1. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2021 |
|
Zawojska A. Zwycięzcy i przegrani pandemii Covid-19: perspektywa globalna z uwzględnieniem gospodarki rolno-żywnościowej
Autor | Aldona Zawojska |
Tytuł | Zwycięzcy i przegrani pandemii Covid-19: perspektywa globalna z uwzględnieniem gospodarki rolno-żywnościowej |
Title | Winners and Losers from Covid-19 Pandemic: A Global Perspective Considering the Agri-Food Economy |
Słowa kluczowe | kryzys Covid-19, biznes międzynarodowy, sektory gospodarki, epidemie chorób, globalizacja, gospodarka żywnościowa, siła robocza w sektorze rolno-spożywczym, dystrybucja kosztów i korzyści |
Key words | Covid-19 crisis, international business, economic sectors, disease epidemics, globalization, food economy, agri-food labour force, cost-benefit distribution |
Abstrakt | Światowa literatura na temat społeczno-ekonomicznych konsekwencji Covid-19 jest bogata i odnosi się do poszczególnych przedsiębiorstw i rynków, sektorów lub gałęzi gospodarki oraz gospodarek narodowych i globalnej. Niniejsze studium jest unikatowe, gdyż zawiera wszechstronne zestawienie informacji dotyczących podmiotów i sektorów gospodarki o znaczeniu globalnym lub międzynarodowym oraz grup społecznych z punktu widzenia tego, co nazywam „grą pandemiczną”, z jej określonymi implikacjami dla sektora rolno-żywnościowego. Ma ono na celu identyfikację rzeczywistych bądź potencjalnych zwycięzców i przegranych pandemii. Kategoria zwycięzców obejmuje aktorów, m.in. sektory gospodarki, w tym rolno-żywnościowy lub grupy ludzi, którzy wyjątkowo skorzystali bądź skorzystają na pandemii, wyraźnie poprawiając wyniki finansowe lub inne. Przegranymi są podmioty lub osoby, które poniosły nadzwyczajne koszty lub straty, pogorszyły wyniki lub prawdopodobnie w przyszłości staną przed takimi skutkami pandemii. Uwzględnione są również niektóre idee ekonomiczne. Artykuł powstał na podstawie przeglądu literatury naukowej i popularnej, raportów, doniesień prasowych oraz publicznie dostępnych danych, wspierających badania. Wykorzystano dedukcyjne metody wyjaśniania. Wyniki wskazują, że branża biofarmaceutyczna, wiodące korporacje technologiczne, udziałowcy międzynarodowych sieci detalicznych, globalne holdingi finansowe, podmioty dostarczające żywność i najbogatsi na świecie należą do wyjątkowo dobrze prosperujących w nowych warunkach życia i prowadzenia działalności, a tym samym można uznać ich za zwycięzców obecnego kryzysu. W odróżnieniu, ofiary zdrowotne Covid-19, sektor energetyki i transportu lotniczego oraz zatrudnieni w przetwórstwie spożywczym, fatalnie dotknięci pandemią, są egzemplifikacją przegranych. Przedstawieni zwycięzcy i pokrzywdzeni przez Covid-19 reprezentują różne sfery życia gospodarczego, jednak w mniejszym lub większym stopniu są powiązani z rolnictwem i przetwórstwem spożywczym. Badanie potwierdza, że funkcjonowanie i kondycja tych ostatnich zależą od sytuacji innych sektorów i różnych rynków oraz od zakłóceń międzynarodowych rozprzestrzenianych w warunkach otwartej gospodarki. Artykuł może zainteresować tak społeczność naukową, jak i decydentów w różnych obszarach polityki gospodarczej i społecznej. |
Abstract | The worldwide literature on the socio-economic impacts of the Covid-19 is extensive, covering individual enterprises and markets, economic sectors or branches, or the national and global economy. The current study is unique as it is a comprehensive compilation of the relevant evidence regarding economic entities and sectors of global or international significance and the societal groups from an angle of so-called "pandemic game" with some implications for the agri-food economy. Its main aim is to identify the actual and potential winners and losers of the pandemic. The winners’ notion covers actors, e.g. economic sectors or people groups those extraordinarily benefited or will benefit from a pandemic, extremely upgrading their financial or other performance. In turn, the losers include individuals or entities that incurred unusual costs or losses, worsened their results, or probably will face such pandemic consequences in the future. Some economic ideas also are considered. The article is based on the scientific, popular and grey literature as well as publicly available data to support research. The research uses deductive explanation methods. Results show that the biopharmaceutical industry, leading digital companies, shareholders in international retail chains, global financial holdings, food delivery companies, and the World’s richest people are among those who thrived exceptionally well in the new living and doing business conditions and can therefore be admitted as the current crisis’ winners. Adversely, the coronavirus victims, energy and air transport sectors, and food processing labour, all of them being harmfully affected by the pandemic, are examples of losers. Albeit the presented winners and losers represent various spheres of economic life, they are more or less related to the agriculture and food processing industry. The study confirms that the functioning and condition of the latter depend on the situation of other economic sectors, agents, and markets, and international disturbances spreading within an open economy. The paper can be of interest both to the research community, and decision-makers in different economic and social policy areas. |
Cytowanie | Zawojska A. (2021) Zwycięzcy i przegrani pandemii Covid-19: perspektywa globalna z uwzględnieniem gospodarki rolno-żywnościowej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 21(36), z. 4: 54-75 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2021_T21(36)_n4_s54.pdf |
|
|
2. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2021 |
|
Zawojska A. In Memoriam Wspomnienia o Profesor Marii Okręt-Zajączkowskiej
Autor | Aldona Zawojska |
Tytuł | In Memoriam Wspomnienia o Profesor Marii Okręt-Zajączkowskiej |
