Wyniki wyszukiwania

Autor	Ruslan Mudrak, Iryna Nizhnik
Tytuł	Food aid for the poor – key working tool for protection of food interestsof ukraine’s population
Title
Słowa kluczowe	food interests, protection, subsistence level, food aid, budget, cost multiplier
Key words
Abstrakt	The need to protect the food interests of Ukrainian citizens is conditioned by a number of pressing challenges – insufficient level of income, high growth rates of consumer food prices, excessive level of market concentration, excessive volumes of food exports, which cause a deficit in the domestic market, etc. For a full-scale deployment of the Ukrainian food aid program, it is necessary to preliminarily conduct an experiment. As part of the experiment, we propose to involve low-income citizens in the program, who has a total income not exceeding 130% of the poverty line (subsistence level). According to the statistics of 2017, the protection of food interests needs those households whose average income is less than UAH 2,085 per month – these are household’s first decile group. The average benefit is UAH 284 per person per month. A tentative budget for food aid for all households and the decile group should be UAH 1204.6 million. An increase in food expenditure by 1% will lead to an increase in real GDP of Ukraine by 0.97%. Food expenditures of the population of Ukraine in 2017 amounted to UAH 673539.0 million. Their increase by UAH 1204.6 million, or 0.18%, will cause real GDP growth of 0.17% or UAH 4266.9 million.
Abstract
Cytowanie	Mudrak R., Nizhnik I.
HTML	wersja html
Pełny tekst	TIRR_2019_n11_s73.pdf

Autor	Robert Stolarski, Mirosław Wasilewski
Tytuł	Determinanty i tendencje zmian efektywności ekonomicznej Colian S.A. na tle ogółu przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w Polsce
Title	Determinants and trends in economic efficiency of Colian S.A. compared with the total food industry in Poland
Słowa kluczowe	poziom i struktura kosztów, efektywność ekonomiczna, rentowność, wartość dodana, pozaoperacyjne obszary rachunkowości
Key words	cost level, costs structure, economic efficiency, profitability, net value added, non-operational accounting areas
Abstrakt	W opracowaniu określono relacje między poziomem i zmianami struktury kosztów oraz efektywnością ekonomiczną przedsiębiorstwa na tle sektora produkcji artykułów spożywczych na podstawie studium przypadku Colian S.A. Wykorzystano zagregowane dane o poziomie cen i kosztów oraz wskaźniki rentowności operacyjnej aktywów (ROA), rentowności ekonomicznej sprzedaży (RES), rentowności netto i wartości dodanej wraz z danymi kosztów rodzajowych w układzie porównawczym. Poziom kosztów ogółem w sektorze i w spółce zwiększył się pomimo zmniejszenia w strukturze kosztów operacyjnych udziału kosztów materiałów i energii, wynagrodzeń, ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń, amortyzacji oraz podatków i opłat. Tempo spadku rentowności operacyjnej aktywów i rentowności ekonomicznej sprzedaży oraz poziomu wartości dodanej było mniejsze niż wzrost poziomu kosztów, co może wynikać z działań w pozaoperacyjnych obszarach rachunkowości.
Abstract	The subject of the study undertaken was determination of relations between the level and structure of costs and the economic efficiency of the company of Polish food production sector, using the case study of Colian joint-stock company. The study adopted aggregated data of the prices and costs level, the profitability indicators of revenue of assets (ROA), the economic viability of sales (ROS), the net value added, and data from periodic reports on the structure of costs by comparative cost system. The level of costs in the sector and in the company increased, despite the decrease in the share of costs of materials and energy, wages and salaries, social security and other benefits, depreciation as well as taxes and fees in the cost structure. The rate of decline in the operating profitability of assets, the economic profitability of sales and the level of value added at enterprise was lower than the increase in the level of costs, which may result from non-operational activities.
Cytowanie	Stolarski R., Wasilewski M. (2018) Determinanty i tendencje zmian efektywności ekonomicznej Colian S.A. na tle ogółu przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w Polsce.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 123: 101-115
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n123_s101.pdf

Autor	Wojciech Józwiak, Zofia Mirkowska, Wojciech Ziętara
Tytuł	ROLE OF LARGER FARMS IN POLAND AND SELECTED EUROPEAN UNION COUNTRIES IN 2005 AND 2016
Title
Słowa kluczowe	farms, UAA, agricultural production
Key words
Abstrakt	The rates of increase in labour costs in non-agricultural sections and prices of means of production for agriculture, which are higher than selling prices of agricultural products in countries with a market economy have resulted in a decrease in unit profitability of agricultural production. Farmers wishing to obtain a satisfactory income must increase their production scale, mainly by increasing farm area. The study covers two intentionally selected groups of countries differing with regard to economic development specified by gross domestic product (GDP) value per capita. The reason for this selection is the dependence of the farms’ economic strength on the national economy level of analysed countries. The first group of countries with a high level of this indicator (GDP) includes: Denmark, Sweden, Ireland, the Netherlands, Austria, Germany, Belgium, Great Britain and France. The second group covers – Slovenia, the Czech Republic, Slovakia, Lithuania, Latvia, Poland, Hungary, Romania and Bulgaria. Analyses covered the changes in average farm area, share of farms with an area of 30 ha of UAA or more in the total number of farms, land use, employment and standard production in 2005 and 2016. In both groups, the following increased in the analysed period: the average farm area and share of larger farms in land use and production. In the majority of analysed countries, the share of farms with an area of 100 ha or more, when it comes to production, exceeded 50%.
Abstract
Cytowanie	Józwiak W., Mirkowska Z., Ziętara W.
HTML	wersja html
Pełny tekst	ESARE_2018_n1_s28.pdf

