Wyniki wyszukiwania

Autor	Bartłomiej Bajan, Aldona Mrówczyńska-Kamińska
Tytuł	Przepływy międzygałęziowe w sektorze rolno żywnościowym w Chinach
Title	Input-Output Analysis in the Chinese Agri-Food Sector
Słowa kluczowe	przepływy międzygałęziowe, agrobiznes, Chiny, przemysł spożywczy, rolnictwo
Key words	inter-branch flows, agribusiness, China, food industry, agriculture
Abstrakt	Celem artykułu było ocena przepływów międzygałęziowych w agrobiznesie w Chinach w latach 2000-2014. Przebadano wielkość i strukturę oraz udział wyników produkcyjnych i dochodowych agrobiznesu w tworzeniu gospodarki chińskiej, określono kierunki przepływów międzygałęziowych oraz strukturę zaopatrzenia materiałowego w agrobiznesie Państwa Środka. Obliczenia zostały wykonane na podstawie tabel przepływów międzygałęziowych stworzonych w ramach projektu World Input-Output Database (WIOD). Główną zastosowaną metodą badawczą była analiza nakładów i wyników. Z przeprowadzonej analizy wynika, że w latach 2000-2014 wartość produkcji globalnej całego sektora rolno-żywnościowego w Chinach wzrosła ponad 7,5-krotnie przede wszystkim za sprawą wzrostu w przemyśle spożywczym. Głównym źródłem przepływów materiałowych do rolnictwa jest sfera zaopatrzenia, z kolei do przemysłu spożywczego samo rolnictwo. Ponadto badanie wykazało, że chiński agrobiznes cechuje między innymi niska importochłonność.
Abstract	The aim of the article was to assess input-output in agribusiness in China in the 2000-2014 period. Examined the size and structure and the share of gross value added and global production output agribusiness in the creation of the Chinese economy, the directions for input-output structure and material supply in the Middle Kingdom agribusiness. The calculations were made on the basis of analysis of input-output tables which were created as part of the World Input-Output Database project. The analysis shows that in the years 2000-2014, the value of output of the entire agri-food sector in China increased more than 7.5 times, primarily due to the growth in the food industry. The main source of material flows to agriculture is the supply sphere, in turn to the food industry agriculture itself. The study also showed that Chinese agribusiness is characterized, inter alia, by low level of imported input.
Cytowanie	Bajan B., Mrówczyńska-Kamińska A. (2018) Przepływy międzygałęziowe w sektorze rolno żywnościowym w Chinach.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 2: 7-19
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n2_s7.pdf

Autor	Jarosław Maj, Elżbieta Szymańska
Tytuł	Zmiany w powierzchni gospodarstw rolnych w Polsce w latach 2010-2017
Title	CHANGES OF THE AREA OF FARMS IN POLAND IN 2010-2017
Słowa kluczowe	gospodarstwo rolne, struktura agrarna, zmiany powierzchni
Key words	farm, agrarian structure, changes of the area
Abstrakt	Celem badań była ocena zmian w powierzchni i strukturze gospodarstw rolnych w latach 2010-2016. Przeanalizowano zmiany liczby gospodarstw rolnych o różnej powierzchni oraz ich strukturze. Źródłem danych do analizy była literatura przedmiotu oraz dane statystyki masowej. Z badań wynika, że struktura obszarowa gospodarstw w Polsce, pomimo zmian, jest wciąż niekorzystna, ponieważ wśród gospodarstw dominują małe jednostki. Dotychczasowe regulacje prawne, które miały na celu utworzenie z tych gospodarstw podstaw nowoczesnego, konkurencyjnego rolnictwa w Polsce, nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Powierzchnia gospodarstw rolnych oraz odsetek dużych, silnych ekonomicznie jednostek zwiększa się zbyt wolno. Świadczy to o potrzebie poszukiwania nowych, skutecznych narzędzi, które przyspieszą tempo zmian strukturalnych w rolnictwie.
Abstract	The aim of the study was to assess changes in the area and structure of agricultural holdings in 2010-2016. An analysis was made of the changes in the number of farms of different sizes and their structure. The source of data was the subject literature and public statistics data. Research shows that area structure of farms in Poland, despite the changes, is still unfavorable, as small farms dominate. The previous legal regulations, which were aimed at creating from these farms the basis of modern, competitive agriculture in Poland did not bring the expected results. The area of farms and the percentage of large, economically strong units increases, but too slowly. This indicates the need to search for new, effective tools that will accelerate the pace of structural changes in agriculture.
Cytowanie	Maj J., Szymańska E. (2018) Zmiany w powierzchni gospodarstw rolnych w Polsce w latach 2010-2017.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 105, z. 2: 50-58
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2018_n2_s50.pdf

