1. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2020 |
|
Kata R. Zadłużenie rolników w Polsce w aspekcie przemian strukturalnych i koniunktury w rolnictwie
Autor | Ryszard Kata |
Tytuł | Zadłużenie rolników w Polsce w aspekcie przemian strukturalnych i koniunktury w rolnictwie |
Title | INDEBTEDNESS OF FARMERS IN POLAND IN LIGHT OF STRUCTURAL CHANGES AND ECONOMIC FLUCTUATIONS IN AGRICULTURE |
Słowa kluczowe | gospodarstwa rolne, kredyt bankowy, koniunktura w rolnictwie, przemiany strukturalne. |
Key words | agricultural holdings, bank credit, economic fluctuations in agriculture, structural changes |
Abstrakt | W artykule dokonano analizy dynamiki oraz struktury zobowiązań kredytowych rolników wobec banków w Polsce w latach 1996-2018. Zadłużenie kredytowe rolników przedstawiono na tle przemian strukturalnych i koniunktury w rolnictwie. Założono, że korzystna koniunktura w rolnictwie stymuluje wzrost zadłużenia rolników w bankach. Podobnie założono, że proces koncentracji struktury agrarnej oraz wzrost technicznego uzbrojenia pracy i technicznego uzbrojenia ziemi będą czynnikami sprzyjającymi wzrostowi zadłużenia kredytowego rolników. Badania nie dały jednoznacznej odpowiedzi na postawione tezy badawcze. Ujawniono dodatnią współzmienność pomiędzy zadłużeniem kredytowym rolników a koniunkturą w rolnictwie, a także procesem substytucji nakładów pracy i ziemi przez nakłady kapitału. Analiza regresji wykazała, że stymulantą zadłużenia kredytowego są nakłady inwestycyjne w rolnictwie, natomiast koncentracja struktury agrarnej oraz poprawa relacji ziemia/praca prowadzi do zmniejszenia przyrostów zadłużenia. |
Abstract | The paper presents an analysis of the dynamics and structure of farmers' credit obligations towards banks in Poland in 1996-2018. The credit debt of farmers is presented against the background of the structural changes and economic fluctuations in agriculture. It was assumed that a favorable economic situation in agriculture stimulates the growth in farmers' indebtedness to banks. Similarly, it was assumed that the process of increasing concentration within the agrarian structure and the increase in the technical equipment of labor and technical equipment of land would be factors conducive to the growth in farmers' credit debt. The research did not give a definite answer to the research thesis. A positive correlation between farmers' credit debt and economic fluctuations in agriculture was revealed, as well as the process of substitution of labor and land inputs by capital expenditures. Regression analysis showed that investment stimulus in agriculture is the stimulus of credit debt, while increased concentration within the agrarian structure and the improvement of the land/work relationship leads to a reduction in debt increases. |
Cytowanie | Kata R. (2020) Zadłużenie rolników w Polsce w aspekcie przemian strukturalnych i koniunktury w rolnictwie .Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 23(72): 33-44 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2020_n72_s33.pdf |
|
|
2. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2019 |
|
Podlińska O., Zając A. Przemiany przetwórstwa spożywczego na tle przemysłu w Polsce z uwzględnieniem przemian własnościowych
Autor | Olga Podlińska, Adam Zając |
Tytuł | Przemiany przetwórstwa spożywczego na tle przemysłu w Polsce z uwzględnieniem przemian własnościowych |
Title | Transformation of the Food Industry against the Background of Industry in Poland Considering Ownership Changes |
Słowa kluczowe | przetwórstwo spożywcze, przemysł, formy własności, spółdzielczość, spółdzielczość gminna |
Key words | food processing, industry, ownership forms, cooperatives, communal cooperative |
Abstrakt | Przemysł spożywczy zajmuje ważne miejsce w polskiej i unijnej gospodarce. Należy on do najszybciej rozwijających się części gospodarki żywnościowej. Jest działem gospodarki, w którym dokonały się głębokie przekształcenia strukturalne. Celem niniejszego opracowania jest wskazanie przemian, które dokonały się w polskim przemyśle spożywczym. Przedstawione one zostały w wybranych latach z perspektywy czasowej 1995-2016. Odniesiono się również do przemian własnościowych jakie dokonały się w tym okresie. W części empirycznej wykorzystano dane z Roczników Statystycznych Przemysłu Głównego Urzędu Statystycznego. Na ich podstawie wskazano m.in. udział przetwórstwa spożywczego w produkcji sprzedanej przemysłu jak również zwrócono uwagę na zatrudnienie i podmioty prowadzące działalność gospodarczą w dziale przetwórstwa spożywczego. |
Abstract | The food industry is an important sector of the Polish and EU economies. It is one of the fastest-growing areas of the food economy. It is a section of the economy in which deep structural changes took place. The aim of this study is to indicate changes which took place in the Polish food industry. They are presented in selected years from 1995 to 2016. Also described are the ownership changes that took place during this period. On the empirical side, data from the Statistical Yearbooks of the Central Statistical Office of Industry were used. On this basis was presented the share of food processing in sold production of industry, as well as employment and entities conducting business activity in the food processing department. |
Cytowanie | Podlińska O., Zając A. (2019) Przemiany przetwórstwa spożywczego na tle przemysłu w Polsce z uwzględnieniem przemian własnościowych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 19(34), z. 2: 140-150 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2019_T19(34)_n2_s140.pdf |
|
|
3. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2018 |
|
Maj J., Szymańska E. Zmiany w powierzchni gospodarstw rolnych w Polsce w latach 2010-2017
Autor | Jarosław Maj, Elżbieta Szymańska |
Tytuł | Zmiany w powierzchni gospodarstw rolnych w Polsce w latach 2010-2017 |
Title | CHANGES OF THE AREA OF FARMS IN POLAND IN 2010-2017 |
Słowa kluczowe | gospodarstwo rolne, struktura agrarna, zmiany powierzchni |
Key words | farm, agrarian structure, changes of the area |
