej różnych gatunków roślin (typ 16), które nieprzerwanie prowadziły rachunkowość dla polskiego FADN1 w latach 2010-2012. Oceny badanych gospodarstw dokonano z uwzględnieniem ich wielkości ekonomicznej, w zależności od wartości standardowej produkcji (SO)2 i wielkości wskaźnika efektywności technicznej ustalonego na podstawie metody Stochastic Frontier Analysis (SFA). Stwierdzono, że gospodarstwa o największej efektywności technicznej charakteryzowały się na tle całej badanej zbiorowości racjonalniejszym gospodarowaniem nakładami w celu uzyskania potencjalnej wartości produkcji. Miały najmniejszą powierzchnię użytków rolnych w obrębie poszczególnych klas wielkości ekonomicznej oraz najkorzystniejsze warunki glebowe i najlepsze techniczne uzbrojenie ziemi. Miały również największą zdolność konkurencyjną.
Abstract	The aim of this paper was to identify differences in technical efficiency and to determine level of competiti­veness of the Polish field farms. Furthermore, the connection between the farms’ technical efficiency and their level of competitiveness were analyzed. For this purpose, the empirical data from 1007 farms specializing in cereals, oilseeds and protein crops (type 15) and 604 farms specializing in general field cropping (type 16) was used. The farms collected data for Farm Accountancy Data Network (FADN) from 2010 to 2012. Assessment of these two groups of farms was based on their economic size (Standard Output) and technical efficiency indicator that was measured with Stochastic Frontier Analysis (SFA) method. It was found that farms with the greatest technical efficiency indicator used inputs in the most rational way in order to achieve potential value of produc­tion. Moreover, they had the smallest utilized agricultural area (UAA), the highest quality of their soils, the most advantageous level of technical equipment of UAA and the greatest ability of competitiveness.
Cytowanie	Zieliński M., Ziętara W. (2016) Efektywność techniczna gospodarstw specjalizujących się w produkcji roślinnej a ich konkurencyjność.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 103, z. 1: 14-25
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2016_n1_s14.pdf

Autor	Ewa Stawicka
Tytuł	Aspekt społecznej odpowiedzialności w turystyce
Title	Aspect of social responsibility in tourism
Słowa kluczowe	społeczna odpowiedzialność, turystyka, interesariusz, konkurencyjność
Key words	social responsibility, tourism, stakeholder, competitiveness
Abstrakt	W opracowaniu przedstawiono zagadnienie społecznej odpowiedzialności w branży turystycznej. Podkreślono szczególną rolę interesariuszy – konsumentów/klientów w kreowaniu zmian na rynku turystycznym. Szczególną uwagę zwrócono na powszechność i popularność zagadnienia społecznej odpowiedzialności i zrównoważonego rozwoju. Celem artykułu jest przedstawienie dobrych praktyk w turystyce i hotelarstwie jako przykładów budowania zaufania do konsumentów/klientów oraz realizowania długotrwałej przewagi konkurencyjnej zgodnej ze strategią zrównoważonego rozwoju.
Abstract	The paper presents the issue of social responsibility in the tourism industry. It stressed the special role of stakeholders – consumers / customers in creating changes in the market. Particular attention was paid to the issues of universality and popularity of social responsibility and sustainable development. The aim of the article was to present the best practices in the tourism and hotel industry as examples to build confidence in consumers / customers and to implement the long-term competitive advantage.
Cytowanie	Stawicka E.
HTML	wersja html
Pełny tekst	TIRR_2016_n6_s88.pdf

Autor	Paweł Kraciński
Tytuł	Konkurencyjność największych światowych eksporterów jabłek
Title	THE COMPETITIVENESS OF THE WORLD’S LARGEST EXPORTERS OF APPLES
Słowa kluczowe	pozycja konkurencyjna jabłek, eksport jabłek
Key words	competitive position of apples, export of apples
Abstrakt	Celem artykułu było określenie pozycji konkurencyjnej głównych światowych eksporterów jabłek i jej zmian w latach 2006-2015. W artykule przeanalizowano wielkość światowej produkcji, plony oraz ich tendencje, a także zidentyfikowano największych światowych eksporterów jabłek. Pozycję konkurencyjną głównych światowych dostawców określono za pomocą mierników konkurencyjnych ex-post. Badania wykazały, że w grupie największych eksporterów rosła pozycja konkurencyjna producentów jabłek z Polski, Włoch i USA, a malała z Chin. Do grupy głównych światowych eksporterów w latach 2014-2015 dołączyła Białoruś.