Autor	Danuta Zawadzka
Tytuł	Rynek wieprzowiny w Rosji w latach 1990-2017
Title	Pork Market in Russia from 1990-2017
Słowa kluczowe	Rosja, rynek wieprzowiny, samowystarczalność
Key words	Russia, pig market, self-sufficiency
Abstrakt	Celem analizy jest zidentyfikowanie kluczowych zmian, jakie nastąpiły na rosyjskim rynku wieprzowiny w latach 1990-2017. Badaniem objęto wszystkie elementy rynku, podejmując jednocześnie próbę odpowiedzi na dwa pytania: Czy rosnąca produkcja mięsa wieprzowego pozwoli na uzyskanie przez Rosję samowystarczalności w najbliższych latach? oraz czy Rosja ma szansę na przekształcenie się z importera netto w eksportera netto wieprzowiny? Podstawę oceny stanowiły dane pochodzące z rosyjskich Roczników Statystycznych oraz z publikacji amerykańskich Foreign Agricultural Service USDA. Do pomiaru dynamiki wykorzystano indeksy o stałej i zmiennej podstawie. Analiza pozwoliła na stwierdzenie, że największy wpływ na rosyjski rynek wieprzowiny wywarły subsydia prowadzące do wzrostu pogłowia i produkcji wieprzowiny w ostatnich dziesięciu latach. Pozwoli to na osiągnięcie samowystarczalności w najbliższych latach, ale pozycja eksportera netto może być osiągnięta w dalszej przyszłości.
Abstract	The aim of the analysis is to identify the key changes that occurred on the Russian pork market from 1990-2017. The research covered all elements of the market, at the same time attempting to answer two questions: Will the growing production of pork allow Russia to achieve self-sufficiency in this area in the coming years? Does Russia have a chance to transform from a net importer into a net exporter of pork? The basis for the assessment data were taken from the Russian Statistical Yearbooks and from the US Foreign Agricultural Service USDA. Dynamics were indexed on fixed and variable bases. The analysis leads to the conclusion that the greatest impact on the Russian pork market would be the result of subsidies leading to the growth in the number of pigs and in pork production. This would allow Russia to achieve self-sufficiency in the coming years, with the position of net exporter as an achievable target in the future.
Cytowanie	Zawadzka D. (2018) Rynek wieprzowiny w Rosji w latach 1990-2017.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 2: 322-333
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n2_s322.pdf

Autor	Agnieszka Kurdyś-Kujawska, Agnieszka Strzelecka, Danuta Zawadzka
Tytuł	Wpływ czynników endogenicznych na prawdopodobieństwo dzierżawy gruntów przez gospodarstwa rolne w Polsce
Title	Influence of endogenous factors on the probability of land leaseby farms in Poland
Słowa kluczowe	gospodarstwo rolne, dzierżawa gruntów, model logitowy
Key words	farm, land lease, logit model
Abstrakt	Dzierżawa gruntów rolnych w Polsce stanowi, obok własności, podstawowy tytuł prawny organizowania i prowadzenia gospodarstw rolnych. Możliwość zwiększenia areału prowadzi z założenia do poprawy sytuacji dochodowej rolników. Nie tylko ze względu na rozmiar produkcji i osiągane z niej dochody, ale także ze względu na wysokość otrzymywanych dotacji. Decyzja o dzierżawie gruntów zależy od wielu czynników o charakterze endo- i egzogenicznym. Celem artykułu jest określenie czynników wewnętrznych wpływających na prawdopodobieństwo dzierżawy gruntów przez gospodarstwa rolne w Polsce. Badanie przeprowadzono na podstawie danych rachunkowych uzyskanych w 2015 roku przez gospodarstwa rolne prowadzące rachunkowość rolną na potrzeby polskiego FADN. Określenia czynników wpływających na prawdopodobieństwo dzierżawy gruntów przez gospodarstwa rolne dokonano z wykorzystaniem modelu regresji logistycznej. Wyniki badań wskazują, że prawdopodobieństwo dzierżawy gruntów zwiększa się wraz ze wzrostem: powierzchni użytków rolnych, udziału kapitałów obcych w finansowaniu działalności rolniczej oraz nakładów pracy własnej w gospodarstwie rolnym. Prawdopodobieństwo to wzrasta także wraz z obniżeniem produktywności aktywów trwałych (pomniejszonych o ziemię, uprawy trwałe i kwoty produkcyjne).
Abstract	The lease of agricultural land in Poland is, apart from ownership, the basic legal title of organizing and running farms. The possibility of increasing the area leads to the improvement of the farmers' income situation. Not only because of the size of production and income from it, but also because of the amount of subsidies received. The decision to lease land depends on a number of endogenous and exogenous factors. The aim of the article was to determine the endogenous factors affecting the likelihood of renting land by agricultural holdings in Poland. The study was conducted on the basis of accountancy data obtained in 2015 by agricultural holdings conducting agricultural accounting for the needs of the Polish FADN. Determining the factors affecting the likelihood of land leased by agricultural holdings in Poland was made using the logistic regression model. The studies carried out prove that the decision to lease the land depends on the resources of the agricultural holding. The presented research results suggest that the probability of renting land increases with the increase in the area of arable land, the share of foreign capital in the financing of agricultural activity and own labor inputs on the farm. This likelihood also increases with decreasing productivity of fixed assets (reduced by land, permanent crops and production quotas).
Cytowanie	Kurdyś-Kujawska A., Strzelecka A., Zawadzka D. (2018) Wpływ czynników endogenicznych na prawdopodobieństwo dzierżawy gruntów przez gospodarstwa rolne w Polsce.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 105, z. 2: 38-49
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2018_n2_s38.pdf