Autor	Denys Cherevyk, Mariusz Hamulczuk
Tytuł	Ukraiński rynek kukurydzy na tle zmian światowych
Title	Ukrainian Corn Market on the Background of Global Trends
Słowa kluczowe	kukurydza, przestrzenna integracja rynku, Ukraina
Key words	maize, spatial integration of the market, Ukraine
Abstrakt	Kukurydza należy do najważniejszych zbóż paszowych i przemysłowych w świecie a jednym z kluczowych producentów i eksporterów kukurydzy w świecie staje się Ukraina. Celem opracowania była ocena uwarunkowań zmian produkcji kukurydzy na Ukrainie w kontekście uwarunkowań wewnętrznych i globalnych. W pracy charakteryzowano zmiany produkcji, zużycia oraz cen w Ukrainie na tle ich odpowiedników w świecie. W świetle badań wykazano, że ma miejsce wzrost integracji ukraińskiego rynku kukurydzy z rynkami światowymi. Zjawisku temu sprzyjał wzrost popytu na kukurydzę na rynkach światowych spowodowany rozwojem produkcji biopaliw oraz relatywnie niskie koszty produkcji zbóż na Ukrainie.
Abstract	Maize belongs to the most important crops and industrial grains in the world and Ukraine is becoming one of the key producers and exporters of maize in the world. The aim of the study was to assess the determinants of maize production changes in Ukraine in the context of internal and global conditions. The work presents changes in production, consumption and prices in Ukraine against their counterparts in the world. In light of the research, it has been shown that there is an increase of integration of the Ukrainian maize market with global markets. This phenomenon was supported by the increase in demand for maize on global markets caused by the development of biofuel production and the relatively low costs of cereal production in Ukraine.
Cytowanie	Cherevyk D., Hamulczuk M. (2018) Ukraiński rynek kukurydzy na tle zmian światowych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 2: 33-43
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n2_s33.pdf

Autor	Jakub Kraciuk
Tytuł	Bezpieczeństwo żywnościowe Polski na tle wybranych krajów Europy Wschodniej
Title	Food security in the selected countries of Eastern Europe
Słowa kluczowe	bezpieczeństwo żywnościowe, kraje Europy Wschodniej
Key words	food security, Eastern Europe countries
Abstrakt	Celem artykułu jest ukazanie stanu bezpieczeństwa żywnościowego Polski oraz trzech krajów Europy Wschodniej sąsiadujących z naszym krajem: Białorusi, Rosji i Ukrainy. Analizowane kraje różnią się między sobą zarówno pod względem wielkości posiadanego potencjału gospodarczego, wielkości samych gospodarek, jak i poziomem ich rozwoju. Gospodarki poszczególnych krajów charakteryzuje też określona specyfika. W pierwszej części opracowania ukazano podstawy teoretyczne analizy bezpieczeństwa żywnościowego jako elementu bezpieczeństwa ekonomicznego. W następnej części dokonano charakterystyki analizowanych krajów, ukazując ich specyfikę oraz główne determinanty rozwoju. W części analitycznej przedstawiono stan bezpieczeństwa żywnościowego analizowanych krajów, wykorzystując Global Food Security Index, który został opracowany na zlecenie firmy DuPont przez Economist Intelligence Unit. Ukazano trzy składowe indeksu bezpieczeństwa żywnościowego, jakimi są: dostępność cenowa, dostęp do żywności oraz jakość i bezpieczeństwo żywności. Biorąc pod uwagę niektóre determinanty składowych bezpieczeństwa żywnościowego, podjęto próbę oceny wpływu rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów na ich bezpieczeństwo żywnościowe.
Abstract	The aim of the article is to present the state of food security in Poland and the three neighbouring Eastern European countries: Russia, Belarus and Ukraine. The analysed countries differ in terms of the size of their economic potential, the size of the economies, and the level of their development. The economy of each country is also marked by specific characteristics. In the first part, the paper presents the theoretical basis of food security as an element of economic security. In the next part, the characteristics of the analysed countries are presented showing their specificity and main determinants of development. The empirical part describes the state of food security in the examined countries using the Global Food Security Index, which was developed at the request of DuPont by the Economist Intelligence Unit. Three components of the food safety index are presented: price availability, access to food as well as food quality and safety. Considering some determinants of food safety components, an attempt was made to assess the impact of economic development of individual countries on their food security
Cytowanie	Kraciuk J. (2018) Bezpieczeństwo żywnościowe Polski na tle wybranych krajów Europy Wschodniej.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 121: 41-53
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n121_s41.pdf

Autor	Agnieszka Borowska
Tytuł	OPPORTUNITIES AND BARRIERS REGARDING THE DEVELOPMENT OF REGIONAL BEAN PRODUCTION WITH GEOGRAPHICAL CERTIFICATION IN POLAND
Title
Słowa kluczowe	regional beans, production, price
Key words
Abstrakt	The objective of the study is to present opportunities and barriers concerning the development of regional bean production with geographical indication and designation of origin, in Poland, in 2012-2017. The specificity, scale and conditions of production of three Polish regional bean species are described including the background of changes in the area cultivated with bean, its yield, production and development of buying-in prices. Attention is drawn to objective and subjective factors slowing down the certification process of leguminous crop production in accordance with producer specification. Information from the following databases has been used in the study: FAOSTAT, Eurostat, GUS (Central Statistical Office), JIHARS (Agricultural and Food Quality Inspection), as well as the following associations of regional bean producers (Association of Climbing Bean ‘Piękny Jaś’ Producers in Wrzawy, Association of Bean Producers in Nowy Korczyn, Cooperative ‘Dolina Dunajca’ and LAG (Local Action Group) ‘Biała-Dunajec’). The niche character and small previous production volume mean that regional beans PDO and PGI are only available in season for a small group of consumers. Little interest from producers of production certification makes it difficult to recognize that this pro-development activity is rather amateur at the current stage of building the regional food market in Poland.
Abstract
Cytowanie	Borowska A.
HTML	wersja html
Pełny tekst	ESARE_2018_n1_s133.pdf

