Wyniki wyszukiwania

Autor	Anetta Zielińska
Tytuł	Analiza porównawcza poziomu i struktury wydatków na działalność prewencyjną w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy ponoszonych przez przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego w województwie łódzkim
Title	The comparative analysis of the level and structure of expenditures on occupational safety and health in the food industry companies in the Łodz region
Słowa kluczowe	sektor, przemysł spożywczy, wydatki, wypadki przy pracy, prewencja
Key words	sector, food industry, expenses, work accidents, prevention
Abstrakt	Artykuł przedstawia poziom i strukturę wydatków ponoszonych przez przedsiębiorstwa na profilaktykę związaną z BHP. Badaniem zostały objęte duże przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego na terenie województwa łódzkiego. Jak wynika z przeprowadzonych badań, w latach 2008–2012 liczba wypadków przy pracy wzrosła o 29%, podczas gdy koszty profilaktyki BHP zwiększyły się zaledwie o 2,5%. Należy ocenić to negatywnie, gdyż działalność w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy nie powinna sprowadzać się do zapewniania pracownikom wyłącznie podstawowych środków pozwalających na wykonywanie powierzonych im czynności. Wydatki na BHP były zbyt niskie i nie przyniosły oczekiwanych efektów. Ponadto, ich zwiększenia się nie miało charakteru wyprzedzającego względem zmian skali wypadków przy pracy.
Abstract	The article describes the level and structure of company’s expenditures attributed to the prevention of the occupational safety and health risks. The survey was conducted on food companies in the Lodz region. The research reveals that over the period of 2008–2012 the number of work accidents increased by about 29% while the prevention-related spending increased by merely 2.5%. This situation must be negatively assessed because the company’s activity in the area of occupational safety and health at a workplace should not be reduced to providing workers with basic resources enabling them to conduct the entrusted activities. The expenditures on prevention programs were too low and ineffective. Moreover, the increase of the occupational safety and health spending did not have any impact on the changes in the number of accidents at a workplace.
Cytowanie	Zielińska A. (2017) Analiza porównawcza poziomu i struktury wydatków na działalność prewencyjną w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy ponoszonych przez przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego w województwie łódzkim.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 117: 151-163
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2017_n117_s151.pdf

Autor	Aldona Skarżyńska
Tytuł	Produkcja wołowiny w Polsce oraz czynniki determinujące jej opłacalność
Title	BEEF PRODUCTION AND DETERMINANTS ITS PROFITABILITY IN POLAND
Słowa kluczowe	żywiec wołowy, koszty, opłacalność produkcji, zużycie pasz
Key words	beef cattle, costs, profitability of production, feed consumption
Abstrakt	Celem badań była ocena wyników ekonomicznych produkcji żywca wołowego oraz identyfikacja głównych czynników determinujących jej opłacalność. Wyniki produkcji żywca analizowano w trzech grupach gospodarstw, wydzielonych według kwartyli nadwyżki bezpośredniej, tj. w gospodarstwach najlepszych, średnich i najsłabszych. Analizie poddano średnie trzyletnie. Głównym czynnikiem różnicującym efekty ekonomiczne produkcji żywca wołowego były poniesione koszty, wpływ ceny sprzedaży był mniejszy. Decydujący wpływ miały koszty bezpośrednie, które w kolejnych grupach gospodarstw sukcesywnie rosły: w średnich gospodarstwach były wyższe niż w najlepszych o 40,2%, a w najsłabszych – o 82,0%. Wysokość kosztów bezpośrednich była determinowana głównie przez koszt wymiany stada, wpływ miał także koszt pasz. Produkcja żywca wołowego ekonomicznie efektywna była tylko w gospodarstwach najlepszych, wskaźnik opłacalności wynosił 111,9%, natomiast w średnich i najsłabszych koszty produkcji zostały pokryte częściowo, odpowiednio w 88,8 i 72,4%.
Abstract	The main objective of the study was to evaluate the economic performance and efficiency of bovine animals production and identify the main determinants of such production profitability. The results of the study were analyzed in three groups of farms divided by quartiles of gross margin, i.e. in the best, middle and weakest. The results were analyzed as average in three years. The main factor differentiating the economic effects from the production of beef cattle was the costs incurred, the impact of the sale price was lower. The decisive impact was direct costs, which in successive groups of farms increased, with regard to the best of farms in the medium ones were higher by 40.2% and the weakest ones – by 82.0%. The level of direct costs was determined mainly by the exchange cost of the herd and also by the cost of feed. Beef cattle production was economically effectiveness only in the best farms, the profitability index was 111.9%, while in the medium and weakest group of farms at 88.8 and 72.4% respectively.
Cytowanie	Skarżyńska A. (2017) Produkcja wołowiny w Polsce oraz czynniki determinujące jej opłacalność.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 112-124
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s112.pdf

Autor	Ewa Kołoszycz
Tytuł	Ekonomiczne i organizacyjne zmiany w gospodarstwach mlecznych należących do Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka
Title	Economic and organizational changes in dairy farms members of the European Dairy Farmers
Słowa kluczowe	zarządzanie stadem, koszty produkcji mleka, próg rentowności
Key words	herd management, milk production costs, breakeven point
Abstrakt	W opracowaniu scharakteryzowano zmiany, które zaszły w gospodarstwach wyspecjalizowanych w produkcji mleka w okresie przed reformą rynku mleka w Europie i po niej. Do badań wybrano 124 gospodarstwa należące do Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka (EDF ), które w latach 2012-2016 uczestniczyły w analizach kosztów produkcji mleka. Wyniki badań wskazują, że we wszystkich grupach analizowanych gospodarstw nastąpił wyraźny wzrost produkcji, wynikający zarówno ze wzrostu wielości stad krów, jak i z poprawy wydajności mlecznej. Zaobserwowano wzrost intensywności wykorzystania ziemi i pracy, a także pogorszenie produktywności kapitału zaangażowanego w produkcję mleka. Największe różnice między grupami w ponoszonych kosztach produkcji mleka były w kosztach alternatywnych i amortyzacji. Niekorzystna sytuacja cenowa na rynku w 2016 r. sprawiła, że całkowite koszty produkcji mleka były niższe od cen mleka zaledwie w 12% analizowanych gospodarstwach.
Abstract	The paper aims to discussion of the changes that have been made in farms specialised in milk production in the period before and after changes the dairy market in Europe. To research is based on the selected 124 farm belonging to the European Dairy Farmers (EDF), which in period 2012-2016 participated in the analysis of the cost of milk production. There were examined changes in the organization of production, used resources, and the economic effects on farms. The results indicate that all groups of farms have increased their milk production, resulting from the growth of both the multiplicity of cow herds as well as with the improvement of milk yield. It has been observed an increase in the intensity of land use and labor, and has worsened the productivity of capital involved in dairy production. The biggest differences between the groups in the incurred costs in milk production were in the opportunity cost and depreciation. Unfavorable price situation on the market in 2016 resulted in the situation that, the total cost of milk production were lower than the prices of milk only by 12% in the analysed farms.
Cytowanie	Kołoszycz E. (2017) Ekonomiczne i organizacyjne zmiany w gospodarstwach mlecznych należących do Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 99-111
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s99.pdf

Autor	Dominika Szwed, Anna Wasilewska
Tytuł	Formy zatrudnienia pracowników a koszty pracy
Title	FORMS OF EMPLOYMENT AND LABOUR COSTS
Słowa kluczowe	koszty pracy, składniki obligatoryjne i fakultatywne, formy zatrudnienia, minimalizacja kosztów pracy
Key words	labour costs, mandatory and optional components of wages, types of contracts, minimization of labour costs
Abstrakt	Koszty pracy to ogół kosztów, jakie ponosi przedsiębiorstwo w związku z zatrudnieniem pracowników. W ich skład wchodzą elementy obligatoryjne m.in. w postaci płacy minimalnej, dopłat do godzin nadliczbowych, składki na ubezpieczenie społeczne, FP i FGŚP oraz fakultatywne czyli wynagrodzenia powyżej płacy minimalnej, premie uznaniowe. Jedną z możliwości minimalizacji kosztów pracy jest stosowanie odpowiedniej formy zatrudnienia pracowników. W artykule przedstawiono możliwe formy zatrudnienia pracowników, wskazując na ich wady i zalety oraz wpływ na obciążenie pracodawcy kosztami pracy.
Abstract	The aim of the study was to determine the components of labour costs and to indicate the possibilities of limiting them by employing various forms of employment and indicating their disadvantages and advantages. Research shows that most labour costs are mandatory but the costs of hired labour vary depending on the form of employment (contract type). The highest costs are generated by permanent employment (employment contract). The most important way to allow an entrepreneur to optimize labour costs is an ordering contract. Labour costs in Poland are low in comparison with other EU countries. The average hourly cost of employment in Poland was 8.6 euros in 2016 towards 25.4 euros in the EU average. In the structure of average cost of labour, the non-wage costs (employer's social security contributions) accounted for 18.6% in Poland and 24% in the EU average
Cytowanie	Szwed D., Wasilewska A. (2017) Formy zatrudnienia pracowników a koszty pracy.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 18(67): 218-228
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2017_n67_s218.pdf

