Wyniki wyszukiwania

Autor	Ewa Rosiak
Tytuł	Światowy rynek olejów roślinnych
Title	The Global Market for Vegetable Oils
Słowa kluczowe	oleje roślinne, produkcja, zużycie, handel, świat
Key words	vegetable oils, production, consumption, trade, world
Abstrakt	W artykule przedstawiono zmiany jakie nastąpiły w światowej produkcji, zużyciu i handlu olejami roślinnymi w XXI wieku. Analizę zmian przeprowadzono na podstawie danych USDA, które zagregowano do średnich pięcioletnich z sezonów 2001/02-2005/06, 2006/07-2010/11 i 2011/12-2015/16. W XXI wieku światowa produkcja olejów roślinnych dynamicznie wzrasta, w następstwie rosnącego w skali globalnej popytu na żywność i energię odnawialną. Rosną też obroty handlu międzynarodowego olejami roślinnymi, ale kierunki geograficzne handlu tymi produktami nie zmieniają się istotnie. Olej sojowy utracił pozycję lidera w światowej produkcji olejów roślinnych. Aktualnie w tej produkcji dominuje olej palmowy, który charakteryzuje się bardzo wysokim stopniem koncentracji produkcji. Dlatego wszelkie zmiany u jego nielicznych, liczących się producentów i eksporterów (Malezja i Indonezja) mają istotny wpływ na rynki innych olejów. Przewidywania wskazują, że tendencje wzrostowe w światowej produkcji, zużyciu i handlu olejami roślinnymi będą kontynuowane.
Abstract	The article presents the changes that have taken place in world production, consumption and trade in vegetable oils in the XXI century. The analysis of changes was based on USDA data, which were aggregated to the five-year average of the seasons 2001/02-2005 /06, 2006 /07-2010/11 and 2011 /12-2015 /16. In the twenty-first century, world production of vegetable oils is growing dynamically, following the growing global demand for food and renewable energy. Turnover of international trade vegetable oils is also increasing, but the geographical directions of trade in these products do not change significantly. Soybean oil has lost its leadership in the world production of vegetable oils. Currently, this production is dominated by palm oil, which has a very high degree of concentration of production. Thus, any changes in its few major producers and exporters (Malaysia and Indonesia) have a significant impact on the markets of other oils. Predictions indicate that the upward trend in world production, consumption and trade in vegetable oils will continue.
Cytowanie	Rosiak E. (2017) Światowy rynek olejów roślinnych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 1: 173-181
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n1_s173.pdf

Autor	Adam Ambroziak
Tytuł	Wpływ embarga Federacji Rosyjskiej na eksport jabłek z Polski w latach 2004-2015
Title	THE IMPACT OF RUSSIAN FEDERATION’S EMBARGOON EXPORTS OF APPLES FROM POLAND IN 2004-2015
Słowa kluczowe	embargo, eksport, import, Polska, Federacja Rosyjska, jabłka
Key words	embargo, export, import, Poland, Russian Federation, apples
Abstrakt	W sierpniu 2014 r. Federacja Rosyjska nałożyła embargo na przywóz wielu artykułów rolno-spożywczych m.in. z państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym z Polski. W przypadku Polski było to drugie embargo nałożone po akcesji do Unii Europejskiej. Celem badania była ocena konsekwencji nałożenia przez Federację Rosyjską zakazów importu z Polski jednego z istotniejszych artykułów rolno-spożywczych – jabłek w latach 2004-2015. W badaniu określono zmianę struktury geograficznej polskiego eksportu jabłek i pozycję konkurencyjną na tle innych państw członkowskich (wskaźniki przewagi komparatywnej (RCA) oraz indeks przewagi w handlu Lafaya). W okresie pierwszego embarga nie było konieczności poszukiwania rynków zbytu poza Rosją w sytuacji braku problemów z reeksportem poprzez inne kraje (w tym przede wszystkim Litwę). W okresie drugiego embarga rosyjskiego zakaz dotyczył całej UE, co ograniczało możliwość reeksportu przez państwa unijne. W konsekwencji Polska szukała nowych rynków zbytu, w tym na jednolity rynek europejski.
Abstract	In August 2014 the Russian Federation introduced a ban on imports of manyfood and agricultural products from the European Union member states,including Poland. It was the second embargo imposed on Poland after itsaccession to the European Union. The aim of the study is to assess theconsequences of measures adopted by the Russian Federation to restrictimports of apples, one of the most important agri-food products, in2004-2015. During the recent embargo, Poland did not limit itself, as ithad been the case during the first ban in 2006-2008, to redirectingexports to Russia via Lithuania, Belarus and Ukraine, but it looked fornew markets, including the EU single market.
Cytowanie	Ambroziak A. (2017) Wpływ embarga Federacji Rosyjskiej na eksport jabłek z Polski w latach 2004-2015.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 1: 22-38
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2017_n1_s22.pdf