Autor	Agnieszka Borowska
Tytuł	Zmiany na rynku śliwek w Polsce w latach 2010–2016 ze szczególnym uwzględnieniem śliwek regionalnych z oznaczeniami geograficznymi ChOG
Title	Changes in the Polish plums market, with particular reference to regional plums with protected geographical indications in the period 2010–2016
Słowa kluczowe	śliwki, produkcja, plony, śliwka regionalna, chronione oznaczenie geograficzne (ChOG), ceny
Key words	plums, production, yield, regional plums, protected geographical indication (PGI), price
Abstrakt	Celem opracowania jest przedstawienie sytuacji na rynku śliwek w Polsce na tle zmian światowych po stronie podażowej w latach 2010–2016, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji na rynku śliwek regionalnych mających oznaczenia geograficzne. Określono kierunki zmian w powierzchni upraw, produkcji owoców i plonu w Polsce na tle tendencji w sytuacji światowej i UE-28. Przedstawiono specyfikę, skalę i uwarunkowania produkcji oraz kształtowanie się cen śliwek regionalnych mających chronione oznaczenie geograficzne (ChOG). Główne tendencje na rynku światowym określono na podstawie wielkości z lat 2010–2016 zawartych w publikacjach FAO, dane krajowe natomiast pochodziły z GUS, ARIMR, GIJHARS, badań własnych w latach 2010–2017 oraz ze Stowarzyszenia Producentów Owoców i Warzyw w Ujanowicach.
Abstract	The aim of the study is to present the market situation of plums in Poland against the background of global changes on the supply side in 2010–2016, with particular emphasis on the situation on the market of regional plums with protected geographical indications (PGI). The directions of changes in the area of cultivation, fruit production and yield in Poland were determined against the background of world and EU-28 tendencies. The specifics scale and conditions of production as well as prices of plums with PGI are presented. The main trends on the world market were determined on the basis of volumes from 2010-2016 included in FAO publications, while national data came from the Central Statistical Office (GUS), Agency for Restructuring and Modernization of Agriculture (ARIMR), GIJHARS, own research in the period 2010–2017 and Association of Fruit and Vegetable Producers in Ujanowice.
Cytowanie	Borowska A. (2018) Zmiany na rynku śliwek w Polsce w latach 2010–2016 ze szczególnym uwzględnieniem śliwek regionalnych z oznaczeniami geograficznymi ChOG.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 124: 61-78
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n124_s61.pdf

Autor	Sławomir Juszczyk
Tytuł	LISTING OF SHARES OF SOME COMMERCIAL BANKS AND FINANCIAL SERVICES COMPANIES IN POLAND
Title	NOTOWANIA AKCJI WYBRANYCH BANKÓW KOMERCYJNYCH I SPÓŁEK USŁUG FINANSOWYCH W POLSCE
Słowa kluczowe	share price, correlation, econometric modeling
Key words	ceny akcji, związek korelacyjny, modelowanie ekonometryczne
Abstrakt	The purpose of the research was to identify the volatilities of daily quotes of banks and financial services companies listed on Warsaw Stock Exchange in the six-year period ie 2011-2016. It was found that the volatility of the stock price of the eCard was the strongest correlated with BPH stock price volatility, while the volatility of KREDYTIN stock prices was strongly correlated with the volatility of BZ WBK shares, ING and PKO BP. The strongest correlation between the stock prices of banks and the surveyed financial services companies was on the day of their listing. Unlike banks, financial services companies are highly diversified.
Abstract	Celem badań było rozpoznanie zmienności dziennych notowań cen akcji banków oraz spółek z sektora usług finansowych notowanych na GPW w Warszawie w sześcioletnim okresie badawczym tj. w latach 2011-2016. Ustalono m.in., że zmienność notowań cen akcji spółki eCard najsilniej była skorelowana ze zmiennością cen akcji BPH, zmienność zaś cen akcji KREDYTIN najsilniej była skorelowana ze zmiennością cenami akcji BZ WBK, ING i PKO BP. Najsilniejsza związek między notowaniami cen akcji banków i badanych spółek usług finansowych występowała w dniu ich notowania. W przeciwieństwie do banków, przedsiębiorstwa sektora usług finansowych są silnie zróżnicowane.
Cytowanie	Juszczyk S. (2018) LISTING OF SHARES OF SOME COMMERCIAL BANKS AND FINANCIAL SERVICES COMPANIES IN POLAND.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 19(68): 43-51
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2018_n68_s43.pdf

Autor	Lilianna Jabłońska, Dawid Olewnicki
Tytuł	Polski handel zagraniczny produktami kwiaciarskimi
Title	Polish Foreign Trade in Floricultural Product
Słowa kluczowe	import, eksport, kwiaty, rośliny doniczkowe, rośliny szkółkarskie
Key words	import, export, flowers, pot plants, nursery plants
Abstrakt	Celem badań był polski eksport i import roślin ozdobnych, mające istotny wpływ na rozwój sektora kwiaciarskiego. Analizowano kierunek i dynamikę zmian w latach 2005-2015, saldo obrotów i strukturę asortymentową w ujęciu wartościowym i ilościowym. Badania wykazały stały wzrost obrotów, nieznacznie szybszy eksportu niż importu, ale przy wyższym absolutnym poziomie importu i ujemnym saldzie obrotów, pogarszającym się w ujęciu wartościowym, jak również wyższych cenach importowych. Polska jest rosnącym importerem netto kwiatów ciętych żywych, roślin doniczkowych i cebul kwiatowych, a staje się także, w wyniku spadku cen, importerem netto roślin szkółkarskich, będących podstawą polskiego eksportu. Polscy szkółkarze powinni przestawiać się na asortyment roślin o wyższej wartości i poprawiać ich jakość w celu podniesienia cen zbytu.
Abstract	The aim of the study was Polish export and import in ornamental plants, which are the motor of floriculture development. The direction and dynamics of changes in 2005-2015, trade balance and the structure of assortment in terms of value and quantity were studied. Studies show a steady increase in turnover, slightly faster in exports, but with a higher absolute level of imports and a negative turnover balance, deteriorating in value terms, as well as higher import prices. Poland is a growing net importer mainly of cut flowers, pot plants and flower bulbs. However, Poland also has become, as a result of decreasing prices, a net importer of nursery plants, which is the basis of Polish exports. Polish nurserymen should switch to an assortment of plants with a higher value and improve their quality in order to raise selling prices.
Cytowanie	Jabłońska L., Olewnicki D. (2018) Polski handel zagraniczny produktami kwiaciarskimi.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 176-182
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s176.pdf

