881. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2007 |
|
Fałkowski J., Malak-Rawlikowska A., Milczarek-Andrzejewska D. Restrukturyzacja sektora mleczarskiego w Polsce . Przyczyny i skutki
Autor | Jan Fałkowski, Agata Malak-Rawlikowska, Dominika Milczarek-Andrzejewska |
Tytuł | Restrukturyzacja sektora mleczarskiego w Polsce . Przyczyny i skutki |
Title | Dairy food chain restructuring in Poland – Causes and impacts |
Słowa kluczowe | sektor mleczarski, restrukturyzacja, kanały dystrybucji, Polska |
Key words | dairy sector, restructuring, distribution channels, Poland |
Abstrakt | W artykule przedstawiono proces restrukturyzacji sektora mleczarskiego w Polsce. Na podstawie danych statystycznych oraz badań jakościowych przeanalizowano najważniejsze zmiany, które nastąpiły w poszczególnych segmentach tego sektora. Szczególnie dynamiczny proces charakteryzował segment produkcji i przetwórstwa mleka. Obok zmian w strukturze, jakości oraz marketingu mleka i produktów mleczarskich, przeobrażeniu uległo także otoczenie instytucjonalne, w którym działają rolnicy oraz mleczarnie. Dostosowania w gospodarstwach rolnych były stymulowane w znacznym stopniu przez przetwórców, których dostosowania wynikały z kolei z procesu integracji z Unią Europejską, a wśród nich należy wskazać przede wszystkim wzrost wymagań jakościowych oraz konieczność działania na rynku krajowym i eksportowym. Dodatkowo, wprowadzony system kwotowania produkcji mleka jest, zdaniem autorów, jednym z najważniejszych czynników determinujących tempo i zakres przyszłej restrukturyzacji. |
Abstract | The paper aims to discuss the nature of restructuring of the Polish dairy sector. Using both national statistics and qualitative data collected at the regional level, the most important changes that have taken place in particular stages of the supply chain were presented . The most significant and advanced changes have been observed at the farm and industry levels. These have substantially affected not only the production sphere, but also marketing practices and the whole institutional environment within which farmers and processors function. To a large extent, an adjustment process at the farm level was stimulated by the processors, who have been encouraged to pursue restructuring by the ongoing process of Poland’s integration in the EU. Strict quality standards, a prerequisite for operating on the export and domestic markets, have been of special importance. The milk quota system is likely to become the most decisive factor determining the pace and scope of future restructuring, as the limits set by the European Commission becomes more perceptible. |
Cytowanie | Fałkowski J., Malak-Rawlikowska A., Milczarek-Andrzejewska D. (2007) Restrukturyzacja sektora mleczarskiego w Polsce . Przyczyny i skutki .Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 94, z. 1: 95-108 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2007_n1_s95.pdf |
|
 |
882. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Bórawski P. Relacje cenowe środków do produkcji w rolnictwie i produktów rolnych w Polsce w aspekcie integracji z Unią Europejską
Autor | Piotr Bórawski |
Tytuł | Relacje cenowe środków do produkcji w rolnictwie i produktów rolnych w Polsce w aspekcie integracji z Unią Europejską |
Title | Price relations of production inputs and agricultural commodities in Poland from the aspect of accession to the European Union |
Słowa kluczowe | integracja europejska, produkty rolne, relacje cenowe, środki produkcji w rolnictwie |
Key words | price relations, agricultural commodities, production means for agriculture, European integration |
Abstrakt | W pracy badano relacje cenowe produktów rolnych i środków produkcji w rolnictwie. Zebrany materiał badawczy wskazał na niekorzystne zmiany relacji cenowych w rolnictwie w Polsce. Jedynie w roku 1996 zaobserwowano korzystne zmiany relacji cenowych produktów rolnych i środków produkcji w rolnictwie. Proces integracji Polski z Unią Europejską spowodował w początkowym okresie poprawę relacji cenowych produktów rolnych i środków produkcji w rolnictwie. Otwarcie rynków europejskich oraz wzrost popytu na produkty rolne spowodowały szybszy wzrost cen produktów rolnych w Polsce w porównaniu do cen środków produkcji rolniczej. Natomiast w roku 2005 relacje cenowe uległy pogorszeniu |
Abstract | Price relations between production inputs nad agricultural commodities were analyzed. The collected material proved that an unfavourable price relations for agriculture takes place. Favourable price relations were obserwed only in 1996 and 2004. At the first stage of integration with Europen Union better price relations of agricultural commodities and production means in Poland were created. The European Union markets became opened, which resulted in a higher increase of agricultural commodities prices in comparison to production means prices. But in 2005 price relations became worse again. |
Cytowanie | Bórawski P. (2007) Relacje cenowe środków do produkcji w rolnictwie i produktów rolnych w Polsce w aspekcie integracji z Unią Europejską.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 20-27 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s20.pdf |
|
 |
883. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Chmielewska B. Płatności bezpośrednie jako forma wsparcia dochodów gospodarstw rolniczych w Polsce po integracji z Unią Europejską
Autor | Barbara Chmielewska |
Tytuł | Płatności bezpośrednie jako forma wsparcia dochodów gospodarstw rolniczych w Polsce po integracji z Unią Europejską |
Title | Directs payments as a form of support for agricultural housholds income in Poland after integration with the EU |
Słowa kluczowe | dochody gospodarstw domowych, dopłaty bezpośrednie |
Key words | households income, direct payments |
