| 101. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2015 |
|
Kosędka I., Wysokiński M. Koncentracja produkcji i poziom wykształcenia a znajomość i przestrzeganie wybranych zasad bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach mlecznych
| Autor | Izabela Kosędka, Marcin Wysokiński |
| Tytuł | Koncentracja produkcji i poziom wykształcenia a znajomość i przestrzeganie wybranych zasad bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach mlecznych |
| Title | Concentration of production and the level of education relative to the knowledge and observance of safety rules in selected dairy farms |
| Słowa kluczowe | |
| Key words | |
| Abstrakt | |
| Abstract | The article concerns farmers’ knowledge and compliance of principles of safe and hygienic work in dairy farms. Surveyed objects were grouped by the level of farmer’s education and the number of cows in the herd. It has been shown that there is quite a significant correlation between the level of farmer’s education on one hand and their understanding and compliance with health and safety regulations on the other. |
| Cytowanie | Kosędka I., Wysokiński M. (2015) Koncentracja produkcji i poziom wykształcenia a znajomość i przestrzeganie wybranych zasad bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach mlecznych.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 109: 143-160 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | EIOGZ_2015_n109_s143.pdf |
|
 |
| 102. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2015 |
|
Smolarski L. Znaczenie dopłat bezpośrednich w kształtowaniu wydajności pracy indywidualnych gospodarstw rolniczych w województwie śląskim
| Autor | Leonard Smolarski |
| Tytuł | Znaczenie dopłat bezpośrednich w kształtowaniu wydajności pracy indywidualnych gospodarstw rolniczych w województwie śląskim |
| Title | The impact of direct payments on labour productivity of individual farms in Silesian region |
| Słowa kluczowe | dopłaty bezpośrednie, wydajność pracy, gospodarstwa rolne |
| Key words | direct payments, labour productivity, farms |
| Abstrakt | W opracowaniu określono wpływ dopłat bezpośrednich na wydajność pracy w indywidualnych gospodarstwach rolniczych. Badaniami objęto indywidualne gospodarstwa rolnicze z terenu województwa śląskiego, uczestniczące w systemie PL-FADN. Okres badawczy obejmował lata 2005–2008. Przeprowadzone badania wykazały, że zasadniczy udział w zasobach siły roboczej gospodarstw stanowiła praca własna rolnika. Najwyższą wydajnością pracy charakteryzowały się gospodarstwa największe, zarówno pod względem obszarowym, jak i wielkości ekonomicznej oraz te o typie „uprawy polowe”. Wraz ze zwiększaniem się środków finansowych z tytułu dopłat obszarowych wydajność pracy w gospodarstwach rolnych wzrastała, a gospodarstwa o najwyższym poziomie dopłat bezpośrednich lepiej wykorzystywały posiadane zasoby siły roboczej. |
| Abstract | The paper aims to determine the impact of direct payments on the labour productivity of farms. Our research was carried out on individual farms (participating in the EU-FADN) in Silesian region (NUTS 2) (for years 2005–2008). The studies indicated that the main part of available labour resources in farms accounted the farmer’s own labour. The highest labour productivity was observed on the largest farms, both in terms of area and economic size, and in those with „field crops” type. Labour productivity in farms increased with the increase of the funds from direct payments. The farms with the highest level of direct payments make better use of available labour resources. |
| Cytowanie | Smolarski L. (2015) Znaczenie dopłat bezpośrednich w kształtowaniu wydajności pracy indywidualnych gospodarstw rolniczych w województwie śląskim.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 112: 167-180 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | EIOGZ_2015_n112_s167.pdf |
|
 |
| 103. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2015 |
|
Gajos E., Małażewska S. Zmiany dochodowości gospodarstw mlecznych w Polsce i wybranych krajach europejskich należących do Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka w latach 2006–2012
| Autor | Edyta Gajos, Sylwia Małażewska |
| Tytuł | Zmiany dochodowości gospodarstw mlecznych w Polsce i wybranych krajach europejskich należących do Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka w latach 2006–2012 |
| Title | Changes in the profitability of dairy farms associated in the European Dairy Farmers Association in Poland and selected European countries in 2006–2012 |
| Słowa kluczowe | dochód rolniczy, produkcja mleka, wyniki ekonomiczne, EDF (Europejskie Stowarzyszenie Producentów Mleka) |
| Key words | farmers’ income, milk production, economic results, EDF European Dairy Farmers |
| Abstrakt | Celem artykułu było przedstawienie zmian opłacalności produkcji mleka w gospodarstwach uczestniczących z badaniach EDF z Polski i wybranych krajów europejskich w latach 2006–2012. Stwierdzono, że po wejściu Polski do UE sytuacja producentów mleka uległa poprawie w zakresie wyników ekonomicznych i produkcyjnych. W latach 2008–2009 nastąpiło znaczące pogorszenie się opłacalności produkcji mleka spowodowane m.in. znaczącymi spadkami cen mleka. Od 2010 roku obserwuje się natomiast stopniową poprawę sytuacji. Analogiczne zmiany wystąpiły w przypadku gospodarstw mlecznych z innych krajów europejskich, takich jak Niemcy, Francja czy Wielka Brytania. Pokazuje to, że występują znaczące wzajemne powiązania między krajami, jak również, że sytuacja producentów rolnych w Polsce nie zależy wyłącznie od lokalnych i krajowych wahań rynkowych, ale przede wszystkim od wahań na rynku europejskim i światowym. |