Abstract	The aim of the article was to examine competitive position of the world’s major exporters of apples and changes of competitive position in the years 2006-2015. The article analyzes the size of world production, yields and their trends, and identifies the world’s largest exporters of apples. The competitive position of the world’s major suppliers was evaluated using measures of competitive ex-post. Studies showed that among the biggest exporters competitive position of Polish, Italian and American apples increased and competitive position of Chinese apples decreased. Belarus joined the group of the word’s major exporters in the years 2014-2015.
Cytowanie	Kraciński P. (2016) Konkurencyjność największych światowych eksporterów jabłek.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 103, z. 2: 106-118
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2016_n2_s106.pdf

Autor	Michał Roman
Tytuł	Konkurencyjność regionu turystycznego w teorii eko
Title	The competitiveness of the tourist region in economic theory
Słowa kluczowe	ekonomia, konkurencyjność, region, turystyka, turystyka wiejska
Key words	economy, competitiveness, region, tourism, rural tourism
Abstrakt	Celem artykułu jest przedstawienie istoty konkurencyjności regionu turystycznego w teorii ekonomii. W opracowaniu szczególną uwagę zwrócono na konkurencyjność turystyki wiejskiej. Konkurencyjność pochodzi od konkurencji stanowiącej podstawowe zjawisko gospodarki rynkowej. Tworzenie warunków do wzrostu konkurencyjności turystyki wiejskiej regionu związane jest ze wzrostem skłonności i zdolności do oszczędności oraz akumulacji podmiotów turystycznych na wsi, a także efektywnego wykorzystania poczynionych inwestycji na drodze realizacji postępu technicznego. Dzięki temu można osiągnąć w perspektywie długofalowej wzrost konkurencyjności, wzrost poziomu dochodów, zatrudnienia i poprawę zamożności społeczności wiejskiej.
Abstract	The purpose of the article is to present the essence of competitiveness of the tourist region in economic theory. The study drew particular attention to the competitiveness of rural tourism. Competitiveness comes from the competition which is the basic phenomenon of the market economy. Creating conditions to increase the competitiveness of rural tourism in the region is associated with an increase in the propensity and ability to accumulate savings and tourism entities in the country and effective use of the investments made towards the implementation of technological progress. Because of that, the long term increase competitiveness, increase incomes, employment and enhanced prosperity of rural communities can be achieved.
Cytowanie	Roman M.
HTML	wersja html
Pełny tekst	TIRR_2016_n5_s107.pdf

Autor	Nataliya Horin, Julian Krzyżanowski
Tytuł	Konkurencyjność ukraińskiego sektora rolno-spożywczego na unijnym rynku po utworzeniu strefy wolnego handlu UE-Ukraina
Title	Competitiveness of the Ukrainian agri-food sector in the EU market under the EU-Ukraine free trade agreement
Słowa kluczowe	handel produktami rolno-spożywczymi, umowa o strefie wolnego handlu, wskaźnik Grubela i Lloyda, ujawnione przewagi komparatywne
Key words	trade in agri-food products, free trade agreement, Grubel-Lloyd index, revealed comparative advantages
Abstrakt	W artykule podjęto próbę ocenienia zmiany warunków prowadzenia handlu produktami rolno-spożywczymi UE z Ukrainą po wejściu w życie umowy o SWH. Odnotowano wyraźny wzrost oszczędności ukraińskich eksporterów wskutek zniesienia barier handlowych. Analizowano intensywność handlu produktami rolno-spożywczymi między Ukrainą, Polską i UE wykorzystując wskaźnik Grubela-Lloyda. Ustalono, że większa część wymiany w sektorze rolno-spożywczym pomiędzy Ukrainą a UE odbywa się w ramach handlu wewnątrzbranżowego, a w poszczególnych grupach produktów istnieje tendencja do wzrostu intensywności handlu wewnątrzbranżowego, szczególnie w handlu pomiędzy Ukrainą i Polską. Na podstawie wyników przeprowadzonych obliczeń wskaźnika ujawnionych przewag komparatywnych według grup towarów SITC 0-1 ujawniono przewagi komparatywne w wymianie handlowej produktami rolno-spożywczymi zarówno Ukrainy z Polską i UE, jak Polski z Ukrainą i UE.