Autor	Renata Marks-Bielska
Tytuł	Znaczenia ziemi rolniczej w kształtowaniu struktury społecznej polskiej wsi
Title	The importance of agricultural land in the shaping of the social structure of Polish village
Słowa kluczowe	struktura społeczna, ziemia rolnicza, wieś, rolnik
Key words	social structure, agricultural land, village, farmer
Abstrakt	Celem pracy było wskazanie ewolucji znaczenia ziemi w kształtowaniu struktury społecznej. Analizy zagadnienia dokonano na podstawie wybranych pozycji krajowej literatury przedmiotu. Zakres czasowy dotyczy lat 1944–2016. Ziemia pełni ważną funkcję w kształtowaniu struktury społecznej polskiej wsi. Wielkość gospodarstwa była dawniej podstawowym kryterium statusu społecznego na wsi i wśród rolników. Obecnie o miejscu w strukturze społecznej polskiej wsi w wysokim stopniu decyduje również obszar użytkowanej ziemi (w formie własności lub dzierżawy). Zmienia się sytuacja użytkowników ziemi rolniczej. Są nimi bowiem nie tylko osoby identyfi kujące się z zawodem rolnika. W składzie struktury społecznej polskiej wsi znajduje się coraz więcej osób, które w świetle prawa są rolnikami (posiadają wymagany areał gruntów rolnych), ale wieś jest dla nich tylko miejscem zamieszkania. Następną grupę tworzą tzw. nieobecni właściciele, których z wsią łączy posiadanie gruntów rolnych, które traktują często jako lokatę kapitału (wzrost cen gruntów i możliwość otrzymywania dopłat ze środków Unii Europejskiej i z budżetu krajowego). W wyniku transformacji ustrojowej swoje usytuowanie w strukturze społecznej wsi znaleźli także dzierżawcy i nabywcy ziemi przejętej do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa po byłych państwowych gospodarstwach rolnych.
Abstract	The aim of the study was to identify the importance of the evolution of land resources in shaping the social structure. The analysis was based on selected references from the Polish literature on the subject. The time range covers the years 1944–2016. Land plays an important role in shaping the social structure of the Polish countryside. The size of a farm used to be the primary criterion for social status in the countryside and among farmers. Currently, a position in the social structure of the Polish rural communities is highly determined by the area of farmed land (owned or leased). The situation of agricultural land users is changing. These are not only people who identify themselves with the profession of a farmer. The social structure composition in the Polish countryside comprises more and more people who are farmers in the light of law (they have the required acreage of agricultural land) but they do not reside in the countryside. Another group consists of so-called absent owners, who are connected with a village by possessing in it some agricultural land, but it is often treated as an investment (an increase in land prices and the possibility of receiving subsidies from the European Union and from the national budget). As a result of Poland’s political transformation, the social structure of rural communities now also comprises leases and buyers of land acquired by the Agricultural Property of the Treasury from former state farms.
Cytowanie	Marks-Bielska R. (2018) Znaczenia ziemi rolniczej w kształtowaniu struktury społecznej polskiej wsi.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 122: 29-41
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n122_s29.pdf

Autor	Mieczysław Adamowicz
Tytuł	Aktualne kierunki zmian we wspólnej polityce rolnej Unii Europejskiej
Title	Present Changes in the Common Agricultural Policy of the European Union
Słowa kluczowe	wsparcie rolnictwa, filary WPR, płatności bezpośrednie, instrumenty polityki
Key words	agriculture support, pillars of the CAP, direct payments, policy instruments
Abstrakt	Celem opracowania jest przedstawienie ewolucji wspólnej polityki rolnej zwłaszcza zmian jakie zaszły w tej polityce w okresie ostatniego dziesięciolecia oraz form i rozmiarów wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich. Wykonano je przy wykorzystaniu raportów OECD, zwłaszcza raportu dotyczącego monitorowania i ewolucji wspólnej polityki rolnej z 2015 r. oraz literatury problemu. Wyróżniono trzy grupy czynników wpływających na zmiany we wspólnej polityce rolnej: czynniki związane z sytuacją w rolnictwie krajów członkowskich UE, relacje Unii Europejskiej z gospodarką światową oraz przebieg światowego kryzysu finansowego. W pracy przedstawiono zmiany, które zaszły w dwóch filarach: filarze I dotyczącym sfery rynkowo-produkcyjnej, w tym zwłaszcza płatności bezpośrednich i w filarze II, obejmującym wielokierunkowe oddziaływanie na rolnictwo i obszary wiejskie. Omówiono także płatności specyficzne i specjalne. Wśród instrumentów wspierania rolnictwa zwrócono uwagę zwłaszcza na instrumenty rynku wewnętrznego, oddziaływanie przez usługi jak i regulacje obrotów zagranicznych. Jedną z głównych konkluzji jest stwierdzenie, że okresowe zmiany celów i instrumentów wspólnej polityki rolnej nie naruszyły jej podstaw i potrzeby wsparcia rolnictwa.
Abstract	The aim of the work is presenting the evolution of the Common Agricultural Policy, mainly the changes which occurred in this policy during the last decade, as well as the forms and size of support of agriculture and rural areas. The study was prepared with the use of OECD rapport, mainly the rapport on monitoring and evolution the Common Agricultural Policy 2015, and the subject matter literature. Three groups of factors influencing the Common Agricultural Policy changes were distinguished. There are: factors influencing the state of agriculture in member countries; factors influencing relations of the European Union with the world economy and factor linked with the world financial crisis. The changes occurred in both pillars of the CAP were presented, in Pillar I related to the price and market spheres and in that related to direct payments, and in Pillar II, which cover complex of instruments influencing agriculture and rural areas. The special and specific payments were also described. Among instruments supporting agriculture special attentions was given to instruments of internal markets, instruments influencing services and foreign trade regulations. One of the main conclusions is statement that periodical changes of aims and instruments of the CAP did not destroy the background of the policy and the necessity of the community support for agriculture.
Cytowanie	Adamowicz M. (2018) Aktualne kierunki zmian we wspólnej polityce rolnej Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 7-22
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s7.pdf