| Abstract | The aim of the article was to present the changes in the profitability of milk production in farms associated in EDF and situated in Poland and selected European countries in 2006–2012. It was found that after the Polish accession to the EU, the situation has improved for milk producers – economic and production results have risen. In 2008–2009, there was a significant deterioration in the profitability of milk production due to, among others, significant declines in milk prices. Since 2010, gradual improvement of the situation is observed. Similar changes occur in dairy farms in other European countries, such as Germany, France and the United Kingdom. This shows how big the interconnectedness between countries is and that the situation of agricultural producers in Poland does not depend only on the local and national market fluctuations, but primarily on fluctuations in the European and global markets. |
| Cytowanie | Gajos E., Małażewska S. (2015) Zmiany dochodowości gospodarstw mlecznych w Polsce i wybranych krajach europejskich należących do Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka w latach 2006–2012.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 111: 97-109 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | EIOGZ_2015_n111_s97.pdf |
|
 |
| 104. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2015 |
|
Wicki L. Regionalne zróżnicowanie realizacji działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach PROW 2007-2013
| Autor | Ludwik Wicki |
| Tytuł | Regionalne zróżnicowanie realizacji działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach PROW 2007-2013 |
| Title | REGIONAL DIFFERENTIATION OF REALIZATION OF THE MEASURE “MODERNIZATION OF AGRICULTURAL HOLDINGS” WITHIN RDP 2007-2013 |
| Słowa kluczowe | Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, modernizacja gospodarstw rolnych, inwestycje, zróżnicowanie regionalne, Wspólna Polityka Rolna |
| Key words | Rural Development Programme, modernization of agricultural holdings, investments, regional diversity, the Common Agricultural Policy |
| Abstrakt | Celem opracowania jest ocena regionalnego zróżnicowania wykorzystania środków w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”. Wykorzystano dane Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz statystyki Głównego Urzędu Statystycznego. Analizą objęto okres realizacji działania, czyli lata 2007-2015. Na działanie „Modernizacja gospodarstw rolnych” wydatkowano 9,6 mld złotych, czyli około 14% budżetu PROW 2007-2013. Ze wsparcia skorzystało ponad 73 tysiące gospodarstw, czyli 5,4% ogółu gospodarstw rolnych w Polsce i 15% gospodarstw powyżej 4 ESU. Średnia kwota dofinansowania na 1 projekt wynosiła 130 tys. złotych, co przy założeniu 50% udziału własnego daje wartość 260 tys. zł na jeden projekt. Zaobserwowano znaczne zróżnicowanie regionalne w realizacji działania. W województwach o rozdrobnionej strukturze agrarnej intensywność realizacji była niższa ze względu na małą siłę ekonomiczną gospodarstw. W regionach z dominacją dużych gospodarstw wykorzystanie środków z programu było wyższe i przyczyniało się głównie do zwiększenia technicznego uzbrojenia pracy. Stwierdzono także istotną dodatnią zależność między średnią wielkością gospodarstw i między poziomem produkcji towarowej na 1 ha, a intensywnością korzystania z tego działania. Działanie „Modernizacja gospodarstw rolnych” prowadziło przede wszystkim do rozwoju gospodarstw nastawionych prorynkowo o większej niż przeciętna sile ekonomicznej. |
| Abstract | The aim of the study is to assess regional differentiation of the use of funds under the measure "Modernisation of agricultural holdings". Data from the reports of the Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture and the Central Statistical Office were used in the analysis. The analysis covered the years 2007-2015, it is the whole period of the RDP realization. On the implementation of the measure "Modernisation of agricultural holdings" 9.6 billion PLN has been spent (14% of the budget of the RDP 2007-2013). About 73 thousand farms received support, that is 5.4% of all farms in Poland and 15% of farms with size above 4 ESU. The average grant for one project was 130 thousand PLN, which with a 50% the participation of the farmer funds gives a value of 260 thousand PLN per project. There were a significant regional differences in the implementation of the measure. In the provinces with fragmented agrarian structure intensity of its implementation was lower due to the low economic strength of the farms. In the regions, with the dominance of large farms use of funds from this measure was higher and contributes mainly to increase the capital/labor ratio. It was also found that there is a significant positive correlation between the intensity of the use of this measure and 1) the average size of farms, 2) the level of production sold per 1 ha in the province level. The measure "Modernisation of agricultural holdings" led primarily to the development of commercial farms with higher-than-average economic strength. |
| Cytowanie | Wicki L. (2015) Regionalne zróżnicowanie realizacji działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach PROW 2007-2013.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 14(63): 147-160 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | PEFIM_2015_n63_s147.pdf |
|
 |
| 105. |
Turystyka i Rozwój Regionalny, 2015 |
|
Kiełbasa B. Doradztwo rolnicze w procesie identyfikacji i likwidowania barier zarządzania gospodarstwem rolnym przez młodych rolników
| Autor | Barbara Kiełbasa |
| Tytuł | Doradztwo rolnicze w procesie identyfikacji i likwidowania barier zarządzania gospodarstwem rolnym przez młodych rolników |
| Title | Agricultural advisory in the process of identifying and removing barriers of farm management by young farmers |
| Słowa kluczowe | zarządzanie gospodarstwem rolnym, młodzi rolnicy, doradztwo rolnicze, bariery zarządzania |
| Key words | farm management, young farmers, agricultural advisory services, management barriers |