Title | The Late Professor Maria Okręt-Zajączkowska: a Remembrance |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | Artykuł poświęcony jest pamięci Profesor Marii Okręt-Zajączkowskiej (1932-2021) – wieloletniego emerytowanego pracownika naukowo-dydaktycznego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, byłej wicedyrektor Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Polityki Agrarnej SGGW oraz kierownika Zakładu Ekonomii w tymże instytucie, kierownika studiów doktoranckich przy Wydziale Ekonomiczno-Rolniczym, założycielki i redaktor naczelnej Zeszytów Naukowych SGGW – Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, człowieka niezwykłej dobroci, życzliwości i sumienności. |
Abstract | The article is devoted to the memory of Professor Maria Okręt-Zajączkowska (1932-2021) – long-time retired researcher and teacher at the Warsaw University of Life Sciences (WULS); former deputy director of the Institute of Agricultural Economics and Agrarian Policy at WULS, and the head of the Department of Economics in this institute, head of doctoral studies at the Faculty of Agricultural Economics, founder and editor-in-chief of Scientific Journal of the Warsaw University of Life Sciences – Economics and Organization of Food Economy, women of extraordinary goodness, kindness and diligence. |
Cytowanie | Zawojska A. (2021) In Memoriam Wspomnienia o Profesor Marii Okręt-Zajączkowskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 21(36), z. 4: 5-24 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2021_T21(36)_n4_s5.pdf |
|
|
3. |
Turystyka i Rozwój Regionalny, 2020 |
|
Doronin A., Polishchuk O., Vitalii V. Ecological-economical aspects of the use of nutritiousresidues of agricultural crops in various business entities
Autor | Andrii Doronin, Olena Polishchuk, Vitalii Vitalii |
Tytuł | Ecological-economical aspects of the use of nutritiousresidues of agricultural crops in various business entities |
Title | |
Słowa kluczowe | food economy, elements of nutrition, renewable sources of energy, bio-fuel, straw,granules, ecology, efficiency, competitive ability |
Key words | |
Abstrakt | The paper covers the analysis of the development of the crop output market inUkraine which ensures both food security of the country and the production of alternative fuel.The preconditions of negative changes in agriculture of Ukraine were studied. High profitabilityof corn and sunflower production encourages producers to increase their sown areas. Theanalysis of the production of some agricultural crops was made in the years of 2000–2019.The challenge of the use of nutritious residues of agricultural crops is discussed in the paper.The estimation of the production efficiency of some kinds of agricultural products at farmenterprises of Ukraine for the period of 2009–2019 was made. Some ecological-economicalaspects of the use of nutritious residues of agricultural crops to balance mineral crop nutritionand to manufacture bio-fuel were suggested. |
Abstract | |
Cytowanie | Doronin A., Polishchuk O., Vitalii V. |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | TIRR_2020_n14_s81.pdf |
|
|
4. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2019 |
|
Podlińska O., Zając A. Przemiany przetwórstwa spożywczego na tle przemysłu w Polsce z uwzględnieniem przemian własnościowych
Autor | Olga Podlińska, Adam Zając |
Tytuł | Przemiany przetwórstwa spożywczego na tle przemysłu w Polsce z uwzględnieniem przemian własnościowych |
Title | Transformation of the Food Industry against the Background of Industry in Poland Considering Ownership Changes |
Słowa kluczowe | przetwórstwo spożywcze, przemysł, formy własności, spółdzielczość, spółdzielczość gminna |
Key words | food processing, industry, ownership forms, cooperatives, communal cooperative |
Abstrakt | Przemysł spożywczy zajmuje ważne miejsce w polskiej i unijnej gospodarce. Należy on do najszybciej rozwijających się części gospodarki żywnościowej. Jest działem gospodarki, w którym dokonały się głębokie przekształcenia strukturalne. Celem niniejszego opracowania jest wskazanie przemian, które dokonały się w polskim przemyśle spożywczym. Przedstawione one zostały w wybranych latach z perspektywy czasowej 1995-2016. Odniesiono się również do przemian własnościowych jakie dokonały się w tym okresie. W części empirycznej wykorzystano dane z Roczników Statystycznych Przemysłu Głównego Urzędu Statystycznego. Na ich podstawie wskazano m.in. udział przetwórstwa spożywczego w produkcji sprzedanej przemysłu jak również zwrócono uwagę na zatrudnienie i podmioty prowadzące działalność gospodarczą w dziale przetwórstwa spożywczego. |
Abstract | The food industry is an important sector of the Polish and EU economies. It is one of the fastest-growing areas of the food economy. It is a section of the economy in which deep structural changes took place. The aim of this study is to indicate changes which took place in the Polish food industry. They are presented in selected years from 1995 to 2016. Also described are the ownership changes that took place during this period. On the empirical side, data from the Statistical Yearbooks of the Central Statistical Office of Industry were used. On this basis was presented the share of food processing in sold production of industry, as well as employment and entities conducting business activity in the food processing department. |
Cytowanie | Podlińska O., Zając A. (2019) Przemiany przetwórstwa spożywczego na tle przemysłu w Polsce z uwzględnieniem przemian własnościowych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 19(34), z. 2: 140-150 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2019_T19(34)_n2_s140.pdf |
|
|
5. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2018 |
|
Marcysiak A., Marcysiak A. Zarządzanie majątkiem jednostek gospodarczych o różnym potencjale ekonomicznym
Autor | Agata Marcysiak, Adam Marcysiak |
Tytuł | Zarządzanie majątkiem jednostek gospodarczych o różnym potencjale ekonomicznym |
Title | MANAGEMENT OF ECONOMIC ASSETS WITH VARIOUS ECONOMIC POTENTIAL |
Słowa kluczowe | majątek trwały i obrotowy, wielkość ekonomiczna, zarządzanie majątkiem, efektywność gospodarowania. |