Abstract	The article attempts to evaluate the changes in the terms and conditions of agri-food trade between the EU and Ukraine after the entering into the force of the EU-Ukraine free trade agreement. The significant increase of savings for Ukrainian exporters as a result of the elimination of trade barriers is being noted. In order to analyze the intensity of agri-food trade between Ukraine, Poland and the EU, Grubel-Lloyd index is calculated. It is indicated that the greater part of the agri-food trade between Ukraine and the EU takes place in the framework of intra-industry trade. A tendency to increase of the intensity of intra-industry trade for particular groups of agri-food products, especially in case of bilateral agri-food exchange between Ukraine and Poland. By calculating of Balassa’s index of revealed comparative advantage of agri-food export according to SITC (0-1), the comparative advantages in agri-food trade both for Ukraine with Poland and the EU, and for Poland with Ukraine and the EU are determined.
Cytowanie	Horin N., Krzyżanowski J. (2016) Konkurencyjność ukraińskiego sektora rolno-spożywczego na unijnym rynku po utworzeniu strefy wolnego handlu UE-Ukraina.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 1: 85-94
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2016_T16(31)_n1_s85.pdf

Autor	Katarzyna Domańska, Anna Nowak
Tytuł	Pozycja konkurencyjna państw członkowskich Unii Europejskiej w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi
Title	The Competitive Position of European Union Member States in Foreign Trade in Agri-food Products
Słowa kluczowe	Unia Europejska, sektor rolno-spożywczy, konkurencyjność, handel zagraniczny
Key words	European Union, agri-food sector, competitiveness, foreign trade
Abstrakt	Celem opracowania jest ocena pozycji konkurencyjnej państw członkowskich UE w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi w latach 2004, 2009 i 2014. Znaczenie tych badań wynika z faktu, że handel zagraniczny stanowi największą i najważniejszą część międzynarodowych stosunków gospodarczych. Analizę przeprowadzono w oparciu o następujące wskaźniki pozycji w międzynarodowej wymianie towarowej: indeks relatywnej komparatywnej przewagi eksportu (RCA), wskaźnik pokrycia importu eksportem (Lafaya) oraz wskaźnik handlu wewnątrzgałęziowego (Grubela-Lloyda). W pracy wykorzystano dane EUROSTAT. Przeprowadzone badania wykazały, że w badanych latach najwyższą pozycję konkurencyjną wśród nowych państw członkowskich UE w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi osiągała Litwa, Bułgaria, Polska i Łotwa. Spośród państw „starej 15” zdecydowanym liderem okazała się Holandia.
Abstract	This paper identifies and examines the competitive position of European Union member states in foreign trade in agri-food products in 2004, 2009 and 2014. The survey is significant because foreign trade is the greatest and most important part of international economic relations. An analysis was carried out based upon indicators of the position in international goods exchange as follows: Revealed Comparative Advantage Index (RCA), export-import coverage ratio (Lafaya) and index of intra-industry trade (Grubela-Lloyda). The paper used data from EUROSTAT. The survey showed that in the examined years the following countries gained the highest competitive position among new member states of EU in foreign trade in agri-food products: Lithuania, Bulgaria, Poland and Latvia. Among the countries of the “old 15” member states, Holland was the leader.