Autor	Iwona Szczepaniak
Tytuł	Przewagi komparatywne w handlu zagranicznym Polski na przykładzie produktów rolno-spożywczych i pozostałych
Title	Comparative Advantages in Polish Foreign Trade on the Example of Agri-Food and Other Products
Słowa kluczowe	handel zagraniczny, przewagi komparatywne, konkurencyjność, produkty rolno-spożywcze
Key words	foreign trade, comparative advantages, competitiveness, agri-food products
Abstrakt	Globalizacja i integracja gospodarcza sprawiają, że konkurencyjność podmiotów coraz częściej analizowana jest w kontekście ich powiązań z rynkiem międzynarodowym. Celem artykułu jest ocena przewag komparatywnych w handlu zagranicznym Polski produktami rolno-spożywczymi na tle handlu pozostałymi produktami. W badaniu wykorzystano wskaźnik relatywnej przewagi handlowej RTA. Badanie to poprzedzono omówieniem wyników handlu zagranicznego. Źródłem danych była baza danych handlowych WITS-Comtrade. Analizę przeprowadzono na poziomie sekcji HS. Badanie udowodniło, że handel zagraniczny Polski charakteryzuje zróżnicowany poziom przewag komparatywnych. Spośród dwudziestu sekcji HS, w 2016 r. Polska posiadała przewagi komparatywne w handlu produktami dwóch rolno-spożywczych i siedmiu pozostałych sekcji. Na sekcje te przypadało odpowiednio ok. 9% i 50% wartości obrotów handlowych Polski. Rozwój handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi Polski, a także dość znaczące przewagi komparatywne w handlu tymi produktami wskazują na konkurencyjność i duże znaczenie polskiego sektora rolno-spożywczego dla gospodarki narodowej.
Abstract	Because of globalization and economic integration, the competitiveness of entities is more and more often analyzed in the context of their links with the international market. The aim of the article is to assess the comparative advantages in Poland's foreign trade in agri-food products in comparison to trade in other products. The study uses the relative trade advantage indices RTA. This study was preceded by a discussion of the results of foreign trade. The source of data was the WITS-Comtrade database. The study showed that Poland's foreign trade is characterized by a diversified level of comparative advantages. Of the twenty HS sections, in 2016 Poland had comparative advantages in trade of products from two agri-food sections and seven other sections. These sections accounted for approximately 9% and 50% of Poland's trade turnover, respectively. The development of Polish foreign trade in agri-food products, as well as quite significant comparative advantages in trade of these products, indicate the competitiveness and high importance of the Polish agri-food sector for the national economy.
Cytowanie	Szczepaniak I. (2018) Przewagi komparatywne w handlu zagranicznym Polski na przykładzie produktów rolno-spożywczych i pozostałych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 263-274
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s263.pdf

Autor	Barbara Wieliczko
Tytuł	System oceny wsparcia programów rozwoju obszarów wiejskich 2014-2020
Title	System of Evaluation of Rural Development Programmes 2014 2020
Słowa kluczowe	system oceny, program rozwoju obszarów wiejskich, oddziaływanie wsparcia
Key words	evaluation system, rural development programme, impact of public support
Abstrakt	System oceny wsparcia jest ważnym elementem analizy oddziaływania interwencji publicznej na sytuację społeczno-gospodarczą. Dostarcza również wiedzy o koniecznych zmianach. W związku z tym powinien być jak najlepiej zaprojektowany i realizowany. W artykule przedstawiono unijny system oceny PROW 2014-2020 obowiązujący państwa członkowskie. Zastosowano ujęcie porównawcze i obecny system odniesiono do rozwiązań zastosowanych w poprzednim okresie programowania. Skoncentrowano się na wytycznych do oceny PROW stosowanych w obu badanych okresach programowania i ograniczono się do zasad oceny śródokresowej i końcowej. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie „Czy system oceny PROW 2014-2020 zapewnia większą wiedzę o efektach wsparcia w porównaniu z okresem programowania 2007-2013?”. Wyniki analizy wskazują na to, że obecne rozwiązania nie zapewniają kompletnych i przejrzystych wyników pokazujących w pełni, jakie jest oddziaływanie interwencji na poziomie poszczególnych instrumentów.
Abstract	The evaluation system is an important part of the analysis of the impact of public intervention on socio-economic reality. It also provides knowledge about the necessity of changes. Therefore, it should be designed and implemented as carefully as possible. The paper presents the EU RDP 2014 2020 evaluation system the Member States. A comparative approach was applied and the current system was compared with the previous one. The focus was put on the EC’s guidelines for the RDPs’ evaluation in both of the study periods and it was limited to principles of mid-term and ex-post evaluations. The aim of the paper was to answer the question "Does the RDP 2014-2020 evaluation system provide more knowledge on the effects of support compared to the 2007-2013 programming period?". The results of the analysis indicate that the current solutions do not provide complete and transparent results indicating the impact of intervention at the level of individual policy instruments.
Cytowanie	Wieliczko B. (2018) System oceny wsparcia programów rozwoju obszarów wiejskich 2014-2020.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 309-318
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s309.pdf

Autor	Andrzej Czyżewski, Bazyli Czyżewski, Adam Majchrzak
Tytuł	Absolutna renta gruntowa – ujęcie retrospektywne i współczesne
Title	Absolute land rent – a retrospective and modern approach
Słowa kluczowe	rzadkość ziemi, renty gruntowe, renta absolutna, procesy koncentracji
Key words	scarcity of land, land rents, absolute rent, concentration processes
Abstrakt	W artykule Autorzy nawiązują do teorii renty gruntowej ze szczególnym uwzględnieniem renty absolutnej, co do istnienia, której w ekonomii nie ma zgodności. Celem rozważań jest ocena, jak współcześnie kształtuje się renta z tytułu rzadkości ziemi rolniczej w warunkach aktualnych tendencji na rynku ziemi w Unii Europejskiej i dylematów w tym zakresie. Podjęto się przy tym weryfikacji tezy, że konieczne jest odmienne podejście do absolutnej renty z ziemi, uzależniając ją od struktury obszarowej i własnościowej czy celów produkcyjnych gospodarstw rolnych. Obserwowane prawidłowości mogą jednak ulegać zmianom w wyniku wprowadzania lub zwiększania ograniczeń obrotu nieruchomościami rolnymi unormowanych prawem europejskim lub poszczególnych państw członkowskich UE, jak i postulowanych instrumentów wspólnej polityki rolnej.
Abstract	In the article, the Authors refer to the theory of land rent, with particular reference to the absolute rent, as to the existence of which in economics there is no compliance. The aim of the considerations is to assess how the rent for the scarcity of agricultural land is shaped nowadays under the conditions of current trends on land market in the European Union and dilemmas in this scope. At the same time, the thesis was verified that a different approach to the absolute rent from the land is necessary, depending on the area and ownership structure or production goals of farms. However, the observed causalities may change as a result of introducing or increasing restrictions on trade in agricultural properties regulated by European or individual EU Member States law, as well as postulated instruments of the common agricultural policy.
Cytowanie	Czyżewski A., Czyżewski B., Majchrzak A. (2018) Absolutna renta gruntowa – ujęcie retrospektywne i współczesne.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 5-14
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s5.pdf

