Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej 2018 (124)

Autor	Andrzej Czyżewski, Bazyli Czyżewski, Adam Majchrzak,
Tytuł	Absolutna renta gruntowa – ujęcie retrospektywne i współczesne
Title	Absolute land rent – a retrospective and modern approach
Słowa kluczowe	rzadkość ziemi, renty gruntowe, renta absolutna, procesy koncentracji
Key words	scarcity of land, land rents, absolute rent, concentration processes
Abstrakt	W artykule Autorzy nawiązują do teorii renty gruntowej ze szczególnym uwzględnieniem renty absolutnej, co do istnienia, której w ekonomii nie ma zgodności. Celem rozważań jest ocena, jak współcześnie kształtuje się renta z tytułu rzadkości ziemi rolniczej w warunkach aktualnych tendencji na rynku ziemi w Unii Europejskiej i dylematów w tym zakresie. Podjęto się przy tym weryfikacji tezy, że konieczne jest odmienne podejście do absolutnej renty z ziemi, uzależniając ją od struktury obszarowej i własnościowej czy celów produkcyjnych gospodarstw rolnych. Obserwowane prawidłowości mogą jednak ulegać zmianom w wyniku wprowadzania lub zwiększania ograniczeń obrotu nieruchomościami rolnymi unormowanych prawem europejskim lub poszczególnych państw członkowskich UE, jak i postulowanych instrumentów wspólnej polityki rolnej.
Abstract	In the article, the Authors refer to the theory of land rent, with particular reference to the absolute rent, as to the existence of which in economics there is no compliance. The aim of the considerations is to assess how the rent for the scarcity of agricultural land is shaped nowadays under the conditions of current trends on land market in the European Union and dilemmas in this scope. At the same time, the thesis was verified that a different approach to the absolute rent from the land is necessary, depending on the area and ownership structure or production goals of farms. However, the observed causalities may change as a result of introducing or increasing restrictions on trade in agricultural properties regulated by European or individual EU Member States law, as well as postulated instruments of the common agricultural policy.
Cytowanie	Czyżewski A., Czyżewski B., Majchrzak A. (2018) Absolutna renta gruntowa – ujęcie retrospektywne i współczesne.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 5-14
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s5.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/EIOGZ.2018.124.26

Autor	Mariusz Chądrzyński,
Tytuł	Poziom innowacyjności przedsiębiorstw w polskiej gospodarce ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu spożywczego
Title	The level of innovativeness of enterprises in the polish economy with particular emphasis on the food industry
Słowa kluczowe	innowacje, działalność innowacyjna, przedsiębiorstwo, przemysł spożywczy
Key words	innovations, innovative activity, enterprise, food industry
Abstrakt	Celem opracowania było określenie ekonomicznych aspektów związanych z działalnością innowacyjną przedsiębiorstw działających w polskiej gospodarce ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu spożywczego w latach 2004–2016. Zostało ono sporządzone na podstawie źródeł wtórnych pochodzących z publikacji GUS. W analizowanym okresie wystąpiła tendencja wzrostowa wysokości ponoszonych nakładów na działalność innowacyjną średniorocznie w przedsiębiorstwach ogółem o 5,7%, przetwórstwie przemysłowym o 3,2% a w przemyśle spożywczym o 3,9%. W przypadku stopnia odnowienia tendencja spadkowa była znacząca i wyniosła odpowiednio 57, 54 i 59%. W przypadku udziału przedsiębiorstw innowacyjnych w liczbie przedsiębiorstw ogółem wystąpiła względna stabilizacja. Występowała umiarkowana lub słaba zależność między analizowanymi parametrami ekonomicznymi.
Abstract	The aim of the study was to determine the economic aspects related to the innovative activity of enterprises operating in the polish economy, with particular emphasis on the food industry in the years 2004–2016. It was prepared on the basis of secondary sources originating from the GUS publication. In the analyzed period, there was an upward trend in the amount of expenditures on innovative activity incurred on year average in enterprises in total by 5.7%, in industrial processing by 3.2% and in the food industry by 3.9%. For the renewal rate, the downward trend was significant and amounted to 57, 54 and 59% respectively. In the case of the participation of innovative enterprises in the total number of enterprises, there was a relative stabilization. There was a moderate or weak relationship between the analyzed economic parameters.