Abstrakt | Jedną z podstawowych form wsparcia dochodów rolniczych w Polsce po integracji z UE są dopłaty bezpośrednie. Korzysta z niej około 72-76% uprawnionych gospodarstw (powyżej 1 ha). Liczba złożonych wniosków o dopłaty w stosunku do liczby zarejestrowanych producentów wynosi 80-85%. Jeszcze znaczna liczba gospodarstw rolnych powyżej 1 ha pozostaje poza tą formą finansowego wsparcia. Przeciętne gospodarstwo rolne otrzymało w 2004 i 2005 roku po około 4 600 zł dopłat (razem JPO i UPO), a w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych 400-500 zł, natomiast w przeliczeniu na 1 osobę w 5-cio hektarowym gospodarstwie rolniczym od 20 do 45,5 zł miesięcznie. Nie są więc to kwoty stanowiące znaczący dodatek do budżetu rodzinnego. Nie wszyscy rolnicy w jednakowym stopniu skorzystali z dopłat. Było to skorelowane głównie z obszarem gospodarstwa oraz rodzajem i strukturą upraw. Faktycznie najmniej zyskiwały te gospodarstwa, których w Polsce jest najwięcej, a więc małe, 1-5-hektarowe. Podobna jest sytuacja w UE, gdzie 50% gospodarstw dostaje zaledwie 3,0% dotacji, zaś 2,2% rolników otrzymuje 30% całej ich puli |
Abstract | Direct payments are one of the basic forms of support for agricultural income, which is used by 72-76% authorized farm households. Relation of number of applications to number of registered producers amounts to 80-85%. There is still a large number of farm households possessing above 1 ha of agricultural land which do not take advantage of this kind of subsidy. Average farm household received in 2004 and 2005 an average payment of 4600 PLN (including SAP and SSP), which gives 400-500 PLN per hectare of farmland and 20-45.5 PLN monthly per capita in a farm household with 5 hectares. So, that is not a big cash bonus. Not all of farmers benefited in the same way. The revenue was mainly linked with farm area and thee kind and structure of crop production. In fact the most numerous households in Poland, which means the smallest ones with 1-5 hectasres of farmland, gained the least. Similar situation is also in the UE, where 50% of households receive 3.0% of payments and on the other side 2.2% of farmers receive 30% of all payments |
Cytowanie | Chmielewska B. (2007) Płatności bezpośrednie jako forma wsparcia dochodów gospodarstw rolniczych w Polsce po integracji z Unią Europejską.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 28-34 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s28.pdf |
|
 |
884. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Czyżewski A. Makroekonomiczne uwarunkowania wsparcia sektora rolnego w Polsce i Unii Europejskiej
Autor | Andrzej Czyżewski |
Tytuł | Makroekonomiczne uwarunkowania wsparcia sektora rolnego w Polsce i Unii Europejskiej |
Title | Macroeconomic determinants of support for agriculture in Poland and the European Union |
Słowa kluczowe | polityka rolna, makroekonomiczne determinanty |
Key words | agriculture policy, macroeconomic determinants |
Abstrakt | Omawiane są makroekonomiczne determinanty polityki rolnej w Polsce i jej ewolucja. Przytoczone jest także jej porównanie z analogiczną polityką Unii Europejskiej. Oceny dokonywane są przy użyciu wskaźników stosowanych przez OECD |
Abstract | The article presents some considerations about the support for agriculture in the UE-15 and Poland and the role of its macroeconomic conditions. Stimuli applied by fiscal policy are of the great importance for creating a target model for transformation. The article consists of two parts. In the first part the most important indicators according to OECD’s methodology, through prism of a created agricultural model are analyzed. A selection of macroeconomic determinants and assumptions of a pendulum model are presented. In the second part the transition of macroeconomic determinants and the evaluation of economic policy of support for agriculture in selected countries are described. The level and divergence of support is being observed. Some changes in the structure of support are3 noticed. At last the transition in macroeconomic conditions is characterized. From 1990 to 2005 a domination of stabilization option in the economic policy, slowing down of economic growth and raising unemployment rate prevailed. In the EU the economic policy managed to isolate the support for agriculture from the macroeconomic conditions, especially from the budget deficit, the interest rate and the unemployment rate but in Poland it did not |
Cytowanie | Czyżewski A. (2007) Makroekonomiczne uwarunkowania wsparcia sektora rolnego w Polsce i Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 46-56 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s46.pdf |
|
 |
885. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Jaczewska-Kalicka A. Kierunki zmian produkcji zbóż w Polsce po integracji z Unią Europejską
Autor | Anna Jaczewska-Kalicka |
Tytuł | Kierunki zmian produkcji zbóż w Polsce po integracji z Unią Europejską |
Title | Trends in changes in cereal production in Poland after integration with the European Union |
Słowa kluczowe | zboża, powierzchnia uprawy, zbiory, plony, wymogi unijne |
Key words | cereals, sown area, crops, yields, EU standards |
Abstrakt | W strukturze produkcji roślinnej krajów Unii Europejskiej (UE-25) dominują zboża. Zajmują one ponad 51 mln ha, co stanowi około 50% gruntów ornych. Polska zajmuje 2 miejsce w krajach UE pod względem powierzchni uprawy zbóż (ponad 8 mln ha) i 3 miejsce pod względem wielkości zbiorów (około 27 mln ton). Natomiast plony z jednego ha są bardzo niskie. W 2005 r wyniosły średnio 32,3 dt/ha, co stanowi 63% średniej unijnej wielkości plonu ziarna. Przyczyną tak niskich plonów są m.in.: gorsze warunki przyrodniczo-siedliskowe, niższe zaawansowanie technologiczne oraz duże rozdrobnienie gospodarstw. Presji konkurencyjnej będą mogły sprostać tylko gospodarstwa duże obszarowo, silne ekonomiczne, elastycznie zarządzane i prowadzone przez fachowców dysponujących dużą wiedzą. Jednym z ważniejszych problemów będzie spełnienie wszelkich unijnych wymogów, szczególnie odnoszących się do jakości produkcji. Integracja z UE stwarza możliwość osiągnięcia tego celu poprzez wykorzystanie przez polskie rolnictwo dostępnych środków finansowych. |