| Abstrakt | W pracy przedstawiono rolę i funkcje doradztwa rolniczego w kontekście zmieniającej się sytuacji na obszarach wiejskich. Doradztwo rolnicze stoi przed nowymi wyzwaniami związanymi z powiększaniem się grupy młodych rolników i ich rosnącym znaczeniem. Instytucjonalne wsparcie ze strony doradztwa rolniczego musi spełniać funkcje doradczą, edukacyjną, a także informacyjną i upowszechnieniową w odpowiedniej dla młodych ludzi formie. W pracy zidentyfikowano bariery i szanse zarządzania gospodarstwem przez młodych rolników, a identyfikacji dokonali doradcy rolniczy na podstawie swojego doświadczenia i współpracy z praktyką. Przeprowadzone badania pozwalają uznać młodych rolników za grupę mającą szczególne znaczenie dla doradztwa rolniczego, a także stawiającą przed instytucjonalnym wsparciem wiele wyzwań i wymagań. |
| Abstract | The paper presents the role and functions of agricultural advisory in the context of the changing situation in rural areas. Agricultural advisory is facing new challenges associated with the enlargement of the group of young farmers and their growing importance. Institutional support of agricultural advisory services must fulfill the advisory, education, as well as information and dissemination functions, in the form adapted for young people. The study identifies the barriers and opportunities of the young farmers` management. The identification was made by agricultural advisors on the base of their experience and dealing with practice. The studies lead to the conclusion that young farmers are very significant for agricultural advisory, which poses many challenges and demands for institutional support of advisory services. |
| Cytowanie | Kiełbasa B. |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | TIRR_2015_n4_s45.pdf |
|
 |
| 106. |
Turystyka i Rozwój Regionalny, 2015 |
|
Marcysiak T. Problem zrównoważonego rynku pracy w województwie kujawsko-pomorskim na przykładzie gminy Cekcyn
| Autor | Tomasz Marcysiak |
| Tytuł | Problem zrównoważonego rynku pracy w województwie kujawsko-pomorskim na przykładzie gminy Cekcyn |
| Title | Problems of sustainable labour market in the Kujawsko-Pomorskie province on the example of the Cekcyn commune |
| Słowa kluczowe | wieś, badania jakościowe, zrównoważony rynek pracy, Cekcyn |
| Key words | countryside, qualitative research, sustainable labour market, Cekcyn |
| Abstrakt | Artykuł ukazuje zalety wykorzystania metod jakościowych rozłożonych w kilkuletnim okresie obserwacji w diagnozie potencjałów oraz czynników hamujących rozwój obszarów wiejskich, szczególnie tych, gdzie mieszkańcy muszą się zmierzyć z trudnymi warunkami gospodarowania, takimi jak niska jakość ziemi uprawnej czy utrudniony poprzez odległość i słabą komunikację dostęp do lokalnego rynku pracy. Ujawniono, że przyczyną braku rozwoju kapitału ludzkiego oraz reprodukcji postaw przeżycia są niskie płace na lokalnym rynku i w nielicznych zakładach, słaba mobilność wahadłowa w poszukiwaniu pracy oraz możliwość sezonowego zarobku wynikającego z dostępności do naturalnych zasobów Borów Tucholskich. Rynek ten może jednak równoważyć swój potencjał poprzez innowacyjnie działających rolników oraz kształcenie dzieci i młodzieży, których przywiązanie do otoczenia przyrodniczego jest tak duże, że w wielu przypadkach decyduje o powrocie i wykorzystaniu swoich kwalifikacji w miejscu urodzenia. |
| Abstract | The article shows the advantages of the use of qualitative methods spread over several years of observation in the diagnosis of potentials and factors impeding development of rural areas, especially those ones where their residents have to wrestle with difficult development conditions such as: low quality of arable land, difficult access to the local labour market by long distance and poor communication network. It was revealed that the reason for the lack of human capital development and reproduction of survival attitudes were low wages on the local market and few workplaces, poor mobility pendulum in search of work, including the seasonal earnings resulting from the availability of natural resources Tuchola Forest. This market can, however, equilibrate its potential through innovative active farmers, and the education of children and youth whose attachment to the natural surroundings is so great that in many cases determines the return and use of their qualifications in the place of birth. |
| Cytowanie | Marcysiak T. |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | TIRR_2015_n4_s69.pdf |
|
 |
| 107. |
Turystyka i Rozwój Regionalny, 2015 |
|
Sieczko L. Wykorzystanie technologii IT przez członków grup producentów rolnych trzody chlewnej
| Autor | Leszek Sieczko |
| Tytuł | Wykorzystanie technologii IT przez członków grup producentów rolnych trzody chlewnej |
| Title | Use of IT technology by members of groups agricultural producers of pigs |
| Słowa kluczowe | producenci trzody chlewnej, zrzeszenie branżowe, technologie informacyjne, wykorzystanie Internetu, badanie ankietowe |
| Key words | pig producers, trade association, information technology, Internet use, survey |
| Abstrakt | W artykule przedstawiono wyniki badania ankietowego dotyczącego wykorzystania technologii IT przez rolników zrzeszonych w grupy producentów rolnych trzody chlewnej. Wyniki wskazują wysoki poziom wyposażenia rolników w komputery i dostęp do Internetu. Zrzeszeni rolnicy w dużym stopniu wykorzystują przelewy bankowe i dokonują zakupów w sieci. W pracy wskazano także źródła oraz częstości pozyskiwania informacji w Internecie. |
| Abstract | The paper presents the results of a survey on the use of IT technology by farmers affiliated to the pig producer groups. The results indicate a high level of equipment farmers with computers and Internet access. Farmers affiliated with group of agricultural producers at a high level use bank transfers and purchases in the network. The study also identified the source and frequency of obtaining information on the Internet. |
| Cytowanie | Sieczko L. |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | TIRR_2015_n4_s95.pdf |
|
 |
| 108. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2014 |
|
Niski M., Nowacki S., Wódkowski A. Czy polskich rolników trzeba traktować jak Kargula z Pawlakiem? Zmiany wśród polskich rolników w latach 2003–2013 na podstawie analiz socjologii wizualnej
| Autor | Magdalena Niski, Sebastian Nowacki, Arkadiusz Wódkowski |