Autor	Sławomir Jarka, Marzena Trajer
Tytuł	Support for the Beekeeping Sector in Poland and the European Union
Title	Support for the Beekeeping Sector in Poland and the European Union
Słowa kluczowe	support, beekeeping sector, sustainable development
Key words	support, beekeeping sector, sustainable development
Abstrakt	The aim of the work was to present a support mechanism for bee products market implemented after Poland's accession to the European Union, including within the framework of national beekeeping support programs. The elaboration included information contained in legal acts of the European Commission, MRiRW and KOWR. Support for the beekeeping sector in Poland and the EU is related to the policy of sustainable development of agriculture and rural areas. The amount of funds addressed to individual beneficiaries depends on the size of the sector in a given Member State. Spain, France, Greece, Romania and Italy, and Poland received the highest amounts of support under the EU budget.
Abstract	The aim of the work was to present a support mechanism for bee products market implemented after Poland's accession to the European Union, including within the framework of national beekeeping support programs. The elaboration included information contained in legal acts of the European Commission, MRiRW and KOWR. Support for the beekeeping sector in Poland and the EU is related to the policy of sustainable development of agriculture and rural areas. The amount of funds addressed to individual beneficiaries depends on the size of the sector in a given Member State. Spain, France, Greece, Romania and Italy, and Poland received the highest amounts of support under the EU budget.
Cytowanie	Jarka S., Trajer M. (2018) Support for the Beekeeping Sector in Poland and the European Union.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 183-191
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s183.pdf

Autor	Paweł Kraciński
Tytuł	Konkurencyjność polskiego eksportu jabłek na rynki Wspólnoty Niepodległych Państw
Title	The Competitiveness of Apple Exports from Poland to the Markets of Commonwealth Independent States
Słowa kluczowe	eksport, import, jabłka, konkurencyjność
Key words	export, import, apples, competitiveness
Abstrakt	Celem badań było określenie konkurencyjności eksportu jabłek z Polski na rynki Wspólnoty Niepodległych Państw. W artykule zidentyfikowano najważniejszych producentów oraz importerów netto z WNP. Przy wykorzystaniu mierników pozycji konkurencyjnej ex-post określono pozycję konkurencyjną eksportu z Polski na wybrane rynki WNP. W latach 2006-2016 Polska była największym dostawcą jabłek na Białoruś, do Kazachstanu oraz na Ukrainę, a w latach 2006-2014 również do Rosji. Pozycja konkurencyjna eksportu jabłek z Polski obniżyła się w latach 2015-2016 na rynku białoruskim, a wzrosła na kazachskim i ukraińskim. W wyniku embarga na import jabłek z UE, wzrosła na rynku Federacji Rosyjskiej pozycja konkurencyjna dostaw z Serbii, Chin, Mołdawii oraz Białorusi.
Abstract	The aim of the research was to determine the competitiveness of apple export from Poland to the CIS markets. In the paper the most important producers and net importers of apples from CIS were identified. Using the ex-post measures, the competitive position of Polish exports to selected CIS markets was determined. In 2006-2016, Poland was the largest supplier of apples to Belarus, Kazakhstan and Ukraine, and in 2006-2014 to Russia as well. The competitive position of apple exports from Poland decreased in the years 2014-2015 on the Belarusian market, and increased in the Kazakh and Ukrainian. As a result of the Russian embargo on the import of apples from the EU, the competitive position of supplies from Serbia, China, Moldova and Belarus increased in this market.
Cytowanie	Kraciński P. (2018) Konkurencyjność polskiego eksportu jabłek na rynki Wspólnoty Niepodległych Państw.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 13-22
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s13.pdf

Autor	Agnieszka Huterska, Justyna Łapińska, Ewa Zdunek-Rosa
Tytuł	Zasady wykorzystania środków z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 do termomodernizacji gospodarstw rolnych
Title	Rules of Using Rural Development Programme Funds for the Years 2014-2020 for Thermo-Modernisation of Agricultural Farms
Słowa kluczowe	gospodarstwo rolne, termomodernizacja, fundusze unijne
Key words	agricultural farm, thermo-modernisation, EU funds
Abstrakt	Celem artykułu jest przedstawienie możliwego wsparcia gospodarstw rolnych w inwestycjach umożliwiających ich termomodernizację w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Główną metodą badawczą zastosowaną w pracy była analiza dostępnej literatury przedmiotu oraz aktów prawnych, zarówno unijnych, jak i krajowych regulujących poruszane w pracy zagadnienie. Przeprowadzono także porównanie liczby i wartości zakontraktowanych operacji oraz wartości zrealizowanych płatności w ramach PROW 2007-2013 i PROW 2014-2020. Analiza uregulowań prawnych pozwoliła na wskazanie możliwości wsparcia realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych w gospodarstwach rolnych ze środków unijnych, natomiast analiza danych empirycznych pozwoliła ocenić oba programy pod kątem stopnia realizacji badanego działania na tle wszystkich działań dostępnych w ramach PROW.
Abstract	The aim of the article is to present the possible support of agricultural farms in investments enabling their thermo-modernisation within the Rural Development Programme (PROW) for the years 2014-2020. The analysis of the available literature on the subject and legal acts, both ones of the European Union and national ones regulating the discussed issue, was chosen as a research method. A comparison was also made between the number and value of contracted operations and the value of payments made within PROW 2007-2013 and PROW 2014-2020. The analysis of the aforementioned legal acts allowed indicating the abilities to support the fulfilment of thermo-modernisation undertakings in agricultural farms from the EU funds, and the analysis of empirical data enabled an evaluation of both programmes in terms of the implementation rate of the activity when compared with all the activities available within PROW.
Cytowanie	Huterska A., Łapińska J., Zdunek-Rosa E. (2018) Zasady wykorzystania środków z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 do termomodernizacji gospodarstw rolnych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 58-65
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s58.pdf