Abstract | The cereals are prevailing as a crop in the European Union member countries (EU-25). They cover more than 51 milion hectares, that is about 50% of arable land. Poland has the second place in the EU as far as the acreage of cereal production is concerned and third by the harvested grain crop (about 27 million tons). On the other hand, the yield from 1 hectare is rather low. In 2005 the grain yield was on average 32.3 dt/ha, that is 63% of the average yield in the EU member countries. The causes of such a low yield are mostly the poor natural and ecological conditions, the low technological level and the extremely small area of individual farms. Only the farms of large acreage, economically efficient, well managed and directed by good specialists disposing of a broad knowledge will be able to meet the competition pressure. One of the most important tasks will be the compliance with all EU standards, especially with respect to the quality of the final product. Integration with EU creates a chance to attain this goal if Polish agriculture is able to take advantage of the EU financial help |
Cytowanie | Jaczewska-Kalicka A. (2007) Kierunki zmian produkcji zbóż w Polsce po integracji z Unią Europejską.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 57-62 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s57.pdf |
|
 |
886. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Kalińska J. Wpływ zmiany systemu płatności bezpośrednich na wyniki rolnictwa w wybranych krajach Unii Europejskiej
Autor | Justyna Kalińska |
Tytuł | Wpływ zmiany systemu płatności bezpośrednich na wyniki rolnictwa w wybranych krajach Unii Europejskiej |
Title | Influence of changing payments scheme on performance of agriculture in selected EU member states |
Słowa kluczowe | decoupling, SPS (Single Payment Scheme), Rachunki Ekonomiczne dla Rolnictwa |
Key words | decoupling, SPS (Single Payment Scheme), Economics Account for Agriculture |
Abstrakt | Przedstawiono strukturę płatności bezpośrednich w wybranych krajach UE, oraz ich wpływ na wartość produkcji rolniczej i wielkość dochodu rolniczego. Podjęto próbę analizy skutków zmiany systemu dla Polski. Analizę oparto na wynikach makroekonomicznych pochodzących z Rachunków Ekonomicznych dla Rolnictwa |
Abstract | Presented are some results of investigation of the structure of direct payments schemes in the EU member states, their influence on agricultural output and on entrepreneur income. For that purpose results of economic accounts for agriculture (EAA) were used |
Cytowanie | Kalińska J. (2007) Wpływ zmiany systemu płatności bezpośrednich na wyniki rolnictwa w wybranych krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 70-78 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s70.pdf |
|
 |
887. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Kata R. Relacje rolników z bankami po przystąpieniu polski do Unii Europejskiej
Autor | Ryszard Kata |
Tytuł | Relacje rolników z bankami po przystąpieniu polski do Unii Europejskiej |
Title | Farmers relations with banks after the accession of Poland to the European Union |
Słowa kluczowe | relacje bankowe, usługi bankowe, banki spółdzielcze, banki komercyjne |
Key words | relationship banking, bank services, cooperative banks, commercial banks |
Abstrakt | W opracowaniu dokonano charakterystyki relacji rolników z bankami w nowych uwarunkowaniach dla rolnictwa, jakie wynikają z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Zakres przestrzenny badań obejmuje makroregion rolnictwa rozdrobnionego. Analizie poddano czynniki, które decydują o wyborze banku przez rolników oraz kształtują jakość współpracy rolników z bankami |
Abstract | The paper characterized the Polish farmers relations with banks with regard to the new opportunities for agriculture after accession to the European Union. Spatially the investigations covered the macro-region with small agricultural holdings. The main aim of the analysis was to determine the factors which are decisive for the choice of bank by farmers, as well as for the quality of co-operation of farmers with banks |
Cytowanie | Kata R. (2007) Relacje rolników z bankami po przystąpieniu polski do Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 79-88 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s79.pdf |
|
 |
888. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Kusz D. Działalność inwestycyjna gospodarstw rolniczych korzystających z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej
Autor | Dariusz Kusz |
Tytuł | Działalność inwestycyjna gospodarstw rolniczych korzystających z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej |
Title | Investment activities of farms profiting from structural funds of European Union |
Słowa kluczowe | inwestycje rzeczowe, źródła finansowania inwestycji |
Key words | tangible investments, sources of financing investments |
Abstrakt | Celem pracy było zaprezentowanie działalności inwestycyjnej oraz źródeł jej finansowania w gospodarstwach rolniczych korzystających z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Stwierdzono, że wśród zrealizowanych inwestycji najwięcej miało charakter modernizacyjny i rozwojowy. Może to wskazywać, że głównym celem inwestowania była chęć zwiększenia dochodu rolniczego oraz wzrost zdolności produkcyjnych i umacnianie pozycji rynkowej gospodarstwa rolniczego. Głównym źródłem finansowania działalności inwestycyjnej badanych gospodarstw rolniczych były środki pozyskane w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej oraz kapitał własny. Taka struktura finansowania inwestycji może wynikać z faktu, że jest to źródło finansowania o najniższych kosztach |