| Tytuł | Czy polskich rolników trzeba traktować jak Kargula z Pawlakiem? Zmiany wśród polskich rolników w latach 2003–2013 na podstawie analiz socjologii wizualnej |
| Title | DO POLISH FARMERS MUST BE TREATED AS KARGUL OF PAWLAK? CHANGES AMONG POLISH FARMERS IN THE YEARS 2003–2013 BASED ON THE ANALYSIS OF VISUAL SOCIOLOGY (FARMERS OWN PHOTO) |
| Słowa kluczowe | socjologia wizualna, stereotyp |
| Key words | |
| Abstrakt | Celem opracowania jest przedstawienie zmian, które zaszły w przeciągu ostatnich 10 lat na polskiej wsi, ze szczególnym uwzględnieniem właścicieli wielkotowarowych gospodarstwach rolnych. Dotyczą one nie tylko sposobu organizacji i zarządzania gospodarstwem ale całej sfery kulturowej: hierarchii wartości, stylu życia, organizacji przestrzeni, sposobu spędzania wolnego czasu, myślenia o sobie etc. Praca pokazuje, że funkcjonujący bardzo długo w polskich miastach stereotyp rolnika, którego wcieleniem są Kargul i Pawlak, przestaje być aktualny. Producenci kierujący swoją komunikację marketingową do rolników powinni jak najszybciej zweryfikować ją pod tym kątem. Artykuł prezentuje wyniki badania polskiej wsi, metodę badania (socjologia wizualna, która przynosi nie tylko ilustracje do deklaracji, ale często – pozwala wyjść poza nie), a także ciekawe przykłady wykorzystania wyników tych badań w biznesie. W ramach projektu uzyskano 2,5 tysiąca zdjęć od rolników terenu całej Polski+ wykonano 20 wywiadów pogłębionych. |
| Abstract | |
| Cytowanie | Niski M., Nowacki S., Wódkowski A. (2014) Czy polskich rolników trzeba traktować jak Kargula z Pawlakiem? Zmiany wśród polskich rolników w latach 2003–2013 na podstawie analiz socjologii wizualnej.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 11(60): 163-169 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | PEFIM_2014_n60_s163.pdf |
|
 |
| 109. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2014 |
|
Idźkowska K., Kisiel R. System opodatkowania rolnictwa w Polsce oraz w wybranych krajach Unii Europejskiej
| Autor | Katarzyna Idźkowska, Roman Kisiel |
| Tytuł | System opodatkowania rolnictwa w Polsce oraz w wybranych krajach Unii Europejskiej |
| Title | THE SYSTEM OF AGRICULTURE TAXATION IN POLAND AND CHOSEN COUNTRIES OF THE EUROPEAN UNION |
| Słowa kluczowe | podatek rolny, podatek dochodowy, system opodatkowania rolnictwa, harmonizacja |
| Key words | agricultural tax, income tax, agriculture taxation system, harmonisation |
| Abstrakt | Harmonizacja systemów podatkowych w krajach członkowskich Unii Europejskiej jest jednym z najważniejszych zadań, które stoją przed władzami Wspólnoty na drodze do zacieśnienia współpracy międzynarodowej i przejścia na kolejny etap integracji, którym jest unia gospodarcza. W związku z powyższym, celem badań własnych była analiza systemów podatkowych istniejących w polskim i europejskim rolnictwie. Bardzo ważne było także poznanie opinii polskich i zagranicznych rolników dotyczących systemu opodatkowania, jego wad i zalet, a także poglądów na temat harmonizacji podatków i proponowanych rozwiązań mających ułatwić władzom ujednolicenie prawa podatkowego we wszystkich krajach. Unii. Badanie ankietowe przeprowadzono w II połowie 2013 r. w grupie 230 właścicieli gospodarstw rolnych (140 polskich, 90 zagranicznych). Polska i Niemcy to kraje, w których – wg opinii rolników – system opodatkowania jest nieuporządkowany, niesprawiedliwy i nieefektywny. Średnia ocena systemu oraz poszczególnych jego komponentów w skali 1–5 (1 – bardzo słabo, 5 – bardzo dobrze) kształtuje się na poziomie dostatecznym (3). Taka sytuacja spowodowana jest głównie brakiem stabilności przepisów, a także licznymi reformami, które – choć zapowiadane – dotychczas nie weszły w życie. Nieco lepiej rozwiązania w zakresie opodatkowania oceniają Francuzi, Grecy oraz Szwedzi (4). Należy również zaznaczyć, że aż 60% badanych w Polsce popiera likwidację podatku rolnego i wprowadzenie dochodowego. |
| Abstract | Harmonisation of tax systems in the European Union member states is one of the most important tasks faced by the authorities of the Union on the path to tightening the international cooperation and transition to the next stage of integration that the economic union is. Thus, the analysis of the tax systems functioning in the Polish and European agriculture was the objective of own studies. Obtaining knowledge concerning the opinions of Polish farmers and those operating abroad on the taxation system, its strengths and weaknesses as well as the opinions on the issue of harmonisation of taxes in the Community and the proposed solutions aimed at facilitating standardisation of the tax law to the authorities of all the Union countries was also very important. Questionnaire based surveys were conducted during the second half of 2013 among 230 owners of agricultural farms (140 in Poland and 90 foreign). Poland and Germany are the countries where according to the farmers’ opinions the tax system is unorganised, unjust and ineffective. The average rating of the system and its individual components according to the 1 – 5 scale (1 – very poor, 5 – very good) was at the satisfactory (3) level. That situation is caused mainly by lack of stability of the regulations as well as numerous reforms which, although announced, have not been implemented so far. The taxation solutions were ranked slightly better ((good) by the French, Greeks and Swedes. It should also be pointed out that as many as 60% of the Polish farmers covered support liquidation of the agricultural tax and implementation of the income tax. |
| Cytowanie | Idźkowska K., Kisiel R. (2014) System opodatkowania rolnictwa w Polsce oraz w wybranych krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 12(61): 64-78 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | PEFIM_2014_n61_s64.pdf |
|
 |
| 110. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2014 |
|
Gonet D., Kalinowski J. Informacje i innowacje w zarządzaniu gospodarstwami rolnymi w województwie dolnośląskim
| Autor | Danuta Gonet, Julian Kalinowski |
| Tytuł | Informacje i innowacje w zarządzaniu gospodarstwami rolnymi w województwie dolnośląskim |