Abstrakt | Celem badań była ocena zmian w powierzchni i strukturze gospodarstw rolnych w latach 2010-2016. Przeanalizowano zmiany liczby gospodarstw rolnych o różnej powierzchni oraz ich strukturze. Źródłem danych do analizy była literatura przedmiotu oraz dane statystyki masowej. Z badań wynika, że struktura obszarowa gospodarstw w Polsce, pomimo zmian, jest wciąż niekorzystna, ponieważ wśród gospodarstw dominują małe jednostki. Dotychczasowe regulacje prawne, które miały na celu utworzenie z tych gospodarstw podstaw nowoczesnego, konkurencyjnego rolnictwa w Polsce, nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Powierzchnia gospodarstw rolnych oraz odsetek dużych, silnych ekonomicznie jednostek zwiększa się zbyt wolno. Świadczy to o potrzebie poszukiwania nowych, skutecznych narzędzi, które przyspieszą tempo zmian strukturalnych w rolnictwie. |
Abstract | The aim of the study was to assess changes in the area and structure of agricultural holdings in 2010-2016. An analysis was made of the changes in the number of farms of different sizes and their structure. The source of data was the subject literature and public statistics data. Research shows that area structure of farms in Poland, despite the changes, is still unfavorable, as small farms dominate. The previous legal regulations, which were aimed at creating from these farms the basis of modern, competitive agriculture in Poland did not bring the expected results. The area of farms and the percentage of large, economically strong units increases, but too slowly. This indicates the need to search for new, effective tools that will accelerate the pace of structural changes in agriculture. |
Cytowanie | Maj J., Szymańska E. (2018) Zmiany w powierzchni gospodarstw rolnych w Polsce w latach 2010-2017.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 105, z. 2: 50-58 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2018_n2_s50.pdf |
|
|
4. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2018 |
|
Letkowski G., Szwacka-Mokrzycka J. Kierunki dostosowań przedsiębiorstw handlowych do wzorców zakupowych konsumentów
Autor | Grzegorz Letkowski, Joanna Szwacka-Mokrzycka |
Tytuł | Kierunki dostosowań przedsiębiorstw handlowych do wzorców zakupowych konsumentów |
Title | Directions of Adaptation of Commercial Enterprises to Consumer Purchasing Patterns |
Słowa kluczowe | handel detaliczny, zmiany strukturalne w handlu, wzorce zakupowe konsumentów |
Key words | retail trade, trade structural changes, consumer purchasing patterns |
Abstrakt | W okresie transformacji polskiej gospodarki, największe zmiany zaszły w systemie dystrybucji. Tak jak w latach 90. XX w. integratorem w łańcuchu żywnościowym był przemysł spożywczy, tak w drugiej dekadzie XXI w. funkcję tę pełni handel detaliczny. Wynika to z faktu rosnącej pozycji korporacji transnarodowych w Polsce. Celem przewodnim artykułu jest przedstawienie skali i zakresu zmian w handlu detalicznym w Polsce i określenie kierunku dostosowań przedsiębiorstw handlowych do wzorców zakupowych konsumentów. Punktem wyjścia rozważań jest przedstawienie procesów koncentracji sektora w latach 2012-2016. Następnie poddano analizie kierunki zmian w handlu detalicznym w okresie transformacji gospodarki polskiej. W kolejnej części opracowania przedstawiono dostosowania przedsiębiorstw handlowych do wzorców zakupowych polskich konsumentów. |
Abstract | During the transformation of the Polish economy, the huge changes took place in the distribution system. In 1990 the integrator in the food chain was the food industry. In the second decade of the 21st century, the same function is fulfilled by retail trade. This situation is due to the growing position of transnational corporations in Poland. The main goal of the article is to present the scale and scope of changes in retail trade in Poland and to determine the direction of adaptation of commercial enterprises to consumer purchasing patterns. The starting point of consideration is to present the processes of sector concentrations in 2012-2016. Then, the trends of retail trade during the transformation of the Polish economy were analysed. The next part of the study presents adaptations of trade enterprises to the purchasing patterns of Polish consumers. |
Cytowanie | Letkowski G., Szwacka-Mokrzycka J. (2018) Kierunki dostosowań przedsiębiorstw handlowych do wzorców zakupowych konsumentów.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 463-472 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2018_T18(33)_n4_s463.pdf |
|
|
5. |
Economic Sciences for Agribusiness and Rural Economy, 2018 |
|
Kata R. AGRICULTURAL PRODUCTIVITY IN POLAND IN THE CONTEXT OF STRUCTURAL CHANGES IN THE SECTOR IN 2002–2016
Autor | Ryszard Kata |
Tytuł | AGRICULTURAL PRODUCTIVITY IN POLAND IN THE CONTEXT OF STRUCTURAL CHANGES IN THE SECTOR IN 2002–2016 |
Title | |
Słowa kluczowe | agriculture, production factors, productivity of land and labour |
Key words | |
Abstrakt | This paper attempts to analyse the changes in labour and land productivity in agriculture in Poland resulting from changes to the production structures in this sector, particularly changes in the relationships between production factors, i.e. land, labour and capital. The analysis covered the years 2002–2016. It was found that this period saw important changes in agriculture expressed in the concentration of agrarian structure and the progressive substitution of land and labour by capital, which was reflected in the increase of work technical equipment and the rate of technical progress. There was also a progressive outflow of some of the labour resources from agriculture. A positive correlation between the productivity of land and labour and the said structural changes in agriculture was found. |
Abstract | |
Cytowanie | Kata R. |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | ESARE_2018_n2_s109.pdf |
|
|
6. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2018 |
|
Artish V., Buriak R., Orlykovskyi M. Management and Certification Process for Organic Production in Ukraine and Poland
Autor | Victor Artish, Ruslan Buriak, Mykola Orlykovskyi |
Tytuł | Management and Certification Process for Organic Production in Ukraine and Poland |