Autor	Katarzyna Utnik-Banaś, Janusz Żmija
Tytuł	Wpływ wybranych czynników na cenę żywca brojlerów w latach 1995-2015
Title	Influence of Chosen Factors on Broiler Livestock Price in 1995 2015
Słowa kluczowe	żywiec brojlerów, cena, koszty produkcji, sezonowość cen, Polska
Key words	broiler livestock, price, production costs, price seasonality, Poland
Abstrakt	Celem pracy jest analiza wpływu wybranych czynników na poziom cen żywca brojlerów w okresie przed przystąpieniem Polski do UE (1995-2004) oraz po akcesji (2005-2015). Wykazano, że w pierwszym okresie na cenę żywca decydujący wpływ miały czynniki kosztowe (cena piskląt, paszy i pszenicy). W drugim okresie nastąpił wzrost wpływu czynników popytowych, w tym sezonowy wzrost cen związany ze zwiększonym popytem na mięso drobiowe w miesiącach letnich.
Abstract	The aim of the study is analysis of influence of chosen factors on broiler livestock price in period before Poland join the EU (1995-2004) and after accession (2005-2015). It was stated, that in the first period cost factors such as price of chicks, feed and wheat had deciding influence on broiler livestock price. In the second period increase of demand factors occurred including seasonal price increasing connected with increased demand for poultry meat in summer months.
Cytowanie	Utnik-Banaś K., Żmija J. (2016) Wpływ wybranych czynników na cenę żywca brojlerów w latach 1995-2015.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 2: 344-352
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2016_T16(31)_n2_s344.pdf

Autor	Agnieszka Werenowska
Tytuł	Narzędzia marketingowe w promocji biura turystycznego
Title	Marketing tools in promoting the tourist agency
Słowa kluczowe	marketing, promocja, turystyka
Key words	marketing, promotion, tourism
Abstrakt	Promocja stała się nieodłącznym elementem zarządzania przedsiębiorstwem. Konkurencja na rynku turystycznym zmusza biura turystyczne do ciągłego doskonalenia strategii promocji, wykorzystując zarówno tradycyjne, jak i nowoczesne narzędzia. Wybór odpowiednich determinowany jest przez specyficzne cechy branży turystycznej, do których należy zaliczyć między innymi: sezonowość, duże koszty stałe, nietrwałość, nierozłączność (świadczenie obejmuje równocześnie usługę, klienta i sprzedawcę). Celem artykułu jest przedstawienie narzędzi marketingowych stosowanych w promocji firmy turystycznej. Przeprowadzono badania ankietowe wśród klientów biur turystycznych.
Abstract	The promotion has become an integral part of business management. Competition in the tourism market is forcing travel agencies to continuously improve the promotion strategies using both traditional and modern tools. The selection of suitable promotional tools is determined by the specific features of the tourist industry, which include, among others: seasonality, high fixed costs, impermanence, the inseparability (provision includes both customer and vendor service). The aim of the article is to present the marketing tools used in the promotion of tourism. We conducted a survey among customers travel agency.
Cytowanie	Werenowska A.
HTML	wersja html
Pełny tekst	TIRR_2016_n5_s139.pdf

Autor	Wojciech Grzegorczyk
Tytuł	THE PROBLEMS OF MARKETING PERFORMANCE MEASUREMENT
Title	Problemy pomiaru rezultatów działań marketingowych
Słowa kluczowe	marketing performance, marketing effectiveness, marketing control, marketing costs, marketing research
Key words	efektywność marketingu, controlling marketingowy, koszty marketingu, badania marketingowe
Abstrakt	Prezentowany artykuł dotyczy problemów badania efektywności działań marketingowych. W tym celu należy więc określić koszty przedsięwzięć marketingowych oraz osiągane przychody z tytułu realizacji tych przedsięwzięć. Ustalenie efektywności podejmowanych decyzji (przedsięwzięć) marketingowych można osiągnąć przy pomocy różnych mierników, wśród których szczególne znaczenie ma wskaźnik zwrotu z inwestycji marketingowej. Jest to nadwyżka finansowa ponad inwestycję, którą można jej przypisać w relacji do kosztów tej inwestycji(przedsięwzięcia). Pomiar efektywności jest ściśle związany z pojęciem controllingu marketingowego. Istotne znaczenie ma sprecyzowanie jego pojęcia i zakresu treściowego dla wyeliminowania ewentualnych kolizji z badaniami marketingowymi.
Abstract	The presented article deals with the problems of marketing performance measurement. In order to measure marketing performance we should determine the costs of marketing activities as well as the volume of revenues generated in the process of their implementation. There are different indicators that can be used to determine the effectiveness of marketing decisions (activities), the one of particular importance being Return on Marketing Investment. ROMI is defined as a financial surplus generated by a marketing investment in relation to the costs incurred in the process of this investment (undertaking). Marketing performance measurement is strictly related to the concept of marketing control. In order to avoid potential overlapping of marketing control and marketing research it is of key importance to precisely define the notion of ‘marketing control’ and the scope of its content.
Cytowanie	Grzegorczyk W. (2016) THE PROBLEMS OF MARKETING PERFORMANCE MEASUREMENT.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 15(64): 68-74
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2016_n64_s68.pdf

Autor	Agnieszka Deresz, Marian Podstawka
Tytuł	Ocena skutków zmian dotyczących stosowania kosztów uzyskania przychodów przez twórców, artystów, pracowników naukowych i dziennikarzy
Title	The evaluation of the results of changes in applying tax deductible expenses by artists, academic workers and journalists
Słowa kluczowe	podatek dochodowy od osób fizycznych, 50% koszty uzyskania przychodów, prawa autorskie i prawa pokrewne
Key words	personal income tax, 50% income costs, copyrights and related rights
Abstrakt	W opracowaniu przedstawiono ocenę skutków zmian stosowania kosztów uzyskania przychodów przez twórców, artystów, pracowników naukowych i dziennikarzy z tytułu praw autorskich i praw pokrewnych, które polegały na wprowadzeniu od 1 stycznia 2013 roku limitu kwotowego 42 764 zł. Realizacji celu opracowania posłużono się: (1) analizą danych pochodzących z opracowań Ministerstwa Finansów dotyczących rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za lata 2012–2013, jak również analizą danych z systemu POLTAX Urzędu Skarbowego w Siedlcach dotyczących rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za lata 2012–2015 oraz (2) komentarzem do wprowadzonych zmian stosowania kosztów uzyskania przychodów przez twórców, artystów, pracowników naukowych i dziennikarzy. Po przeprowadzonej analizie oraz rozważaniach stwierdzono, że przedmiotowe zmiany dotyczące stosowania kosztów uzyskania przychodów przez omawianą grupę podatników ograniczają ich dochody i działają antymotywacyjnie na ich aktywność zawodową.
Abstract	The paper contains of evaluation of the results of changes in applying tax deductible expenses by artists, academic workers and journalists as copyrights and related rights-holders resulting from the limit of 42,764 PLN introduced on 1 January 2013. The research was based on: (i) the analysis of data from the Ministry of Finance regarding personal income tax settlement in 2012–2013, as well as the analysis of the data from POLTAX system from Urząd Skarbowy w Siedlcach (eng. Tax Office in Siedlce) regarding personal income tax settlement in 2012–2015 and (ii) the commentary of artists, academic workers and journalists regarding the abovementioned changes. The analysis indicated that changes in applying tax deductible revenues by the group of taxpayers in question hinders their revenues and has an anti-motivational influence on their professional activity.
Cytowanie	Deresz A., Podstawka M. (2016) Ocena skutków zmian dotyczących stosowania kosztów uzyskania przychodów przez twórców, artystów, pracowników naukowych i dziennikarzy.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 115: 5-21
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2016_n115_s5.pdf