Abstract | The aim of his work was to present profits from investment activities and sources of their financing in farms supported from the structural EU funds. It has been stated that most of investments served faarm modernization and development. This can indicate that their main goal was an increase of production capacity and strengthening of the farm’s position in the market. The main sources of financing investment activities in the examined farms were means acquired from structural EU funds and farmer’s own capital. Such structure of investments financing may originate from the fact that they are the cheapest sources of financing |
Cytowanie | Kusz D. (2007) Działalność inwestycyjna gospodarstw rolniczych korzystających z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 89-97 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s89.pdf |
|
 |
889. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Poczta W. Poziom i struktura rozdysponowania środków z Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich przeznaczonych dla sektora rolnego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
Autor | Walenty Poczta |
Tytuł | Poziom i struktura rozdysponowania środków z Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich przeznaczonych dla sektora rolnego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej |
Title | Level and structure of allocation of the European Agricultural Fund for Rural Development funds for agricultural sector in the Central and Eastern European countries |
Słowa kluczowe | kraje EŚiW, NPF, EFRROW |
Key words | Central and Eastern European countries, New Financial Perspective, EAFRD |
Abstrakt | Przedstawiono wielkość środków przeznaczoną dla rolnictwa w UE-27 w ramach Nowej Perspektywy Finansowej (NPF) oraz poziom i strukturę środków z Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) w krajach Europy Środkowej i Wschodniej (EŚiW) w latach 2007-2013, a także ich relację w stosunku do wartości dodanej brutto |
Abstract | Allocation of the European Agricultural Fund for Rural Development (EAFRD) funds for agricultural sector in the Central and Eastern European countries (CEEC) is presented. Volume of funds allocated per one farm, 1 hectare of agricultural land and 1 person employed in the analyzed sector is compared. Farmers in the Slovak Republic receive the highest support per one farm, the highest is this support per 1 hectare of agricultural land in Slovenia and in Estonia per 1 person employed. The support in relation to gross value added (GVA) varies from 6,7% in the Czech Republic to 69,2% of GVA in the Slovak Republic |
Cytowanie | Poczta W. (2007) Poziom i struktura rozdysponowania środków z Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich przeznaczonych dla sektora rolnego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 98-105 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s98.pdf |
|
 |
890. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Rokicki T. Wpływ akcesji Polski do Unii Europejskiej na produkcję żywca jagnięcego
Autor | Tomasz Rokicki |
Tytuł | Wpływ akcesji Polski do Unii Europejskiej na produkcję żywca jagnięcego |
Title | Influence of Polish integration with the European Union on production of lamb meat |
Słowa kluczowe | integracja europejska, mięso jagnięce, rynek wewnętrzny |
Key words | lamb meat, integration with European Union, domestic market |
Abstrakt | Głównym produktem chowu owiec na początku XXI w. jest żywiec rzeźny (jagnięcy).Oparcie chowu owiec prawie wyłącznie na produkcji żywca rzeźnego spowodowało radykalnąredukcję pogłowia. Produkcja jagnięciny w UE była niewystarczająca, gdyż w 2004 r. pokrywałazgłaszany popyt w 80% i wynosiła około 1 mln ton. Po przystąpieniu Polski do UE ponoszone byływysokie koszty związane ze sprzedażą jagniąt do innych krajów UE. Ceny uzyskiwane przysprzedaży jagniąt na rynek wewnętrzny były wyższe, jednak skala tego zjawiska była niewielka. Doodpowiedniej i sprawnej organizacji krajowego rynku mięsa jagnięcego konieczne staje się powołaniejednej grupy producenckiej |
Abstract | In XXI century the predominating sheep product is meat. Limiting production to meat hascaused a drastic reduction in sheep population. Lamb meat production in the EU was in 2004inadequate, because it met demand only in 80%.. After Polish integration with the European Unioncosts of sale to other countries is higher then this of sale in the domestic market. Prices in internalmarket were higher but the quatity sold was small. For proper organization of internal market farmersmust create a producer group |
Cytowanie | Rokicki T. (2007) Wpływ akcesji Polski do Unii Europejskiej na produkcję żywca jagnięcego.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 106-113 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s106.pdf |
|
 |
891. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Ryś-Jurek R. Porównanie sytuacji ekonomicznej polskich indywidualnych gospodarstw rolnych z gospodarstwami innych krajów UE w latach 2000-2005
Autor | Roma Ryś-Jurek |
Tytuł | Porównanie sytuacji ekonomicznej polskich indywidualnych gospodarstw rolnych z gospodarstwami innych krajów UE w latach 2000-2005 |
Title | Comparison of the economic situation of Polish individual farms with farms in other EU countries in years 2000-2005 |
Słowa kluczowe | dochody rolnicze, dotacje, indywidualne gospodarstwo rolne, sytuacja ekonomiczna |
Key words | economic situation, individual farm, subventions, agricultural revenues |