Cytowanie	Domańska K., Nowak A. (2016) Pozycja konkurencyjna państw członkowskich Unii Europejskiej w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 3: 67-76
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2016_T16(31)_n3_s67.pdf

Autor	Wiesław Musiał, Kamila Musiał
Tytuł	Konkurencja w naturze a natura konkurencyjności w gospodarce – wybrane przykłady analogii w świecie zwierząt i ekonomii
Title	COMPETITION IN NATURE AND THE NATURE OF COMPETITIVENESS IN ECONOMICS – SELECTED EXAMPLES OF ANALOGIES BETWEEN ANIMALS AND ECONOMICS
Słowa kluczowe	natura konkurencji, konkurencja w naturze, konkurencyjność w gospodarce
Key words	nature of competition, competition in nature, competitiveness in the economy
Abstrakt	W opracowaniu podjęto problem konkurencyjności w naturze w odniesieniu do świata zwierząt i analogicznie w sferze ekonomii na przykładzie firm, w tym gospodarstw rolnych. Praca ma charakter przeglądowy i opiera się na metodzie analogii, mającej służyć diagnozowaniu i porównywaniu zjawiska, jakim jest konkurencja wśród zwierząt i w działalności gospodarczej. Poszukiwano analogii dla rodzajów konkurencji pomiędzy światem zwierząt i sferą gospodarczą. Zwrócono uwagę na złożoność i zróżnicowanie strategii konkurowania, stosowane przez różne osobniki i podmioty gospodarcze. Rozważania nad naturą konkurencyjności wykazują, że w przyro­dzie nie sposób uzyskać poziom bycia trwale konkurencyjnym w stosunku do innych organizmów. Przez analogię można tę sytuację odnieść także do realiów gospodarczych, gdzie faworyzowane są te czynniki, które podtrzymują konkurencyjność, zwłaszcza w odniesieniu do konkretnych firm.
Abstract	The aim of the article was to present the problem of competition in nature with respect to the kingdom of animals and the sphere of economics on the example of firms, e.g. small agricultural holdings. This paper is a review; it is based on the method of analogy, which purpose is to diagnose and compare the phenomena of competition among animals and in the economics. Analogies between animals and the economic sphere were looked for. It was noted that there are various strategies of competitiveness adapted by living organisms and by firms. The considerations on the nature of competitiveness show that in nature it is not possible to be permanently competitive in relation to other organisms. What is more, this situation may apply by analogy to the economic reality, which favours competitiveness.
Cytowanie	Musiał W., Musiał K. (2016) Konkurencja w naturze a natura konkurencyjności w gospodarce – wybrane przykłady analogii w świecie zwierząt i ekonomii.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 103, z. 3: 22-31
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2016_n3_s22.pdf

Autor	Katarzyna Chrobocińska, Katarzyna Łukiewska
Tytuł	Egzogeniczne czynniki wpływające na pozycję konkurencyjną gospodarstw rolniczych użytkujących aktywa pochodzące z ZWRSP
Title	EXTERNAL FACTORS AFFECTING THE COMPETITIVE POSITION OF FARMS CONSUMING ASSETS FROM THE AGRICULTURAL PROPERTY STOCK OF THE STATE TREASURY
Słowa kluczowe	pozycja konkurencyjna gospodarstw rolniczych, czynniki egzogeniczne, konkurencyjność gospodarstw rolniczych
Key words	competitive position, external factors, competitiveness of agricultural enterprises
Abstrakt	W opracowaniu określono najważniejsze egzogeniczne czynniki wpływające na pozycję konkurencyjną gospodarstw rolniczych wykorzystujących w działalności aktywa pochodzące z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (ZWRSP). Wyniki badań dowodzą, że w badanej populacji do najważniejszych czynników zewnętrznych wpływających na pozycję konkurencyjną, które wskazali respondenci należą ceny środków do produkcji i ceny produktów rolniczych oraz jakość produktów rolniczych.
Abstract	The study identified the most important external factors affecting the competitive position of the farms that use assets from the Agricultural Property Stock of the State Treasury. The test results show that for the study population the prices of inputs and agricultural products as well as the quality of agricultural products are the most important external factors affecting the competitive position of the farms.