Autor	Leonard Smolarski
Tytuł	Wielkość dopłat bezpośrednich a produkcja, koszty i dochodowość działalności w indywidualnych gospodarstwach rolnych
Title	The level of direct payments versus production, costs and profitability of individual farms
Słowa kluczowe	dopłaty bezpośrednie, produkcja rolnicza, koszty, gospodarstwa rolne
Key words	direct payments, agricultural production, costs, farms
Abstrakt	W opracowaniu określono wpływ dopłat bezpośrednich na produkcję, koszty i dochodowość działalności w gospodarstwach rolniczych. Badaniami objęto indywidualne gospodarstwa rolne z terenu województwa śląskiego, uczestniczące w systemie PL-FADN. Okres badawczy obejmował lata 2005–2008. Przeprowadzone badania wykazały, że największe wartości produkcji ogółem uzyskiwały gospodarstwa z grupy o najwyższym poziomie dopłat bezpośrednich. W gospodarstwach największych pod względem obszarowym wraz ze wzrostem dopłat bezpośrednich zwiększał się udział produkcji roślinnej w strukturze produkcji ogółem. Dopłaty bezpośrednie przyczyniały się do wprowadzania zmian w zakresie kierunku i struktury produkcji gospodarstw indywidualnych, a w okresach o niekorzystnej koniunkturze dla produkcji rolniczej stabilizowały dochody gospodarstw rolnych.
Abstract	The paper aims to determine the impact of direct payments on the production, costs and profitability of individual farms. Our research on individual farms (participating in the EU-FADN) was carried out in Silesian region (for years 2005– –2008). Our studies indicated that the highest total production was achieved on farms in the group with the highest level of direct payments. In the group of the largest farms (in terms of the area) the share of plant production in the structure of total production increased with then rise of direct payments. Direct payments influenced the changes in the direction and structure of agricultural production in the farms. They also stabilized farm incomes in periods of unfavorable economic conditions for agricultural production.
Cytowanie	Smolarski L. (2016) Wielkość dopłat bezpośrednich a produkcja, koszty i dochodowość działalności w indywidualnych gospodarstwach rolnych.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 115: 71-89
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2016_n115_s71.pdf

Autor	Paweł Boczar
Tytuł	Znaczenie gospodarcze soi oraz możliwości rozwoju jej produkcji w Polsce
Title	The Economic Importance of Soybean and Possibility of Expanding its Production in Poland
Słowa kluczowe	soja, produkcja, eksport, import, wykorzystanie, koszty produkcji
Key words	soybeans, production, export, import, utilization, production costs
Abstrakt	Soja jest jedną z najstarszych oraz najbardziej wartościowych roślin uprawnych na świecie. Swoją popularność zawdzięcza wysokiej wartości użytkowej nasion jak również korzystnemu wpływowi na glebę i rośliny następcze. Celem artykułu była charakterystyka znaczenia gospodarczego soi oraz wskazanie wybranych czynników decydujących o możliwości rozszerzenia jej produkcji w Polsce. Scharakteryzowano udział soi i produktów jej przerobu na tle produkcji, eksportu oraz zużycia surowców i śrut oleistych oraz olejów roślinnych na świecie oraz w Polsce. Jednym z głównych czynników decydujących o podjęciu produkcji danej uprawy jest opłacalność produkcji, na którą wpływ mają między innymi koszty produkcji. Dlatego dla zobrazowania opłacalności produkcji przedstawiono koszty produkcji soi w wybranych gospodarstwach głównych producentów i eksporterów soi na świecie w tym Polsce.
Abstract	Soybean is one of the oldest and most valuable crop plants grown in the world. It owes popularity to its use-value as well as its positive influence on soil and successive plants. The aim of this article is to characterize the economic importance of soybean as well as determine selected factors influencing the possibility of expanding its production in Poland. The share of soybean and its processed products was characterized in comparison with production, exports and use of oil seeds, meal and vegetable oils in the world and in Poland. One of the main factors influencing commencement of a given crop production is how production costs (among others) affect crop profitability. Therefore, in order to show the production profitability, soybean production costs were presented in the selected farms of main producers and soybean exporters in the world as well as Poland.
Cytowanie	Boczar P. (2016) Znaczenie gospodarcze soi oraz możliwości rozwoju jej produkcji w Polsce.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 3: 35-48
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2016_T16(31)_n3_s35.pdf

Autor	Andrzej Czyżewski, Jakub Staniszewski
Tytuł	Zastosowanie regresji panelowej dla oceny produktywności i dochodowości w rolnictwie krajów Unii Europejskiej po 2005 roku
Title	THE USE OF A PANEL REGRESSION FOR THE ASSESSMENT OF PRODUCTIVITY AND PROFITABILITY IN THE AGRICULTURE OF THE EUROPEAN UNION COUNTRIES AFTER 2005
Słowa kluczowe	struktury wytwórcze, rolnictwo, produktywność, dochodowość
Key words	production structures, agriculture, productivity, profitability
Abstrakt	Badanie przeprowadzono metodą regresji panelowej na danych dla 27 państw UE w latach 2005, 2007, 2010 i 2013. Analizowano oddziaływanie 29 zmiennych strukturalnych na produktywność i dochodowość podstawowych czynników wytwórczych – pracy, kapitału i ziemi. Dane dotyczące struktur wytwórczych pochodzą z badania struktury gospodarstw rol­nych – FSS (ang. Farm Structure Survey) i opisują rozkład czynników wytwórczych pomiędzy najmniejsze i największe gospodarstwa pod względem powierzchni i wielkości ekonomicznej, ich udział w całkowitej produkcji rolnictwa, strukturę produkcji rolnej, organizację produkcji oraz relacje zasobowe. Badania ujawniły istotną zależność produktywności pracy i ziemi od nakładów kapitału oraz spadek znaczenia tej zależności przy przejściu na kryterium docho­dowości. Jednocześnie ujawniły się inne determinanty natury strukturalnej, istotniejsze dla poprawy dochodowości, takie jak koncentracja czynnika pracy w średnich gospodarstwach czy określona struktura produkcji. Z badań wynika, że koszty pozyskania kapitału niwelowały pozytywne efekty dochodowe jego zastosowania.
Abstract	The study was conducted with a panel data regression method for the 27 EU countries in 2005, 2007, 2010 and 2013. It examined the impact of 29 structural variables on the productivity and profitability of the basic ma­nufacturing factors: labor, capital and land. Data on production structures was derived from the Farm Structure Survey (FSS). It described the distribution of production factors between the smallest and the largest holdings in terms of area and economic size, their share of total agricultural production, the structure of agricultural production, the organization of production and resources. The study revealed a significant dependence of land and labor productivity on the inputs of capital as well as the decrease in importance of the dependency on the criterion of profitability. At the same time, the research emphasized other determinants of a structural nature that are more important for improving profitability, such as the concentration of the labor factor in medium-sized farms or the specified structure of production. This direction of the dependencies implies that the cost of capital raising may exceed gains from its use.
Cytowanie	Czyżewski A., Staniszewski J. (2016) Zastosowanie regresji panelowej dla oceny produktywności i dochodowości w rolnictwie krajów Unii Europejskiej po 2005 roku.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 103, z. 3: 7-21
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2016_n3_s7.pdf