Key words | fixed and current assets, economic size, property management, management efficiency. |
Abstrakt | Celem niniejszego opracowania jest próba ukazania zakresu zarządzania majątkiem podmiotów gospodarczych o różnym potencjale ekonomicznym. Materiałem badawczym były dane o gospodarstwach charakteryzujących się zróżnicowaną wielkością ekonomiczną, które prowadziły rachunkowość rolną dla potrzeb Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Majątek gospodarstwa przedstawiono w formie syntetycznej jako sumę dwóch grup aktywów: trwałych i obrotowych. W obrębie aktywów trwałych analizie poddano cztery składniki a w przypadku aktywów obrotowych trzy składniki. Dla oceny efektów działań zarządczych analizie poddano produktywność i dochodowość podstawowych czynników produkcji. Najwyższym poziomem dochodowości odznaczały się gospodarstwa o wielkości ekonomicznej 100-500 tys. Euro. Istotnym parametrem efektywności gospodarowania był wskaźnik rentowności kapitału własnego ROE. Dodatnią jego wartością odznaczały się gospodarstwa o wielkości ekonomicznej powyżej 25 tys. Euro. Wyższa rentowność poprawiała perspektywy rozwojowe gospodarstwa i sprawiała, że więcej środków można było przeznaczyć na zakup poszczególnych składników majątku. |
Abstract | The aim of this study is to show the scope of asset management of economic entities with various economic potential. The research material was data on farms characterized by diversified economic size, which carried out agricultural accounting for the needs of the Institute of Agricultural Economics and Food Economy. The property of the holding was presented in a synthetic form as the sum of two groups of assets: fixed and current. Within the area of non-current assets, four components were analyzed and three components in the case of current assets. To assess the effects of management actions, the productivity and profitability of basic production factors were analyzed. The highest level of profitability was noted for farms with an economic size of 100-500 thousand. Euro. An important parameter of the efficiency of management was the return on equity ratio of ROE. Its positive value was characterized by farms with an economic size above 25,000. Euro. Higher profitability improved the development prospects of the farm and made more money available for the purchase of individual assets. |
Cytowanie | Marcysiak A., Marcysiak A. (2018) Zarządzanie majątkiem jednostek gospodarczych o różnym potencjale ekonomicznym.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 20(69): 83-97 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2018_n69_s83.pdf |
|
|
6. |
Economic Sciences for Agribusiness and Rural Economy, 2018 |
|
Czyżewski A., Stępień S. DISCOVERING ECONOMICS IN THE EU’S COMMON AGRICULTURAL POLICY. RECOMMENDATIONS FOR THE NEW PERIOD 2021–2026
Autor | Andrzej Czyżewski, Sebastian Stępień |
Tytuł | DISCOVERING ECONOMICS IN THE EU’S COMMON AGRICULTURAL POLICY. RECOMMENDATIONS FOR THE NEW PERIOD 2021–2026 |
Title | |
Słowa kluczowe | common agricultural policy, economics, paradigm, recommendations |
Key words | |
Abstrakt | The aim of the publication is to assess the functioning of common agricultural policy (CAP) in the context of its relationship with the paradigm of industrial and sustained development of the food economy. The idea is to find a relationship between specific instruments of the EU’s agricultural policy and the assumptions of the adopted paradigms, and thus formulate certain general application premises and solutions in three areas: justification for the support of the agricultural sector, the problem of income deprivation of agricultural producers, and the change of the industrial-technological development model, predominant in agriculture, into sustained development. In light of the presented discussion, the occurrence of the following three economic CAP premises was confirmed: the need for financial support for the agricultural sector, the drainage of agricultural producers in the food supply chain, and the superiority of sustainably developed agriculture over industrial agriculture. As a result, recommendations concerning common agricultural policy after 2020 were given. The most important ones include: maintaining as high a level of support for agriculture as possible at an EU level, maintaining the system of direct subsidies as the most important instrument of equalising agricultural income, limiting unequal distribution of payments among small and large farms, enhancing the position of the farmer in the food chain, implementating a mandatory risk management instrument, and establishing an ‘environmental budget’ financing public goods. |
Abstract | |
Cytowanie | Czyżewski A., Stępień S. |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | ESARE_2018_n1_s154.pdf |
|
|
7. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2018 |
|
Mroczek R. Pozycja przemysłu spożywczego w łańcuchu żywnościowym w Polsce na przełomie XX/XXI wieku
Autor | Robert Mroczek |
Tytuł | Pozycja przemysłu spożywczego w łańcuchu żywnościowym w Polsce na przełomie XX/XXI wieku |
Title | The Position of the Food Industry in Poland’s Food Chain at the Turn of the 20th to the 21st Century |
Słowa kluczowe | rynek, przemysł spożywczy, przetwórstwo żywności, rolnictwo, handel, konsument |
Key words | market, food industry, food processing, agriculture, trade, consumer |
Abstrakt | Przemysł spożywczy jest jednym z głównych ogniw (członów) gospodarki żywnościowej. Jest on największym odbiorcą nieprzetworzonych surowców rolnych, a zarazem głównym dostawcą żywności do sfery handlu (hurtowego i detalicznego). Znaczenie przemysłu spożywczego wzrasta też z tego powodu, że firmy przetwórcze często integrują podmioty biorące udział w procesie produkcji żywności od przysłowiowego pola do stołu. Sprzyja temu wzrost towarowości polskiego rolnictwa oraz rosnący popyt na żywność wysoko przetworzoną. W ostatnich latach przewagę w relacjach handlowych zyskały duże sieci handlowe (głównie z kapitałem zagranicznym), które często narzucają warunki sprzedaży dostawcom żywności (firmom spożywczym, producentom rolnym). |