Title | Management and Certification Process for Organic Production in Ukraine and Poland |
Słowa kluczowe | organic production, agricultural production, quality, agriculture, control, certification, financial support |
Key words | organic production, agricultural production, quality, agriculture, control, certification, financial support |
Abstrakt | A systematic analysis of trends in the development of organic products in Ukraine and Poland was carried out, which showed that the total area of certified ecological lands for the study period from 2006-2016 in Ukraine increased by 1.7 times, and in Poland from 2004-2014 it increased by 12 times. It has been established that the most significant impact on qualitative structural changes in the economic sector is adjustment to European standards that establish a favorable system of agricultural production regulation, marking and inspection of organic products. This is why Poland, while being in the European Union, has a significant advantage over Ukraine. The system of control and certification by the authorized bodies is generalized, as well as the mechanism of financial support for organic agricultural production. The necessity of using the experience of Poland with the purpose of greening agriculture and development of organic agricultural production in Ukraine is emphasized. |
Abstract | A systematic analysis of trends in the development of organic products in Ukraine and Poland was carried out, which showed that the total area of certified ecological lands for the study period from 2006-2016 in Ukraine increased by 1.7 times, and in Poland from 2004-2014 it increased by 12 times. It has been established that the most significant impact on qualitative structural changes in the economic sector is adjustment to European standards that establish a favorable system of agricultural production regulation, marking and inspection of organic products. This is why Poland, while being in the European Union, has a significant advantage over Ukraine. The system of control and certification by the authorized bodies is generalized, as well as the mechanism of financial support for organic agricultural production. The necessity of using the experience of Poland with the purpose of greening agriculture and development of organic agricultural production in Ukraine is emphasized. |
Cytowanie | Artish V., Buriak R., Orlykovskyi M. (2018) Management and Certification Process for Organic Production in Ukraine and Poland.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 59-66 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2018_T18(33)_n3_s59.pdf |
|
|
7. |
Economic Sciences for Agribusiness and Rural Economy, 2018 |
|
Zuba-Ciszewska M. STRUCTURAL CHANGES IN THE DAIRY INDUSTRY AND THEIR IMPACT ON THE EFFICIENCY OF DAIRIES – A POLISH EXAMPLE
Autor | Maria Zuba-Ciszewska |
Tytuł | STRUCTURAL CHANGES IN THE DAIRY INDUSTRY AND THEIR IMPACT ON THE EFFICIENCY OF DAIRIES – A POLISH EXAMPLE |
Title | |
Słowa kluczowe | dairy industry, efficiency, changes, milk market |
Key words | |
Abstrakt | The purpose of this paper was to determine structural changes in Poland’s dairy industry and assess their impact on the efficiency of dairies. It was not until the mid-nineties that the process of concentrating milk processing and the rationalization of its production began in the country. Technical and economical work efficiency have improved. By also taking the dynamic increase in sales profitability into account, one can draw some positive conclusions about the intensive management seen within the dairy sector. Dairies should not only improve their position on the domestic and foreign markets, but also strengthen vertical integration with milk producers. |
Abstract | |
Cytowanie | Zuba-Ciszewska M. |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | ESARE_2018_n2_s116.pdf |
|
|
8. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2018 |
|
Tłuczak A. Specjalizacja i konkurencyjność krajów UE w zakresie produkcji zbóż
Autor | Agnieszka Tłuczak |
Tytuł | Specjalizacja i konkurencyjność krajów UE w zakresie produkcji zbóż |
Title | Specialization and Competitiveness of EU Countries in the Field of Crop Production |
Słowa kluczowe | konkurencyjność, specjalizacja, produkcja rolna, Unia Europejska |
Key words | competitiveness, specialization, agricultural production, European Union |
Abstrakt | W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących specjalizacji i konkurencyjności produkcji roślinnej w krajach Unii Europejskiej. Do badań wykorzystano metodę zmiany konkurencyjności Estebana-Marquillasa. Metoda ta pozwoliła wskazać wyspecjalizowane kraje icharakter zmian strukturalnych w zakresie produkcji upraw. Badania przeprowadzono na podstawie danych dotyczących wielkości produkcji roślinnej. Wszystkie dane zostały zaczerpnięte z baz danych Głównego Urzędu Statystycznego. Badanie obejmuje lata 2005-2016. Uzyskane wyniki pozwalają na wyodrębnienie (nierozłącznych) grup krajów specjalizujących się w produkcji poszczególnych gatunków zbóż. W zakresie produkcji pszenicy specjalizują się następujące kraje: Polska, Niemcy, Czechy, Słowacja, Włochy, Litwa, Łotwa, Estonia, Finlandia, Szwecja i Austria; zakresie produkcji pszenicy jęczmienia: Finlandia, Wilka Brytania, Niemcy, Włochy i Grecja; oraz żyta: Portugalia, Hiszpania, Francja, Wielka Brytania, Rumunia, Węgry, Słowacja. |
Abstract | This paper presents the results of research on the specialization and competitiveness of crop production in European Union countries. The Esteban-Marquillas method of competitiveness changes was used for the research. This method indicates specialized countries and the nature of structural changes in the scope of crop production. The research was carried out on the basis of data on the size of crop production. All data was taken from the databases of the Central Statistical Office. The research covers the years 2005-2016. The obtained results distinguish (inseparable) groups of countries specializing in the production of particular cereal species. The following countries specialize in the production of wheat: Poland, Germany, the Czech Republic, Slovakia, Italy, Lithuania, Latvia, Estonia, Finland, Sweden and Austria; production of barley wheat: Finland, Great Britain, Germany, Italy and Greece; and rye: Portugal, Spain, France, Great Britain, Romania, Hungary, Slovakia. |