Autor	Andrzej Czyżewski, Łukasz Kryszak
Tytuł	Relacje głównych składowych determinujących rachunki dochodów rolniczych w krajach o różnym stażu członkowskim w Unii Europejskiej
Title	RELATIONS AMONG THE COMPONENTS OF AGRICULTURAL INCOME ACCOUNTS IN THE OLD AND NEW EU MEMBER STATES
Słowa kluczowe	dochody rolnicze, wydajność pracy, funkcja produkcji typu Cobba-Douglasa, kierat technologiczny
Key words	agricultural income, work productivity, Cobb-Douglas production function, agricultural treadmill
Abstrakt	Celem opracowania była identyfikacja i porównanie wpływu podstawo­wych kategorii ekonomicznych (przychody, koszty, subsydia) na rachunek dochodów w rolnictwie poszczególnych krajów Unii Europejskiej (UE) oraz identyfikacja relacji między czynnikami kształtującymi poziom przychodów i wydajności pracy. Posłużono się modelami regresji panelowej oraz funkcjami potęgowymi, w szczególności funkcją typu Cobba-Douglasa. Okres badań obejmował lata 1998-2013. Zależności odniesiono do koncepcji występowania kieratu technologicznego w rolnictwie. Przychody mają zasadnicze znaczenie dla wzrostu dochodów, szczególnie w odniesieniu do tzw. nowych krajów członkowskich UE. W ujęciu funkcji produkcji przychody najsilniej reagują na zmiany kapitału. Rosnące znaczenie czynnika kapitału zaznacza się szczególnie w krajach tzw. nowej UE. Fundamentem wzrostu produkcji na zatrudnionego (wydajności pracy) jest poprawa relacji między czynnikami produkcji, a więc wzrost technicznego uzbrojenia pracy oraz ilości ziemi przypadającej na zatrudnionego. W krajach UE-15 kapitałochłonna ścieżka wzrostu wydajności okazuje się mniej skuteczna.
Abstract	The aim of the study was to compare the influence of basic economic categories (revenues, costs, subsidies) on the income account in the agriculture of the EU countries. The second goal was to identify the relations between the factors influencing the size of revenues and labor productivity. Panel regression models and power functions were used, with particular emphasis on Cobb-Douglas function. The study period covered the years 1998-2013. The phenomena examined in the paper were referred to the concept of technological treadmill in agriculture. The revenues are essential for the growth of income, particularly in the case of so-called new EU member states. The production function indicates that changes in the value of capital are the main factor that explained changes in the production. The growing importance of the capital may be observed especially in the new EU member states. Changes in the relations between production factors are therefore the basis for labor productivity growth. These changes include the increase in the capital to labor ratio (capital equipment) and in the amount of land per worker. It turns out that the capital-intensive path of productivity growth in the EU15 countries is less effective.
Cytowanie	Czyżewski A., Kryszak Ł. (2016) Relacje głównych składowych determinujących rachunki dochodów rolniczych w krajach o różnym stażu członkowskim w Unii Europejskiej.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 103, z. 4: 17-31
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2016_n4_s17.pdf

Autor	Jerzy Gębski, Krystyna Gutkowska, Maria Jeznach, Małgorzata Kosicka-Gębska, Agnieszka Tul-Krzyszczuk
Tytuł	Strategie działania a bariery rozwoju i innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw przemysłu mięsnego i mleczarskiego
Title	BARRIERS OF INNOVATION ACTIVITIES OF SMALL AND MEDIUM-SIZED ENTERPRISES OF MEAT AND DAIRY INDUSTRY AND THEIR COMPETITIVENESS
Słowa kluczowe	strategie, bariery, rozwój, innowacyjność, małe i średnie przedsiębiorstwa, przetwórstwo mięsne i mleczarskie
Key words	strategies, barriers, development, innovation, small and medium-sized enterprises, meat and dairy processing
Abstrakt	Głównym celem pracy jest określenie strategii oraz barier rozwoju i działalności innowacyjnej małych i średnich przedsiębiorstw reprezentujących branżę mięsną i mleczarską. Za najbardziej istotne strategie ich rozwoju w latach 2010-2012 uznano działania dotyczące redukcji wewnętrznych kosztów (silniej akcentowana przez małe podmioty w branży mle­czarskiej), kosztów materiałów, komponentów lub usług (z przewagą średnich podmiotów i branży drobiarskiej), wzrostu elastyczności działania i reakcji przedsiębiorstwa na potrzeby zmieniającego się rynku (szczególnie w podmiotach średniej wielkości i z branży drobiarskiej) oraz udoskonalanie marketingu wyrobów i usług (akcentowana przez podmioty średnie i branżę mleczarską). Natomiast czynnikami najbardziej utrudniającymi rozwój oraz działalność inno­wacyjną w tym okresie była silna presja cenowa ze strony konkurencji, a także brak popytu na oferowane produkty, silna konkurencja dotycząca jakości produktu, opinii o nim lub marki oraz wysokie koszty dostępu do nowych rynków (szczególnie dotkliwie odczuwane przez małe podmioty i w branży mleczarskiej).
Abstract	The main aim of this work is to analyze the strategies and barriers to the development and innova­tive activities of small and medium-sized enterprises of meat and dairy industries. The most important strategies for their development in 2010-2012 were actions on reducing internal costs (especially small entities, dairy industry) and the cost of materials, components or services (mostly medium-sized entities, poultry industry), increasing operational flexibility and a company’s response to the needs of the changing market (especially medium-sized companies, poultry industry) and improving the marketing of products and services (emphasised by medium-sized companies and dairy industry). The barriers to development and innovation included strong price pressure from competitors, the lack of demand for products, strong competition in terms of the quality of the product, the opinion about the product or the brand and high costs of access to new markets (challenging especially for small entities and dairy industry).
Cytowanie	Gębski J., Gutkowska K., Jeznach M., Kosicka-Gębska M., Tul-Krzyszczuk A. (2016) Strategie działania a bariery rozwoju i innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw przemysłu mięsnego i mleczarskiego.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 103, z. 4: 58-68
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2016_n4_s58.pdf

Autor	Zofia Gródek-Szostak, Marcin Niemiec, Jakub Sikora, Anna Szeląg-Sikora
Tytuł	Global G.A.P. w produkcji pierwotnej jako element bezpieczeństwa w łańcuchu dostaw żywności
Title	FOOD QUALITY SYSTEMS IN PRIMARY PRODUCTION AS AN ELEMENT OF SAFETY IN THE FOOD SUPPLY CHAIN
Słowa kluczowe	produkcja pierwotna, GLOBAL G.A.P., bezpieczeństwo żywności, inspekcje wewnętrzne
Key words	primary production, GLOBAL G.A.P., food safety, internal inspection
Abstrakt	W opracowaniu dzięki wywiadowi z producentami dokonano identyfikacji trudności związanych z wdrażaniem systemu GLOBAL G.A.P., a także oceny skuteczności tego systemu na podstawie wyników audytów wewnętrznych obligatoryjnie przeprowadzanych przez certyfikowane podmioty. Badaniami objęto 96 gospodarstw zrzeszonych w grupach producenckich z terenu województw małopolskiego, łódzkiego oraz świętokrzyskiego. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że największe problemy związane z wdrażaniem systemu dotyczyły zmian infrastrukturalnych obejmujących przechowywanie środków ochrony roślin i nawozów oraz utrzymanie właściwego standardu pomieszczeń przeznaczonych do obróbki pozbiorczej i przechowywania produktów. Częstym problemem było utrzymanie właściwej kultury rolnej oraz racjonalne gospodarowanie wodą. Ważnym czynnikiem kształtującym popularność systemu okazały się koszty związane z badaniami wody, gleby oraz produktów na pozostałości pestycydów. Najwięcej niezgodności stwierdzanych podczas audytów wewnętrznych dotyczy­ło braku dokumentów księgowych, braku pozwolenia wodno-prawnego oraz niezgodności związanych z warunkami socjalnymi pracowników. Głównymi problemami związanymi ze skutecznym wdrażaniem systemu były koszty finansowe oraz mentalność producentów.
Abstract	The aim of this paper was to identify the greatest difficulties connected with implementation of GLOBAL G.A.P. in selected vegetable farms in Poland. The detailed aim was to evaluate the effective­ness of implementation of the system. Difficulties with implementation of the system were identified by interviewing the producers, whereas the effectiveness was evaluated on the basis of results of internal audits (which are mandatorily conducted by certified entities). The study covered 96 farms associated in producer groups from the following provinces: Małopolskie, Łódzkie and Świętokrzyskie. The results of the study indicate that the biggest problems with implementation of GLOBAL G.A.P. concern infrastructural changes associated with storing pesticides and fertilizers as well as with maintaining proper standard of rooms for postharvest processing and storage of products. Costs related to testing water, soil as well as testing products for pesticide residues are an important factor influencing the popularity of GLOBAL G.A.P. The results of the study indicate that ineffective organization of maintaining hygiene and order on a farm is a serious problem as in many cases it may have a negative effect on the quality of products.
Cytowanie	Gródek-Szostak Z., Niemiec M., Sikora J., Szeląg-Sikora A. (2016) Global G.A.P. w produkcji pierwotnej jako element bezpieczeństwa w łańcuchu dostaw żywności.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 103, z. 4: 126-135
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2016_n4_s126.pdf