Abstrakt | W artykule podjęto próbę przedstawienia wybranych aspektów sytuacji ekonomicznej sektora indywidualnych gospodarstw rolnych w Polsce na tle Unii Europejskiej w latach 2000-2005, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji agrarnej, produkcyjnej i dochodowej w sektorze. Porównania Polski z krajami UE wykazują, że Polska jest krajem o znacznym potencjale rolnictwa. Do najtrudniejszych problemów w sektorze można zaliczyć: niekorzystną strukturę agrarną, przerost zatrudnienia, niski stopień specjalizacji gospodarstw, niski udział gospodarstw towarowych, niekorzystną strukturę źródeł dochodów rolniczych w indywidualnych gospodarstwach rolnych, niedostatek nowoczesnego kapitału. Porównanie średnich wyników gospodarstwa rolnego polskiego i unijnego w 2004 roku w ramach rachunkowości unijnej pokazuje, że większość wybranych kategorii ekonomicznych była około 3-krotnie niższa w polskim przeciętnym gospodarstwie niż w unijnym |
Abstract | The main aim of the article was to present chosen aspects of the economic situation of individual farms’ sector in Poland as compared with the situation observed in the EU in 2000-2005. A special emphasis was put on the agrarian, productive and income situation in sector. Comparisons of Poland and other EU countries lead to a conclusion that Poland has a huge agricultural potential, but this potential is not taken advantage of. It’s main feature is a high diversity betwen regions. The most important problems observed in the sector are: inappropriate agrarian structure, superflous employment, low level of specialization and commercialisation of farms, disadvantageous structure of sources of agricultural income in family farms, lack of capital. A comparison of average economic results in Polish and other European farms in 2004 based on the European accountancy data allows to formulate a conclusion that most of the selected economic indices are approximately 3 times lower in an average Polish farm than in an average farm in the EU member states |
Cytowanie | Ryś-Jurek R. (2007) Porównanie sytuacji ekonomicznej polskich indywidualnych gospodarstw rolnych z gospodarstwami innych krajów UE w latach 2000-2005.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 114-123 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s114.pdf |
|
 |
892. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Stańko A. Wybrane zagadnienia zmian w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce po rozszerzeniu Unii Europejskiej
Autor | Aneta Stańko |
Tytuł | Wybrane zagadnienia zmian w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce po rozszerzeniu Unii Europejskiej |
Title | Selected issues of transition in the Polish food sector after the EU enlargement |
Słowa kluczowe | popyt na żywność, ceny surowców rolniczych |
Key words | food demand, prices of raw agricultural products |
Abstrakt | W artykule przedstawiono wpływ rozszerzenia Unii Europejskiej na poziom konsumpcji żywności w Polsce oraz na ceny surowców rolniczych w kraju. Analiza poziomu konsumpcji wybranych artykułów żywnościowych pokazała, że dotychczasowe trendy są kontynuowane od początku lat dziewięćdziesiątych, a akcesja Polski do Unii Europejskiej nie miała na nie wpływu. Rozszerzenie Unii spowodowało, że ceny surowców rolniczych wyrównują się wewnątrz wspólnoty |
Abstract | The aim of the paper is to present the influence of EU enlargement on food consumption level and on the raw agricultural products prices in Poland. The analysis of consumption level of selected food products asserts that trends have been continued since the 90s. and Polish accession to the EU has not changed them. Raw agricultural products prices in the common market have become more equalized since the EU enlargement |
Cytowanie | Stańko A. (2007) Wybrane zagadnienia zmian w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce po rozszerzeniu Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 124-132 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s124.pdf |
|
 |
893. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Wojewodzic T. Wpływ integracji europejskiej na gospodarstwa socjalne
Autor | Tomasz Wojewodzic |
Tytuł | Wpływ integracji europejskiej na gospodarstwa socjalne |
Title | The impact of European integration on subsistence farms |
Słowa kluczowe | integracja europejska, gospodarstwa rolnicze, gospodarstwa socjalne |
Key words | European integration, agricultural farm, subsistence farm |
Abstrakt | W opracowaniu przedstawiono opinie i oceny użytkowników gospodarstw rolnych w Polsce południowej na temat procesów zachodzących w rolnictwie, a w szczególności wpływu procesu integracji europejskiej na gospodarstwa tego obszaru. Rozważania teoretyczne poszerzone zostały o wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród 153 właścicieli bądź użytkowników gospodarstw rolniczych z województw świętokrzyskiego i małopolskiego. Przeprowadzone badania potwierdzają tendencje do polaryzacji struktury polskiego rolnictwa i coraz wyraźniejszego jego podziału na gospodarstwa towarowe i gospodarstwa samozaopatrzeniowe. Poważną barierą w przyśpieszaniu tego procesu jest sposób traktowania ziemi przez właścicieli niewielkich gospodarstw rolnych, którzy mimo ograniczania bądź zaniechania produkcji nie decydują się na jej sprzedaż. |
Abstract | Farms in Poland are dominated by small ones with several hectares of farmland. Their specific nature means that the majority of them are subsistence farms, producing mainly or exclusively for the consumption needs of their owners. These farms are significantly independent of agricultural markets which gives them a relative resistance to the volatility of farm produce prices. The great attachment of their owners to their land property restricts the supply of land and hinders changes in the agrarian structure, particularly in southern Poland. The results of the study confirm the assessment of a favourable impact of European integration among a major proportion of farmers, who assess the impact of integration on their commune, nation and agriculture higher than its impact on the farmer’s family and farm. Every fifth respondent is convinced that Poland’s accession to the European Union will hasten the downfall of his farm, while forty percent state that the changes in their farms are not a consequence of this process. Almost one in ten analyzed farms sees opportunities for their development stemming from the implementation of Common Agricultural Policy instruments, this being true mainly for the relatively large farms with a high level of commercial production and a high proportion of farming income in the farmer’s family total income. Farms with up to several hectares of land are mainly oriented towards self-supply, they are usually subsistence farms providing the necessary minimum for the family’s survival. As a result of the European integration and implementation of the farm policy instruments subsistence farms are, on the one hand, even more isolated from the market due to the low profitability of production, and on the other, direct payments petrify subsistence farming even further, thus hindering the redistribution of land and any change in the agrarian structure |