Cytowanie	Chrobocińska K., Łukiewska K. (2016) Egzogeniczne czynniki wpływające na pozycję konkurencyjną gospodarstw rolniczych użytkujących aktywa pochodzące z ZWRSP.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 103, z. 1: 26-34
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2016_n1_s26.pdf

Autor	Katarzyna Kita
Tytuł	Międzynarodowa pozycja konkurencyjna polskich artykułów rolno-spożywczych na rynkach wybranych krajów azjatyckich stan i perspektywy
Title	The International Competitive Position of Polish Agri-Food Products on the Selected Asian Markets – Current Status and Prospects
Słowa kluczowe	konkurencyjność, handel zagraniczny, analiza symulacyjna, liberalizacja handlu rolnego, rynki azjatyckie
Key words	competitiveness, international trade, model simulations, liberalization of agri-food trade, Asian markets
Abstrakt	Celem artykułu było określenie znaczenia wybranych krajów azjatyckich w polskim handlu artykułami rolno-spożywczymi oraz zbadanie skutków potencjalnej liberalizacji handlu rolnego dla pozycji konkurencyjnej wybranych produktów rolno-spożywczych wytwarzanych w Polsce na tych rynkach. Analiza konkurencyjności artykułów rolno-spożywczych przeprowadzona została w ujęciu ex-post oraz ex-ante. W pierwszym wykorzystano celowo dobrany zestaw ilościowych mierników międzynarodowej pozycji konkurencyjnej, w drugim - prognozy wykonano przy wykorzystaniu matematycznego modelu równowagi ogólnej GTAP, przy założeniu dwóch różnych wariantów liberalizacji handlu rolnego. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że rynki azjatyckie są atrakcyjnymi rynkami zbytu dla polskich produktów pochodzenia zwierzęcego, w odniesieniu do których Polska posiada korzystną pozycję konkurencyjną. Wyniki symulacji GTAP wskazały, że perspektywie krótkookresowej, bez względu na stopień zliberalizowania handlu rolnego, pozycja konkurencyjna wytwarzanych w Polsce artykułów rolno-spożywczych pochodzenia zwierzęcego na rynkach azjatyckich zostanie utrzymana.
Abstract	The significance of selected Asian countries in the Polish agri-food trade is presented in the paper. As well as some possible effects of a potential liberalization of agri-food trade for the competitive position of Polish agri-food products on the Asian markets. A deliberately selected set of quantitative measures of international competitiveness was used to carry out the ex post analysis and a mathematical model of general equilibrium GTAP was used to make ex ante analysis. Forecasts were made with two different variants of the liberalization of agricultural trade. The results of the analysis showed that Asian markets are attractive for Polish producers of products of animal origin, on which Poland has favorable competitive position. The GTAP simulation results indicated that in short term, regardless of the degree of liberalization of agricultural trade, the competitive position of Polish agri-food products of animal origin on the Asian markets will be maintained.
Cytowanie	Kita K. (2016) Międzynarodowa pozycja konkurencyjna polskich artykułów rolno-spożywczych na rynkach wybranych krajów azjatyckich stan i perspektywy.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 3: 153-166
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2016_T16(31)_n3_s153.pdf

Autor	Anna Kowalska
Tytuł	Międzynarodowa konkurencyjność polskiego sektora owocowego po przystąpieniu do Unii Europejskiej
Title	International Competitiveness of Polish Fruit Sector Following the Accession to the European Union
Słowa kluczowe	owoce, przetwory, import, eksport, handel zagraniczny, konkurencyjność
Key words	fruits, preserves, import, export, international trade, fruit market, competitiveness
Abstrakt	Celem artykułu jest przedstawienie zmian jakie zaszły w eksporcie oraz imporcie owoców i ich przetworów po przystąpieniu Polski do krajów UE, jak również konkurencyjności branży. Analiza dotyczyła lat 2004-2014 i była przeprowadzona na podstawie danych IERiGŻ-PIB. Analizie poddano wartość i saldo obrotów, strukturę geograficzną oraz wybrane wskaźniki konkurencyjności. Głównym importerem owoców z Polski są kraje starej UE i WNP. Polska ma przewagę komparatywną przede wszystkim w przypadku przetworów z owoców, co potwierdzają wartości wskaźników TC, LFI i GLI. Przyczyną tak dużego wzrostu eksportu do krajów unijnych było w dużej mierze zniesienie ceł, atrakcyjne ceny oraz wysoka jakość. Wpływ na handel owocami i ich przetworami, podobnie jak i innymi produktami, ma również kurs walut.
Abstract	The aim of this article is to present the changes that have taken place in export and import of fruits and their preserves after the Polish accession to the EU, as well as the competitiveness of the trade. The analysis covered the period 2004-2014 and has been conducted on the basis of the data from IERiGŻ-PIB. The value and the balance of trade, as well as the geographical structure of exchange were analysed, as were selected indicators of competitiveness. The main importers of fruits from Poland are old EU countries as well as CIS. Poland has a comparative advantage especially in the case of processed fruit, which is confirmed by values of TC, LFI and GLI. The reason for a large increase in exports to EU countries was largely the abolition of customs duties, attractive prices and high quality. The exchange rate also has an effect on trade of fruit and their preserves, as well as other products.