Autor	Marzena Ganc
Tytuł	Wrażliwość zysku ze sprzedaży na zmiany czynników kosztowych spóldzielni mleczarskich
Title	Sensitivity of profit on sales to changes cost factors in dairy cooperatives
Słowa kluczowe	spółdzielnie mleczarskie; analiza wrażliwości; koszty stałe i zmienne
Key words	dairy cooperatives; sensitivity analysis; costs
Abstrakt	Celem badań jest określenie stopnia wrażliwości zysku ze sprzedaży na zmiany czynników kosztowych spółdzielni mleczarskich. Wybrano w sposób celowy spółdzielnie mleczarskie położone na terytorium Polski, które nie odnotowały straty ze sprzedaży. Badaną próbę można traktować jako quasi reprezentatywną, z uwagi na marginalne znaczenie w skupie mleka podmiotów spółdzielczych nieprzyjętych do analiz. Spółdzielnie mleczarskie pogrupowano metodą kwartyli według kryterium wyniku ze sprzedaży, a następnie dokonano analizy wrażliwo- ści tej kategorii na zmiany kluczowych kosztów według rodzaju. W spółdzielniach mleczarskich stosujących porównawczy wariant rachunku zysków i strat zysk ze sprzedaży jest najbardziej wrażliwy na zmiany kosztów zużycia materiałów i energii. Wzrost tej kategorii kosztowej o 1% powoduje spadek zysku spółdzielni o około 50%.
Abstract	The aim of the study is to determine the degree of sensitivity of profit on sales to changes in cost factors dairy cooperatives. Selected in a targeted dairy cooperatives located on Polish territory, which did not report a loss from the sale. Chosen dairy cooperatives can be regarded as quasi-representative due to the marginal importance in buying milk cooperative entities not taken for analysis. Dairy cooperatives are grouped by quartiles according to the criteria as a result of the sales, followed by an analysis of the sensitivity of this category to changes in costs by type. The dairy cooperatives using comparative variant of the profit and loss account the profit from the sale is the most sensitive to changes in costs of materials and energy. The increase in this category cost about 1% causes a decrease in profit cooperative of about 50%.
Cytowanie	Ganc M. (2016) Wrażliwość zysku ze sprzedaży na zmiany czynników kosztowych spóldzielni mleczarskich.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 1: 47-57
HTML	wersja html
Pełny tekst	ZFIR_2016_n1_s47.pdf

Autor	Paweł Felis
Tytuł	Uwarunkowania funkcji fiskalnej podatku rolnego
Title	EVALUATION OF THE AGRICULTURAL TAX FISCAL FUNCTION
Słowa kluczowe	opodatkowanie rolnictwa, podatek rolny, efektywność fiskalna podatku
Key words	agricultural taxation, agricultural tax, tax fiscal efficiency
Abstrakt	Celem artykułu jest ocena efektywności fiskalnej podatku rolnego w Polsce w latach 2004-2013. Dlatego też położono nacisk nie tylko na wpływy z podatku, ale także koszty jego wymiaru i poboru. Osiągnięcie celu wymagało określenia pojęcia efektywności fiskalnej podatku rolnego oraz wskazania jej determinant. Zastosowano metodę statystyki opisowej, przeprowadzono badania literaturowe, przeanalizowano ustawę o podatku rolnym. Z badań wynika, że obowiązujący w Polsce system opodatkowania rolnictwa jest przeciwieństwem rozwiązań zastosowanych w większości krajów UE. Realizowany jest on bowiem jedynie przez przestarzałą konstrukcję podatku majątkowego. Podatek rolny pełni bardzo ograniczoną funkcję dochodową, w związku z tym jego efektywność fiskalna jest niska. Konieczna jest gruntowna zmiana systemu opodatkowania rolnictwa, obejmująca nie tylko kwestie opodatkowania majątku nieruchomego, ale także pominięte w artykule zagadnienie włączenia dochodów rolników do systemu powszechnego podatku dochodowego.
Abstract	The article is aimed at the analysis of agricultural tax efficiency in Poland in the years 2004-2013. Therefore, it focuses on the tax revenue as well as the cost tax volume and collection relate cost. The accomplishment of the aim required the determination of the idea of agricultural tax fiscal efficiency as well as the indication of its determinants. The discussion, due to the specific nature of agricultural tax, is based exclusively on the Polish literature. In order to verify the formulated hypothesis, the descriptive analysis method was applied, the literature research conducted and the Act on Agricultural Tax analysed. The content of the article indicates that the present Polish system is contrary to the current solutions in the majority of EU countries. It is being implemented on the basis of an outdated structure of property tax. And agricultural tax performs a limited income function. In this connection, its fiscal efficiency is low.
Cytowanie	Felis P. (2015) Uwarunkowania funkcji fiskalnej podatku rolnego.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 2: 23-36
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2015_n2_s23.pdf

Autor	Zofia Kołoszko-Chomentowska, Leszek Sieczko
Tytuł	Organizacja i wyniki małych gospodarstw rolnych województwa podlaskiego
Title	ORGANIZATION AND RESULTS OF SMALL AGRICULTURAL HOLDINGS IN THE PODLASIE VOIVODESHIP
Słowa kluczowe	małe gospodarstw rolne, organizacja, rozwój, dochód
Key words	small farm, organization, development, income
Abstrakt	W pracy dokonano oceny zmian organizacyjnych i ekonomicznych w małych gospodarstwach rolnych województwa podlaskiego, znajdujących się w polu obserwacji FADN. W ocenie uwzględniono zmiany w zasobach czynników wytwórczych oraz wybrane wyniki produkcyjno-ekonomiczne w latach 2011-2012. W produkcji roślinnej gospodarstwa ograniczyły się do roślin zbożowych, rezygnując z roślin bardziej wymagających. W strukturze zwierząt dominowało bydło, w tym krowy mleczne. W przypadku pogłowia trzody chlewnej odnotowano spadek. Zwiększył się poziom technicznego uzbrojenia pracy, a także dochodowość ziemi i pracy. Słabsza efektywność majątku trwałego wynika z dużego uzbrojenia technicznego ziemi i pracy, co generuje wysokie koszty stałe i wpływa na obniżenie poziomu efektywności. Mimo wzrostu poziomu dochodu z gospodarstwa rolnego, jego relacja do stawki parytetowej była niekorzystna. W 2011 r. wartość dochodu na osobę pełnozatrudnioną rodziny stanowiła 47% dochodu parytetowego, a w 2012 r. nastąpiło dalsze obniżenie i relacja ta wynosiła zaledwie 42%.
Abstract	This paper undertakes to assess the organizational and economic changes in small agricultural holdings in the Podlasie voivodeship, subject to FADN observation. The assessment accounts for changes in factors of production and in selected production and economic results in the years 2011-2012. Plant production was limited to cereals, without more demanding plants. Cattle, including dairy cows, were dominant in the animal structure. There was a downward trend in swine livestock population. The technical level of work increased, as well as the profitability of land and labor. Poorer effectiveness of fixed assets is the result of high technical development of the land and labor, which generates high fixed costs and reduces the level of effectiveness. Despite growth of the level of income from an agricultural holding, its relation to the parity rate was unfavorable. In 2011, the value of income per family member employed full-time made up 47% of parity income, and this value was further reduced in 2012, when this relation was equal to just 42%.
Cytowanie	Kołoszko-Chomentowska Z., Sieczko L. (2015) Organizacja i wyniki małych gospodarstw rolnych województwa podlaskiego.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 1: 115-122
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2015_n1_s115.pdf

Autor	Kinga Gruziel
Tytuł	Koszty wymiaru i poboru podatku rolnego na przykładzie gmin wiejskich województwa opolskiego
Title	The costs of agricultural tax assessment and collection on the example of rural communes (NUTS 5) of Opolskie region (NUTS 2)
Słowa kluczowe	podatek rolny, wymiar podatku, fiskalizm
Key words	agricultural tax, tax assessment, fiscalism
Abstrakt	W opracowaniu przedstawiono wyniki badań dotyczących kosztów procesu fiskalnego podatku rolnego na przykładzie gmin wiejskich położonych w województwie opolskim. Do określenia kosztów procesu fiskalnego wykorzystano kategorie kosztów wymiaru i poboru podatku rolnego oraz ich relacje do wpływów z tytułu podatku rolnego. W gminie nr 1 stwierdzono około 3-krotnie wyższe dochody z tytułu podatku rolnego niż w gminie nr 2. Wynagrodzenia tytułem uczestniczenia w procesie fiskalnym w gminie nr 1 było niższe o od 4 do 35% niż w gminie nr 2. Pozyskanie 1 zł podatku rolnego w gminie nr 1 wymagało wydatków na poziomie 3–7 groszy, a w gminie nr 2 około 50–80 groszy. Czynnikami kształtującymi efektywność procesu fiskalnego można uznać wynagrodzenia i koszty około płacowe tytułem uczestniczenia w procesie wymiaru i poboru podatku rolnego, wielkość dochodów tytułem podatku rolnego oraz korzystanie z ulg i zwolnień.
Abstract	The paper presents research concerning costs of agricultural tax assessment and collection on the example of rural communes (NUTS 5) of Opolskie region (NUTS 2). The costs of the fiscal process were based on the costs of tax assessment and tax collection, as well as their relations to incomes from agricultural tax. In commune No 1. incomes from agricultural tax were approximately 3 times higher than in commune No 2. At the same time revenues for participating in the fiscal process in commune No 1. were lower by 4% to 35% in comparison to commune No 2. Obtaining 1 PLN of agricultural tax in commune No 1. cost about 0.03–0.07PLN, while in Commune No 2. it was as high as 0.5–0.8 PLN. The effectiveness of the fiscal process depended on the remunerations and other costs of tax assessment and collection, as well as on the level of incomes from agricultural tax and tax exemptions.
Cytowanie	Gruziel K. (2015) Koszty wymiaru i poboru podatku rolnego na przykładzie gmin wiejskich województwa opolskiego.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 110: 167-177
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2015_n110_s167.pdf