Autor	Ewa Bąk-Filipek
Tytuł	Changes in the EU Beef Market
Title	Changes in the EU Beef Market
Słowa kluczowe	livestock and beef, conditions, changes, beef market, European Union
Key words	livestock and beef, conditions, changes, beef market, European Union
Abstrakt	The article below discusses and compares changes in the beef market, occurring in the EU, to the global market. Global beef market is going through endless changes, although direction and rate of these changes vary depending on which region the analysis applies to. In recent years Polish beef market has been slowly becoming marginalized on the internal market, mainly because of the decreasing importance of beef consumption in the balance of meat consumption. The poultry market is becoming more and more important, both on the supply and demand sides. The study also draws attention to the fact that agricultural markets, the meat market in particular, are susceptible to the cyclical fluctuations on international markets. Because of that the EU policy, as well as the policy of a given country, play a big part to the individual agricultural markets.
Abstract	The article below discusses and compares changes in the beef market, occurring in the EU, to the global market. Global beef market is going through endless changes, although direction and rate of these changes vary depending on which region the analysis applies to. In recent years Polish beef market has been slowly becoming marginalized on the internal market, mainly because of the decreasing importance of beef consumption in the balance of meat consumption. The poultry market is becoming more and more important, both on the supply and demand sides. The study also draws attention to the fact that agricultural markets, the meat market in particular, are susceptible to the cyclical fluctuations on international markets. Because of that the EU policy, as well as the policy of a given country, play a big part to the individual agricultural markets.
Cytowanie	Bąk-Filipek E. (2018) Changes in the EU Beef Market.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 102-111
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s102.pdf

Autor	Arkadiusz Piwowar
Tytuł	The Consumption of Mineral Fertilizers and Herbicides in Poland Against the Background of the European Union
Title	The Consumption of Mineral Fertilizers and Herbicides in Poland Against the Background of the European Union
Słowa kluczowe	low carbon agriculture, mineral fertilizers, plant protection products, Poland
Key words	low carbon agriculture, mineral fertilizers, plant protection products, Poland
Abstrakt	The popularity of fertilizers and plant protection treatments with chemical preparations is based, among other factors, on their ease of use and fast effects. This paper presents an analysis of the consumption of selected agrochemicals in EU-28 agriculture in type and spatial arrangement. The main aim of the article is to present changes in the examined scope, including the identification of Poland's rank in the consumption of selected agrochemicals against the background of European Union countries. According to the analysis, the consumption of mineral fertilizers and herbicides in Poland is one of the highest in Europe. Due to potential threats to human health and life and environmental risks, special attention should be paid to agricultural practices with regard to the use of agrochemicals.
Abstract	The popularity of fertilizers and plant protection treatments with chemical preparations is based, among other factors, on their ease of use and fast effects. This paper presents an analysis of the consumption of selected agrochemicals in EU-28 agriculture in type and spatial arrangement. The main aim of the article is to present changes in the examined scope, including the identification of Poland's rank in the consumption of selected agrochemicals against the background of European Union countries. According to the analysis, the consumption of mineral fertilizers and herbicides in Poland is one of the highest in Europe. Due to potential threats to human health and life and environmental risks, special attention should be paid to agricultural practices with regard to the use of agrochemicals.
Cytowanie	Piwowar A. (2018) The Consumption of Mineral Fertilizers and Herbicides in Poland Against the Background of the European Union.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 194-202
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s194.pdf

Autor	Mieczysław Adamowicz
Tytuł	Aktualne kierunki zmian we wspólnej polityce rolnej Unii Europejskiej
Title	Present Changes in the Common Agricultural Policy of the European Union
Słowa kluczowe	wsparcie rolnictwa, filary WPR, płatności bezpośrednie, instrumenty polityki
Key words	agriculture support, pillars of the CAP, direct payments, policy instruments
Abstrakt	Celem opracowania jest przedstawienie ewolucji wspólnej polityki rolnej zwłaszcza zmian jakie zaszły w tej polityce w okresie ostatniego dziesięciolecia oraz form i rozmiarów wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich. Wykonano je przy wykorzystaniu raportów OECD, zwłaszcza raportu dotyczącego monitorowania i ewolucji wspólnej polityki rolnej z 2015 r. oraz literatury problemu. Wyróżniono trzy grupy czynników wpływających na zmiany we wspólnej polityce rolnej: czynniki związane z sytuacją w rolnictwie krajów członkowskich UE, relacje Unii Europejskiej z gospodarką światową oraz przebieg światowego kryzysu finansowego. W pracy przedstawiono zmiany, które zaszły w dwóch filarach: filarze I dotyczącym sfery rynkowo-produkcyjnej, w tym zwłaszcza płatności bezpośrednich i w filarze II, obejmującym wielokierunkowe oddziaływanie na rolnictwo i obszary wiejskie. Omówiono także płatności specyficzne i specjalne. Wśród instrumentów wspierania rolnictwa zwrócono uwagę zwłaszcza na instrumenty rynku wewnętrznego, oddziaływanie przez usługi jak i regulacje obrotów zagranicznych. Jedną z głównych konkluzji jest stwierdzenie, że okresowe zmiany celów i instrumentów wspólnej polityki rolnej nie naruszyły jej podstaw i potrzeby wsparcia rolnictwa.
Abstract	The aim of the work is presenting the evolution of the Common Agricultural Policy, mainly the changes which occurred in this policy during the last decade, as well as the forms and size of support of agriculture and rural areas. The study was prepared with the use of OECD rapport, mainly the rapport on monitoring and evolution the Common Agricultural Policy 2015, and the subject matter literature. Three groups of factors influencing the Common Agricultural Policy changes were distinguished. There are: factors influencing the state of agriculture in member countries; factors influencing relations of the European Union with the world economy and factor linked with the world financial crisis. The changes occurred in both pillars of the CAP were presented, in Pillar I related to the price and market spheres and in that related to direct payments, and in Pillar II, which cover complex of instruments influencing agriculture and rural areas. The special and specific payments were also described. Among instruments supporting agriculture special attentions was given to instruments of internal markets, instruments influencing services and foreign trade regulations. One of the main conclusions is statement that periodical changes of aims and instruments of the CAP did not destroy the background of the policy and the necessity of the community support for agriculture.
Cytowanie	Adamowicz M. (2018) Aktualne kierunki zmian we wspólnej polityce rolnej Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 7-22
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s7.pdf