Abstract | The food industry is one of the main elements of the food economy. It is the biggest consumer of raw agricultural materials, and at the same time a primary input into the wholesale trade and retail market. The significance of the food industry is also growing, due to the fact that processing plants often integrate the entities that participate in food manufacturing processes, from the proverbial “field to table.” The high quality of Polish agriculture and the increasing demand for highly-processes foods is adding to the growth of the industry. In recent years, large retail chains have gained an advantage in trade relations (mainly with foreign capital). They often impose conditions for the sale of food suppliers (food companies and agricultural producers). |
Cytowanie | Mroczek R. (2018) Pozycja przemysłu spożywczego w łańcuchu żywnościowym w Polsce na przełomie XX/XXI wieku.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 23-37 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2018_T18(33)_n4_s23.pdf |
|
|
8. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2017 |
|
Kapusta F. Rynek warzyw w Polsce i jego powiązania międzynarodowe
Autor | Franciszek Kapusta |
Tytuł | Rynek warzyw w Polsce i jego powiązania międzynarodowe |
Title | Vegetable Market in Poland and its International Links |
Słowa kluczowe | warzywa, produkcja, plon, zbiór, przetwórstwo, pochodzenie, postęp |
Key words | vegetables, production, yield, harvest, processing, origin, progress |
Abstrakt | Celem opracowania było scharakteryzowanie: miejsca i roli roślin warzywnych w rolnictwie, zmian w ich produkcji (powierzchnia uprawy, plony, zbiory), kierunków zagospodarowania warzyw, produkcji przetworów warzywnych, obrotów handlowych z zagranicą warzywami i ich przetworami. W opracowaniu wykorzystano takie źródła informacji jak: literaturę przedmiotu badań, analizy rynkowe Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, publikacje Głównego Urzędu Statystycznego - roczniki. Zgromadzone informacje zostały opracowane i zinterpretowane przy pomocy zespołu metod, a wśród nich: statystycznej i porównawczej w formie wertykalnej. Ocenę samowystarczalności dokonano wskaźnikami technicznymi i ekonomicznymi. Stwierdzono zmniejszanie powierzchni uprawy warzyw, wzrost plonów i duże wahania w wielkości zbiorów. Bilans handlowy warzywami świeżymi i przetworami jest ogólnie dodatni; w latach 2010 i 2011 ujemny. Występuje dodatnie saldo obrotów z krajami UE-12 oraz z krajami Wspólnoty Niepodległych Państw, chociaż od 2013 roku załamał się eksport do Rosji; wzrasta natomiast z tego kierunku import warzyw. Trwale ujemne saldo jest z krajami UE-15 i pozostałymi krajami. |
Abstract | The aim of the study was to show: the place and role of vegetable crops in agriculture, changes in their production (area of crops, yields, crops), directions of vegetable development, production of vegetable products, trade with foreign countries and their products. The paper uses such sources of information as: research literature, market analysis of the Institute of Agricultural Economics and Food Economy, publications of the Central Statistical Office – yearbooks. The collected information has been developed and interpreted using a set of methods, including statistical and comparative in vertical form. The assessment of self-sufficiency was done by technical and economic indicators. There was a decrease in the area of vegetable cultivation, the increase in yield and large fluctuations in the size of the crop. The trade balance of fresh and processed vegetables is generally positive. In years 2010 and 2011 it was negative. There is a steady positive balance of trade with the EU-12 and CIS countries, although exports from these countries have fallen since 2013 - especially Russia. On the other hand, the import of vegetables increases. The permanently negative balance is with the EU-15 and other countries. |
Cytowanie | Kapusta F. (2017) Rynek warzyw w Polsce i jego powiązania międzynarodowe.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 2: 93-105 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2017_T17(32)_n2_s93.pdf |
|
|
9. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2016 |
|
Bełdycka-Bórawska A., Bórawski P. Polski handel zagraniczny artykułami rolno-spożywczymi i jego prognoza
Autor | Aneta Bełdycka-Bórawska, Piotr Bórawski |
Tytuł | Polski handel zagraniczny artykułami rolno-spożywczymi i jego prognoza |
Title | Polish international trade of agri food products and its prognosis |
Słowa kluczowe | produkty rolno-spożywcze, eksport, import, saldo |
Key words | agri-food product, imports, exports, balance |
Abstrakt | W pracy analizie poddano handel zagraniczny artykułami rolno-spożywczymi. Wskazano główne kraje, do których Polska eksportuje artykuły rolno-spożywcze oraz importerów. W analizie danych posłużono się metodami tabelarycznymi, opisowymi, graficznymi oraz analizą trendu. Materiał źródłowy stanowiły dane Głównego Urzędu Statystycznego, Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB w Warszawie oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Z badań wynika, że saldo bilansu handlowego artykułami rolno-spożywczymi w latach 2003-2015 wzrosło z 0,5 mld EUR do 7,7 mld EUR, czyli o 1440%. Polska eksportuje głównie mięso i podroby z drobiu, wyroby czekoladowe, mięso czerwone, pieczywo, przetwory mięsne, pszenicę, mięso wieprzowe. Głównymi partnerami handlowymi dla Polski są kraje UE, w tym szczególnie: Niemcy, Wielka Brytania, Czechy, Holandia i Włochy. W pracy opracowano prognozę rozwoju handlu polskimi artykułami rolno-spożywczymi, z której wynika, ze eksport, import oraz saldo będą rosły. |