Autor	Piotr Misztal
Tytuł	Globalna nierównowaga finansowa we współczesnej gospodarce światowej
Title	Global Financial Imbalance in the Contemporary World Economy
Słowa kluczowe	bilans obrotów bieżących, globalizacja, gospodarka światowa
Key words	current account, globalization, world economy
Abstrakt	Celem niniejszego artykułu jest określenie skali zjawiska globalnej nierównowagi finansowej w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego oraz wskazanie głównych czynników determinujących to zjawisko. W pracy wykorzystano metodę badawczą opartą na studiach literaturowych z zakresu finansów międzynarodowych i międzynarodowych stosunków gospodarczych. W szczególności wykorzystano bogatą literaturę obcojęzyczną oraz publikacje polskojęzyczne dotyczące analizowanej tematyki. Wszelkie dane statystyczne wykorzystane w pracy pochodzą z bazy statystycznej Międzynarodowego Funduszu Walutowego (International Monetary Fund). Na podstawie przeprowadzonych badań literaturowych, stwierdzono, że do najważniejszych determinant tego zjawiska można zaliczyć nadwyżkę globalnych oszczędności, prowadzoną politykę merkantylistyczną w krajach Azji Wschodniej oraz zaburzenia na międzynarodowych rynkach finansowych. Wyniki przeprowadzonych badań mają ogromne znaczenie w szczególności z makroekonomicznego punktu widzenia, gdyż rosnące nadwyżki lub deficyty na rachunkach obrotów bieżących wywołują chroniczne nadwyżki lub deficyty w budżetach krajowych poprzez tzw. efekt deficytów bliźniaczych. Dodatkowo nierównowagi na rachunkach obrotów bieżących wpływają na międzynarodową pozycję konkurencyjną gospodarek, ceny towarów, usług, walut i czynników produkcji.
Abstract	The aim of this article is to assess the scale of global financial imbalance in countries with different levels of economic development, and to identify the main determinants of this phenomenon. In the paper, a research method based on literature studies in the field of international finance and international economics is used. In particular, rich foreign-language literature and Polish-language publications related to the analyzed subject were used. All statistical data used in the work comes from the International Monetary Fund's statistical database. Based on the literature, it has been found that the most important determinants of this phenomenon are surplus of global savings, mercantilism in East Asia and disturbances in international financial markets. The results of these studies have great importance, in particular from a macroeconomic point of view, as rising surpluses or current account deficits cause chronic surpluses or deficits in national budgets through the so-called twin deficits effect. In addition, current account imbalances affect the international competitive position of economies, prices of goods, services, currencies and production factors.
Cytowanie	Misztal P. (2018) Globalna nierównowaga finansowa we współczesnej gospodarce światowej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 149-158
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s149.pdf

Autor	Aneta Mikuła, Stanisław Stańko
Tytuł	Tendencje na rynku masła i serów na świecie i w Polsce w latach 2001-2017
Title	Tendencies in the Global Butter and Cheese Markets and in Poland in the years 2001-2017
Słowa kluczowe	masło, ser, produkcja, zużycie krajowe, nadwyżki rynkowe
Key words	butter, cheese, production, domestic consumption, market surpluses
Abstrakt	Przedstawiono zmiany w produkcji oraz tendencje w niedoborach/nadwyżkach rynkowych masła i sera na świecie w latach 2001-2017 u największych producentów oraz w Polsce. Nadwyżki rynkowe masła zwiększały się w: Nowej Zelandii, UE i Białorusi, a zmniejszały w Australii i na Ukrainie. Niedobory rosły w Chinach, Meksyku, Iranie i Turcji, a zmniejszały się w Rosji i Kanadzie. Względnie zrównoważona produkcja i spożycie występowały w Indiach, Pakistanie, USA i Brazylii. Na rynku sera nadwyżki rosły w: UE, USA, Nowej Zelandii, Argentynie i Białorusi, a zmniejszały się w Australii i na Ukrainie. Niedobory rosły w: Rosji, Brazylii, Meksyku. W Polsce rosły nadwyżki produkcji masła i sera, co skutkowało rosnącym eksportem, kierowanym głównie do krajów UE. Ceny masła i sera w krajach UE i na rynku światowym charakteryzowały się konwergencją. Na początku badanego okresu ceny masła w UE były o 134% wyższe niż na rynku światowym, a sera o 92,6%, a w 2017 r. różnice te wynosiły odpowiednio: 6% i 0,6%.
Abstract	Changes in production and trends in shortages / market surpluses of butter and cheese in the world and in Poland in 2001-2017 were presented. Market surplus of butter increased in New Zealand, EU and Belarus, and decreased in Australia and Ukraine. Shortages grew in China, Mexico, Iran and Turkey, and decreased in Russia and Canada. Relatively balanced production and consumption occurred in India, Pakistan, the USA and Brazil. On the cheese market, surplus grew in: EU, USA, New Zealand, Argentina and Belarus, and decreased in Australia and Ukraine. The shortages grew in: Russia, Brazil, Mexico. In Poland, there were surpluses in butter and cheese production, which resulted in growing exports, directed mainly to EU countries. Prices of butter and cheese in EU countries and on the world market were characterized by convergence. At the beginning of the analyzed period, butter prices in the EU were 134% higher than on the world market, and cheese prices were higher by 92.6%, and in 2017 these differences were respectively 6% and 0.6%.
Cytowanie	Mikuła A., Stańko S. (2018) Tendencje na rynku masła i serów na świecie i w Polsce w latach 2001-2017.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 437-450
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s437.pdf