| Title | THE INFORMATION AND INNOVATIONS IN THE MANAGEMENT OF THE FARMS IN THE DOLNOŚLĄSKIE VOIVODESHIP |
| Słowa kluczowe | źródła informacji, innowacje, województwo dolnośląskie, rolnicy, zarządzanie gospodarstwem |
| Key words | sources of information, innovations, dolnośląskie voivodeship, farmers, farm management |
| Abstrakt | W pracy, na podstawie danych pochodzących z 200 gospodarstw indywidualnych zlokalizowanych na terenie województwa dolnośląskiego, przedstawiono wpływ informacji i źródeł ich pochodzenia na innowacyjność rolników w procesie zarządzania gospodarstwem rolnym. Źródłem danych był kwestionariusz wywiadu, przeprowadzony z rolnikami w 2009 roku. W badaniach wykorzystano metodę opisową i porównawczą. Stwierdzono, że rolnicy ciągle jeszcze nie w pełni zdają sobie sprawę ze znaczenia nowoczesnych technologii informatycznych - Internetu w pozyskiwaniu informacji, wykorzystując tradycyjne źródła tj. służby doradcze i media. Wykazano, że najważniejszymi nośnikami innowacji dla rolników są informacje rynkowe, technologiczne, meteorologiczne i ekonomiczne. Na ich podstawie w zarządzaniu gospodarstwem rolnicy implementują w swoich gospodarstwach przede wszystkim innowacje technologiczne, których udział w strukturze przyjętych innowacji wynosił ponad 60%. |
| Abstract | The work, based on data from 200 farms located in the province of Lower Silesia, shows the influence of information’s and their sources on adaptation of innovation by farmers in the farm management. The source of data was an interview questionnaire conducted with farmers in 2009. The study used a descriptive and comparative method. It was found, that farmers are still not fully aware of the importance of modern information technology-Internet in obtaining information, using traditional sources such as advisory services and the media. It has been shown that the most important carriers of innovation for farmers are market information, technological information’s, meteorological information’s and economic information’s. On this basis, the farmers - in farms management - implemented in their farms, primarily innovations in the sphere of production processes and technological innovations, which share in the structure of the all adopted innovations was over 60%. |
| Cytowanie | Gonet D., Kalinowski J. (2014) Informacje i innowacje w zarządzaniu gospodarstwami rolnymi w województwie dolnośląskim.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 11(60): 56-64 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | PEFIM_2014_n60_s56.pdf |
|
 |
| 111. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2014 |
|
Klamut E. Obowiązek ewidencji i opodatkowanie działalności gospodarstw rolnych
| Autor | Elżbieta Klamut |
| Tytuł | Obowiązek ewidencji i opodatkowanie działalności gospodarstw rolnych |
| Title | Taxation and accountancy of agricultural farm activities |
| Słowa kluczowe | |
| Key words | |
| Abstrakt | Foreshadowed introduction of income tax on agricultural farm activities has caused an avalanche of questions on: how should records and accounting of economic events in these farms be kept? Is it profitable for farmers or should it rather plunge them? Is agricultural tax more suitable than income tax? The article is an attempt to answer some of the nagging questions on the basis of researching legal acts, opinions of experts and those most interested – farmers. |
| Abstract | |
| Cytowanie | Klamut E. (2014) Obowiązek ewidencji i opodatkowanie działalności gospodarstw rolnych.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 108: 17-31 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | EIOGZ_2014_n108_s17.pdf |
|
 |
| 112. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2014 |
|
Mikołajczak P. Finansowe zasilanie bieżącej działalności rolnictwa kredytem bankowym na tle zmian wybranych parametrów ekonomicznych w Polsce
| Autor | Paweł Mikołajczak |
| Tytuł | Finansowe zasilanie bieżącej działalności rolnictwa kredytem bankowym na tle zmian wybranych parametrów ekonomicznych w Polsce |
| Title | THE FINANCING OF CURRENT ACTIVITY OF AGRICULTURE BUSINESS WITH A BANK LOAN REFERRING TO CHANGES OF SELECTED ECONOMIC PARAMETERS IN POLAND |
| Słowa kluczowe | |
| Key words | |
| Abstrakt | Ze względu na szczególne właściwości działalności rolniczej wymaga ona finansowego zasilania dopasowanego do jej bieżących potrzeb. Są one uwarunkowane nie tylko decyzjami instytucji finansowych, ale również kształtowane są zmianami czynników makroekonomicznych. W oparciu o dane Narodowego Banku Polskiego oraz Głównego Urzędu Statystycznego w ujęciu rocznym przeprowadzono analizę, której głównym celem była ocena zależności między dynamiką zmian kredytów krótkoterminowych dla rolników oraz wybranymi parametrami ekonomicznymi w Polsce. Podjęto również próbę określenia dostępności finansowania krótkoterminowego dla rolnictwa na tle podmiotów nierolniczych. W tym celu autor wyznaczył indeksy łańcuchowe oraz indeksy o podstawie stałej. Wyniki wskazują na względną stabilność w popycie na krótkoterminowe finansowanie badanego sektora przy jednoczesnym, stosunkowo niskim jego wolumenie w analizowanym horyzoncie czasowym w porównaniu z podmiotami nierolniczymi. Istotne wydają się wskazania, z których wynika, iż zapotrzebowanie na finansowanie bieżących potrzeb rolników w większym stopniu zależy od sytuacji gospodarczej, niż poziomu jego oprocentowania. |
| Abstract | Due to the specific characteristics of agricultural activity it requires the financing matched to its current needs. It is not only conditioned by the decisions of financial institutions, but also shaped by the changes in macroeconomic factors. Based on the annual data of the National Bank and the Polish Central Statistical Office there was made analysis, whose main aim was to assess the relationship between the dynamics of changes in short-term bank credits for farmers and selected economic parameters in Poland. An attempt was made to determine the availability of short-term financing for agriculture on the background of non-agricultural entities. For this purpose, the author have also calculated chain indexes and indexes with constant basis. The results indicate the relative stability of the demand for short-term financing of agriculture sector and the relatively low volume of this financing in the analyzed time horizon in the comparison to non-agricultural entities. Very significant seem to be indications, from which it follows that the demand for financing current needs of farmers is more dependent on the situation of economy than the level of its interest. |