Autor	Anna Szumiec
Tytuł	Płatności bezpośrednie, jako forma wsparcia dochodów gospodarstw prowadzących ekologiczny chów bydła mięsnego
Title	Direct Payments as a Form of Income Support for Farms Engaged in Organic Livestock Rearing
Słowa kluczowe	gospodarstwa ekologiczne, żywiec wołowy, dochody, płatności
Key words	organic farms, beef cattle, income, payment
Abstrakt	Celem pracy była odpowiedź na pytanie, jaka jest relacja pomiędzy poziomem dopłat otrzymywanych przez gospodarstwa prowadzące ekologiczny chów bydła mięsnego a osiąganym przez nie dochodem z działalności. Badania przeprowadzono w 2014 r., i objęto nimi łącznie 30 gospodarstw, które podzielono na dwie grupy w zależności od ilości wyprodukowanego żywca. Materiał pierwotny do realizacji badań, uzyskano podczas wywiadu bezpośredniego z producentami rolnymi, wykorzystując do tego celu kwestionariusz wywiadu oraz z dokumentacji księgowo-finansowej. Zgodnie z metodyką przyjętą przez IERiGŻ obliczono kategorie dochodowe tj. dochód z działalności bez dopłat i dochód z działalności, a także opłacalność produkcji żywca oraz relację pomiędzy poziomem płatności a wysokością dochodu (%). W I grupie gospodarstw (x=22,56 dt żywca) produkcja żywca przyniosła stratę na poziomie 5 521 zł/gosp., ale dzięki subwencjom udało się osiągnąć dodatni wynik finansowy (tj. 23 576,49 zł/gosp.). Poziom dopłat był o 123,42% wyższy niż osiągane przez te podmioty dochody z produkcji wraz z dopłatami. W II grupie gospodarstw (x=51,00 dt żywca) osiągnięto dodatni wynik finansowy nawet już bez dopłat (tj. 180,18 zł/gosp.).
Abstract	The aim of the study was to answer the question of the relation between the level of subsidies received by farms conducting organic livestock rearing and their income from this activity. The study was conducted in 2014 and covered a total of 30 farms, which were divided into two groups according to the number of livestock produced. The primary material for the research was obtained during direct interview with agricultural producers, using for this purpose an interview questionnaire and accounting and financial documentation. According to the methodology adopted by IAFE, income categories were calculated, i.e. income from activity without subsidies and income from activity, as well as the profitability of livestock production and the relationship between the level of payment and the amount of income (%). In the first group of households (x = 22.56 dt livestock), the production of livestock brought a loss of 5 521 PLN/household, but thanks to the subsidies it was possible to achieve a positive financial result (23 576.49 zł/household). The level of subsidies was 123.42% higher than the income generated by these entities, together with subsidies. In the second group of households (x = 51,00 dt/ livestock), a positive financial result was achieved, even without subsidy (180.18/PLN household).
Cytowanie	Szumiec A. (2018) Płatności bezpośrednie, jako forma wsparcia dochodów gospodarstw prowadzących ekologiczny chów bydła mięsnego.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 287-298
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s287.pdf

Autor	Wawrzyniec Czubak, Krzysztof Pawłowski
Tytuł	Identyfikacja sposobów implementacji II filaru WPR w krajach Europy Środkowo-Wschodniej
Title	Identification of ways of implementing the 2nd pillar of the CAP in Central and Eastern Europe countries
Słowa kluczowe	wspólna polityka rolna, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007–2013, Unia Europejska, Europa Środkowo-Wschodnia, rozwój obszarów wiejskich, rolnictwo
Key words	Common Agricultural Policy, Rural Development Program 2007–2013, European Union, Central and Eastern Europe, rural development, agriculture
Abstrakt	Bardzo znaczącą rolę w kształtowaniu obrazu nowoczesnej, europejskiej wsi odgrywa II filar wspólnej polityki rolnej. Jego wpływ na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich wydaje się oczywisty, chociażby ze względu na miejsce, jakie zajmuje w strukturze budżetu Unii Europejskiej. Bardzo istotne jest jednak ścisłe określenie efektów, jakie przynosi jego realizacja. Stąd w niniejszym artykule głównym celem było ukazanie przyczyn zróżnicowania implementacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007–2013 w państwach środkowo- wschodniej Europy. Na tle różnic w sytuacji ekonomiczno-produkcyjnej sektora rolnego dokonano oceny konstrukcji programów i porównano jego wpływ na zmiany zachodzące w sektorach rolnych tych krajów. Dla ukazania wpływu funduszy II filaru WPR zakres czasowy prezentujący zmiany w rolnictwie obejmuje lata przed i po integracji. Na ich podstawie dokonane zostało porównanie wdrażanych działań oraz struktury ich finansowania.
Abstract	The 2nd pillar of the Common Agricultural Policy plays a very significant role in shaping the image of a modern, European village. It’s impact on the development of agriculture and rural areas seems to be obvious, for example because of the place it occupies in the structure of the European Union budget. However, it’s very important to precisely determine the effects of its implementation. Therefore, in this article the main goal was to show the reasons for diversifying the implementation of the Rural Development Program 2007–2013 in the countries of Central and Eastern Europe. Against the background of differences in the economic and production situation of the agricultural sector, the design of the Programs was evaluated and it’s impact on changes in the agricultural sectors of these countries was compared. To show the impact of the funds of the second pillar of the CAP, the time range presenting changes in agriculture covers the years before and after integration. Based on them, a comparison of the implemented activities and the structure of their financing has been made.
Cytowanie	Czubak W., Pawłowski K. (2018) Identyfikacja sposobów implementacji II filaru WPR w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 109-123
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s109.pdf