Autor	Marta Kawa, Wiesława Kuźniar
Tytuł	Konsumenci wobec regionalnych produktów tradycyjnych w kontekście ogólnoświatowych zmian w zachowaniach konsumentów na rynku żywności
Title	Consumer Attitudes Towards Regional Traditional Products in the Context of Global Changes in Consumer Behaviour on Food Market
Słowa kluczowe	konsument, żywność, produkty tradycyjne
Key words	consumers, food, traditional products
Abstrakt	Zmiany w postawach i zachowaniach konsumentów znajdują odzwierciedlenie w dynamicznym rozwoju określonych kategorii produktów, wśród których ważną rolę odgrywają produkty tradycyjne, postrzegane przez nabywców jako zdrowe, smaczne, nawiązujące do lokalnej tradycji kulinarnej. Bogata oferta takich produktów znajduje się w woj. podkarpackim, zajmującym pierwszą pozycję w Polsce pod względem liczby zrejestrowanych produktów. W opracowaniu w oparciu o wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w 2018 r. na próbie n = 221 wykazano, że bogata oferta produktów tradycyjnych regionu Podkarpacia cieszy się dużym zainteresowaniem konsumentów. W oparciu o wyniki testu Chi-kwadrat Pearsona można stwierdzić, że niezależnie od płci, wraz z wiekiem konsumentów zwiększa się zainteresowanie produktami tradycyjnymi, co znajduje odzwierciedlenie nie tylko w preferowaniu produktów tradycyjnych pochodzących z regionu, ale także w gotowości do zapłaty wyższej ceny w zamian na wysokie walory smakowe i zdrowotne tych produktów.
Abstract	The changes in consumer attitudes and behaviors are reflected in the dynamic development of specific product categories, among which traditional products play an important role, being perceived by buyers as healthy, tasty, as well as referring to local culinary tradition. A wide range of such products is available in the Podkarpackie province, which holds the first position in Poland in terms of the number of registered products. The study, based on the results of a survey conducted in 2018 on the n = 221 sample, showed that the rich offer of traditional products of the Podkarpacie region is very popular among consumers. Based on the results of the Chi-square Pearson test, it can be stated that regardless of gender, the interest of traditional products increases with the age of consumers, which is reflected not only in the preference for traditional products from the region, but also in readiness to pay a higher price in exchange for higher taste qualities and health values of these products.
Cytowanie	Kawa M., Kuźniar W. (2018) Konsumenci wobec regionalnych produktów tradycyjnych w kontekście ogólnoświatowych zmian w zachowaniach konsumentów na rynku żywności .Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 304-312
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s304.pdf

Autor	Robert Mroczek, Mirosława Tereszczuk
Tytuł	Wydajność pracy i koncentracja produkcji w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów UE-28
Title	Labor Productivity and Concentration of Food Production in the Polish Food Industry against the EU-28
Słowa kluczowe	przemysł spożywczy, produkcja, zatrudnienie, parytet, wydajność pracy
Key words	food industry, production, employment, parity, labor productivity, Poland, UE-28
Abstrakt	Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej okazało się korzystne dla rozwoju polskiego przemysłu spożywczego. Dynamicznemu rozwojowi produkcji w tym sektorze po 2004 roku, towarzyszyła poprawa wydajności pracy, która jest jednym z głównych czynników decydujących o konkurencyjności przedsiębiorstwa na rynku. W latach 2004-2014 wydajność pracy mierzona wartością produkcji sprzedanej wzrosła w polskim przemyśle spożywczym (w cenach porównywalnych) z 141,2 do 225,3 tys. euro/zatrudnionego i była już tylko o ok. 10 pkt proc. niższa niż przeciętnie w UE-28. Co ważne, wzrost wydajności pracy nastąpił, choć w różnym stopniu we wszystkich branżach przemysłu spożywczego w Polsce. W analizowanym okresie zmniejszyła się liczba przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w większości krajów UE-28 i nastąpił wzrost koncentracji produkcji. Zmiany takie nastąpiły u największych producentów żywności UE-28, do których zaliczana jest też Polska.
Abstract	The aim of this study was to show changes in labor productivity and concentration of production in the Polish food industry against the background of European Union countries and the indication of the causes (factors) which caused these changes. Poland's accession to the European Union has proved beneficial for the development of the Polish food industry. The dynamic development of production in this sector after 2004 has been accompanied by improved labor productivity, which is one of the main determinants of a company's competitiveness in the market. The assessment of changes in labor productivity was made at current prices, as well as at comparable prices, taking into account the purchasing power of currencies of individual member states. The method of compound interest was used to determine the average annual changes. In the years 2004-2014, labor productivity measured by the value of sold production increased in the Polish food industry (in comparable prices) from 141.2 to 225.3 thousand Euro/employee and was only about 10 percentage points lower than the EU-28 average. Importantly, productivity growth has occurred, although to a varying extent, in all sectors of the food industry in Poland. In the analyzed period, the number of food processing enterprises decreased in most EU-28 countries and the concentration of food production increased. Such changes have occurred in the largest EU-28 food producers, to which Poland is also counted.
Cytowanie	Mroczek R., Tereszczuk M. (2018) Wydajność pracy i koncentracja produkcji w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów UE-28.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 299-308
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s299.pdf