Cytowanie | Wojewodzic T. (2007) Wpływ integracji europejskiej na gospodarstwa socjalne.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 144-154 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s144.pdf |
|
 |
894. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Artyszak A. Pierwsze efekty reformy rynku cukru w UE i w Polsce
Autor | Arkadiusz Artyszak |
Tytuł | Pierwsze efekty reformy rynku cukru w UE i w Polsce |
Title | First effects of sugar market reform in the EU and Poland |
Słowa kluczowe | burak cukrowy, reforma rynku cukru, Unia Europejska |
Key words | sugar market reform, sugar beet, European Union |
Abstrakt | W pracy przedstawiono stan wdrażania reformy rynku cukru w UE i w Polsce. Oczekiwaneefekty w postaci ograniczenia produkcji cukru są niewystarczające. Dlatego planuje się zwiększyćwysokość rekompensat za zaniechanie uprawy buraków cukrowych dla plantatorów. |
Abstract | State of implementation of sugar market reform in the EU and in Poland are presented.Desired effects in the form of reduction of sugar production are not satisfactory. Therefore raisingcompensation payments for giving up sugar beet cultivation are envisaged |
Cytowanie | Artyszak A. (2007) Pierwsze efekty reformy rynku cukru w UE i w Polsce.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 167-172 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s167.pdf |
|
 |
895. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Domagalska-Grędys M. Sytuacja na rynku owoców dwa lata po przystąpieniu Polski do UE w kontekście planowanej reformy na lata 2008-2013
Autor | Marta Domagalska-Grędys |
Tytuł | Sytuacja na rynku owoców dwa lata po przystąpieniu Polski do UE w kontekście planowanej reformy na lata 2008-2013 |
Title | Situation in the fruit market two years after Poland’s accession to the EU in the context of the reform planned for 2008-2013 |
Słowa kluczowe | projekt reformy rynku owoców i warzyw na lata 2008-2013, trend zbiorów, cen i spożycia owoców w Polsce, stopień organizacji sadowników |
Key words | plan of the fruit and vegetable market reform for 2008-2013, crop trends, prices and consumption of fruit in Poland, the level of organization of fruit farmers |
Abstrakt | Sytuacja na rynku owoców w 2007 roku wydaje się szczególnie trudna, biorąc pod uwagędwa zdarzenia, które mają miejsce niemal równocześnie. Pierwsze dotyczy planowanej przez KomisjęEuropejską reformy rynku owoców na lata 2008-2013, drugie związane z szacunkiem strat ikonsekwencji wiosennych przymrozków, które spustoszyły polskie sady. W artykule przeprowadzonoanalizę wieloletnią głównych charakterystyk rynku owoców: zbiorów, cen i spożycia oraz kluczowezałożenia reformy rynku owoców z uwzględnieniem polskiego stanowiska i postulatów zmian. Mimopotencjału w produkcji owoców, tradycji upraw i szans z tego wypływających sytuacja na polskimrynku jest podwójnie złożona, biorąc pod uwagę siłę czynników zewnętrznych (straty wiosennychprzymrozków) i propozycję reformy, stawiającą Polskę w pozycji krajów drugiej kategorii wdostępności do środków Wspólnoty. Trudna sytuacja stanowi wyzwanie nie tylko dla polskichproducentów owoców. Dotkniętymi niskim stopniem organizacji rynku będą również inni nowiczłonkowie UE. Niezadowoleni z propozycji reformy są też przedstawiciele państw dawnej Unii iprzetwórcy. Reforma będzie więc wielkim wyzwaniem negocjacyjnym. |
Abstract | The situation on the fruit market seemed particularly difficult in 2007 considering twoevents which took place almost at the same time. First concerns the reform of the fruit market plannedby the European Commission for 2008-2013, second involves the estimation of losses andconsequence of spring ground frost which damaged Polish orchards. A multiannual analysis of maincharacteristics of the fruit market was presented in the article. It covered crops, prices and theconsumption and the crucial principles of the fruit market reform regarding the Polish attitude andpostulates of changes. The situation in the Polish market is difficult and greatly complicated in spite ofthe potential for fruit production, the tradition of cultivation and chances it provides. Losses due toexternal factors, such as spring ground frost (2007) and proposed fruit reform (2008-2013) puttingPoland in the second-class position of countries in the accessibility to the EU funds.The difficult situation poses a challenge not only for Polish fruit producers but also for the new EUmembers (with the low degree of the market organization). Also representatives of some ‘old’ EUmember states and food processors are dissatisfied with the proposal of the reform, therefore thereform will be a great negotiating challenge |
Cytowanie | Domagalska-Grędys M. (2007) Sytuacja na rynku owoców dwa lata po przystąpieniu Polski do UE w kontekście planowanej reformy na lata 2008-2013.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 173-183 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s173.pdf |
|
 |
896. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Dziemianowicz R. Ocena polskich rozwiązań w zakresie opodatkowania rolnictwa na tle systemów obowiązujących w wybranych krajach Unii Europejskiej