| Cytowanie | Mikołajczak P. (2014) Finansowe zasilanie bieżącej działalności rolnictwa kredytem bankowym na tle zmian wybranych parametrów ekonomicznych w Polsce.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 11(60): 138-146 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | PEFIM_2014_n60_s138.pdf |
|
 |
| 113. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2014 |
|
Sammel A. Rodzinne gospodarstwa agroturystyczne na obszarach wiejskich województwa zachodniopomorskiego
| Autor | Anna Sammel |
| Tytuł | Rodzinne gospodarstwa agroturystyczne na obszarach wiejskich województwa zachodniopomorskiego |
| Title | Family agritourism farms in rural areas in Zachodniopomorskie region |
| Słowa kluczowe | |
| Key words | |
| Abstrakt | In the period of transformation in Poland after 1989 the possibilities to develop individual economic activity, including family business, grew. Presently, family businesses are the basis of world economy. One of the forms of family business are agricultural family farms, managed by an individual farmer and his family. A specific type of the enterprise characterizes agritourist farms. These enterprises continue their activity, in spite of changing economic situation and world crisis, playing an important economic and social role. With regard to the meaning of this form of tourism for sustainable development of the rural areas, the aim of this paper is the analysis of functioning of family agritourist farms in Zachodniopomorskie region. |
| Abstract | |
| Cytowanie | Sammel A. (2014) Rodzinne gospodarstwa agroturystyczne na obszarach wiejskich województwa zachodniopomorskiego.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 108: 89-101 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | EIOGZ_2014_n108_s89.pdf |
|
 |
| 114. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2014 |
|
Glińska E., Krot K. Uwarunkowania subiektywnej oceny sytuacji ekonomicznej indywidualnych gospodarstw rolnych w opinii ich właścicieli
| Autor | Ewa Glińska, Katarzyna Krot |
| Tytuł | Uwarunkowania subiektywnej oceny sytuacji ekonomicznej indywidualnych gospodarstw rolnych w opinii ich właścicieli |
| Title | Determinants of subjective assessment of the economic situation of individual farms in the opinion of their owners |
| Słowa kluczowe | |
| Key words | |
| Abstrakt | Subjective assessment of the economic situation of the farm is an important research issue, since it affects the quality of farmers’ life and their decisions connected with agriculture production. Therefore, the aim of this paper is to identify the socio-economic determinants of subjective assessment of the economic situation of individual farms, based on surveys carried out on a sample of nearly 400 farmers in Podlaskie region. In order to identify factors explaining the level of subjective assessment of economic situation of farms multiple regression model was used. The results indicate that the subjective assessment of the economic situation and the condition of farms include: (a) structural factors such as the annual income from the farm and its size, (b) individual factors: intention to provide the farm to children what expresses the commitment and dedication of the farmer to his farm, and (c) the degree of modern methods used in farm production. |
| Abstract | |
| Cytowanie | Glińska E., Krot K. (2014) Uwarunkowania subiektywnej oceny sytuacji ekonomicznej indywidualnych gospodarstw rolnych w opinii ich właścicieli.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 105: 17-29 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | EIOGZ_2014_n105_s17.pdf |
|
 |
| 115. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2014 |
|
Pajewski T. Programy rolnośrodowiskowe jako forma wspierania ochrony środowiska na terenach wiejskich
| Autor | Tomasz Pajewski |
| Tytuł | Programy rolnośrodowiskowe jako forma wspierania ochrony środowiska na terenach wiejskich |
| Title | Agri-environmentsl programmes as a form of support for environmental protection in rural areas |
| Słowa kluczowe | |
| Key words | |
| Abstrakt | With the entry into the European Union in 2004, Poland is obliged to observe the rules of the Common Agricultural Policy. One of the important areas of this policy is to preserve natural values of the countryside by supporting sustainable agriculture. Thanks to the financial support under the Rural Development Plan (2004–2007) and the Rural Development Programme (2007–2013), Polish farmers received the opportunity to use pro-environmental management methods. This study is devoted to characterizing the main tool to support environmental protection in rural areas of the RDP (2007–2013), namely agri-environmental program. Based on the survey, it was revealed that Poland was one of the countries that received the largest amount of funds for agri-environmental measures. It was also found out that the compensation due to changes in the intensity of production were the main impetus for pro-environmental action. |
| Abstract | |
| Cytowanie | Pajewski T. (2014) Programy rolnośrodowiskowe jako forma wspierania ochrony środowiska na terenach wiejskich.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 107: 69-80 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | EIOGZ_2014_n107_s69.pdf |
|
 |
| 116. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2014 |
|
Siedlecka A. Ocena wsparcia rolnictwa ekologicznego przez instytucje z otoczenia rolnictwa
| Autor | Agnieszka Siedlecka |