Autor	Alicja Stolarska
Tytuł	Zmiany dochodów indywidualnych gospodarstw rolnych z dzierżawy ziemi użytkowanej rolniczo w Polsce w latach 2005-2016
Title	CHANGES OF INDIVIDUAL FARMS INCOME OF THE AGRICULTURAL GROUND LEASE IN POLAND IN THE YEARS 2005-2016
Słowa kluczowe	dochód, ziemia rolnicza, rynek prywatny, dzierżawa, zmiany
Key words	income, agricultural land, lease, changes
Abstrakt	W ostatnich latach w Polsce rosną ceny ziemi rolniczej, a maleje jej podaż na rynku prywatnym. Sprzyja to rozwojowi zjawiska dzierżawy, która w wielu krajach europejskich jest podstawą prowadzenia działalności rolniczej. Celem opracowania jest charakterystyka dochodów otrzymywanych przez gospodarstwa indywidualne w Polsce z dzierżawy ziemi użytkowanej rolniczo i zmian dochodów w latach 2005-2016. Podstawę analiz stanowiły jednostkowe dane empiryczne, dane z badań sondażowych przeprowadzanych corocznie przez GUS, a ich uzupełnieniem były dane IERiGŻ-PIB, ANR (obecnie KOWR) i opracowania wtórne GUS. W wyniku badań stwierdzono, że dochody z dzierżaw prywatnych uległy podwojeniu w latach 2005-2016 i stanowiły ważny składnik dochodów korzystających z nich rodzin, ale z deklaracji badanych wynika, że miały one niewielką skalę (przeciętnie 0,3% gospodarstw indywidualnych). Grunty rolne były wydzierżawiane przez małe gospodarstwa, których głównym źródłem utrzymania była praca najemna, czasem za granicą, a kierownicy byli starsi niż przeciętnie. Często sytuacja rodzinna była nieuregulowana (np. starszy rodzic z dorosłym, ale jeszcze samotnym dzieckiem, które jeszcze ostatecznie nie zdecydowało o swej przeszłości), a okresowe wydzierżawienie gruntów pozwalało na podjęcie decyzji o ewentualnej sprzedaży gospodarstwa w późniejszym czasie.
Abstract	In last years, the prices of agricultural land in Poland have been rising, and the supply on the private market is decreasing. This favors the development of the lease phenomenon, which in many European countries is the basis for conducting agricultural activity.The purpose of the article was to characterize the income received by individual farms in Poland, from the lease of agriculture land and their changes in the years 2005-2016. The analysis was based of polls unitary empirical data, carried out annually by the Central Statistical Office, and supplemented by data of Institute of Agricultural Economics (IERiGŻ-PIB), Agricultural Property Agency (currently KOWR) and secondary studies of the Central Statistical Office. As a result of the research, it was found that revenues from private leases doubled in 2005-2016 and constitute an important component of revenues for families using them, but the respondents’ declarations show that they are small (on average 0.3% of individual farms). This is small farms, whose main source of income is wage labor, sometimes abroad, and managers are older than average. Often the family situation is unregulated (eg. an elderly parent with an adult but has not yet decided his past), and a periodic land lease allows for a decision on the possible sale of the farm at a later time.
Cytowanie	Stolarska A. (2018) Zmiany dochodów indywidualnych gospodarstw rolnych z dzierżawy ziemi użytkowanej rolniczo w Polsce w latach 2005-2016 .Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 105, z. 1: 92-100
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2018_n1_s92.pdf

Autor	Jerzy Gębski, Małgorzata Kosicka-Gębska, Katarzyna Kwiecińska
Tytuł	Dostępność dziczyzny na polskim rynku w kontekście potrzeb konsumentów
Title	Availability of game meat on the Polish market in the context of consumer needs
Słowa kluczowe	dziczyzna, konsumpcja dziczyzny, dostępność dziczyzny, potrzeby konsumentów
Key words	game meat, game meat consumption, game meat availability, consumer needs
Abstrakt	Dziczyzna, mimo że ma dużą wartość odżywczą, pojawia się w diecie Polaków sporadycznie. Czynnikami ograniczającymi zainteresowanie konsumentów dziczyzną są przede wszystkim ograniczona dostępność mięsa dzikich zwierząt w punktach handlowych oraz wysokie ceny mięsa i wyrobów z dziczyzny. W pracy wykorzystano wyniki badania jakościowego prowadzonego metodą CATI w grupie 450 osób spożywających dziczyznę. Wykazano, że dostępność dziczyzny (zarówno fizyczna, jak i ekonomiczna) wpływa na zainteresowanie konsumentów tego rodzaju mięsem. Na polskim rynku obserwuje się poprawę dostępności fizycznej dziczyzny. Wysokie ceny mięsa nadal stanowią istotną barierę ograniczającą zainteresowanie konsumentów dziczyzną.
Abstract	Game meat, despite its high nutritional value, appears in the diet of Poles sporadically. The main factors limiting consumer interest in game are limited availability of game meat at stores and high prices of meat and game products. In the paper results of the qualitative study carried out using the CATI method were presented. The study was conducted in 2016 with 450 consumers declaring eating game meat. Study shows that the physical and economic availability of game meat affects consumer interest in its consumption. Minor improvement in the availability of venison in the Polish market are being observed. High prices still seem to be a significant barrier to consumers’ interest in wild game.
Cytowanie	Gębski J., Kosicka-Gębska M., Kwiecińska K. (2018) Dostępność dziczyzny na polskim rynku w kontekście potrzeb konsumentów.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 121: 83-91
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n121_s83.pdf

