Zróżnicowanie przestrzenne wykorzystania środków na modernizację gospodarstw rolnych z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich

Ludwik Wicki1, Robert Pietrzykowski2
1, 2 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Nauk Ekonomicznych
https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2018.124.32
Wicki, Ludwik; ORCID: 0000-0002-7602-8902 (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Nauk Ekonomicznych)
Pietrzykowski, Robert; ORCID: 0000-0002-6122-3043 (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Nauk Ekonomicznych)
Zróżnicowanie przestrzenne wykorzystania środków na modernizację gospodarstw rolnych z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich
Spatial Diversification of the Use of Funds for Farm Modernization From the Rural Development Program
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2018, vol., nr 124, s. 93-108

Słowa kluczowe

PROW inwestycje rozwój rolnictwa dobra publiczne

Key words

RDP investment agriculture development public goods

JEL Classification

Q14 Q18 R11

Streszczenie

Celem pracy jest określenie zmian przestrzennego zróżnicowania wykorzystania środków na modernizację gospodarstw rolnych w Polsce w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 i 2014–2020. Analizą objęto okres 2007–2018. Wykorzystano dane ARiMR, GUS i Eurostat. Do oceny zmian zróżnicowania przestrzennego użyto wskaźnik autokorelacji przestrzennej Morana (Ig). Stwierdzono, że w okresie realizacji PROW 2014–2020 nastąpiły zmiany w przestrzennym rozkładzie wykorzystania dotacji na wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych w stosunku do lat 2007–2013. Obserwowano wzrost intensywności wykorzystania środków na inwestycje w województwach, w których występowały duże gospodarstwa rolne, a ograniczenie aktywności w korzystaniu z tego działania w województwach z rozdrobnionym rolnictwem. Może to oznaczać, że w małych gospodarstwach nie jest generowana wystarczająca nadwyżka potrzebna do współfinansowania inwestycji rozwojowych. Działania ukierunkowane na wsparcie modernizacji gospodarstw w ramach PROW sprzyjają przede wszystkim rozwojowi gospodarstw silnych ekonomicznie.

Abstract

The aim of the study is to determine changes in utilization of spatial diversity for the modernization of farms in Poland under the Rural Development Program for 2007–2013 and 2014–2020. The analysis covered the period 2007–2018. The analysis was conducted on the basis of data obtained from ARMA, GUS and Eurostat. Moran spatial autocorrelation index (Ig) was used to assess changes in spatial diversity. It was found that within the RDP 2014–2020 there were changes in the spatial distribution of the use of subsidies to support investments in agricultural holdings. It was observed that there was an increase in the intensity of use of subsidies for investments in voivodships in which large farms prevailed, and limiting the activity in using this measure in voivodships with fragmented agriculture. This may mean that small farms do not generate sufficient surplus needed to co-finance development investments. Support for investment for modernization of farms under the RDPs can be used primarily by economically large farms. Small farms do not have sufficient funds to co-finance development investments.