Cytowanie	Chądrzyński M. (2018) Poziom innowacyjności przedsiębiorstw w polskiej gospodarce ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu spożywczego.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 15-27
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s15.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/EIOGZ.2018.124.27

Autor	Tomasz Zalega,
Tytuł	Deconsumption in consumer behaviour of Polish seniors
Title	Dekonsumpcja w zachowaniach konsumenckich osób starszych w Polsce
Słowa kluczowe	deconsumption, consumption, seniors, consumer behaviour
Key words	dekonsumpcja, konsumpcja, seniorzy, zachowania konsumentów
Abstrakt	Deconsumption is manifested as voluntary abandonment of behaviours aimed at satisfying the desires created by marketers in favour of conscious, rational and ethical choices to meet one’s needs. This consumer trend essentially involves voluntary discontinuation of egocentric consumption behaviour that may result both from the motivation of an egocentric individual focused on the good and from concern for the welfare of social groups, future generations and the natural environment, or may ensue from purely altruistic motivation. The article seeks to provide some insight into the reasons and scope of deconsumption in consumer behaviour of people aged 65+ in Poland. The study consists of two parts: theoretical and empirical. The first one explains the concept and essence of deconsumption as well as its key forms and determinants, building upon a critical analysis of literature. The second, major part is empirical. The basis for conclusions is provided by research material collected by means of a questionnaire-based survey among Polish seniors. The survey clearly shows that the level of deconsumption, and thus consumer behaviour consistent with this trend, is most influenced by demographic and social characteristics of those aged 65+ such as: age, sex, education, income and place of residence. It turned out that the female seniors surveyed evinced more interest in deconsumption than their male counterparts. Following the analysis, it can also be concluded that young old people (65–74) who have completed higher and secondary education, earn a monthly income of above PLN 3000.00 per capita, live in Warsaw, Gdańsk, Wrocław and Poznań and actively participate in UTA courses are most strongly influenced by the deconsumption trend, which is becoming an increasingly common way of life for the elderly.
Abstract	Dekonsumpcja przejawia się dobrowolnym odejściem konsumentów od zachowań zorientowanych na zaspokajanie kreowanych przez marketerów pragnień na rzecz wyboru świadomego, racjonalnego i etycznego, związanego z zaspokajaniem odczuwanych potrzeb. Podstawową istotą tego trendu konsumenckiego jest dobrowolne odejście od egocentrycznych zachowań konsumpcyjnych, które mogą być zarówno konsekwencją motywacji egocentrycznej jednostki zorientowanej na dobro, jak i wynikającej z troski o dobro grup społecznych, przyszłych pokoleń oraz o środowisko naturalne lub wynikać z motywacji czysto altruistycznej. Celem artykułu jest poznanie przyczyn i zakresu dekonsumpcji w zachowaniach konsumenckich osób w wieku 65+ w Polsce. Opracowanie składa się z dwóch części: teoretycznej i empirycznej. W pierwszej z nich na podstawie krytycznej analizy literatury wyjaśniono pojęcie i istotę dekonsumpcji oraz kluczowe formy które ona przyjmuje oraz uwarunkowania. Druga zasadnicza część pracy ma charakter empiryczny. Podstawę wnioskowania stanowi materiał badawczy pozyskany dzięki przeprowadzonym przez autora badaniom w formie wywiadu kwestionariuszowego wśród polskich seniorów. Z przeprowadzonego badania wynika, że na poziom dekonsumpcji, a tym samym na zachowania konsumenckie wpisujące się we wspomniany trend konsumencki wśród osób w wieku 65+, największy wpływ mają czynniki demograficzno-społeczne, takie jak: wiek, płeć, poziom wykształcenia, poziom dochodów i miejsce zamieszkania. Okazało się, że badane seniorki wykazywały większe zainteresowanie zjawiskiem dekonsumpcji niż seniorzy. Z przeprowadzonej analizy można również konstatować, że osoby w wieku podeszłym (65–74 lata), legitymujące się wykształceniem wyższym i średnim, osiągające miesięczny dochód per capita powyżej 3000,00 zł, zamieszkujące Warszawę, Gdańsk, Wrocław i Poznań oraz aktywnie uczestniczące na zajęciach organizowanych przez UTW, w największym stopniu ulegają dekonsumpcji, która to staje się dla osób starszych coraz powszechniejszym sposobem na życie.