| Tytuł | Ocena wsparcia rolnictwa ekologicznego przez instytucje z otoczenia rolnictwa |
| Title | Evaluation of organic farming support provided by the institutions of agricultural environment |
| Słowa kluczowe | |
| Key words | |
| Abstrakt | The purpose of this article is to assess the scale and nature of institutional support in the opinion of farmers engaged in organic farms in the Lublin region (NUTS 2). The following development was established on the basis of surveys conducted on a group of 30 producers of organic food from the Lublin region between the 4th and the 22nd of February 2013. The respondents were asked to assess the level of institutional support offered by the institutions to organic farmers. The highest in the rank were Agricultural Advisory Centres, certification bodies and the Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture (ARMA). On the other hand, Local Action Groups, District Offices, Chambers of Agriculture, ecological associations and clusters were ranked as the least helpful to the organic farmers. The farmers expected to receive both financial and non-financial support (marketing, sales promotion). |
| Abstract | |
| Cytowanie | Siedlecka A. (2014) Ocena wsparcia rolnictwa ekologicznego przez instytucje z otoczenia rolnictwa.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 107: 81-92 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | EIOGZ_2014_n107_s81.pdf |
|
 |
| 117. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2014 |
|
Ligenzowska J. Rolnictwo ekologiczne na świecie
| Autor | Joanna Ligenzowska |
| Tytuł | Rolnictwo ekologiczne na świecie |
| Title | Organic Farming in the World |
| Słowa kluczowe | rolnictwo ekologiczne, produkcja ekologiczna, zrównoważony rozwój |
| Key words | organic farming, ecological production, sustainable development |
| Abstrakt | W ostatnich latach możemy zaobserwować wzrost znaczenia produkcji ekologicznej na świecie. Do niedawna tendencja ta była obserwowana tylko w krajach wysoko rozwiniętych obecnie najwięcej gospodarstw ekologicznych jest w Afryce i Azji. Zmiany te mają swoje podłoże głównie we wzroście popytu na produkty ekologiczne oraz we wzrastającym poziomie edukacji dotyczącej ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa żywnościowego. W poniższym opracowaniu przedstawiono stan rozwoju rolnictwa ekologicznego na świecie na podstawie danych z międzynarodowych organizacji ekologicznych. Przytoczono powierzchnię i ogólną strukturę użytków rolnych zagospodarowanych metodami ekologicznymi. Ponadto dokonano porównania ilości ekologicznych producentów rolnych na poszczególnych obszarach, a także krótko scharakteryzowano światowy rynek żywności ekologicznej. |
| Abstract | In recent years, we observe an increase in the importance of organic production in the world. Until recently, this trend was observed only in highly developed countries now many producers of organic food comes from Asia and Africa. These changes have their base mainly on the demand for organic products and the increasing level of education concerning environmental protection and food security. The following paper presents the state of development of organic farming in the world based on data from international environmental organizations. In the paper analyzes compare areas use for organic farming between continents and also analyzed the structure of the ecological land in the world. Moreover compared number of organic farmers in particular areas, as well as briefly characterized the global market for organic food. |
| Cytowanie | Ligenzowska J. (2014) Rolnictwo ekologiczne na świecie.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 14(29), z. 3: 150-157 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | PRS_2014_T14(29)_n3_s150.pdf |
|
 |
| 118. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2014 |
|
Babuchowska K. Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej względem znaczenia kapitału ludzkiego na obszarach wiejskich i jego przemian
| Autor | Karolina Babuchowska |
| Tytuł | Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej względem znaczenia kapitału ludzkiego na obszarach wiejskich i jego przemian |
| Title | THE EU COMMON AGRICULTURAL POLICY TOWARDS THE IMPORTANCE OF HUMAN CAPITAL IN RURAL AREAS AND ITS TRANSFORMATION |
| Słowa kluczowe | młody rolnik, wspólna polityka rolna, zmiany demograficzne, starzenie się |
| Key words | young farmer, Common Agriculture Policy, demographic changes, ageing |
| Abstrakt | Obserwowany w wielu krajach Unii Europejskiej (UE) problem starzenia się społeczeństwa dotyczy także mieszkańców obszarów wiejskich. Niekorzystna struktura demograficzna mieszkańców wsi ma swoje odzwierciedlenie w strukturze demograficznej producentów rolnych. Średni wiek rolników wzrasta, a niska wartość wskaźnika urodzeń sprawia, że jest relatywnie niewiele osób młodych, które w przyszłości mogłyby przejąć i poprowadzić gospodarstwo rolne. Jak wynika z analiz Komisji Europejskiej, starzenie się producentów rolnych przekłada się na mniejsze zainteresowanie z ich strony inwestycjami, co może prowadzić do obniżenia konkurencyjności sektora rolnego. Problem niekorzystnej struktury demograficznej na obszarach wiejskich potęgują migracje młodych osób zamieszkujących te tereny do miast. Nowy okres programowania (2014-2020) przyniósł istotne zmiany we wspólnej polityce rolnej (WPR), której obecny kształt bardziej odpowiada wyzwaniom, jakie stoją przed UE. „Odmłodzenie” producentów rolnych ma kluczowe znaczenie dla konkurencyjności sektora rolnego, w związku z czym kwestia ta została uwzględniona w reformie WPR. W rezultacie zdecydowano o ustanowieniu wsparcia dochodów młodych rolników rozpoczynających działalność rolniczą, aby ułatwić im zakładanie działalności i dopasowanie strukturalne ich gospodarstw po rozpoczęciu działalności. Celem opracowania jest zaprezentowanie zmian demograficznych na obszarach wiejskich w wybranych krajach UE oraz wsparcia dedykowanego młodym rolnikom w latach 2014-2020 w ramach WPR. |