Cytowanie | Tłuczak A. (2018) Specjalizacja i konkurencyjność krajów UE w zakresie produkcji zbóż.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 323-331 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2018_T18(33)_n3_s323.pdf |
|
|
9. |
Economic Sciences for Agribusiness and Rural Economy, 2018 |
|
Jaworska M. FOOD IMPORTS AND FOOD SECURITY OF MAIN GLOBAL MARKET PLAYERS
Autor | Magdalena Jaworska |
Tytuł | FOOD IMPORTS AND FOOD SECURITY OF MAIN GLOBAL MARKET PLAYERS |
Title | |
Słowa kluczowe | food, food security, importers, international trade |
Key words | |
Abstrakt | The main purpose of this paper was to assess the openness of trade in food products in the context of changes in food security levels. The period covered by this study is 1995–2015. The research was based on outcomes reported by main players of the global market. The basic source of data were online databases and reports. Once collected, the data was analysed with the use of quantitative and qualitative research methods. Selected statistical methods, indices of structure and dynamics, indicators of economic openness and indicators related to three dimensions of security (availability, access and stability) were used. The analysis resulted in numerous conclusions. In the study period, food imports followed a global growth trend with alternating periods of contrasting developments. In the countries covered by this study, the openness of trade in food was higher than that of global imports and followed a growth trend. The singularities of the development of the agri-food sector were reflected in decreasing values of the exports-to-imports ratio, and were decisive for the positive growth rate of per capita agri-food output. According to the analysis of relationships between changes in trade levels and selected food security indicators, imports proved to be positively correlated with physical and economic availability, and negatively correlated with stability. Based on the results, a general conclusion may be drawn that economic growth resulted in structural changes which contributed to improving access to food. |
Abstract | |
Cytowanie | Jaworska M. |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | ESARE_2018_n2_s245.pdf |
|
|
10. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2017 |
|
Klusek T. Rozmiary i regionalne zróżnicowanie polskiego rynku nieruchomości rolnych
Autor | Tomasz Klusek |
Tytuł | Rozmiary i regionalne zróżnicowanie polskiego rynku nieruchomości rolnych |
Title | Size and Regional Differences in the Polish Agricultural Property Market |
Słowa kluczowe | rynek nieruchomości, nieruchomości rolne, województwa |
Key words | property market, agricultural properties, provinces |
Abstrakt | Rynek nieruchomości nie jest rynkiem jednolitym, w związku z tym, w zależności od przyjętych kryteriów, można dokonać jego podziału na różne segment. Do najczęściej stosowanych kryteriów klasyfikacji tego rynku, dla potrzeb prowadzonych analiz, zaliczyć należy kryterium przedmiotowe. Uwzględnia ono funkcje pełnione przez nieruchomości, a jednym z segmentów wyodrębnianych na jego podstawie jest rynek nieruchomości rolnych. Dane dotyczące obrotu nieruchomościami rolnymi w skali kraju i poszczególnych województw mogą być wykorzystane dla różnych celów, w szczególności dla potrzeb wyznaczania kierunków przekształceń strukturalnych w rolnictwie. W tym kontekście istotne jest poznanie uwarunkowań tego zjawiska, jego natężenia oraz struktury, co jest przedmiotem niniejszego opracowania. |
Abstract | The property market is not a unite market and therefore depending on employed criteria can be divided into various segments. In order to provide an analysis the objective criterion is most often used. It refl ects functions of particular properties and on such basis the segment of agricultural properties can be distinguished. The data on agricultural property sales in the whole country scale as well as in provinces can be employed for various purposes, particularly for defining of structural changes in agriculture. In order to do so it is necessary to recognise the background of the property sales, their scope and structure which is the topic of the paper. |
Cytowanie | Klusek T. (2017) Rozmiary i regionalne zróżnicowanie polskiego rynku nieruchomości rolnych.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 119: 101-117 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | EIOGZ_2017_n119_s101.pdf |
|
|
11. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2017 |
|
Zawadzka D. Zmiany strukturalne na rynku trzody w Stanach Zjednoczonych i ich wpływ na cykl świński
Autor | Danuta Zawadzka |
Tytuł | Zmiany strukturalne na rynku trzody w Stanach Zjednoczonych i ich wpływ na cykl świński |
Title | Structural Changes on the Hog Market in the USA and Their Impact on the Hog Cycle |
Słowa kluczowe | cykl świński, koncentracja, koordynacja pionowa |
Key words | hog cycle, concentration, vertical coordination |
Abstrakt | W ostatnich dwudziestu latach rynek wieprzowiny w Stanach Zjednoczonych został poddany głębokim przemianom polegających na koncentracji podmiotów na wszystkich poziomach produkcji trzody i wieprzowiny oraz na postępie w koordynacji pionowej. Duża skala produkcji i zaangażowanie dużego kapitału nie pozwalają producentom na ograniczanie produkcji w okresie spadku cen trzody. W rezultacie wahania podaży, a więc najistotniejszy element w mechanizmie „cyklu świńskiego” charakteryzuje się malejącą amplitudą wahań. Oznacza to zmianę modelu pajęczyny z periodycznego na model wahań zbieżnych. Pomimo relatywnie małych wahań produkcji, ceny trzody cechuje tak samo duża amplituda wahań i częstość ich występowania jak w poprzednich dziesięcioleciach. Dzieje się tak, z dwu powodów. Z jednej strony zgodnie z teorią ekonomii usztywnionemu popytowi towarzyszy giętkość cen. Z drugiej strony na ceny trzody wpływ mają także kursy dolara do walut krajów, z którymi Stany Zjednoczone prowadzą handel zagraniczny. |