Autor | Ryta Dziemianowicz |
Tytuł | Ocena polskich rozwiązań w zakresie opodatkowania rolnictwa na tle systemów obowiązujących w wybranych krajach Unii Europejskiej |
Title | Assessment of the Polish system of agricultural taxes against the background of systems in force in the selected European Union member states |
Słowa kluczowe | opodatkowanie rolnictwa, podatek dochodowy, podatek majątkowy, VAT |
Key words | taxation of agriculture, income tax, property tax, VAT |
Abstrakt | Ścieżkę rozwoju rolnictwa warunkuje wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych.Istotny wpływ na tempo jego transformacji mogą mieć również instytucje, do których zaliczyć możnatakże system podatkowy. Aby jednak podatki odegrały istotną rolę w rozwoju rolnictwa, z ichkonstrukcji powinno się wyeliminować wszystkie elementy prowadzące do nieefektywnegogospodarowania i zastąpić je nowymi konstrukcjami, które przyczynią się do rozwoju tego sektora icałej gospodarki. Niestety w Polsce, jak dotychczas, nie dostosowano systemu opodatkowaniarolnictwa ani do potrzeb tego działu, ani do potrzeb rozwijającej się gospodarki. Zastosowanerozwiązania, wprowadzane jeszcze w innej rzeczywistości ekonomicznej, nie tylko nie są wydajnefiskalnie, ale także nie stymulują modernizacji tego sektora. Projektowanie nowego systemupodatkowego nie jest jednak rzeczą prostą. Jak dotychczas ani teoria, ani praktyka opodatkowania niedają jednoznacznych odpowiedzi, jaka powinna być jego konstrukcja. W związku z tym, budującnowy systemu podatkowy lub reformując istniejący, powinno się wykorzystywać zarówno aktualnąwiedzę teoretyczną, jak i dotychczasowe doświadczenia innych krajów, co zazwyczaj pozwala, już nawstępie, na wyeliminowanie ewentualnych błędów. Artykuł prezentuje systemy opodatkowaniarolnictwa zastosowane w krajach UE i jednocześnie stanowi próbę oceny polskich rozwiązaństosowanych w tym zakresie |
Abstract | The process of agricultural transformation goes through certain stages including structuralchanges and changes of sector’s role in whole economy. Its development path is determined bynumerous external and internal factors. Also institutions, which may include the taxation system, havea significant impact on the agricultures transformation rate. In order for taxes to truly play animportant part in the development of agriculture, including its Polish version, all the elements leadingto ineffective management should be eliminated and replaced with new constructions, whichcontribute to the development of this sector and whole economy. Unfortunately in Poland, untilpresent, the agricultures taxation system has not yet been adapted neither to the needs of this sectornor to the needs of a developing economy. The adopted solutions, implemented in a quite differenteconomic reality, not only are ineffective fiscally but also do not stimulate the modernization of thissector. Designing a new taxation system is not a simple thing however. As of yet, neither theory norpractice of taxation give unequivocal answers to how its structure should look like. In relation withthis, when building a new taxation system or reforming the existing one, one should use both currenttheoretical knowledge and previous experiences of others, which usually allows, at the beginning, forelimination of the prospective mistakes. The article presents agricultures taxation systems adopted inthe EU countries and at the same time is an attempt to assess the Polish solutions adopted in this field |
Cytowanie | Dziemianowicz R. (2007) Ocena polskich rozwiązań w zakresie opodatkowania rolnictwa na tle systemów obowiązujących w wybranych krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 184-194 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s184.pdf |
|
 |
897. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Kapusta F. Miejsce i rola rolnictwa polskiego w Unii Europejskiej
Autor | Franciszek Kapusta |
Tytuł | Miejsce i rola rolnictwa polskiego w Unii Europejskiej |
Title | Place and role of Polish agriculture in the European Union |
Słowa kluczowe | produkcja, plon, pozycja, rolnictwo, udział, użytki rolne |
Key words | position, agriculture, share, arable land, production, crop |
Abstrakt | W opracowaniu umiejscowiono rolnictwo polskie na tle rolnictwa krajów Unii (25) wlatach 2004-2005. Analiza ma na celu wychwycenie mocnych i słabych stron polskiego rolnictwa istanowić podstawę do konstruowania strategii jego rozwoju w integrującej się Unii. Położeniegeograficzne poszczególnych państw stwarza odmienne warunki klimatyczne i glebowe dlarozwijania produkcji rolniczej. W większości przypadków państwa Unii pod tym względem są dlasiebie komplementarne. Te właściwości są uzupełniane zróżnicowaniem w poziomie rozwojugospodarczego i zaawansowaniem przemian strukturalnych w rolnictwie. Rolnictwo polskiestanowiąc ważny składnik rolnictwa Unii może odegrać poważną rolę w rozwijaniu jejbezpieczeństwa żywnościowego i samowystarczalności żywnościowej |
Abstract | The paper positions Polish agriculture on the background of agriculture in the EU(25)member states in years 2004-2005. The analysis has the aim of selecting its strengths and weaknessesand form a basis for constructing the strategy of its development in the integrating Union. Thegeographical location of member states forms different climatic and soil conditions for developmentof agricultural production. In the majority of cases the EU member states are complementary to eachother. These characteristics are supplementary to a differentiation in the levels of economicdevelopment and in the stage of progress of structural changes in agriculture. Polish agriculture as animportant part of agriculture in the EU may play a significant role in development of its food securityand food self-supply. |