Cytowanie	Zalega T. (2018) Deconsumption in consumer behaviour of Polish seniors.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 29-49
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s29.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/EIOGZ.2018.124.28

Autor	Grzegorz Koszela, Luiza Ochnio, Pornsiri Suebpongsang,
Tytuł	Differences in food product consumption in selected Asian countries
Title	Różnice w preferencjach żywieniowych w wybranych krajach Azji
Słowa kluczowe	food preferences, Asia, multidimensional data analysis, GradeStat, GCA algorithm, ar measure, overrepresentation map, grouping of objects
Key words	Preferencje żywieniowe w Azji, wielowymiarowa analiza danych, Grade- Stat, algorytm GCA, miara ar, mapy nadreprezentacji, grupowanie obiektów
Abstrakt	The study of consumers’ food preferences has not only sociological dimensions but also economic ones, e.g. regarding producers searching for new markets. It is also a good starting point for estimating the willingness of consumers to spend money on the consumption of individual products. In this paper, the authors attempt to compare these preferences on the Asian market for nine product groups. Due to the problem complexity (considerations of tradition, religion, geographical location and size of the continent), the study included selected countries of Central and Southeast Asia (i.e. China, Mongolia, Japan, India, Thailand, Indonesia, Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan, Malaysia, Myanmar, the Philippines, Pakistan, Cambodia, Vietnam, Laos and Sri Lanka). The study covered the period 2011–2013, and consumption was defined as the arithmetic mean of three years. According to the research results, contrary to the European literature, food preferences in the surveyed Asian countries vary, sometimes even considerably. This is probably related, to a large extent, to the cultural and environmental conditions that prevail in the area in question. This is evidenced by the fact that several countries can be assigned into groups in terms of similarities in food preferences. The study uses Gradual Data Analysis (a measure of ar as an indicator of the dissimilarity of food preferences, overrepresentation maps in order to visualize these dissimilarities and assign countries into groups of similar dietary preferences).
Abstract	Badanie preferencji żywnościowych ma poza aspektem socjologicznym, także aspekt ekonomiczny, np. ze strony producentów i szukania przez nich rynków zbytu dla produkowanej żywności. Jest także punktem wyjścia do szacowania skłonności konsumentów do ponoszenia wydatków na poszczególne produkty żywnościowe. W pracy podjęto próbę porównania tych preferencji na rynku azjatyckim odnośnie 9 grup produktowych. Z powodu złożoności problemu (względy tradycji, religii, położenia geograficznego i wielkości kontynentu) w badaniu uwzględniono 17 wybranych krajów Azji środkowej i południowo- -wschodniej (Chiny, Mongolia, Japonia, Indie, Tajlandia, Indonezja, Kazachstan, Uzbekistan, Tadżykistan, Malezja, Myanmar, Filipiny, Pakistan, Kambodża, Wietnam, Laos i Sri Lanka). Badanie przeprowadzono w latach 2011–2013, a wyniki uśredniono dla każdego kraju dla każdej grupy produktowej na przestrzeni trzech lat. Wyniki badań wskazują, że wbrew obiegowej opinii Europejczyków, preferencje żywnościowe w krajach azjatyckich rozpatrywanego regionu różnią się, czasem nawet znacznie. Decyduje o tym zapewne, w dużej mierze, aspekt kulturowy oraz warunki środowiskowe, które przeważają nad bliskością sąsiedztwa pomiędzy państwami. Świadczy o tym wynik podziału państw na grupy pod względem podobieństw preferencji żywnościowych w badanym okresie. W obliczeniach posłużono się metodami gradacyjnej analizy danych (miarą ar jako miarą niepodobieństwa preferencji żywieniowych, mapami nadreprezentacji w celu wizualizacji tych niepodobieństw oraz podziału państw na odpowiednie grupy krajów o zbliżonych preferencjach żywieniowych).
Cytowanie	Koszela G., Ochnio L., Suebpongsang P. (2018) Differences in food product consumption in selected Asian countries.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 51-60
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s51.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/EIOGZ.2018.124.29

Autor	Agnieszka Borowska,
Tytuł	Zmiany na rynku śliwek w Polsce w latach 2010–2016 ze szczególnym uwzględnieniem śliwek regionalnych z oznaczeniami geograficznymi ChOG
Title	Changes in the Polish plums market, with particular reference to regional plums with protected geographical indications in the period 2010–2016
Słowa kluczowe	śliwki, produkcja, plony, śliwka regionalna, chronione oznaczenie geograficzne (ChOG), ceny
Key words	plums, production, yield, regional plums, protected geographical indication (PGI), price
Abstrakt	Celem opracowania jest przedstawienie sytuacji na rynku śliwek w Polsce na tle zmian światowych po stronie podażowej w latach 2010–2016, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji na rynku śliwek regionalnych mających oznaczenia geograficzne. Określono kierunki zmian w powierzchni upraw, produkcji owoców i plonu w Polsce na tle tendencji w sytuacji światowej i UE-28. Przedstawiono specyfikę, skalę i uwarunkowania produkcji oraz kształtowanie się cen śliwek regionalnych mających chronione oznaczenie geograficzne (ChOG). Główne tendencje na rynku światowym określono na podstawie wielkości z lat 2010–2016 zawartych w publikacjach FAO, dane krajowe natomiast pochodziły z GUS, ARIMR, GIJHARS, badań własnych w latach 2010–2017 oraz ze Stowarzyszenia Producentów Owoców i Warzyw w Ujanowicach.