Abstract | In the last twenty years, the pork meat market in the United States was modified in many aspects including changes in concentration of the pig and pork production as well as on progress in the vertical coordination. The large production and the involvement of large capital does not allow producers to restrict production in a period of falling prices of pigs. As a result, fluctuations in supply, being the most important element of "hog cycle" is characterized by decreasing their amplitude. It is accompanied by changing of the cobwebs model from periodic to convergent fluctuations. However, regardless of small variations in production, pig prices are characterized by the same large amplitude fluctuations and their frequency as in previous decades. This happens due to two reasons. On the one hand, according to economic theory inelastic demand is accompanied by flexibility of prices. On the other hand, the pig prices are influenced by exchange rates of currencies with respect to dollar of the countries trading with the United States. Celem badań jest przedstawienie tych zależności. |
Cytowanie | Zawadzka D. (2017) Zmiany strukturalne na rynku trzody w Stanach Zjednoczonych i ich wpływ na cykl świński.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 1: 216-225 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2017_T17(32)_n1_s216.pdf |
|
|
12. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2017 |
|
Szajner P. Wahania koniunkturalne na światowym i polskim rynku odtłuszczonego mleka w proszku w latach 2004-2016
Autor | Piotr Szajner |
Tytuł | Wahania koniunkturalne na światowym i polskim rynku odtłuszczonego mleka w proszku w latach 2004-2016 |
Title | Cyclical Changes of Situation on the World and Domestic Markets of Skimmed Milk Powder |
Słowa kluczowe | mleczarstwo, mleko w proszku, rynek, cykl koniunkturalny, ceny |
Key words | dairy sector, milk powder, market, economy cycle, prices |
Abstrakt | Działalność gospodarcza charakteryzuje się wahaniami koniunkturalnymi. Cykle koniunkturalne mogą dotyczyć całej gospodarki, jak i konkretnych sektorów. Mleczarstwo jest branżą, która ma duże znaczenie w polskim i światowym sektorze rolno-żywnościowym. Polskie mleczarstwo przeszło głębokie przemiany strukturalne i modernizacyjne. Po akcesji do UE nastąpiło silne powiązanie rynku krajowego, unijnego i światowego. Polska dysponuje nadwyżką mleka surowego (ok. 20%), która jest eksportowana, co skutkuje silnym uzależnieniem od sytuacji cenowej na międzynarodowym rynku. Analiza krajowego i światowego rynku chudego mleka w proszku potwierdziła, że wahania koniunkturalne są analogiczne, a ceny krajowe i światowe są silnie skorelowane. Wiedza na temat charakterystyki wahań koniunkturalnych ma utylitarny charakter, gdyż podmiotom branży umożliwia zarządzanie ryzykiem, a administracji przygotowanie efektywnych instrumentów polityki interwencyjnej. |
Abstract | Economic activities are featured with certain cycles. The cycles can concern the whole economy as well as particular sectors. The dairy industry is one of the branches that are of high importance in Polish and the world as regards food sector. Polish dairy industry faced deep structural changes and modernisation. After the accession to the EU domestic market is strongly linked to both the EU and the world markets. The production in Poland exceeds consumption by ca 20%. The surplus is exported, which ties up the situation on the domestic market with the situation on international markets. Conducted analysis of the domestic and the world markets of milk skimmed powder showed parallel fluctuations. Domestic prices and the prices on the world markets are strongly correlated. The knowledge on the characteristics of those fluctuations allows stakeholders for a proper risk management as well as elaboration of suitable policy options by government administration. |
Cytowanie | Szajner P. (2017) Wahania koniunkturalne na światowym i polskim rynku odtłuszczonego mleka w proszku w latach 2004-2016.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 1: 206-215 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2017_T17(32)_n1_s206.pdf |
|
|
13. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2017 |
|
Rzeszutko A. Zmiany struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych w Polsce – ocena opóźnień w rozwoju strukturalnym
Autor | Anna Rzeszutko |
Tytuł | Zmiany struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych w Polsce – ocena opóźnień w rozwoju strukturalnym |
Title | The changes in the economic structure of Polish farms – estimation of the structural development gap |
Słowa kluczowe | opóźnienia strukturalne, przemiany strukturalne, rolnictwo, struktura ekonomiczna, województwa, regionalna analiza strukturalna |
Key words | structural development gap, structural changes, agriculture, economic structure of farms, voivodeships, regional structural analysis |
Abstrakt | Celem artykułu była próba oceny opóźnień w rozwoju strukturalnym rolnictwa w Polsce w układzie regionalnym wraz z oceną procesów upodabniania się struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych. Strukturę tę wyznaczono na podstawie wartości standardowej produkcji (SO ). Badania przeprowadzono dla okresu 2005-2013 na podstawie danych Eurostatu. Do oceny opóźnień posłużono się procedurą proponowaną przez K. Kukułę z wykorzystaniem metod statystycznej regionalnej analizy strukturalnej. Procedura ta wymagała wskazania struktury wzorcowej (województwa-wzorca), którą wyznaczono z wykorzystaniem syntetycznego miernika poziomu rozwoju Hellwiga. Przeprowadzone badania wskazują, iż największymi opóźnieniami w rozwoju strukturalnym charakteryzowały się województwa w południowo-wschodniej Polsce. Jednocześnie w województwach tych dystans strukturalny w stosunku do województwa-wzorca (woj. wielkopolskiego) zwiększył się w badanym okresie. |