| Abstract | Problem of the society ageing process observed in many EU countries connects also inhabitants of rural areas. Disadvantageous demographic structure of rural inhabitants influences on demographic structure of agriculture producers. Average age of farmers increases and low birth rate value results in relative small number of young people, who can run individual farms in the future. According to European Committee analyses the aging process of agriculture producers results in their smaller interest in investments. It can lead to a decline in competitiveness of agriculture sector. Problem of disadvantageous demographic structure on rural areas increasing migrations of young people from villages to towns. New program period (2014-2020) has brought significant changes in Common Agriculture Policy which actual shape is more common to European Union challenges. “Younging process” of agriculture producers is a clue for competitiveness of agriculture sector therefore this issue has been included into CAP reform. In result it was decided about establishment of income support for young farmers starting their farms activities. The main aim of study was the presentation of demographic changes in given EU countries and support dedicated for young farmers within years 2014-2020 according to the Common Agriculture Policy. |
| Cytowanie | Babuchowska K. (2014) Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej względem znaczenia kapitału ludzkiego na obszarach wiejskich i jego przemian.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 101, z. 2: 45-54 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | RNR_2014_n2_s45.pdf |
|
 |
| 119. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2014 |
|
Wysokiński M. Ryzyko dochodowe w produkcji mleka w kontekście wybranych propozycji zmian w opodatkowaniu i ubezpieczeniach społecznych w rolnictwie
| Autor | Marcin Wysokiński |
| Tytuł | Ryzyko dochodowe w produkcji mleka w kontekście wybranych propozycji zmian w opodatkowaniu i ubezpieczeniach społecznych w rolnictwie |
| Title | Income risk of milk production in the context of selected proposals of in tax and social insurance changes in agriculture |
| Słowa kluczowe | dochody, ryzyko dochodowe, produkcja mleka, podatki w rolnictwie |
| Key words | income, income risk, milk production, taxes in agriculture |
| Abstrakt | W opracowaniu przedstawiono wrażliwość dochodów gospodarstw mlecznych na zmiany w opodatkowaniu rolnictwa i w systemie ubezpieczeń społecznych. Do analiz użyto danych pochodzących z bazy polskiego FADN za lata 2004-2009. Analizy i symulacje przeprowadzono w zależności od stopnia koncentracji produkcji. Oszacowane skutki zmian w opodatkowaniu rolnictwa i systemie ubezpieczeń społecznych rolników wykazały m.in. znaczący wzrost obciążeń badanych gospodarstw. |
| Abstract | The paper presents the sensitivity of dairy farm income to changes in taxation rate in agriculture and changes in social security system. In presented surveys the data from the Polish FADN database for the years 2004-2009 has been used. Analyses and simulations were conducted according to the degree of production concentration. The estimated effects of changes in the taxation in agriculture and in the farmers social insurance system have shown a significant increase in the income charge of surveyed households |
| Cytowanie | Wysokiński M. (2014) Ryzyko dochodowe w produkcji mleka w kontekście wybranych propozycji zmian w opodatkowaniu i ubezpieczeniach społecznych w rolnictwie.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 101, z. 4: 153-160 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | RNR_2014_n4_s153.pdf |
|
 |
| 120. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2014 |
|
Śmiglak-Krajewska M. Sposoby ograniczania ryzyka w gospodarstwach rolnych z terenu województwa kujawsko-pomorskiego
| Autor | Magdalena Śmiglak-Krajewska |
| Tytuł | Sposoby ograniczania ryzyka w gospodarstwach rolnych z terenu województwa kujawsko-pomorskiego |
| Title | Tools of risk management methods in farms from kuyavian -pomeranian voivodeship |
| Słowa kluczowe | ryzyko w gospodarstwie rolnym, zarządzanie ryzykiem, różnicowanie produkcji, integracja |
| Key words | risk in farms, risk management, diversification, integration |
| Abstrakt | W polskim rolnictwie problem ryzyka i zarządzanie nim jest dziedziną mało znaną i rzadko stosowaną. W związku z tym, że całkowite wyeliminowanie ryzyka jest niemożliwe, rolnicy coraz częściej stają przed koniecznością bardziej aktywnego, świadomego dobierania odpowiednich strategii i technik pozwalających niwelować niekorzystne skutki ryzyka. Głównym celem badań było zidentyfikowanie wykorzystania sposobów zarządzania ryzykiem produkcyjnym oraz rynkowym przez producentów rolnych z województwa kujawsko-pomorskiego. Badania przeprowadzono w 2012 roku wśród 160 gospodarstw z terenu województwa kujawsko-pomorskiego. Z przeprowadzonej analizy wynika, iż najpowszechniejszym sposobem przeciwdziałania ryzyku w gospodarstwach było różnicowanie prowadzonej produkcji oraz integracja pionowa. Jako główne zagrożenie prowadzonej działalności rolnicy wskazali ryzyko produkcyjne, wynikające ze zmiennych warunków klimatycznych i biologicznych. |
| Abstract | The aim of the study was to identify risk management methods available on the agricultural market and to show how agricultural producers use them. In 2012 160 farms from Kuyavian-Pomeranian Voivodeship were researched. The results of the researchshow that, the entities under study exhibited low activity in risk management. The diversification of production, vertical integration and optional insurances were the most common risk-counteracting methods applied in the farms. The farmers indicated the production risk resulting from changeable climatic and biological conditions to be the major threat to their activity. |
| Cytowanie | Śmiglak-Krajewska M. (2014) Sposoby ograniczania ryzyka w gospodarstwach rolnych z terenu województwa kujawsko-pomorskiego.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 101, z. 4: 136-143 |
| HTML | wersja html |
| Pełny tekst | RNR_2014_n4_s136.pdf |
|
 |