Abstract | The international trade of agri-food products was analyzed in the paper. The countries where we export agri-food products were pointed out and the importers, too. Tabular, descriptive, graphical and trend analysis methods were used in the data analysis. The source material was data from the Central Statistical Office, the Institute of Agricultural Economics and Food Economy-PIB in Warsaw and the Ministry of Agriculture and Rural Development. The research shows that the trade balance of agri-food products in the period 2003-2015 increased from 0.5 billion to 7.7 billion Euro, an increase of 1,440%. Poland exports mainly meat and offal of poultry, chocolate, red meat, bread, meat, wheat, pork. The main trade partners of Poland are the EU countries, particularly Germany, the United Kingdom, the Czech Republic, the Netherlands and Italy. Development forecast trading in Polish agri-food products was built in the study, which shows that exports, imports and the balance will grow. |
Cytowanie | Bełdycka-Bórawska A., Bórawski P. (2016) Polski handel zagraniczny artykułami rolno-spożywczymi i jego prognoza.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 1: 48-59 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2016_T16(31)_n1_s48.pdf |
|
|
10. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2015 |
|
Bórawski P. Tendencje w handlu zagranicznym polskiego sektora mleczarskiego
Autor | Piotr Bórawski |
Tytuł | Tendencje w handlu zagranicznym polskiego sektora mleczarskiego |
Title | Tendencies in International Trade of the Polish Dairy Sector |
Słowa kluczowe | mleko, produkty mleczne, eksport, import, saldo |
Key words | milk, milk product, imports, exports, balance |
Abstrakt | W pracy analizie poddano handel zagraniczny mlekiem i produktami mleczarskimi. Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej miało korzystny wpływ na handel mlekiem i artykułami mleczarskimi z powodu otwarcia rynków oraz eliminacji barier w handlu zagranicznym miedzy krajami członkowskimi. Wartość eksportu serów i twarogów wzrosła od 27,2 mln EUR w 2005 roku do 691,8 mln EUR w roku 2013. Podobne tendencje wzrostowe zaobserwowano w przypadku mleka i serwatki w proszku, mleka płynnego i śmietany, jogurtu i napojów mlecznych, masła i tłuszczów mlecznych oraz lodów. Wskazano główne kraje, do których Polska eksportuje mleko i przetwory mleczne oraz importerów. W analizie danych posłużono się metodami opisowymi i graficznymi. Materiał źródłowy stanowiły dane Głównego Urzędu Statystycznego, Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB w Warszawie oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W celu analizy czynników kształtujących saldo bilansu handlowego artykułami mleczarskimi posłużono się modelem regresji wielorakiej. Za zmienne objaśniające przyjęto: X1 (kurs euro), X2 (ceny płacone rolnikom za mleko w Polsce), X3 (ceny płacone rolnikom za mleko w UE), X4 (indeks światowych cen żywności FAO-produkty mleczarskie) oraz X5 (produkcja sprzedana przemysłu spożywczego). Natomiast zmienne objaśniane tworzyły kolejno salda obrotów handlowych: Y1 (saldo handlu zagranicznego artykułów mleczarskich), Y2 (saldo handlu zagranicznego serów i twarogów), Y3 (saldo handlu zagranicznego mleka i serwatki w proszku), Y4 (saldo handlu zagranicznego mleka płynnego i śmietany) oraz Y5 (saldo handlu zagranicznego jogurtami i napojami mlecznymi). Przeprowadzona analiza statystyczna wykazała, że do grupy czynników kształtujących saldo eksportu artykułami mleczarskimi zaliczyć należy kurs euro oraz ceny płacone rolnikom za mleko w UE. |
Abstract | The international trade of milk and dairy products was analyzed in the paper. Polish accession to the European Union had a positive impact on trade of milk and dairy products due to the opening of markets and the elimination of barriers to foreign trade between Member States. The value of exports of cheese and curd increased from 27.2 million in 2005 to 691.8 million in 2013. Similar growth trends were observed in the case of milk and whey powder, liquid milk and cream, yogurt and milk drinks, butter and milk fats and ice cream. The countries where we export milk and dairy products were pointed out, as were the importers. Descriptive and graphical methods were used in the data analysis. The source material was data from the Central Statistical Office, the Institute of Agricultural Economics and Food Economy-PIB in Warsaw and the Ministry of Agriculture and Rural Development. In order to analyze the factors influencing the balance of trade in dairy products the author used a multiple regression model. The following explanatory variables were adopted X1 (euro exchange rate), X2 (prices paid to farmers for milk in Poland), X3 (prices paid to farmers for milk in the EU), X4 (FAO food price index-dairy) and X5 (sold production of the food industry). The response variables which sequentially formed trade balance were: Y1 (balance of foreign trade of dairy products), Y2 (foreign trade balance of cheese and curd), Y3 (foreign trade balance of milk and whey powder), Y4 (foreign trade balance of liquid milk and cream) and Y5 (foreign trade of yogurt and milk drinks). Statistical analysis showed that the factors influencing the balance of export of dairy products should include: X1 (euro exchange rate) and X3 (prices paid to farmers for milk in the EU). |
Cytowanie | Bórawski P. (2015) Tendencje w handlu zagranicznym polskiego sektora mleczarskiego.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 15(30), z. 1: 7-20 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2015_T15(30)_n1_s7.pdf |
|
|
11. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2014 |
|
Kapusta F. Produkcja i zużycie jaj w Polsce – ocena samowystarczalności
Autor | Franciszek Kapusta |
Tytuł | Produkcja i zużycie jaj w Polsce – ocena samowystarczalności |
Title | PRODUCTION AND CONSUMPTION OF EGGS IN POLAND - EVALUATION OF SELF-SUFFICIENCY |
Słowa kluczowe | |
Key words | egg production, production, consumption, usage, balance, self-sufficiency |