Autor	Elżbieta Kacperska
Tytuł	Działalność podmiotów z kapitałem zagranicznym w polskim rolnictwie
Title	Economic Activity of Entities with Foreign Capital in Polish Agriculture
Słowa kluczowe	inwestycje zagraniczne, rolnictwo, agrobiznes, zatrudnienie, eksport, wyniki finansowe
Key words	foreign investments, agriculture, agribusiness, employment, export, financial results
Abstrakt	W 2015 roku w polskim rolnictwie działało 690 podmiotów z kapitałem zagranicznym, zatrudniając ponad 5,7 tys. osób. Kapitał zagraniczny zainwestowany w tych podmiotach stanowił ponad 90% udziału kapitału podstawowego. Celem opracowania było określenie skali działalności podmiotów z kapitałem zagranicznym w polskim rolnictwie. Analiza obejmowała liczbę podmiotów, rozmieszczenie geograficzne, liczbę zatrudnionych, obroty handlowe z zagranicą i wyniki finansowe.
Abstract	In 2015, there were 690 entities with foreign capital operating in Polish agriculture, employing over 5.7 thousand. people. The foreign capital invested in these entities accounted for over 90% of the share of the share capital. The purpose of the article was to determine the scale of operations of entities with foreign investments in Polish agriculture. The analysis included the number of entities, geographical distribution, number of employees, foreign trade turnover and financial results.
Cytowanie	Kacperska E. (2018) Działalność podmiotów z kapitałem zagranicznym w polskim rolnictwie.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 222-235
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s222.pdf

Autor	Julian Krzyżanowski
Tytuł	The Evaluation of Implementation of Agricultural Sustainable Development Policy in the European Union
Title	The Evaluation of Implementation of Agricultural Sustainable Development Policy in the European Union
Słowa kluczowe	agriculture, European Union, „greening”, EIP
Key words	agriculture, European Union, „greening”, EIP
Abstrakt	Author tries to evaluate two elements of implementation of agricultural sustainable development policy in the European Union. Those elements are: “greening” and European innovation partnership. Greening is carried out by: crop diversification, maintenance of permanent grassland (PG), maintenance of ecological focus areas (EFA). Diversification of crops was carried out for three fourth of areas of arable lands in the EU. Diversification prevents soil erosion. Share of PG in the overall area of agricultural land in the EU is 29 %. The highest indicator is at present in the United Kingdom (90%), and the lowest in Cyprus, Malta, Denmark and Finland. From the set of actions maintaining the pro-environmental areas (EFA), the most popular were: setting aside (27 member states), and the least popular – afforestation (only 11 countries). When it comes to EFA area, the biggest share was the area for legume plants. New pro-environmental instrument is European Innovation Partnership for productive and sustainable agriculture. There has already been some results of this action in the EU countries.
Abstract	Author tries to evaluate two elements of implementation of agricultural sustainable development policy in the European Union. Those elements are: “greening” and European innovation partnership. Greening is carried out by: crop diversification, maintenance of permanent grassland (PG), maintenance of ecological focus areas (EFA). Diversification of crops was carried out for three fourth of areas of arable lands in the EU. Diversification prevents soil erosion. Share of PG in the overall area of agricultural land in the EU is 29 %. The highest indicator is at present in the United Kingdom (90%), and the lowest in Cyprus, Malta, Denmark and Finland. From the set of actions maintaining the pro-environmental areas (EFA), the most popular were: setting aside (27 member states), and the least popular – afforestation (only 11 countries). When it comes to EFA area, the biggest share was the area for legume plants. New pro-environmental instrument is European Innovation Partnership for productive and sustainable agriculture. There has already been some results of this action in the EU countries.
Cytowanie	Krzyżanowski J. (2018) The Evaluation of Implementation of Agricultural Sustainable Development Policy in the European Union.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 2: 175-182
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n2_s175.pdf

Autor	Julian Krzyżanowski
Tytuł	Dywersyfikacja upraw jako element „zazielenienia” w krajach Unii Europejskiej – czy to właściwe rozwiązanie?
Title	Crop diversification as an element of “greening” system in the European Union countries – is it the right solution?
Słowa kluczowe	dywersyfikacja upraw, Unia Europejska, wspólna polityka rolna, „zazielenienie”
Key words	crop diversification, European Union, Common Agricultural Policy, “greening”
Abstrakt	Autor zajmuje się problematyką dywersyfikacji upraw w krajach Unii Europejskiej. Wprowadzanie kilku rodzajów roślin jest częścią „zazielenienia” – systemu praktyk korzystnego dla środowiska i klimatu, obowiązkowego w obecnej perspektywie finansowej. Mimo konieczności stosowania dywersyfikacji na 75% powierzchni gruntów ornych, zobowiązanie to nie ma wpływu zarówno na alokację ziemi pod różne przeznaczenia, jak i na całkowity potencjał produkcji. Oznacza to, że rolnicy do tej pory samoistnie stosowali dywersyfikację. Uważa się, że poprawia ona ochronę gleby, ale według części ekonomistów środki przeznaczone na różnicowanie upraw mogłyby być lepiej wykorzystane. Należy bowiem sądzić, że środki na dywersyfikację są głównie elementem legitymizacji płatności bezpośrednich.
Abstract	Author tackles the problems of crop diversification in the EU countries. Introduction of different plants is the part of “greening”, a system of practices beneficial for environment and climate that is obligatory in the current financial perspective. Despite the necessity to diversify on 75% of arable land, this obligation has no impact on allocation of land to different crops, as well as on total production potential. It means that so far farmers diversified their crops spontaneously. It is believed that sowing different crops improves protection of soil, however according to some economists subsidies for crop diversification could be utilized in a better way. It can be assumed that diversification funds help to legitimize direct payments.
Cytowanie	Krzyżanowski J. (2018) Dywersyfikacja upraw jako element „zazielenienia” w krajach Unii Europejskiej – czy to właściwe rozwiązanie?.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 123: 91-100
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n123_s91.pdf