Cytowania

  1. ARiMR, 2016a. Sprawozdanie z działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa za 2015 rok, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Warszawa.
  2. ARiMR, 2016b. Pieniądze z PROW 2007–2013 zostały rozdysponowane, pobrano z: https://www.arimr.gov.pl/programy-2002-2013/prow-2007-2013/pieniadze-z-prow-2007-2013-zostaly-rozdysponowane.html [dostęp: 20.11.2018].
  3. ARiMR, 2016c: Informacja o liczbie zawartych umów oraz kwocie zrealizowanych płatności w ramach Działania „Modernizacja gospodarstw rolnych PROW 2007-2013”. Dane na dzień 31.12.2015 r., pobrano z: https://www.arimr.gov.pl/fileadmin/pliki/wdrazane_programy_sprawozdania/PROW_2007-2013/MGR/27012016_MGR_7-13.pdf [dostęp: 15.11.2018].
  4. ARIMR, 2018: M.04 Inwestycje w środki trwałe. M04.1 „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych- typ operacji: Modernizacja gospodarstw rolnych w ramach PROW 2014-2020”zbiorczo. Dane na dzień 30.11.2018 r., pobrano z: https://www.arimr.gov.pl/fileadmin/pliki/wdrazane_programy_sprawozdania/M_4.1._MGR_Inwestycje_w_srodki_trwale-Wsparcie_inwestycji_w_gospodarstwach_rolnych._Modernizacja_gospodarstw_rolnych/20181221_M04.1_MGR_Wsparcie_inwestycji_w_gospodarstwach_rolnych_zbiorczo__2_.pdf [dostęp: 22. 12.2018].
  5. BABUCHOWSKA K., MARKS-BIELSKA R., 2012: Unowocześnianie gospodarstw rolnych z województwa warmińsko-mazurskiego w ramach PROW 2007–2013, Zeszyty Naukowe SGGW. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing 8 (57), 36–46.
  6. BÓRAWSKI P., 2010: PROW jako źródło środków finansowych umożliwiających rozwój obszarów wiejskich. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej (85), 35–42.
  7. BÓRAWSKI P., BRODZIŃSKI Z., 2014: Wykorzystanie wsparcia finansowego z Unii Europejskiej w gospodarstwach mlecznych w opinii ich właścicieli, Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich 101 (1), 127–136.
  8. CZEKAJ M., SATOŁA Ł., 2010: Szanse i bariery rozwoju produkcji mleka w Małopolsce w opinii rolników, Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej 84, 63–75.
  9. CZUBAK W., 2012: Wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej wspierających inwestycje w gospodarstwach rolnych, Journal of Agribusiness and Rural Development 25 (3), 57–67.
  10. CZYŻEWSKI A., 2014: Krajowe i unijne wydatki budżetowe na sektor rolny w Polsce, Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich 101 (2), 37–44.
  11. DANIŁOWSKA A., 2015: Provision of Public Goods by Agriculture in Poland, Economic Science for Rural Development (37), 142–151.
  12. DOMAGALSKA-GRĘDYS M., 2011: Aspekty współdziałania i lobbingu grup i organizacji w kontekście zmian wspólnej polityki rolnej, Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej (90), 41–58.
  13. EUROSTAT: Farm indicators by agricultural area, type of farm, standard output, legal form and NUTS 2 regions, pobrano z: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu [dostęp: 15.10.2018].
  14. GRONTKOWSKA A., 2009: Znaczenie dopłat w gospodarstwach o dużej i bardzo dużej sile ekonomicznej w krajach Unii Europejskiej w latach 2004–2006, Roczniki Naukowe SERiA, (1), 123–129.
  15. GUS, 2008: Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2007 r., Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa.
  16. GUS, 2016: Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2016, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
  17. KIRCHWEGER S., KANTELHARDT J., 2012: Improving Farm Competitiveness through Farm-Investment Support: a Propensity Score Matching Approach, 131st EAAE seminar in Prague, pobrano z: http://ageconsearch.umn.edu/handle/135791 [dostęp: 15.10.2018]
  18. KUSZ D., 2012: Egzogeniczne i endogeniczne uwarunkowania procesu modernizacji rolnictwa. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 99 (2), 53–67.
  19. KUSZ D., 2018: Pomoc publiczna a proces modernizacji rolnictwa, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów.
  20. MICKIEWICZ A., WAWRZYNIAK B., 2010: Przebieg i realizacja działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach PROW na lata 2007–2013, Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie Ekonomika i Org. Gosp. Żywnościowej, 86, 55-67.