Abstract | The aim of the paper was to estimate the structural development gap in Polish agriculture at the regional level (provinces) and to assess the unification process of economic structure of farms. The economic structure of farms was determined on the basis of the value of Standard Output (SO). The research was conducted based on EUROSTAT data for the period 2005-2013. In order to estimate the structural development gap in agriculture the procedure proposed by Karol Kukuła was used. This procedure is based on the regional structural analysis methods and requires the indication of the exemplar structure - the standard province). The standard province was identified with the use of Hellwig synthetic measure. It was found that the biggest structural development gap of farms was observed in the southern-east region of Poland. At the same time, in provinces from this region of Poland the structural development gap compared to wielkopolskie province served as a standard province increased in the years 2005-2013. |
Cytowanie | Rzeszutko A. (2017) Zmiany struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych w Polsce – ocena opóźnień w rozwoju strukturalnym.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 48-61 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2017_n4_s48.pdf |
|
|
14. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2017 |
|
Tłuczak A. Konkurencyjność przestrzenna rolnictwa w krajach Unii Europejskiej
Autor | Agnieszka Tłuczak |
Tytuł | Konkurencyjność przestrzenna rolnictwa w krajach Unii Europejskiej |
Title | Spatial Competitiveness of Agriculture in European Union Countries |
Słowa kluczowe | konkurencyjność, rolnictwo, Esteban-Marquillas |
Key words | competitiveness, agriculture, Esteban-Marquillas, European Union |
Abstrakt | Celem opracowania jest zbadanie relacji między poziomem konkurencyjności rolnictwa w poszczególnych krajach Unii Europejskiej a przeciętną wielkością produkcji rolnej z 1 ha użytków rolnych. Dodatkowo w pracy podjęto próbę określenia charakteru przestrzennych zmian wielkości produkcji rolnej w podziale na sektory. Wyniki opracowano na podstawie metody zmian konkurencyjności Estebana-Marquillasa, która pozwala na diagnostykę potencjału produkcyjnego rolnictwa regionu. W szczególności analiza ta pozwoliła na wskazanie regionów wyspecjalizowanych oraz charakteru zmian strukturalnych w zakresie badanego zjawiska. Badania przeprowadzono na podstawie danych dotyczących wielkości produkcji rolnej, w podziale na roślinną i zwierzęcą i ich podgatunki. Wszelkie dane zaczerpnięto z baz danych Głównego Urzędu Statystycznego. Badania obejmują lata 2005-2014. |
Abstract | The aim of this study is to present the competitiveness of agriculture in the EU countries. The results are based on the Esteban-Marquillas competitiveness model, which allows the diagnosis of a region's production potential. In particular, this analysis allows identification of specialized regions and the nature of structural changes in the examined phenomenon. The study was conducted on the basis of data on the volume of agricultural crop and animal production and their subspecies. All data was taken from the databases of the Central Statistical Office. The study covers the years 2004-2014. |
Cytowanie | Tłuczak A. (2017) Konkurencyjność przestrzenna rolnictwa w krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 3: 279-285 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2017_T17(32)_n3_s279.pdf |
|
|
15. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2017 |
|
Boiko V., Hubeni Y., Olishchuk P. A Retrospective Evaluation of Rural Populations: Social and Economic Challenges, Expectations and Evaluation
Autor | Vitalii Boiko, Yuriy Hubeni, Petro Olishchuk |
Tytuł | A Retrospective Evaluation of Rural Populations: Social and Economic Challenges, Expectations and Evaluation |
Title | |
Słowa kluczowe | rural population, economic expectations, reform, agrarian transformation, sociology, Lviv, Ukraine |
Key words | |
Abstrakt | In 1996 and 2016, respectively, the Independent Creative Group (ICG) conducted a comprehensive sociological study "Economic reform - the eye of the village." The aim of the project was to explore the evaluation of economic reform of rural populations in 5 areas: a) economic reform; b) quality of life and expectations; c) businesses; d) agricultural transformation; e) development of farming. The research was conducted in the form of "sociological fixation" expectations, estimates and other reactions to social challenges. The object of the study was a typical village of the Lviv region. The study confirmed the simultaneous increase of confidence in economic transformation and the growth of pessimism in the impact of reforms. The rural population understands the goals and objectives of reforms, and supports private property and the market economy. The standard of living has improved significantly, but it does not cover the real expectations of the population. Farmers understand the role and importance of entrepreneurship and accept new business entities. The study showed significant structural changes in the views and assessments of rural residents of the Lviv region. There is obvious public awareness of fundamental lifestyle changes in the countryside. |
Abstract | |
Cytowanie | Boiko V., Hubeni Y., Olishchuk P. (2017) A Retrospective Evaluation of Rural Populations: Social and Economic Challenges, Expectations and Evaluation.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 4: 105-110 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2017_T17(32)_n4_s105.pdf |
|
|
16. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2016 |
|
Rzeszutko A. Zmiany struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych w Polsce w ujęciu regionalnej analizy strukturalnej
Autor | Anna Rzeszutko |
Tytuł | Zmiany struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych w Polsce w ujęciu regionalnej analizy strukturalnej |
Title | THE ECONOMIC STRUCTURE OF FARMS IN POLAND IN TERMS OF THE CAP – REGIONAL STRUCTURAL ANALYSIS |
Słowa kluczowe | struktura ekonomiczna, przemiany strukturalne, gospodarstwa rolne, zróżnicowanie regionalne, regionalna analiza strukturalna, analiza skupień |
Key words | economic structure of farms, structural changes, agricultural farms, regional differentiation, regional structural analysis, cluster analysis |