Autor	Łukasz Kuta, Józef Sowiński
Tytuł	Analiza ekonomiczna uprawy sorgo ziarnowego w zależności od technologii zbioru
Title	Economic analysis of grain sorghum cultivation depending on harvesting methods
Słowa kluczowe	sorgo, koszty uprawy, przychody, metody zbioru
Key words	sorghum, production cost, income, harvest methods
Abstrakt	W latach 2010–2012 przeprowadzono badania mające na celu ekonomiczną analizę różnych sposobów zbioru sorga ziarnowego. Oszacowano całkowite nakłady pieniężne na uprawę sorga w powiązaniu z uzyskanym plonem i jego wartością. Na podstawie uzyskanych wyników sporządzono kalkulację opłacalności jego uprawy w warunkach Polski. Opracowanie statystyczne uwzględniające analizę kosztów zastosowanych metod zbioru wraz z kosztami dosuszania wskazało na nawożenie jako jeden z głównych nakładów w strukturze kosztów. Szczegółowa analiza ekonomiczna wykazała, że sorgo jest konkurencyjną rośliną wobec kukurydzy. Prawidłowa interpretacja wyniku finansowego wpłynie na proces planowania i uprawy sorga w warunkach konkretnego gospodarstwa rolnego.
Abstract	Economic analysis of harvest methods of grain sorghum (grain variety 251) was the main purpose of this study. For this analysis, the total direct costs per 1 ha of sorghum crops with the conjunction of the yield obtained in Polish conditions and calculation of the profitability of sorghum grain production were estimated. Statistical analysis taking into account the cost of sorghum harvesting methods including drying costs indicated fertilization as one of the main costs. An economic analysis showed that sorghum is competitive to corn. Correct interpretation of the financial result will affect the process of planning of cultivation sorghum on farm level.
Cytowanie	Kuta Ł., Sowiński J. (2015) Analiza ekonomiczna uprawy sorgo ziarnowego w zależności od technologii zbioru.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 110: 191-203
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2015_n110_s191.pdf