Autor	Jerzy Gębski, Małgorzata Kosicka-Gębska, Katarzyna Kwiecińska
Tytuł	Wpływ wybranych źródeł informacji na poziom wiedzy konsumentów o dziczyźnie
Title	Influence of Selected Information Sources on the Level of Consumers Awareness of Game Meat
Słowa kluczowe	dostępność informacji, dziczyzna, zachowania konsumentów
Key words	availability of information, wild game meat, consumers behavior
Abstrakt	Zakres informacji, jakie posiada konsument, wpływa na przebieg procesu decyzyjnego podczas zakupu żywności. Istotne jest, by konsument otrzymywał dane i wiadomości odpowiadające jego potrzebom. Za cel niniejszej pracy obrano wskazanie głównych źródeł informacji, z jakich korzystają konsumenci dziczyzny w Polsce. Określono także zakres informacji istotnych dla osób dokonujących zakupu i konsumpcji dziczyzny. Stwierdzono, że Internet jest głównym medium dla najmłodszych respondentów w wieku od 25 do 35 lat, ale także dla grupy najstarszej (powyżej 55 roku życia). W odniesieniu do ogółu próby badanej, jako najczęściej wykorzystywane źródło informacji wskazano etykiety na produktach. Tematyka najbardziej pożądanych przez konsumentów informacji obejmowała: termin przydatności do spożycia, cenę oraz pochodzenie dziczyzny. W oparciu o uzyskane wyniki możliwe jest opracowanie zaleceń dotyczących sposobu przygotowania materiałów informacyjnych promujących dziczyznę.
Abstract	Every information affects consumers behavior during the decision-making process. This is the main reason why the information that consumer receives should answer his needs. The aim of this paper was to indicate the information sources, that are most frequently used by game meat consumers in Poland. Also the information content was analyzed. It was found that the Internet is the main information source for the youngest respondents (25 to 35 years old), but also for the oldest ones (over 55 years old). Consumers searched for the information about: the shelf-life date, the price and the origin of game meat. They acquired those information from product labels. Based on the results obtained, it is possible to create recommendations for preparation of commercial materials about game meat.
Cytowanie	Gębski J., Kosicka-Gębska M., Kwiecińska K. (2018) Wpływ wybranych źródeł informacji na poziom wiedzy konsumentów o dziczyźnie .Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 4: 313-322
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n4_s313.pdf

Autor	Paweł Smoliński
Tytuł	Zmiany cen skupu podstawowych produktów rolnych jako wskaźnik stabilizacji krajowych rynków rolnych objętych interwencją rynkową
Title	Changes in the procurement prices of basic agricultural products as a stabilisation index of domestic agricultural markets covered by market intervention
Słowa kluczowe	Agencja Rynku Rolnego (ARR), miernik, wskaźnik, interwencja rynkowa, stabilizacja rynków rolnych
Key words	Agricultural Market Agency (ARR), measure, indicator, market intervention, stabilisation of agricultural markets
Abstrakt	Celem artykułu była ocena konstrukcji stosowanego wskaźnika stabilizacji rynków rolnych w Polsce podlegających interwencji rynkowej, który oparto na zmianach średniorocznych krajowych cen skupu podstawowych produktów rolnych, a także obliczenie i analiza wartości tego wskaźnika w latach 2004–2017. Analiza wykazała, że z powodu znacznej zależności krajowych cen skupu od cen w innych krajach Unii Europejskiej wskaźnik ten może być wykorzystywany do oceny działalności instytucji interwencyjnej w Polsce po uwzględnieniu wpływu cen unijnych na rynek krajowy.
Abstract	The aim of the article was to assess the structure of the applied stabilisation index of agricultural markets in Poland subject to market intervention, which was based on changes in average annual domestic procurement prices of basic agricultural products, as well as the calculation and analysis of the value of this indicator in 2004–2017. The analysis showed that due to the significant dependence of domestic procurement prices on prices in other European Union countries, this ratio can be used to assess operations of the intervention institution in Poland after considering the impact of EU prices on the domestic market.
Cytowanie	Smoliński P. (2018) Zmiany cen skupu podstawowych produktów rolnych jako wskaźnik stabilizacji krajowych rynków rolnych objętych interwencją rynkową.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 123: 55-68
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2018_n123_s55.pdf

Autor	Łukasz Pietrych, Aldona Skarżyńska
Tytuł	Projekcja opłacalności uprawy zbóż w Polsce w 2022 roku na tle prognozy produkcji zbóż w Unii Europejskiej do 2030 roku
Title	Projection of Profitability of Cereal Crops in Poland in 2022 against the Forecast of Cereal Production in the European Union in 2030
Słowa kluczowe	produkcja roślinna, modele trendu, prognozowanie
Key words	cereal production, trend models, forecasting
Abstrakt	Celem badań było określenie wpływu prognozowanej zmiany cen środków do produkcji rolnej, plonów oraz cen sprzedaży produktów na opłacalność uprawy pszenicy ozimej, żyta ozimego i jęczmienia jarego w 2022 roku. Rezultaty badań wskazują na poprawę wyników produkcyjnych i cenowych badanych zbóż. Stwierdzono, że najsilniejszy wzrost przychodów odnotują producenci żyta. Zbadano również zakres odchyleń od wyników projekcji zbóż, ze względu na jednostkowe zmiany plonu, ceny i kosztów uprawy. Wyniki wskazują, że żyto i jęczmień jary charakteryzuje dość duża wrażliwość na każdy z czynników dochodotwórczych, natomiast w przypadku pszenicy ozimej siła ich oddziaływania jest słabsza. Postępujące procesy integracji powodują, że tego typu rozważania należy prowadzić z uwzględnieniem przewidywanych zmian na rynku unijnym. W związku z tym wyniki zaprezentowano na tle zmian jakie do 2030 roku przewiduje Komisja Europejska.
Abstract	The aim of the research was to determine the impact of the forecasted change in the prices of agricultural production, yield and product sales prices on the profitability of winter wheat, winter rye and spring barley in 2022. Research results indicate an improvement in the production and price results of the examined cereals. We calculate that the strongest forecasted revenue increase is observed in the case of rye producers. The range of deviations from cereal projection due to unit changes in yield, price and cultivation costs were also examined. The results indicate that rye and spring barley are characterized by quite high sensitivity to each of the income-generating factors, while in the case of winter wheat the strength of their impact is weaker. The progressive integration processes indicate that our considerations should take into account the anticipated changes on the EU market. Thus the results are presented in the light of predicted changes in the European Commission 2030 forecast.
Cytowanie	Pietrych Ł., Skarżyńska A. (2018) Projekcja opłacalności uprawy zbóż w Polsce w 2022 roku na tle prognozy produkcji zbóż w Unii Europejskiej do 2030 roku.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 18(33), z. 1: 224-234
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2018_T18(33)_n1_s224.pdf