Abstrakt | Celem artykułu była ocena zmian struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych w Polsce w warunkach WPR. Badaną strukturę wyznaczono na podstawie wartości standardowej produkcji (SO). Analizie poddano zarówno liczbę gospodarstw rolnych według ich wielkości ekonomicznej, jak i wartość wytwarzanej SO. Badania przeprowadzono dla okresu 2005-2013 na podstawie danych EUROSTAT. Do obliczeń zastosowano metody regionalnej (statystycznej) analizy strukturalnej, które pozwoliły na wyznaczenie stopnia zróżnicowania badanej struktury w różnych ujęciach przestrzennych, dokonanie strukturalnych porównań przestrzennych oraz pomiar dynamiki (intensywności) zmian strukturalnych. Wykorzystano m.in. wskaźnik inferencyjnych zmian strukturalnych, a także współczynnik dywergencji struktur Clarka. Do wyznaczenia klas województw o podobnej strukturze ekonomicznej gospodarstw rolnych wykorzystano analizę skupień. Przeprowadzone badania wskazały na wzrost udziału gospodarstw o większej wielkości ekonomicznej wraz ze wzrostem wartości wytwarzanej przez nie SO, przy jednoczesnym pogłębianiu się zróżnicowania regionalnego w tym zakresie. |
Abstract | The aim of the article was to evaluate changes in economic structure of farms in Poland in terms of the CAP. The structure was based on Standard Output (SO). The number of farms according to economic size of farms and the value of Standard Output were analyzed. The research was conducted for the years 2005-2010 and was based on EUROSTAT Farm Structure data. The methods of regional structural analysis were used in the research, which allowed to determine the degree of diversification of analysed structure, to make structural comparisons between different areas as well as to measure the dynamics (intensity) of structural changes in Polish agriculture. Among others, the synthetic measure of structural changes and the index of structural divergence proposed by Clark were used. To divide voivodeships into groups of similar economic structure of farms the cluster analysis was used. The results indicate the desirable direction of changes in economic structure of farms in Poland along with growing regional differentiation. |
Cytowanie | Rzeszutko A. (2016) Zmiany struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych w Polsce w ujęciu regionalnej analizy strukturalnej.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 103, z. 4: 32-47 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2016_n4_s32.pdf |
|
|
17. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2016 |
|
Gródek-Szostak Z., Niemiec M., Sikora J., Szeląg-Sikora A. Global G.A.P. w produkcji pierwotnej jako element bezpieczeństwa w łańcuchu dostaw żywności
Autor | Zofia Gródek-Szostak, Marcin Niemiec, Jakub Sikora, Anna Szeląg-Sikora |
Tytuł | Global G.A.P. w produkcji pierwotnej jako element bezpieczeństwa w łańcuchu dostaw żywności |
Title | FOOD QUALITY SYSTEMS IN PRIMARY PRODUCTION AS AN ELEMENT OF SAFETY IN THE FOOD SUPPLY CHAIN |
Słowa kluczowe | produkcja pierwotna, GLOBAL G.A.P., bezpieczeństwo żywności, inspekcje wewnętrzne |
Key words | primary production, GLOBAL G.A.P., food safety, internal inspection |
Abstrakt | W opracowaniu dzięki wywiadowi z producentami dokonano identyfikacji trudności związanych z wdrażaniem systemu GLOBAL G.A.P., a także oceny skuteczności tego systemu na podstawie wyników audytów wewnętrznych obligatoryjnie przeprowadzanych przez certyfikowane podmioty. Badaniami objęto 96 gospodarstw zrzeszonych w grupach producenckich z terenu województw małopolskiego, łódzkiego oraz świętokrzyskiego. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że największe problemy związane z wdrażaniem systemu dotyczyły zmian infrastrukturalnych obejmujących przechowywanie środków ochrony roślin i nawozów oraz utrzymanie właściwego standardu pomieszczeń przeznaczonych do obróbki pozbiorczej i przechowywania produktów. Częstym problemem było utrzymanie właściwej kultury rolnej oraz racjonalne gospodarowanie wodą. Ważnym czynnikiem kształtującym popularność systemu okazały się koszty związane z badaniami wody, gleby oraz produktów na pozostałości pestycydów. Najwięcej niezgodności stwierdzanych podczas audytów wewnętrznych dotyczyło braku dokumentów księgowych, braku pozwolenia wodno-prawnego oraz niezgodności związanych z warunkami socjalnymi pracowników. Głównymi problemami związanymi ze skutecznym wdrażaniem systemu były koszty finansowe oraz mentalność producentów. |
Abstract | The aim of this paper was to identify the greatest difficulties connected with implementation of GLOBAL G.A.P. in selected vegetable farms in Poland. The detailed aim was to evaluate the effectiveness of implementation of the system. Difficulties with implementation of the system were identified by interviewing the producers, whereas the effectiveness was evaluated on the basis of results of internal audits (which are mandatorily conducted by certified entities). The study covered 96 farms associated in producer groups from the following provinces: Małopolskie, Łódzkie and Świętokrzyskie. The results of the study indicate that the biggest problems with implementation of GLOBAL G.A.P. concern infrastructural changes associated with storing pesticides and fertilizers as well as with maintaining proper standard of rooms for postharvest processing and storage of products. Costs related to testing water, soil as well as testing products for pesticide residues are an important factor influencing the popularity of GLOBAL G.A.P. The results of the study indicate that ineffective organization of maintaining hygiene and order on a farm is a serious problem as in many cases it may have a negative effect on the quality of products. |
Cytowanie | Gródek-Szostak Z., Niemiec M., Sikora J., Szeląg-Sikora A. (2016) Global G.A.P. w produkcji pierwotnej jako element bezpieczeństwa w łańcuchu dostaw żywności.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 103, z. 4: 126-135 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2016_n4_s126.pdf |
|
|
18. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2016 |
|
Czech K. Structural Changes in Wheat Market
Autor | Katarzyna Czech |
Tytuł | Structural Changes in Wheat Market |
Title | |
Słowa kluczowe | |
Key words | agricultural commodity, wheat market, structural breaks, Bai-Perron test |