Abstrakt | Produkcja jaj odbywa się w segmencie drobiarstwa – jajczarstwie, które jest ważnym składnikiem gospodarki żywnościowej Polski. Systematycznie rozwija się i unowocześnia. Efektem tych działań jest systematyczny wzrost produkcji jaj i ich spożycia, wzrost eksportu jaj i ich przetworów oraz poprawa samowystarczalności technicznej i ekonomicznej Polski w tej dziedzinie gospodarowania. Jak każda działalność musi się modernizować aby sprostać wymaganiom konsumentów i wygrywać na konkurencyjnym rynku. Ponieważ jest to działalność nie związana bezpośrednio z ziemią, powinna być czynnikiem aktywizującym i wiążącym zasoby pracy na obszarach dużych nadwyżek pracy w rolnictwie. |
Abstract | Egg production segment is an important component of poultry and Polish food economy. It develops systematically and modernizes. The result is a systematic increase of egg production and consumption, growth in exports of eggs and their products and improvement of the technical and economic self-sufficiency in the field of Polish farming. Like every business needs to modernize to meet the demands of consumers and win in a competitive market. Since the activity is not directly linked to the soil, should be a factor in activating and binding labor resources in the areas of large surplus labor in agriculture. |
Cytowanie | Kapusta F. (2014) Produkcja i zużycie jaj w Polsce – ocena samowystarczalności.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 11(60): 65-77 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2014_n60_s65.pdf |
|
|
12. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2014 |
|
Rosińska-Bukowska M. Procesy globalizacji i ich wpływ na gospodarkę żywnościową i rolnictwo - przez pryzmat działalności korporacji transnarodowych
Autor | Magdalena Rosińska-Bukowska |
Tytuł | Procesy globalizacji i ich wpływ na gospodarkę żywnościową i rolnictwo - przez pryzmat działalności korporacji transnarodowych |
Title | The Processes of Globalization and their Impact on the Food Economy and Agriculture - Through the Prism of the Activity of Transnational Corporations |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | |
Cytowanie | Rosińska-Bukowska M. (2014) Procesy globalizacji i ich wpływ na gospodarkę żywnościową i rolnictwo - przez pryzmat działalności korporacji transnarodowych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 14(29), z. 1: 97-107 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2014_T14(29)_n1_s97.pdf |
|
|
13. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2012 |
|
Spychalski G. Rozwój zrównoważony obszarów wiejskich w kontekście ewolucji Wspólnej Polityki Rolnej UE
Autor | Grzegorz Spychalski |
Tytuł | Rozwój zrównoważony obszarów wiejskich w kontekście ewolucji Wspólnej Polityki Rolnej UE |
Title | Rural areas sustainable development in the context of EU Common Agricultural Policy evolution |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | W procesie ewolucji Wspólnej Polityki Rolnej UE nastąpiło odejście od sektorowego wsparcia rolnictwa na rzecz polityki wiejskiej. Zmieniały się instrumenty oddziaływania na obszary wiejskie, których zadaniem jest obecnie wspieranie wielofunkcyjności i rozwoju zrównoważonego. Prezentowany artykuł opisuje systemowe przekształcenia WPR w okresie jej funkcjonowania w kontekście mechanizmów chroniących środowisko naturalne i promujących integrację społeczną. Autor odnosi się przy tym do koncepcji rozwoju zrównoważonego i uwarunkowań jej zastosowania w gospodarce żywieniowej. Następnie prezentuje wyniki badań nad kapitałem społecznym polskich obszarów wiejskich. W konkluzji opisuje szereg zależności rozwojowych systemów społeczno-ekonomicznych obszarów wiejskich wobec polityki rolnej Unii Europejskiej. |
Abstract | In the evolution process of EU Common Agricultural Policy (CAP) one can observe transformation from the sectoral support of agriculture to the rural policy. Measures of CAP have been changing and currently they are focused on the multifuncionality and sustainable development. Presented paper describes system changes of CAP in the period if its activity in the context of natural environment protection and social integrity. Author discusses concept of sustainable development and its conditions of usage in food economy. Then there is a presentation of research results on social capital of polish rural areas. In the conclusion there is a list of relation between socioeconomic systems development and rural areas European Community policy. |
Cytowanie | Spychalski G. (2012) Rozwój zrównoważony obszarów wiejskich w kontekście ewolucji Wspólnej Polityki Rolnej UE.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 8(57): 412-424 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2012_n57_s412.pdf |
|
|
14. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2012 |
|
Mrówczyńska-Kamińska A. Wydajność pracy w gospodarce żywnościowej w Polsce i Niemczech
Autor | Aldona Mrówczyńska-Kamińska |
Tytuł | Wydajność pracy w gospodarce żywnościowej w Polsce i Niemczech |
Title | LABOUR PRODUCTIVITY IN FOOD ECONOMY IN POLAND AND GERMANY |
Słowa kluczowe | zatrudnienie, produkcja globalna, wartość dodana brutto, wydajność pracy, gospodarka żywnościowa |
Key words | employment, global production, gross value added, efficiency of employment, agri-food industry |
Abstrakt | Celem opracowania jest porównanie wydajności pracy w gospodarce żywnościowej w Polsce i Niemczech w 2010 roku. Wydajność pracy obliczono jako wartość produkcji globalnej i wartość dodana brutto na jednego zatrudnionego. Z porównania wynika, że w Polsce wydajność ta była na znacznie niższym poziomie niż w gospodarce żywnościowej w Niemczech. Spowodowane to jest przede wszystkim zbyt dużymi zasobami pracy w polskim rolnictwie. |
Abstract | The aim of the article was a comparative analysis of labour productivity in the agri-food economy in Poland and Germany in 2010. Labour productivity was calculated by referring to the value of output and gross value added per one employee. The comparison shows that productivity in Poland is much lower than in the agri-food industry in Germany. The reason for this is primarily a structural defect associated with very large reserves of labour in Polish agriculture. |