Autor	Mariola Chrzanowska, Nina Drejerska, Iwona Pomianek
Tytuł	Strefa podmiejska Warszawy. Wybrane zagadnienia
Title	Warsaw suburban zone. Selected issues
Słowa kluczowe	obszary wiejskie, rynek pracy, przedsiębiorczość, kapitał ludzki, rozwój, strefa podmiejska, województwo mazowieckie, suburbanizacja
Key words	rural areas, labour market, entrepreneurship, human capital, development, suburban area, Mazovia region, suburbanisation
Abstrakt	Gminy podmiejskie Warszawy wybrane do badań są niewątpliwie obszarem intensywnych przemian społeczno-gospodarczych. Ta kumulacja procesów rozwojowych, rozlewanie się zjawisk charakterystycznych dla miast, powoduje, że badany obszar jest niezwykle interesujący z poznawczego punktu widzenia. Jednocześnie zachodzące zmiany są tak kompleksowe i wielowątkowe, że trudno wyodrębnić, co dokładnie powinno być przedmiotem badań – jeden wątek pociąga za sobą kilka niemniej interesujących następnych kwestii. W tej sytuacji pozostaje mieć nadzieję, że zaprezentowane wyniki badań przedstawiają zarówno ogólne tło zmian, jak i konkretne elementy rzeczywistości, jak np. powiązania funkcjonalne pomiędzy stolicą a jej obszarem podmiejskim w zakresie rynku pracy. Ponadto wydaje się, że wartością dodaną przeprowadzonych badań jest uwzględnienie zarówno działalności samorządów lokalnych, jak i małych oraz średnich przedsiębiorstw zlokalizowanych na badanym obszarze, jak również mieszkańców, ich sytuacji i opinii nt. zachodzących procesów. Badany obszar scharakteryzowano przy wykorzystaniu metod statystycznych. Wykorzystując miernik BZW, pogrupowano 30 gmin podmiejskich Warszawy na trzy klasy: o najwyższym, średnim i najniższym poziomie rozwoju. Do pierwszej grupy zostały zakwalifikowane: Lesznowola, Michałowice, Nadarzyn, Raszyn, Nieporęt, Izabelin, Stare Babice. Z wyjątkiem Nadarzyna, wszystkie gminy tej grupy graniczą bezpośrednio z Warszawą. Co więcej, oprócz Nieporętu, są to gminy położone po lewej stronie Wisły. Wskazuje to na najsilniejsze rozwojowe oddziaływanie Warszawy na gminy bezpośrednio z nią sąsiadujące, co więcej oddziaływanie ukierunkowane na stronę zachodnią miasta. W następnej grupie, 14 gmin stanowiło swoisty obszar przejściowy – najczęściej niegraniczący bezpośrednio z Warszawą, ale o silnym odziaływaniu miasta na procesy społeczno-gospodarcze tam zachodzące. Pozostałych 9 gmin to jednostki peryferyjne z punktu widzenia przyjętego obszaru badań, najdalej położone od stolicy, ale wciąż zaliczane do strefy podmiejskiej Warszawy. Wyniki badań empirycznych przeprowadzonych w urzędach gmin strefy podmiejskiej Warszawy wskazują na fakt, że w większości ankietowanych jednostek samorządu terytorialnego opracowano strategie rozwoju. Może to świadczyć o świadomości władz w zakresie pobudzania aktywności zarówno własnej, jak i mieszkańców oraz przedsiębiorców, inwestowania w poprawę składników infrastruktury, jakości życia mieszkańców, ułatwiania startu działalności gospodarczej. Jednocześnie fakt posiadania strategii rozwoju może też być jedynie spełnieniem technicznego warunku koniecznego np. w przypadku ubiegania się o wsparcie finansowe ze środków europejskich. Cele zapisane w strategiach były realizowane, aczkolwiek z uwagi na ograniczone środki finansowe wdrażanie strategii sprawiało trudności niektórym gminom (głównie o niskim poziomie rozwoju). Gminy (z kilkoma wyjątkami) były raczej aktywne w zakresie wykorzystania środków z Unii Europejskiej. Mimo to uskarżano się na skomplikowane procedury aplikowania oraz na nie zawsze korzystne dla gmin strefy podmiejskiej Warszawy warunki przyznawania dofinansowania do projektów (dochody per capita). Z reguły projekty były przygotowywane przez pracowników gminy, rzadko przez ekspertów zewnętrznych. Jako mocne strony gminy wskazywano przede wszystkim bliskość stolicy i dogodne połączenia komunikacyjne z innymi, większymi miastami, wysoki poziom infrastruktury technicznej, a także wolne tereny, które mogą zostać wykorzystane pod inwestycje. Jak wynika z charakterystyki mocnych stron, strefa podmiejska Warszawy charakteryzuje się nie tylko korzystnym układem infrastruktury drogowej i wolnymi przestrzeniami inwestycyjnymi, lecz w znacznej części także wysokimi walorami przyrodniczymi. Walory te mogą stanowić zarówno czynnik zachęcający, jak i ograniczający swobodę gospodarowania. Zdaniem ponad połowy władz gminnych, obszary przyrodniczo-chronione na terenie gminy stanowią szansę dla rozwoju przedsiębiorstw. Warunki te sprzyjają turystyce i rekreacji podmiejskiej, weekendowej lub biznesowej (organizacja konferencji w zielonym otoczeniu, a jednocześnie blisko Warszawy, np. Serock). Wyniki badań w przedsiębiorstwach wskazują, że na rynku lokalnym działalność koncentrowało 55% badanych jednostek. Ankietowani z gmin o niskim poziomie rozwoju, częściej niż pozostali, wykraczali zasięgiem działalności poza rynek lokalny – co wynikać mogło z potrzeby zwiększenia niewystarczającego popytu na swoje produkty i usługi. W opinii ankietowanych, najważniejszymi czynnikami decydującymi o lokalizacji przedsiębiorstw były: dogodne położenie w stosunku do odbiorców oraz chłonność rynku lokalnego lub regionalnego. Bliskość Warszawy została wskazana jako istotny czynnik lokalizacyjny w co czwartym przedsiębiorstwie. Podczas podejmowania decyzji o lokalizacji przedsiębiorstwa zwracano także uwagę na koszty związane z wynajęciem, zakupem lub budową lokalu. Z kolei w ramach podsumowującego pytania nt. postrzegania gminy, w której badane firmy miały swoją siedzibę, jako mocną stronę respondenci wskazywali bliskość Warszawy oraz dogodne połączenia komunikacyjne ze stolicą oraz innymi, większymi miastami, rozbudowaną infrastrukturę techniczną, ciągły rozwój gminy (związany m.in. ze stałym wzrostem liczby ludności w efekcie migracji oraz dużej liczby urodzeń) i odpowiednie warunki do rozwoju przedsiębiorczości. Jako słabe strony wskazywano: słabą infrastrukturę techniczną, wysokie koszty i inne trudności prowadzenia działalności gospodarczej (np. brak wsparcia ze strony władz gminnych, brak usług doradczych), a także zbyt duże natężenie ruchu i związane z nim zanieczyszczenie środowiska oraz słabą komunikację drogową. Należy w tym miejscu zauważyć, że pewne czynniki były wskazywane zarówno w grupie mocnych, jak i słabych stron. Badani przedsiębiorcy mieli bowiem tendencję do oceny infrastruktury technicznej przez pryzmat swojego najbliższego otoczenia, np. konkretnej drogi dojazdowej do swojej firmy. W związku z tym uzyskane odpowiedzi były bardzo zróżnicowane i to co dla jednych było zaletą, np. zbudowanie drogi w ich bezpośredniej okolicy, dla innych nie miało znaczenia. Znaczna część przeprowadzonego badania pierwotnego w gospodarstwach domowych strefy podmiejskiej Warszawy dotyczyła powiazań funkcjonalnych pomiędzy stolicą a otaczającym ją obszarem w wymiarze rynku pracy. Sytuacja badanej populacji mieszkańców jest stosunkowo dobra; charakteryzuje ją zarówno wysoki wskaźnik aktywności zawodowej, jak i wysoki wskaźnik zatrudnienia. Generalnie więc bliskość rozwiniętego rynku pracy, jakim jest stolica, jak również jej bezpośrednie otocznie sprzyja aktywności zawodowej mieszkańców strefy podmiejskiej. Ta dobra sytuacja przyciąga też nowych mieszkańców zarówno z innych części regionu, jak i z samej Warszawy. Jak pokazały wyniki badań, nowo osiedlający się mieszkańcy to osoby młode, dobrze wykształcone, o relatywnie wysokich dochodach. Procesy te niewątpliwie prowadzą do zwiększenia potencjału ludzkiego badanych obszarów, wpisując się w dyskusję zarówno teoretyków, jak i praktyków nt. endogenicznych czynników wzrostu gospodarczego, równocześnie powodują jednak zwiększoną presję w wielu wymiarach. Jednym z nich są kwestie środowiskowe – rozwój funkcji mieszkaniowej wymaga kolejnych terenów przeznaczonych na ten cel. Są to w znakomitej większości inwestycje prywatne, dla których po wzrastających cenach, ale jednak znajdowane są kolejne obszary, np. dotychczasowe grunty rolne. Natomiast biorąc pod uwagę fakt, że są to najczęściej osoby dojeżdżające do pracy, to niewątpliwe wyzwaniem jest zapewnienie odpowiedniej infrastruktury w tym zakresie. Nowi migranci dojeżdżają na ogół własnymi samochodami, powodując znaczne obciążenie dróg wjazdowych do miasta. Prezentowane wyniki badań wyraźnie wskazują na brak atrakcyjnej oferty komunikacji publicznej dla tej grupy. Uzyskane rezultaty badań pozwalają również na identyfikację zjawisk, które nie są typowe tylko dla mieszkańców strefy podmiejskiej. Zjawiska te są częścią ogólnopolskich czy nawet ogólnoświatowych tendencji na rynku pracy. Co więcej, wydają się potwierdzać, że pomimo relatywnie lepszej sytuacji na rynku pracy w okolicy dużego miasta, strefa podmiejska nie jest obszarem wolnym od problemów spotykanych gdzie indziej. Należy w tym miejscu wspomnieć przede wszystkim o wynikach badań wskazujących na niestabilność zatrudnienia, szczególnie wśród osób młodych, też dobrze wykształconych oraz na istnienie szarej strefy – zatrudnianie pracowników bez formalnej umowy. Wyniki otrzymane za pomocą jednej z metod statystycznych – klasycznej analizy korespondencji – pozwalają na odniesienie się do przywoływanego w teorii kapitału kreatywnego. Wskazują bowiem na istnienie zależności pomiędzy wykształceniem wyższym a dużą i pełną samodzielnością pracy, wykształceniem średnim a średnim poziomem samodzielności oraz wykształceniem zasadniczym zawodowym i niskim poziomem samodzielności wykonywanej pracy. Ponadto przeprowadzona analiza pozwoliła wyodrębnić grupę przedsiębiorców, charakteryzujących swoją pracę jako w pełni samodzielną i kreatywną, przy czym wskazywali najczęściej własny pomysł jako początek aktywności zawodowej wykonywanej w trakcie badania. Biorąc pod uwagę fakt, że rynek pracy odgrywa znaczącą rolę w procesach formowania funkcjonalnych obszarów miejskich, otrzymano również istotne wyniki w zakresie aktywności zawodowej mieszkańców strefy podmiejskiej. Przeprowadzona analiza korespondencji pozwoliła na wyodrębnienie grupy „młodych migrantów” – z wyższym wykształceniem, którzy przeprowadzili się w ostatnim okresie (w latach 2005–2012); ich dochód przekraczał 2000 zł netto miesięcznie na osobę w rodzinie. Dominowali w tej grupie ludzie młodzi – 51% z nich nie przekroczyło 36. roku życia. Blisko 90% ankietowanych w tej grupie to pracownicy najemni dojeżdżający codziennie do pracy do Warszawy, przy czym ich średni czas dojazdu to godzina. Wyodrębniona została też grupa przedsiębiorców, którzy pracowali w miejscu zamieszkania; to głównie osoby od 36 do 55 lat (71% respondentów w tym wieku). Ponadto to osoby mieszkające w danym miejscu od urodzenia bądź ludność napływowa, ale o znacznie dłuższym czasie zamieszkania niż „młodzi migranci”. Prowadzi to do ciekawej konkluzji nt. tendencji do prowadzenia małej firmy na danym obszarze raczej przez osoby zakorzenione lokalnie. Pomimo zidentyfikowanych problemów, sytuacja badanej populacji mieszkańców obszarów podmiejskich wydaje się być podstawą do budowania pozytywnego wizerunku. Mała skala bierności zawodowej, posiadanie dodatkowych kwalifikacji (nabytych w trakcie kształcenia formalnego, ale też nieformalnego w przypadku osób o niższych poziomach wykształcenia), kreatywność przedsiębiorców, elastyczność (przynajmniej deklarowana) w grupie osób niepracujących, a poszukujących zatrudnienia wskazuje na faktycznie istniejące potencjały endogeniczne badanych gmin; potencjały trudne bądź niemożliwe do zidentyfikowania na podstawie danych statystycznych, a widoczne w badaniach jakościowych. Co więcej, wskazane potencjały są generalnie dostrzegane przez władze lokalne i przedsiębiorców, ale równocześnie w hierarchii mocnych stron zdecydowanie stawiane są za czynnikami wynikającymi z uwarunkowań czysto geograficznych czy infrastrukturalnych, które można by określić jako „twarde” determinanty rozwoju społeczno-gospodarczego. Niemniej jednak, w opinii zespołu autorskiego, ta jakościowa identyfikacja „miękkich” potencjałów strefy podmiejskiej największego miasta w Polsce jest mocną stroną i ważnym wynikiem całego procesu badawczego podsumowanego niniejszą publikacją.