Abstract	The aim of the study is to present the market situation of plums in Poland against the background of global changes on the supply side in 2010–2016, with particular emphasis on the situation on the market of regional plums with protected geographical indications (PGI). The directions of changes in the area of cultivation, fruit production and yield in Poland were determined against the background of world and EU-28 tendencies. The specifics scale and conditions of production as well as prices of plums with PGI are presented. The main trends on the world market were determined on the basis of volumes from 2010-2016 included in FAO publications, while national data came from the Central Statistical Office (GUS), Agency for Restructuring and Modernization of Agriculture (ARIMR), GIJHARS, own research in the period 2010–2017 and Association of Fruit and Vegetable Producers in Ujanowice.
Cytowanie	Borowska A. (2018) Zmiany na rynku śliwek w Polsce w latach 2010–2016 ze szczególnym uwzględnieniem śliwek regionalnych z oznaczeniami geograficznymi ChOG.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 61-78
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s61.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/EIOGZ.2018.124.30

Autor	Michał Borowy, Martin Dahl, Dariusz Gozdowski, Arkadiusz Weremczuk,
Tytuł	System monitoringu masowych szkód w uprawach rolnych wywołanych anomaliami pogodowymi w Polsce – propozycja udoskonalenia
Title	Monitoring system of mass damage to agricultural crops due to weather anomalies in Poland – a proposal for improvement
Słowa kluczowe	ryzyko ubezpieczeniowe, ubezpieczenie upraw, ubezpieczenia rolne, innowacje
Key words	insurance risk, crop insurance, agricultural insurance, inn
Abstrakt	Każdego roku w polskim rolnictwie występują straty wywołane niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi. Szacowanie wielkości szkód tradycyjnymi metodami jest zbyt czasochłonne, może trwać nawet kilka miesięcy, co utrudnia wypłatę odszkodowań i zmniejsza zaufanie do krajowego systemu ubezpieczeń. W artykule zaproponowano nowoczesną metodę monitoringu umożliwiającą skrócenie tego okresu do kilku dni, przy jednoczesnym zwiększeniu jakości oraz dokładności danych. Zaproponowane rozwiązanie jest w pełni wykonalne i ma uzasadnienie ekonomiczne. Pozwala bowiem o wiele szybciej i z większą precyzją planować wydatki ze środków publicznych w przypadku wystąpienia negatywnych skutków anomalii pogodowych.
Abstract	Every year in Polish agriculture there are losses caused by adverse weather phenomena. Estimating the amount of damage by traditional methods is too time-consuming; it can take up to several months, which makes it difficult to pay compensation and reduces confidence in the national insurance system. The article proposes a modern monitoring method that allows shortening this period to several days, while increasing the quality and accuracy of the data. The proposed solution is fully feasible and has economic justification. It allows for much faster and more precise planning of public spending in case of negative effects of weather anomalies.
Cytowanie	Borowy M., Dahl M., Gozdowski D., Weremczuk A. (2018) System monitoringu masowych szkód w uprawach rolnych wywołanych anomaliami pogodowymi w Polsce – propozycja udoskonalenia.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 79-91
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s79.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/EIOGZ.2018.124.31

Autor	Robert Pietrzykowski, Ludwik Wicki,
Tytuł	Zróżnicowanie przestrzenne wykorzystania środków na modernizację gospodarstw rolnych z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich
Title	Spatial Diversification of the Use of Funds for Farm Modernization From the Rural Development Program
Słowa kluczowe	PROW, inwestycje, rozwój rolnictwa, dobra publiczne
Key words	RDP, investment, agriculture development, public goods
Abstrakt	Celem pracy jest określenie zmian przestrzennego zróżnicowania wykorzystania środków na modernizację gospodarstw rolnych w Polsce w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 i 2014–2020. Analizą objęto okres 2007–2018. Wykorzystano dane ARiMR, GUS i Eurostat. Do oceny zmian zróżnicowania przestrzennego użyto wskaźnik autokorelacji przestrzennej Morana (Ig). Stwierdzono, że w okresie realizacji PROW 2014–2020 nastąpiły zmiany w przestrzennym rozkładzie wykorzystania dotacji na wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych w stosunku do lat 2007–2013. Obserwowano wzrost intensywności wykorzystania środków na inwestycje w województwach, w których występowały duże gospodarstwa rolne, a ograniczenie aktywności w korzystaniu z tego działania w województwach z rozdrobnionym rolnictwem. Może to oznaczać, że w małych gospodarstwach nie jest generowana wystarczająca nadwyżka potrzebna do współfinansowania inwestycji rozwojowych. Działania ukierunkowane na wsparcie modernizacji gospodarstw w ramach PROW sprzyjają przede wszystkim rozwojowi gospodarstw silnych ekonomicznie.