Autor	Dawid Jabkowski, Karolina Pawlak
Tytuł	Przewagi komparatywne USA w eksporcie wybranych surowców roślinnych na Jednolity Rynek Europejski
Title	Comparative Advantages of the US in the Export of Selected Plant Raw Materials to the Single European Market
Słowa kluczowe	konkurencyjność, przewagi komparatywne, surowce roślinne, owoce i orzechy, nasiona i owoce oleistych, USA, Jednolity Rynek Europejski
Key words	competitiveness, comparative advantage, plant raw materials, fruits and nuts, oil seeds and oleaginous fruits, the US, Single European Market
Abstrakt	Celem artykułu było zidentyfikowanie przewag komparatywnych USA w eksporcie wybranych surowców roślinnych na Jednolity Rynek Europejski (JRE) na tle największych unijnych producentów i eksporterów analizowanych grup produktów w latach 2003-2017. W badaniach wykorzystano dane pochodzące z zasobów Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD). W analizie przewag komparatywnych zastosowano wybrane wskaźniki ujawnionych przewag komparatywnych (XRCA, MRCA, RTA), wskaźnik pokrycia importu eksportem (CR), wskaźnik specjalizacji eksportowej (SI) indeks handlu wewnątrzgałęziowego Grubela-Lloyda (IIT) oraz udziały w eksporcie. Na podstawie przeprowadzonych analiz można stwierdzić, że USA generowały wysokie przewagi komparatywne w eksporcie na JRE owoców i orzechów oraz surowców oleistych, które zapewniały im znaczącą, odpowiednio prawie 25-procentową i ponad 15-procentową część ogółu przychodów z tytułu eksportu artykułów rolno-żywnościowych do państw UE.
Abstract	The aim of the paper was to assess the US comparative advantages in the export of selected plant raw materials to the Single European Market (SEM) against the major EU producers and exporters of analysed product groups in 2003-2017. The research is based on the data from the United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD) resources. The following indicators were used in the comparative advantage analysis: the Revealed Comparative Advantage Indexes (XRCA, MRCA, RTA), the Coverage Ratio (CR), the Specialization Indicator (SI), Intra-Industry Trade Index (IIT) and the export shares. It was proved that the US had strong comparative advantages in the export of fruits and nuts, as well as oil seeds and oleaginous fruits to the SEM. These product groups gave the US almost 25% and more than 15% of the total revenue from the export of agri-food products to the EU countries, respectively.
Cytowanie	Jabkowski D., Pawlak K. (2018) Przewagi komparatywne USA w eksporcie wybranych surowców roślinnych na Jednolity Rynek Europejski.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 370-381
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s370.pdf

Autor	Karolina Pawlak
Tytuł	Zdolność konkurencyjna przemysłu spożywczego krajów UE, USA i Kanady na rynku światowym
Title	Competitive Capacity of the EU, the US and Canadian Food Industry on the World Market
Słowa kluczowe	konkurencyjność, przemysł spożywczy, relatywna przewaga w handlu, realna wartość dodana, realna produktywność pracy, UE, USA, Kanada
Key words	competitiveness, food industry, relative trade advantage, real value added, real labour productivity, the EU, the US, Canada
Abstrakt	Celem artykułu była ocena zdolności konkurencyjnej głównych branż przemysłu spożywczego UE, USA i Kanady na rynku światowym, z wykorzystaniem wybranych wskaźników ekonomicznych i handlowych. Zakres czasowy analiz objął lata 2007-2016. W badaniach wykorzystano dane urzędów i agencji statystycznych UE (Eurostat), USA (US Census Bureau, FAS/USDA) i Kanady (Agriculture and Agri-food Canada). Na podstawie przeprowadzonych analiz można stwierdzić, że poprawa pozycji konkurencyjnej branż unijnego przemysłu spożywczego w większym stopniu była determinowana skalą aktywności w handlu światowym (rosnącymi udziałami w globalnym eksporcie), natomiast o przewagach konkurencyjnych przemysłu spożywczego USA i Kanady decydowały przewagi o charakterze ekonomicznym, związane z poprawą ekonomicznych wyników działalności przedsiębiorstw danej branży, jej udziału w tworzeniu realnej wartości dodanej przemysłu spożywczego oraz produktywności pracy.
Abstract	The aim of the paper was to assess the competitive capacity of the main sectors of the EU, the US and Canadian food industry, using selected economic and trade indicators. Time range of the research covered the years 2007-2016. The research is based on the data from the Statistical Office of the European Union (Eurostat), the US Census Bureau, the USDA Foreign Agricultural Service's Global Agricultural Trade System (FAS/USDA) and Agriculture and Agri-food Canada. It was proved that improvement of the competitive position of the EU food industry was more determined by the scale of activity in world trade (increasing share in global exports), while competitive advantages of the US and Canadian food industry were influenced by economic advantages associated with improving the economic performance of enterprises in a given sector, its share in the real value added of the food industry as a whole and labour productivity.
Cytowanie	Pawlak K. (2018) Zdolność konkurencyjna przemysłu spożywczego krajów UE, USA i Kanady na rynku światowym.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 3: 248-261
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n3_s248.pdf