Abstract	This volume traces selected issues of economic and social development in the Warsaw suburban zone. It was elaborated as a part of the project entitled “Economic and social determinants of rural areas development of the Mazovia region in the suburban and external zone of Warsaw”, No N N114 145240, financed by the National Science Centre (Poland). The main purpose of the research was to identify and deeply characterize economic and social processes observed in rural areas of the Warsaw suburban zone. Specific objectives included: (1) diagnosis of a development level of selected communes in comparison with the whole region and identification of their diversification, (2) determination of demographic and economic potential of the Warsaw suburban zone inhabitants, especially from a perspective of a human capital level, (3) research on specificity of the Warsaw suburban zone inhabitants’ situation on the labour market, including a scale of economic inactivity, unemploymentand employment in the group of respondents, and in particular commuting to Warsaw as a central city of the functional region, (4) identification of conditions of enterprises that function there, as well as reasons and directions of diversification of their activities, (5) determination of a role of local self-government and other institutions in fostering and promoting entrepreneurship in rural areas and evaluation of local self-government activities in applying for and using the European Union support. The empirical research was conducted in rural households, enterprises and local self-governmental units in 30 rural and rural-urban communes around Warsaw, which were identified as the Warsaw suburban zone basing on the methodology of Korcelli and Śleszyński [Korcelli P. and Śleszyński P., 2011: Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 – projekt z 25 stycznia 2011 roku, delimitacja opracowana wcześniej na potrzeby programu ESPON] as well as Bański [Bański J. (ed.), 2009: Analiza zróżnicowania i perspektywy rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku. Studia Obszarów Wiejskich tom 16, PTG, IGIPZ PAN, Warsaw; typology of communes according to the impact ranges (development of urban functions)]. Finally, the research included questionnaire interviews in 800 households (2215 adult participants), 221 micro and small enterprises as well as postal questionnaire in 30 local self-government offices. Research results show that the analysed suburban communes of Warsaw are an area of an intense socio-economic transformation. However, the multi-threaded nature of these changes makes the authors present a reduced general background of the changes. Moreover, the authors hope that provided examples, such as functional connections between the capital city and its suburban area in the labour market, are a good illustration of the changes. Especially as these changes are presented at the same time from the perspective of three key groups: local self-government, inhabitants and entrepreneurs. The studied area was characterized using some statistical methods. The use of the relative development level measure (BZW) made it possible to group investigated 30 communes in three development classes: the highest, medium and the lowest one. The first group included: Lesznowola, Michałowice, Nadarzyn, Raszyn, Nieporęt, Izabelin, and Stare Babice. With the exception of Nadarzyn, all these communes directly border Warsaw. Furthermore, apart from Nieporęt, these communes are situated on the left bank of the Vistula river. This indicates the strongest development impact of Warsaw on directly neighbouring communes as well as the impact oriented towards the west of the city. The next group of 14 communes constituted a specific area of transition – usually not directly bordering Warsaw but with strong impact of the city on socio-economic processes taking place there. The remaining 9 communes are peripheral units in the investigated area, being the farthest away from Warsaw but still included in the suburban zone. According to research results, majority of local self-governments had development strategic documents. This may indicate the authorities’ awareness of the role of stimulating inhabitants’ and entrepreneurs’ activity as well as their own investments in improving infrastructure assets, quality of life and facilitating business start. At the same time, providing a development strategy may also be only the fulfilment of a technical precondition – for example, in the case of applying for the European Union funds. The communes authorities (with some exceptions) were rather active in applying for the support. Nevertheless, they complained about complicated procedures of applying and sometimes detrimental conditions for granting funds for projects to the Warsaw suburban zone communes (per capita income). In the opinion of representatives of local self-government offices, the strengths of  the Warsaw suburban area include: a convenient system of road infrastructure and accessible investment area. Additionally, there are large areas of communes characterized by high natural values. These values can be both stimulating as well as limiting possibilities of economic activities. According to more than a half of the local authorities, the natural environment provides a great opportunity for development of weekend or business tourism (for example conference and professional meetings with a quiet and peaceful atmosphere close to nature in Serock). Entrepreneurs focused their activity mostly on the local market. The respondents from communes with a low level of development, more frequently than others, came out beyond the local market – which could be a result of their need to increase insufficient demand for their products and services. In their opinion, the most important factors determining the firm location included: proximity to customers and local or regional market capacity. The neighbourhood of Warsaw was identified as an important factor in every fourth company. The most important strengths included: proximity to Warsaw, good transport connections with the capital city and othermajor cities, developed technical infrastructure, continuous development of communes (related, inter alia, to constant growth of the population as a result of migration and high birth rates) as well as appropriate conditions for entrepreneurship development. They also pointed out some weaknesses: poor technical infrastructure, high costs and other difficulties in doing business (e.g. lack of support from the local authorities, lack of advisory services), too much traffic, pollution and poor road communications. It should be noted that some factors were indicated as both the strengths and the weaknesses. The entrepreneurs had a tendency to assess the technical infrastructure through the lens of their immediate environment, such as a particular driveway to a firm. Therefore, the responses were very diverse, and what for some respondents was an advantage, for others did not matter at all. The situation of inhabitants on the labour market was relatively good. It was characterized by high rates of either professional activity or a high rate of employment. Therefore, proximity of the developed labour market (the capital city) as well its immediate environment promote professional activity of the suburban inhabitants. It attracts new people both from other parts of the region and from Warsaw as well. As shown by the results, the newly settled inhabitants were young, well-educated, with a relatively high level of income. These processes undoubtedly lead to an increase of human potential of the examined areas and reflect a discussion of both theorists and practitioners on endogenous growth factors. Though, these changes also increased pressure in many dimensions. Firstly, environmental issues should be considered. The development of the residential function requires more land for this purpose. New residential areas are usually private investments using for example previous agricultural land, but with increasing prices year by year. Secondly, the provision of appropriate infrastructure to people commuting to work every day is another challenge. New migrants usually use their own cars, causing a significant traffic jams on the way to Warsaw. The results clearly indicate no attractive offers of public transport in this case. These results also allow to identify some phenomena that are typical not only of the residents of the suburban zone. These phenomena are a part of national or even global trends in the labour market. Furthermore, they seem to confirm that, despite the relatively better labour market situation in the area of a big city, the suburban zone is not free from problems encountered elsewhere. Here, we should remember about job insecurity, especially among young, well-educated people, and the existence of the shadow economy – hiring workers without any formal contract. Conclusions drawn basing on one of statistical methods (a classical correspondence analysis) allow to refer to a concept of creative capital. They prove a relationship between having a tertiary education attainment and significant or full independence in the workplace, secondary education and a medium level of independence as well as vocational education and a low level of independence in the workplace. Moreover, the conducted analysis allowed to distinguish a group of entrepreneurs who perceived their work as fully creative and independent; they also stressed their own ideas as the beginnings of their present professional activities. Taking into account the fact that the labour market plays an important role in forming the functional city areas, the research results also allow to draw some significant conclusions in this aspect. The correspondence analysis allowed to distinguish a group of “new migrants” with tertiary education attainments, who moved recently (2005–2012) and who can be characterized by a relatively high income level (more than 2000 zlotys net per person in a household). The majority of them were young people (71% were 36 years old or younger). They usually commuted to Warsaw every day and it took them one hour on average to get to the workplace. There was also a group of entrepreneurs who mainly ran their businesses at the place of living. Usually they had lived there since their birth or moved but considerably earlier than “new migrants”. It leads to an interesting conclusion about running a company rather by people locally rooted. Despite the problems, the situation of the suburban population seems to be quite advantageous. The small scale of inactivity, additional qualifications (acquired both in formal and informal education), entrepreneurs’ creativity, flexibility (at least declared) in a group of people unemployed and seeking for employment indicate actually existing endogenous potential of the investigated communes. Even though, the potentials are difficult or impossible to be identified on the basis of statistical data, but clearly visible in qualitative research. What is more, the indicated potentials are generally noticed by the local authorities and entrepreneurs. However, in the strength hierarchy they are underestimated and still remain behind factors connected with purely geographical considerations or infrastructure, which could be described as “hard” determinants of socio-economic development. Nevertheless, in the opinion of the authors, the qualitative identification of “soft” potentials of the suburban zone of the largest city in Poland is the strong point and an important result of the whole process of research summarised in this publication.
Cytowanie	Chrzanowska M., Drejerska N., Pomianek I. (2014) Strefa podmiejska Warszawy. Wybrane zagadnienia.
HTML	wersja html
Pełny tekst	MONO_2014_strefa_podmiejska.pdf