Cytowanie	Kowalska A. (2016) Międzynarodowa konkurencyjność polskiego sektora owocowego po przystąpieniu do Unii Europejskiej .Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 2: 176-185
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2016_T16(31)_n2_s176.pdf

Autor	Krzysztof Hryszko
Tytuł	Pozycja konkurencyjna handlu zagranicznego sektora rybnego w krajach Unii Europejskiej
Title	Competitive Position of the Fish Sector’s Foreign Trade in the EU
Słowa kluczowe	handel zagraniczny, ryby i owoce morza, konkurencyjność
Key words	foreign trade, fish and seafood, competitiveness
Abstrakt	Artykuł przedstawia pozycję handlu zagranicznego rybami, owocami morza oraz ich przetworami w poszczególnych krajach Unii Europejskiej na tle handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi ogółem. Ocenie poddano konkurencyjność handlu sektora rybnego względem innych branż oraz przedstawiono zmiany jakie zaszły w tym zakresie w latach 2003-2014.
Abstract	The paper presents an assessment of the position of Polish foreign trade in fish and sea food and their derivatives on the markets of particular EU countries in the view of the total Polish trade in agri-food products. The assessment concerns the competitiveness of the Polish fish industry versus other branches and also the changes over the period of 2003-2014.
Cytowanie	Hryszko K. (2016) Pozycja konkurencyjna handlu zagranicznego sektora rybnego w krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 2: 124-133
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2016_T16(31)_n2_s124.pdf

Autor	Piotr Cyrek
Tytuł	Kluczowe cechy pracowników w rozwoju przedsiębiorstw handlowych
Title	The key features of employees influencing the development of trade enterprises
Słowa kluczowe	handel detaliczny, pracownicy, kluczowe cechy pracowników, polityka personalna
Key words	retail trade, employees, key features of employees, personnel policy
Abstrakt	Głównym celem artykułu było określenie kluczowych cech pracowników istotnych dla funkcjonowania firm handlowych prowadzących sprzedaż detaliczną na obszarze województwa podkarpackiego. Realizacji tego celu podporządkowano kategoryzację firm handlowych, która miała umożliwić poszukiwanie takich cech pracowników, które pozwalały uzyskać korzystniejsze rezultaty ekonomiczne. Zweryfikowano, jakie cechy obecnych i potencjalnych pracowników odznaczają się szczególnym zainteresowaniem menedżerów podmiotów handlowych klasyfikowanych według tradycyjnych charakterystyk, takich jak miejsce funkcjonowania czy liczba osób pracujących oraz z uwzględnieniem opisu sytuacji rynkowej. Badanie przeprowadzono, wykorzystując autorski blankiet kwestionariusza. Wywiady bezpośrednie w 300 przedsiębiorstwach handlu detalicznego przeprowadzono w dwóch kwartałach na przełomie 2013 i 2014 roku. Analiza prowadzona jest z uwzględnieniem szeregu cech podmiotów, które przyjęto jako kryteria klasyfikacyjne. Uzyskane wyniki pozwalają na uogólnienie, że menedżerowie za kluczowe kompetencje pracowników uważają przede wszystkim doświadczenie zawodowe, aktywność, własną inicjatywę oraz umiejętności organizacyjne. Rzadko uznawano za podstawę prowadzenia działalności handlowej kierunek i poziom wykształcenia oraz kursy specjalistyczne pracowników. Podmioty o najwyższych wskaźnikach rentowności przychodów brutto, poza doświadczeniem, relatywnie częściej kierowały się w budowaniu kadr aktywnością oraz elastycznością pracowników, upatrując w nich szansy na konkurencyjność i efektywność rynkową.
Abstract	The main aim of the paper was to specify features of employees that are the key ones for retailers selling products in Podkarpackie region. To do this, the retailing entities were categorized in a way allowing to search for employees’ features resulting in better economic results. The enterprises were cathegorised according to the place of activity and number of employees, taking into consideration the potential employees that gain a special interest of managers were identified. Direct interviews were carried out, with the use of an original questionnaire form, in 300 retailing enterprises in two quarters in a turn of 2013 and 2014 year. The analysis concerns many characteristics of the entities that were adopted as classifying criteria. The results show that professional experience, active attitude, personal initiative and organizational abilities are seen by managers as key competences of the employees. The level and type of education and professional training were rarely acknowledged as a base for retailing activity. The entities with the highest indicators of gross sale profitability were relatively more likely to consider also activity and elasticity of the employees while hiring people, as they perceived these features as a chance for rising the company’s competitiveness and market efficiency.