Cytowanie | Kapusta F. (2007) Miejsce i rola rolnictwa polskiego w Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 207-215 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s207.pdf |
|
 |
898. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Kołodziejczyk M. Działania organizacji rządowych na rzecz zapewnienia odpowiedniej jakości produktów na przykładzie ryb i ich przetworów
Autor | Monika Kołodziejczyk |
Tytuł | Działania organizacji rządowych na rzecz zapewnienia odpowiedniej jakości produktów na przykładzie ryb i ich przetworów |
Title | Contribution of governmental organisations to provision of quality to fish and fishery products |
Słowa kluczowe | Unia Europejska, prawo żywnościowe, urzędowa kontrola żywności, ryby i ich przetwory |
Key words | European Union, food law, official food controls, fish and fishery products |
Abstrakt | Wprowadzenie w Polsce wspólnotowego prawa żywnościowego spowodowało zmiany wzakresie działań organizacji rządowych na rzecz zapewnienia odpowiedniej jakości produktów, w tymryb i ich przetworów. Dużo większą rolę odgrywa zapewnienie odpowiedniej higieny produkcji ibezpieczeństwa żywności. Zniesienie obowiązku stosowania Polskich Norm znacząco ograniczyłozakres obligatoryjnych parametrów jakie muszą spełniać ryby i przetwory rybne. Mnogość przepisówprawnych wymaga opracowywania ich szczegółowych analiz. |
Abstract | Introduction of European food law in Poland has caused changes in the governmentalactivities aimed at ensuring the appropriate quality of food products including fishery products. Foodhygiene and food safety have gained in importance. However abolition of the obligatory PolishStandards has significantly reduced the number of obligatory parameters that applied to fish andfishery products. The abundance of regulations requires new detailed analyses |
Cytowanie | Kołodziejczyk M. (2007) Działania organizacji rządowych na rzecz zapewnienia odpowiedniej jakości produktów na przykładzie ryb i ich przetworów.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 231-239 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s231.pdf |
|
 |
899. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Mroczek R. Konkurencyjność produktów polskiego rolnictwa po wejściu do UE
Autor | Robert Mroczek |
Tytuł | Konkurencyjność produktów polskiego rolnictwa po wejściu do UE |
Title | Competitiveness of Polish agriculture after the accession to the EU |
Słowa kluczowe | ceny, konkurencja, konsument, produkcja, przetwórstwo, rolnictwo, rynek |
Key words | competitiveness, consumer, prices, production, agriculture, processing, market |
Abstrakt | Przystąpienie Polski do UE okazało się korzystne dla polskiego rolnictwa i zakładówprzetwórstwa rolno-spożywczego. Wbrew wcześniejszym obawom nie zalała nas żywność z państwEuropy Zachodniej oraz nie było masowej upadłości firm z sektora żywnościowego. Rosnący eksportpolskiej żywności na wspólny unijny rynek oraz dodatnie saldo w handlu artykułami rolnospożywczymiświadczy o konkurencyjności polskiego sektora rolnego oraz przetwórstwa. Głównymelementem przewag komparatywnych obu tych sektorów w Polsce w odniesieniu zwłaszcza dorozwiniętych krajów UE, są niższe ceny produktów wynikające z niższej opłaty pracy ludzkiej iniższe koszty innych czynników produkcji. Wraz ze wzrostem płac przewagi te będą maleć, stądpowinna rosnąć m.in. wydajność pracy oraz nastąpić poprawa jakości produkowanych produktów. |
Abstract | The accession of Poland to the European Union turned out to be beneficial for the Polishagriculture as well as for Polish food processing plants. On the contrary to the previous anxiety, thePolish market was not flooded with the merchandise from the European Union countries. Similarly, amass bankruptcy of the agri-food companies did not take place. The increase of exports of Polish foodinto the Common European Market as well as the positive trade balance of agricultural and foodproducts both prove that Polish agricultural and food processing sectors are competitive. The keyfactor of comparative advantages of the above mentioned sectors in Poland compared with, inparticular, the developed countries of the European Union is a lower prices especially resulting fromlower remuneration of labour as well as from lower costs of other production factors. However, alongwith the increase of salaries, the advantages of Polish producers will be diminished. Consequently, thelabour productivity as well as the quality of products shall become higher |
Cytowanie | Mroczek R. (2007) Konkurencyjność produktów polskiego rolnictwa po wejściu do UE.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 267-276 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s267.pdf |
|
 |
900. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2007 |
|
Stańko S. Kierunki zmian w polskim handlu zagranicznym artykułami rolno-spożywczymi
Autor | Stanisław Stańko |
Tytuł | Kierunki zmian w polskim handlu zagranicznym artykułami rolno-spożywczymi |
Title | Changes in Polish foreign trade in agri-food products |
Słowa kluczowe | import, eksport, kierunki zmian |
Key words | import, export, changes |
Abstrakt | Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało zmiany w handlu zagranicznymartykułami rolno-spożywczymi. Rok akcesji zapoczątkował dynamiczny wzrost wymianyzagranicznej, a kraje Unii Europejskiej stały się głównym partnerem handlowym w wymianie wieluproduktów.. |
Abstract | The enlargement of the European Union caused changes in the Polish foreign trade in agrifoodproducts. Since the first year after the Polish accession the foreign trade turnover has beengrowing and the EU member states have become Polish main trade partners in exchange of manyproducts |
Cytowanie | Stańko S. (2007) Kierunki zmian w polskim handlu zagranicznym artykułami rolno-spożywczymi.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 2(17), z. 2: 304-314 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2007_T2(17)_n2_s304.pdf |
|
 |