Abstrakt | |
Abstract | Time series analysis is based on the assumption of stationarity. Stationarity implies the parameters are constant over time. Structural break occurs when at least one of the parameters changes at some date. Structural breaks can lead to huge forecasting errors and unreliability of the model. Modelling structure breaks is very popular in the literature of macroeconomics and finance. However, there are still too few publications about structural breaks in agricultural market. The goal of research is to identify structural breaks in wheat prices time series. A few structural break tests are applied. It has been shown that there is at least one significant structural break in the analysed time series. Both Quandt-Andrews and Bai-Perron tests show that there is a significant breakpoint in 12.09.2007. The estimated break date is associated with the beginning of global financial crisis. It may imply that wheat prices have become more prone to changes in global financial market. |
Cytowanie | Czech K. (2016) Structural Changes in Wheat Market.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 4: 92-98 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2016_T16(31)_n4_s92.pdf |
|
|
19. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2015 |
|
Sulewski P. Awersja do ryzyka a skłonność rolników do wprowadzania zmian w gospodarstwach rolnych
Autor | Piotr Sulewski |
Tytuł | Awersja do ryzyka a skłonność rolników do wprowadzania zmian w gospodarstwach rolnych |
Title | FARMERS’ RISK AVERSION AND THEIR ATTITUDES TOWARDS CHANGES IN FARMS |
Słowa kluczowe | awersja do ryzyka, rolnictwo, zmiany |
Key words | risk aversion, agriculture, changes |
Abstrakt | W opracowaniu przeanalizowano zależność między częstotliwością zmian dokonywanych w gospodarstwach rolnych a stopniem awersji do ryzyka rolników. Przeprowadzone badanie wykazało, że liczba zmian dotyczących podstawowych obszarów funkcjonowania gospodarstw znacząco różniła się w zależności od stopnia awersji do ryzyka. Zaobserwowano, że rolnicy o niskim poziomie awersji do ryzyka znacznie częściej wprowadzali lub planowali wprowadzanie zmian, podczas gdy wysoki poziom awersji wiązał się zazwyczaj z niższą częstotliwością wdrażania zmian. Dokonane obserwacje prowadzą do wniosku, że postawa rolników względem ryzyka może stanowić ważny element w procesie zmian strukturalnych w rolnictwie. |
Abstract | In the paper the relationship between farmers’ risk aversion and changes conducted and planned on the Polish commercial farms has been analyzed. The research revealed that the number of changes was significantly higher in the groups of farmers with lower risk aversion while in the groups of higher risk aversion the tendency to change was definitely smaller. Observed relation leads to the conclusion that farmers’ attitudes towards risk could be an important factor in the process of structural changes in agriculture. |
Cytowanie | Sulewski P. (2015) Awersja do ryzyka a skłonność rolników do wprowadzania zmian w gospodarstwach rolnych.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 4: 41-49 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2015_n4_s41.pdf |
|
|
20. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2015 |
|
Kapusta F. Zmiany strukturalne cukrownictwa polskiego
Autor | Franciszek Kapusta |
Tytuł | Zmiany strukturalne cukrownictwa polskiego |
Title | STRUCTURAL CHANGES OF POLISH SUGAR INDUSTRY |
Słowa kluczowe | cukier, zasoby materialne, burak cukrowy, przetwarzanie |
Key words | sugar, material resources, sugar beet, processing |
Abstrakt | W opracowaniu scharakteryzowano: powstanie i rozwój cukrownictwa buraczanego i rolę obszarów Polski w tym procesie, procesy przemian bazy surowcowej i przetwórczej. Cukrownictwo buraczane zrodziło się na ziemiach polskich i przeszło głębokie zmiany; zarówno co do liczby fabryk cukru (cukrowni), jak i powierzchni uprawy buraków cukrowych oraz organizacji współpracy zakładów przetwórczych z producentami surowca. Liczba zakładów przetwórczych (cukrowni) ulegała zmianie, a tendencje zmian w tym zakresie były zmienne. Mamy do czynienia z falowaniem liczby cukrowni; wzrostu i zmniejszania się ich liczby, a następnie pod koniec XX w. rozpoczęcie procesu systematycznego - chociaż ze zmiennym natężeniem w czasie - zmniejszania liczby zakładów oraz zwiększania ich mocy przetwórczej. Podobnie falująco przebiegały zmiany bazy surowcowej. Rynek cukru w Unii Europejskiej jest regulowany, a produkcja kwotowana. Przyznana Polsce kwota produkcji cukru (1405,6 t) stwarza mniejsze zapotrzebowanie na buraki cukrowe, co generuje możliwości przeznaczania ich w większych ilościach na produkcję suszu (dla celów spożywczych i paszowych) oraz produkcji bioetanolu. |
Abstract | The study characterized: emergence and development of the sugar beet processing and the role of Polish regions in this process; processes changes of resource base and processing base. Sugar beet processing was born on Polish soil and has undergone changes; both the number of sugar factories and the area under sugar beet and organization of cooperation processing plants with producers of raw materials. The number of processing plants has changed, and trends have been variable. We are dealing with a surge in number of sugar mills; growth and decline in their numbers, and then at the end of the twentieth century begin the process of systematic - although with varying intensity over time – reduction in the number of plants and increase in their processing capacity. The same pattern was observed in resource base. The sugar market in the European Union is regulated, and production limited by production quotas. The allocated amount of sugar production in Poland (1405.6 t) creates less need for sugar beet, which generates the possibility to allocate them in larger quantities for the production of dried (for food and feed), and the production of bioethanol. |
Cytowanie | Kapusta F. (2015) Zmiany strukturalne cukrownictwa polskiego.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 13(62): 53-62 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2015_n62_s53.pdf |
|
|