Cytowanie | Mrówczyńska-Kamińska A. (2012) Wydajność pracy w gospodarce żywnościowej w Polsce i Niemczech.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 99, z. 2: 68-76 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2012_n2_s68.pdf |
|
|
15. |
Scientific Journal Warsaw University of Life Sciences SGGW - Problems of World Agriculture, 2012 |
|
Mrówczyńska-Kamińska A. The Significance of Imports in the Supply of Material for Food Economy in Poland and Germany
Autor | Aldona Mrówczyńska-Kamińska |
Tytuł | The Significance of Imports in the Supply of Material for Food Economy in Poland and Germany |
Title | |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | |
Cytowanie | Mrówczyńska-Kamińska A. (2012) The Significance of Imports in the Supply of Material for Food Economy in Poland and Germany.Scientific Journal Warsaw University of Life Sciences SGGW - Problems of World Agriculture, t. 12(27), z. 3: 93-100 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2012_T12(27)_n3_s93.pdf |
|
|
16. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2011 |
|
Gołębiewski J. Obciążenia podatkowe przedsiębiorstw agrobiznesu
Autor | Jarosław Gołębiewski |
Tytuł | Obciążenia podatkowe przedsiębiorstw agrobiznesu |
Title | Tax burden as a factor affecting behavior of enterprises in the food marketing chain |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | The purpose of this study was plotting changes in the level of taxation of enterprises operating in the food marketing chain. Particular attention was paid to determine the effect of income tax law on the behavior of operators in the sectors of production and distribution of food. Evaluation of effective tax rate helped to determine the effectiveness of diversity of enterprises in different sectors of the food economy in the optimization of the tax burden. |
Cytowanie | Gołębiewski J. (2011) Obciążenia podatkowe przedsiębiorstw agrobiznesu.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 92: 17-30 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | EIOGZ_2011_n92_s17.pdf |
|
|
17. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2010 |
|
Kierepka M. Unijne wsparcie konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej w województwie lubelskim w latach 2002-2006
Autor | Maria Kierepka |
Tytuł | Unijne wsparcie konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej w województwie lubelskim w latach 2002-2006 |
Title | The EU support for competitiveness of agri-food economy in the Lublin province in 2002-2006 |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | Przedmiotem artykułu była analiza unijnego wsparcia konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej województwa lubelskiego w latach 2002-2006. Wyodrębniono 9 działań z programów: SAPARD, SPO-Rolnictwo 2004-2006 i PROW 2004-2006, które w sposób, zarówno bezpośredni, jak i pośredni miały znaczący wpływ na realizację wybranego do analizy celu strategicznego. Podmioty sektora rolno-żywnościowego oraz poprawę warunków prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach wiejskich województwa wsparto kwotą w wysokości 1 179 240 tys. PLN. Najwięcej środków trafiło do rolników (68,7%). Przemysł przetwórczy pozyskał 21,3%, natomiast 10% wykorzystanego budżetu przeznaczono na poprawę infrastruktury na obszarach wiejskich. |
Abstract | The subject of the article was to analyse the EU support of agri-food sector competitiveness in lubelskie province in the years 2002-2006. 9 activities were separated from such programs as SAPARD, SOP-agriculture 2004-2006 and RDP 2004-2006, which both directly and indirectly had a significant influence on the implementation of the strategic goal chosen for the analysis. The entities of agri-food sector and the improvement of conditions of keeping the business activity in rural areas were supported with the amount of 1 179 240 thousand PLN. Most funds went to farmers (68.7%). Processing industry gained 21.3%, while 10% of the used budget was spent on improving infrastructure in rural areas. |
Cytowanie | Kierepka M. (2010) Unijne wsparcie konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej w województwie lubelskim w latach 2002-2006.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 3(52): 151-159 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2010_n52_s151.pdf |
|
|
18. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2009 |
|
Łącka I. Nauka a sektor rolno-spożywczy wobec wyzwań gospodarki opartej na wiedzy
Autor | Irena Łącka |
Tytuł | Nauka a sektor rolno-spożywczy wobec wyzwań gospodarki opartej na wiedzy |
Title | Science as well as agricultural and food sector in view of Knowledge-Based Economy’s challenges |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | The article presents the role of science in a process of building the Knowledge- Based Economy as well as creating competitive, innovative agricultural and food sector. The introductory part includes characteristic of essence of the Knowledge-Based Economy and its pillars. Then the authoress presents the state of innovation of Polish economy and the level of advance in building knowledge based economy in our country. The elaboration underline the activities of Polish R&D sector in the aspect of new economy model. The authoress formulates the directions of necessary changes in Polish science (operating for food economy, too), which the science could support the development of modern, innovative economy. |
Cytowanie | Łącka I. (2009) Nauka a sektor rolno-spożywczy wobec wyzwań gospodarki opartej na wiedzy.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 79: 49-62 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | EIOGZ_2009_n79_s49.pdf |
|
|
19. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2008 |
|
Spychalski G. Działania interwencyjne w rolnictwie i na obszarach wiejskich w Polsce
Autor | Grzegorz Spychalski |
Tytuł | Działania interwencyjne w rolnictwie i na obszarach wiejskich w Polsce |