Abstract	The aim of the study is to determine changes in utilization of spatial diversity for the modernization of farms in Poland under the Rural Development Program for 2007–2013 and 2014–2020. The analysis covered the period 2007–2018. The analysis was conducted on the basis of data obtained from ARMA, GUS and Eurostat. Moran spatial autocorrelation index (Ig) was used to assess changes in spatial diversity. It was found that within the RDP 2014–2020 there were changes in the spatial distribution of the use of subsidies to support investments in agricultural holdings. It was observed that there was an increase in the intensity of use of subsidies for investments in voivodships in which large farms prevailed, and limiting the activity in using this measure in voivodships with fragmented agriculture. This may mean that small farms do not generate sufficient surplus needed to co-finance development investments. Support for investment for modernization of farms under the RDPs can be used primarily by economically large farms. Small farms do not have sufficient funds to co-finance development investments.
Cytowanie	Pietrzykowski R., Wicki L. (2018) Zróżnicowanie przestrzenne wykorzystania środków na modernizację gospodarstw rolnych z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 93-108
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s93.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/EIOGZ.2018.124.32

Autor	Wawrzyniec Czubak, Krzysztof Pawłowski,
Tytuł	Identyfikacja sposobów implementacji II filaru WPR w krajach Europy Środkowo-Wschodniej
Title	Identification of ways of implementing the 2nd pillar of the CAP in Central and Eastern Europe countries
Słowa kluczowe	wspólna polityka rolna, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007–2013, Unia Europejska, Europa Środkowo-Wschodnia, rozwój obszarów wiejskich, rolnictwo
Key words	Common Agricultural Policy, Rural Development Program 2007–2013, European Union, Central and Eastern Europe, rural development, agriculture
Abstrakt	Bardzo znaczącą rolę w kształtowaniu obrazu nowoczesnej, europejskiej wsi odgrywa II filar wspólnej polityki rolnej. Jego wpływ na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich wydaje się oczywisty, chociażby ze względu na miejsce, jakie zajmuje w strukturze budżetu Unii Europejskiej. Bardzo istotne jest jednak ścisłe określenie efektów, jakie przynosi jego realizacja. Stąd w niniejszym artykule głównym celem było ukazanie przyczyn zróżnicowania implementacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007–2013 w państwach środkowo- wschodniej Europy. Na tle różnic w sytuacji ekonomiczno-produkcyjnej sektora rolnego dokonano oceny konstrukcji programów i porównano jego wpływ na zmiany zachodzące w sektorach rolnych tych krajów. Dla ukazania wpływu funduszy II filaru WPR zakres czasowy prezentujący zmiany w rolnictwie obejmuje lata przed i po integracji. Na ich podstawie dokonane zostało porównanie wdrażanych działań oraz struktury ich finansowania.
Abstract	The 2nd pillar of the Common Agricultural Policy plays a very significant role in shaping the image of a modern, European village. It’s impact on the development of agriculture and rural areas seems to be obvious, for example because of the place it occupies in the structure of the European Union budget. However, it’s very important to precisely determine the effects of its implementation. Therefore, in this article the main goal was to show the reasons for diversifying the implementation of the Rural Development Program 2007–2013 in the countries of Central and Eastern Europe. Against the background of differences in the economic and production situation of the agricultural sector, the design of the Programs was evaluated and it’s impact on changes in the agricultural sectors of these countries was compared. To show the impact of the funds of the second pillar of the CAP, the time range presenting changes in agriculture covers the years before and after integration. Based on them, a comparison of the implemented activities and the structure of their financing has been made.
Cytowanie	Czubak W., Pawłowski K. (2018) Identyfikacja sposobów implementacji II filaru WPR w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 109-123
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s109.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/EIOGZ.2018.124.33