  21. MICKIEWICZ B., MICKIEWICZ A., 2014: Ocena przebiegu i realizacji działań zawartych w osi poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich PROW 2007–2013. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego 14 (2), 126–138.
  22. MIKUŁA A., 2014: Finansowanie dostarczania dóbr publicznych przez rolnictwo w Polsce, Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich 101 (1), 101–118.
  23. MRiRW, 2018: Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
  24. ORLYKOVSKYI M., WICKI L., 2016: Polityka i programy wsparcia rolnictwa w warunkach stowarzyszenia i członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Wnioski dla Ukrainy. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
  25. PAPADOPOULOU E., PAPALEXIOU C., HASANAGAS N., 2012: Participatory Evaluation of Rural Development Programmes: A Qualitative Approach in the Case of Modernisation of Agricultural Holdings in Greece, Regional Science Inquiry Journal 4 (1), 81–94.
  26. PARZONKO A., 2010: Determinanty rozwoju gospodarstw mlecznych w Polsce, Roczniki Naukowe Seria 12 (3), 306–311.
  27. PIETRZYKOWSKI R., 2011: Koncepcja i zastosowanie modyfikacji macierzy wag w przestrzennych badaniach ekonomicznych, Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 12 (2), 270–278.
  28. PIETRZYKOWSKI R., WICKI L., 2011: Regionalne zróżnicowanie wykorzystania środków z programów Wspólnej Polityki Rolnej na modernizację rolnictwa, Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 98 (4), 7–22.
  29. POCZTA W., SIEMIŃSKI P., SERSZCHULSKI J., 2012: Przestrzenne zróżnicowanie aktywności rolników w pozyskiwaniu środków unijnych na rozwój gospodarstw rolnych w Wielkopolsce na przykładzie działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”, Journal of Agribusiness and Rural Development 25(3), 207–223.
  30. RATINGER T., MEDONOS T., HRUŠKA M., 2013: An Assessment of the Differentiated Effects of the Investment Support to Agricultural Modernisation: the Case of the Czech Republic, Agris On-Line Papers in Economics & Informatics 5 (4), 153–164.
  31. SMĘDZIK-AMBROŻY K., 2016: Uwarunkowania zasobowe a dochody rolnicze w krajach UE, Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego 16 (2), 314–323.
  32. 10.1093/wbro/2.1.43
    STIGLITZ J., 1987: Some Theoretical Aspects of Agricultural Policies, The World Bank Research Observer, 2 (1), 43–60.
  33. UTZIG M., 2013: Płatności bezpośrednie w rolnictwie a koncepcja pogoni za rentą, Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich 100 (3), 123–131.
  34. 10.22616/ESRD.2018.134
    WICKA A., 2018: Crop Insurance With Subsidies in Poland – Do It Works, Economic Science for Rural Development 49, 178–186.
  35. WICKI L. 2010: Efekty upowszechniania postępu biologicznego w produkcji roślinnej, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
  36. WICKI L., 2012: Convergence of Labour Productivity in Agriculture in the European Union, Economic Science for Rural Development 27, 279–284.
  37. WICKI L., 2015: Regionalne zróżnicowanie realizacji działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach PROW 2007–2013, Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing 14, 147–160
  38. 10.22616/ESRD.2018.060
    WICKI L., 2018: The Role of Productivity Growth in Agricultural Production Development in the Central and Eastern Europe Countries After 1991, Economic Science for Rural Development 47, 514–523.
  39. WILKIN J., 2002: Interwencjonizm państwowy w rolnictwie: dlaczego był, jest i będzie, Biuletyn Informacyjny 9.
  40. WILKIN J., 2010: Dobra dostarczane przez rolnictwo w świetle teorii dóbr publicznych, [w:] J. Wilkin (red.), Wielofunkcyjność rolnictwa. Kierunki badań, podstawy metodologiczne i implikacje praktyczne, IRWIR, Warszawa.
  41. ZAWOJSKA A., 2011: Pogoń za rentą i lobbing we wspólnej polityce rolnej Unii Europejskiej, Roczniki Nauk Rolniczych Seria G, 98 (3), 63–72.
  42. 10.22630/PRS.2018.18.2.60
    ŻMIJA D., 2018: Efektywność wykorzystania środków pomocowych WPR współfinansujących projekty inwestycyjne na przykładzie małych gospodarstw rolnych województwa małopolskiego, Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego 18 (33), (2), 334–341.