Title | Intervention Activities in Agriculture and Rural Areas in Poland |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | The paper presents intervention mechanisms in Polish agriculture and rural areas in the aspect of institutions and used measures. The rural area is treated in the work as the socioeconomic category with the spatial and functional separation which is supported with special instruments. There is a description of Polish agricultural policy model and its evolution connected with the implementation of Common Agricultural Policy of European Union. Some possible improvements in the policy formula are discussed in the process of coordination and integration of the activities of public institution. The work is finished with diagnostic and application conclusions considering the increase of intervention activities efficiency in the food economy |
Cytowanie | Spychalski G. (2008) Działania interwencyjne w rolnictwie i na obszarach wiejskich w Polsce.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 71: 43-52 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | EIOGZ_2008_n71_s43.pdf |
|
|
20. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2008 |
|
Walenia A. Czynniki warunkujące konkurencyjność rolnictwa Podkarpacia w procesie integracji ze Wspólnotą Europejską
Autor | Alina Walenia |
Tytuł | Czynniki warunkujące konkurencyjność rolnictwa Podkarpacia w procesie integracji ze Wspólnotą Europejską |
Title | Factors determining competitiveness of the Podkarpacie region agriculture in the process of Polish integration with the European Community |
Słowa kluczowe | produkcja rolnicza, struktura agrarna, obszary wiejskie, przetwórstwo rolnospożywcze, agroturystyka, środki UE |
Key words | Podkarpacie region, agriculture, EU support |
Abstrakt | Podkarpacie ma swoje specyficzne cechy mające wpływ na tempo i kierunki rozwoju gospodarczego i społecznego. Do najbardziej specyficznych cech województwa podkarpackiego należy zaliczyć: - niski poziom rozwoju gospodarczego przy znaczącym wewnętrznym zróżnicowaniu jego cech, - bardzo wysoki odsetek ludności wiejskiej w ogólnej liczbie mieszkańców województwa i powstające stąd problemy rozwoju obszarów wiejskich, - słabe ekonomicznie rolnictwo, przy wysokim odsetku osób utrzymujących się z pracy w rolnictwie i mała skłonność do zmian tego sektora gospodarki, - przygraniczne położenie (granica wschodnia i południowa Polski) i wynikająca stąd peryferyjność województwa, - wysoki udział obszarów prawnie chronionych w powierzchni ogólnej województwa, ale słabe wykorzystanie zasobów przyrodniczych dla rozwoju perspektywicznych sektorów gospodarki (usługi turystyczne, uzdrowiskowe). Obszary wiejskie wraz z obszarami leśnymi dominują w strukturze przestrzennej regionu i są zamieszkiwane przez ok. 60% jego mieszkańców. Obszar ten posiada więc ważne znaczenie gospodarcze, społeczne oraz ekologiczne. Dlatego też podejmowane działania powinny zmierzał przede wszystkim do: - ukształtowania się silnego podsystemu gospodarki żywnościowej w regionie obejmującego nowoczesne rolnictwo, przemysł rolno-spożywczy, sektory produkujące środki produkcji dla rolnictwa i przemysłu spożywczego, obrót rolny krajowy i zagraniczny, usługi dla sektora żywnościowego oraz edukację rolniczą, - zmiany monokulturowego charakteru obszarów wiejskich poprzez rozwijanie ich pozarolniczych funkcji gospodarczych i społecznych, a zatem dążenie do zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich. Wdrożenie tych zmian to sprostanie konkurencyjnym standardom UE, wymagające pokonania istotnej bariery wysokich kosztów transformacji. Najważniejsze w tym celu jest umiejętne i jak najbardziej pełne wykorzystanie przez Podkarpacie unijnego wsparcia finansowego dla sektora rolnego. Pozytywnie należy ocenić absorpcję tych środków przez beneficjentów z Podkarpacia w okresie lat 2004- 2006. Doświadczenie nabyte w gospodarowaniu pomocą strukturalną w latach 2004-2006 pozwoli niewątpliwie na bardziej efektywne wykorzystanie znacznie większej alokacji środków w bieżącym okresie finansowym w UE, tj. w latach 2007-2013. |
Abstract | The region of Podkarpacie in comparison to other regions of Poland is characterised by high differentiation of natural, socio-economic, infrastructural, ecologic and historical factors. Rural areas dominate in the spatial structure of the region and are inhabited by around 60% of the inhabitants of the region. Therefore, these areas have great economic, social and ecological significance in the region. Due to that fact the actions taken should be mostly aimed at: - shaping a strong subsystem of food economy in the region, that would include modern farming, agricultural and food industry, manufacturing means of production for farming and food industry, domestic and foreign agricultural trade, services for the food economy sector and farming education, - changing the mono-cultural character of rural areas by means of development of non-agricultural economic and social functions within these areas and therefore pursuing integrated development of rural areas. Implementation of those changes means meeting competitive EU standards, which requires overcoming a significant barrier of high costs of transformation. Most important is a skilful and possibly complete absorption of the EU financial support for the agricultural sector by the region of Podkarpacie. Absorption of those resources by beneficiaries from the region of Podkarpacie in years 2004-2006 can be positively evaluated. Experience gained in management of structural support in years 2004-2006 will undoubtedly enable more effective usage of a significantly larger allocation of resources in the current financial period in the EU, i.e. in years 2007 – 2013 |
Cytowanie | Walenia A. (2008) Czynniki warunkujące konkurencyjność rolnictwa Podkarpacia w procesie integracji ze Wspólnotą Europejską.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 4(19), z. : 444-455 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2008_T4(19)_n_s444.pdf |
|
|