Cytowanie	Cyrek P. (2016) Kluczowe cechy pracowników w rozwoju przedsiębiorstw handlowych.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 113: 105-116
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2016_n113_s105.pdf

Autor	Łukasz Ambroziak
Tytuł	Konkurencyjność cenowo-jakościowa polskich producentów żywności na rynku niemieckim
Title	Price and quality competitiveness of Polish food producers in the German market
Słowa kluczowe	produkty rolno-spożywcze, eksport, Polska, Niemcy, metoda cenowo-jakościowa
Key words	agri-food products, export, Poland, Germany, price and quality method
Abstrakt	Celem referatu jest identyfikacja i ocena strategii konkurowania polskich producentów żywności na rynku niemieckim w latach 2004-2014. W tym celu zastosowano dwie metody badania konkurencyjności cenowo-jakościowej, tj. wskaźniki cen relatywnych w polskim eksporcie na rynek niemiecki względem konkurentów z innych krajów oraz wskaźniki jakościowo-cenowe według koncepcji K. Aigingera. Analizą objęto produkty rolno-spożywcze (działy 01-24 według klasyfikacji HS). Przeprowadzone badanie wykazało, że w latach 2004-2014 źródłem wzrostu polskiego eksportu rolno-spożywczego do Niemiec były głównie przewagi cenowe polskich producentów żywności. Nie bez znaczenia były również przewagi o charakterze jakościowym, jednakże w analizowanym okresie tylko nieznacznie zmniejszyła się luka jakościowa między polską ofertą eksportową produktów rolno-spożywczych na rynku niemieckich a ofertą konkurentów z innych krajów.
Abstract	The aim of the paper is to identify and to evaluate the competing strategies of Polish food producers in the German market in 2004-2014. Two research methods were employed, that are relative price indices in Polish agri-food export to Germany in regard to the other competitors as well as price and quality indices by Aiginger. The analysis covers the agri-food products (chapters 01-24 by HS classification). The research results show that in 2004-2014 price advantages of Polish food producers were the main source of increase of the Polish agri-food export to Germany. The quality advantages were also important, however, during the period in question the quality gap between Polish agri-food products in German market and agri-food products of the other competitors only slightly diminished.
Cytowanie	Ambroziak Ł. (2016) Konkurencyjność cenowo-jakościowa polskich producentów żywności na rynku niemieckim.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 1: 7-24
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2016_T16(31)_n1_s7.pdf

Autor	Katarzyna Drabarczyk, Tomasz Siudek
Tytuł	Teoretyczne i aplikacyjne aspekty konkurencyjności – przegląd literatury
Title	Theoretical and applied aspects of the competitiveness – a review of the literature
Słowa kluczowe	konkurencyjność, teorie, koncepcje, mierniki, determinanty Theoretical and
Key words	competitiveness, theories, concepts, measures, determinants
Abstrakt	Celem opracowania jest przedstawienie aktualnej wiedzy na temat konkurencyjności krajów i regionów, a także sektorów i pojedynczych przedsiębiorstw w gospodarce narodowej z punktu widzenia koncepcji konkurencyjności, jej pomiaru i determinant. W tym artykule krytycznie analizuje się zarówno literaturę teoretyczną, jak i empiryczną z zakresu konkurencyjności, można dowiedzieć się, że konkurencyjność jest bardzo złożonym, wieloaspektowym zjawiskiem lub procesem i ma wiele zastosowań w różnych (makro, mezo- i mikro) domenach. W empirycznych badaniach stosuje się różne mierniki i determinanty konkurencyjności, co sprawia, że wyniki nie są porównywalne między krajami, regionami, sektorami i przedsiębiorstwami.
