Przemiany i uwarunkowania wydajności pracy w rolnictwie Unii Europejskiej w latach 2005-2016

Słowa kluczowe

wydajność pracy rolnictwo modele deterministyczne Unia Europejska

Key words

labour productivity agriculture deterministic models European Union

JEL Classification

Q13 O47 C2

Streszczenie

Celem pracy było przedstawienie przemian wydajności pracy w rolnictwie Unii Europejskiej (UE) w latach 2005-2016 oraz propozycji metodycznej dekompozycji wskaźnika wydajności pracy w rolnictwie. W zaproponowanych trzech modelach dekompozycji wydajności pracy uwzględniono siedem czynników (wskaźników), tj. produktywność nakładów, produktywność ziemi, wskaźnik wartości dodanej, opodatkowanie produkcji, dopłaty do produkcji, uzbrojenie zasobów pracy w ziemię oraz poziom intensywności produkcji rolniczej. Ponadto, na podstawie metody deterministycznej dokonano oceny zmian wydajności pracy w rolnictwie UE oraz w Polsce. Badania wykazały, że w latach 2005-2016 wydajność pracy mierzona wartością dodaną brutto zwiększała się w UE-28 średniorocznie o 2,13%, w UE-15 tylko 0,98%, a w UE-13 znacznie szybciej, tj. o 3,45%. Oznacza to, że w rolnictwie UE zachodzą procesy konwergencji wydajności pracy. W świetle analizy deterministycznej głównymi czynnikami wzrostu wydajności pracy w rolnictwie UE-28 i w Polsce były wzrost intensywności produkcji oraz wzrost uzbrojenia pracy w zasoby ziemi. Korzystny kierunek przemian wydajności pracy osłabiała malejąca efektywność wytwarzania mierzona produktywnością nakładów oraz udziałem wartości dodanej w przychodach.

Abstract

The main aim of the work was to present the changes observed in the labour productivity in EU agriculture in years 2005-2016. The author proposed also the methodical decomposition of the labor productivity ratio in agriculture. Seven factors (ratios) have been taken into account in three models of labor productivity decomposition. These factors are: inputs productivity, land productivity, value added index, production taxation, production subsidies, equipment employed in agricultural land and the level of agricultural production intensity. The use of the deterministic method allowed to analyse the changes in labour productivity from the perspectives both in the EU agriculture (EU-28) and in the Polish agriculture. Performed studies seems to prove that in the years 2005-2016 the labor productivity measured by gross value added increased in case of EU-28 by average 2.13% and in the case of EU-15 only by 0.98%. At the same time, higher increase was observed in the case of EU-13 which equal to 3.45%. It may suggest that can be observe the ongoing process of the labor productivity convergence in EU agriculture. In the light of deterministic analysis, it was possible to specify the main factors contributing to the increase in labor productivity in agriculture in the EU-28 and in Poland, which are the increase in production intensity and the increase in agricultural land/labour relation. However, it should be also noted that the favorable direction of changes in labour productivity was weakened by the decreasing efficiency of production measured by the inputs productivity and the share of value added in revenues.

Cytowania

1. Adamowicz Mieczysław, Szepeluk Adam 2018: Regional convergence of labour productivity in rural sectors in the context of funds obtained for agriculture from the European Union, „Problems of Agricultural Economics” (Zagadnienia Ekonomiki Rolnej), no. 3(356), s. 3-30.
2. Baer-Nawrocka Agnieszka 2017: Wydajność pracy w rolnictwie krajów Unii Europejskiej (ujęcie dynamiczne), „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 489, s. 24-33.
3. Baer-Nawrocka Agnieszka, Markiewicz Natalia 2012: Procesy konwergencji/ dywergencji w zakresie wydajności pracy w rolnictwie Unii Europejskiej – analiza regionalna, „Journal of Agribusiness and Rural Development”, 3(25), s. 13-23.
4. Ćwiąkała-Małys Anna, Nowak Wioletta 2005: Zarys metodologiczny analizy finansowej, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 1-277.
5. Economic accounts for agriculture – values at real prices, http://epp.eurostat.ec.europa.eu .
6. European Competitivenes Report 2003: Commission Staff Working Document. Commission of the European Communities. Brussels. http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/3020/attachments/1/translations/en/renditions/pdf, s.1-252.
7. Gołaś Zbigniew 2010a: Wydajność i dochodowość pracy w rolnictwie w świetle rachunków ekonomicznych dla rolnictwa, „Zagadnienia Ekonomiki Rolnej”, nr 3, s. 19-42.
8. Gołaś Zbigniew 2010b: Propozycja systemowej analizy wydajności i dochodowości pracy w rolnictwie, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, 57(113), s. 15-28.
9. 10.22630/EIOGZ.2015.109.2
   Gołaś Zbigniew 2015: Systemy wskaźników dochodowości pracy w rolnictwie–propozycja metodyczna, „Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej”, 109, s. 17-26.
10. Landmann Oliver 2004: Employment, productivity and output growth, „Employment Strategy Papers 17”, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/---emp_elm/documents/publication/wcms_114299.pdf, s.1-61.
11. 10.22630/EIOGZ.2017.119.29
    Rembisz Włodzimierz, Góral Justyna 2017: Wynagrodzenia i wydajność pracy w rolnictwie polskim na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej, „Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej”, Tom 119, s. 119-139.
12. Rozporządzenie (WE) nr 138/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 grudnia 2003 roku dotyczące rachunków gospodarczych dla rolnictwa we Wspólnocie, 2004, Dz.U. L 33 z 5.02.2004, s. 290-376.
13. Sapa Agnieszka, Baer-Nawrocka Agnieszka 2014: Konwergencja wydajności pracy w rolnictwie a intensywność handlu rolno-żywnościowego w amerykańskich ugrupowaniach handlowych, „Gospodarka Narodowa”, 3, s. 111-131.
14. Sierpińska Maria, Jachna Tomasz 2004: Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Warszawa, PWN, s. 1-406.
15. Skoczylas Wanda 2007: Determinanty i modele wartości przedsiębiorstw, Warszawa, PWE, s. 1-232.
16. Skoczylas Wanda, Niemiec Andrzej 2005: Przyczynowa analiza ekonomicznej wartości dodanej w identyfikacji i ocenie strategii jej wzrostu, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 1061, s. 386-398.
17. Wędzki Dariusz 2006: Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego, Kraków, Wolters Kluwer, s. 1-652.
18. 10.22630/EIOGZ.2016.116.52
    Wicki Ludwik. 2016: Zmiany produktywności czynników wytwórczych w polskim rolnictwie.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 116, s. 149-160