Abstract	The purpose of this study is to set out what is currently known about the competitiveness of the countries and regions as well as of sectors and individual enterprises in the national economy from the point of view of understanding the concept of competitiveness, its measurement and determinants. This paper critically examines both theoretical and empirical literature on the competitiveness, finding out that competitiveness is a very complex, multifaceted phenomenon or process and has many uses in different (macro, meso and micro) domains. The empirical studies on competitiveness apply a variety of competitiveness measures and determinants making it sometimes difficult to compare their results across countries, regions, sectors and enterprises.
Cytowanie	Drabarczyk K., Siudek T. (2015) Teoretyczne i aplikacyjne aspekty konkurencyjności – przegląd literatury.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 112: 137-153
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2015_n112_s137.pdf

Autor	Iwona Kowalska
Tytuł	Edukacja na rzecz rozwoju regionu – ocena założeń wieloletnich ram finansowych 2014–2020 w RPO województwa mazowieckiego
Title	Education for Regional Development – assessment of multiannual financial framework in Regional Operational Programme for Mazowieckie Voivodeship 2014–2020
Słowa kluczowe	finanse, edukacja, region, UE, ramy finansowe 2014–2020
Key words	finance, education, region, EU, financial framework 2014–2020
Abstrakt	Głównym celem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014–2020 (RPO WM) jest inteligentny, zrównoważony rozwój zwiększający spójność społeczną i terytorialną przy wykorzystaniu potencjału mazowieckiego rynku pracy. Program stanowi narzędzie realizacji polityki rozwoju prowadzonej przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. Polityka ta obejmuje również rozwój w obszarze edukacji. Warto zatem podjąć się wstępnej oceny założeń wieloletnich ram finansowych 2014–2020 w RPO WM w części dotyczącej edukacji. Celem artykułu jest próba dokonania tej oceny z uwzględnieniem trzech aspektów: – zakresu przedmiotowego w konfrontacji z zapisami RPO WM 2007–2013, obszarem inteligentnych specjalizacji dla Mazowsza 2014–2020 oraz z założeniami Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja Rozwój 2014–2020 (POWER); – procedury pozyskania wsparcia finansowego (konkurencyjność versus preferencje programowe); – nakłady i instrumenty finansowe (środki bezzwrotne versus środki zwrotne). W artykule poddano weryfikacji następującą hipotezę: zakres przedmiotowy finansowania Osi Priorytetowej X: Edukacja dla regionu w RPO WM 2014–2020 nie pokrywa się z zakresami innych programów operacyjnych w tej perspektywie, a kwestia konkurencyjności jest osłabiona szeroką skalą preferencyjności w wyborze projektów przy zastosowaniu bezzwrotnych instrumentów finansowych (dotacji). Przy opracowaniu artykułu korzystano z materiałów źródłowych Komisji Europejskiej, krajowych dokumentów dotyczących strategii rozwoju oraz literatury przedmiotu dotyczącej absorpcji środków unijnych na projekty społeczne.
Abstract	The main objective of the Regional Operational Programme for Mazowieckie Voivodeship 2014–2020 (ROP MV) is a smart, sustainable development enhancing social and territorial cohesion and using the potential of Mazowieckie labour market. The programme is the tool for the implementation of development policies by the Mazowieckie Voivodeship Self-Government. This policy also covers developments in the field of education. Therefore, it seems valuable to review the assumptions of the financial perspective 2014–2020 in the ROP MV set out in the section on education. The aim of this paper is to carry out this assessment with regard to three aspects: − the substantive scope confronted with the provisions of Regional Operational Programme for Mazowieckie Voivodeship 2007–2013, Smart Specialization for Mazowieckie Region 2014–2020 and the assumptions of the Operational Programme Knowledge, Education Development 2014–2020 (POWER); − the procedures for obtaining financial support (competitiveness versus programme preferences); − the investments and financial instruments (non-repayable funds versus repayable funds). The article verifies the following hypothesis: the scope of the funding of Priority Axis X: Education for the Region in the ROP MV 2014–2020 does not overlap with the scopes of other operational programs in this perspective, the issue of competitiveness is weakened by a wide scale of preference in the selection of projects using non-repayable financial instruments (subsidies). The study used the source materials of the European Commission, the National Development Strategy and literature on the absorption of EU funds for social projects.
Cytowanie	Kowalska I.
HTML	wersja html
Pełny tekst	TIRR_2015_n3_s53.pdf