Autor	Zenon Pokojski
Tytuł	Dystrybucja produktów dla rolnictwa w Polsce – w poszukiwaniu nowych źródeł przewagi konkurencyjnej
Title	Distribution of products for agriculture in Poland – in search of new sources of competitive advantage
Słowa kluczowe	kanał dystrybucji, dystrybutor, rolniczy łańcuch wartości
Key words	distribution channel, distributor, agricultural value chain
Abstrakt	Do 2004 r. dystrybucję produktów dla rolnictwa w Polsce uważano za stosunkowo słabo rozwiniętą na tle innych krajów Europy. Wskazywano dużą liczbę małych przedsiębiorstw prowadzących dystrybucję, których strategie opierały się głównie na konkurencji cenowej. Jednak ta sytuacja po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zaczęła się szybko zmieniać. Liczba podmiotów zaczęła się zmniejszać, a dystrybutorzy zaczęli przejmować funkcje hurtowników oraz detalistów. Model biznesowy dystrybucji w Polsce wciąż ewoluuje, dostosowując się do dynamiki zmian oczekiwań klientów. Celem pracy jest zaprezentowanie zmian w dystrybucji jako ogniwa rolniczego łańcucha wartości. Na podstawie przeglądu literatury, danych z raportów SM GP i Ibris za lata 2014 i 2015 oraz obserwacji uczestniczącej autora jako wiceprezesa zarządu GA Puławy nadzorującego omawiany obszar przedstawiono nowe aspekty w działalności dystrybutorów takie jak usługi doradztwa rolnego i organizację finansowania działalności gospodarczej rolników.
Abstract	The distribution of agricultural products in Poland is considered to be relatively weak compared to other European countries. There is a huge number of small players whose strategies are based primarily on price competition. This situation, however, after Poland’s accession to the European Union began to change rapidly. The number of players began to decrease, distributors have overtaken the roles of wholesalers and retailers. The distribution model in Poland is still evolving, adjusting the offer to dynamic changes to meet the expectations of customers. Individual elements of the agricultural value chain seek new opportunities to create and capture the highest margins in the portfolio of companies that participate in the production and delivery of a product to a farmer. The goal of this study is to present changes in distribution as a link in the agricultural value chain. The author will more broadly present new phenomena in this market, such as agricultural advisory services and the organization of financing the economic activity of farmers. The publication is the result of a research study based on data from TNS Polska and Ibris conducted in 2015 and observations as Vice President of GA Puławy responsible for this area.
Cytowanie	Pokojski Z. (2017) Dystrybucja produktów dla rolnictwa w Polsce – w poszukiwaniu nowych źródeł przewagi konkurencyjnej.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 86-98
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s86.pdf

Autor	Sonia Kozub-Skalska
Tytuł	Mechanizm przestępstw karuzelowych i metody ich ograniczenia
Title	THE MECHANISM OF CAROUSEL OFFENSES AND METHODS OF RESTRICTING THEM
Słowa kluczowe	uchylanie się od podatków, kontrole podatkowe, zapobieganie uchylaniu się od podatków, karuzele vat, opinie biegłych sądowych.
Key words	tax evasion, tax audits, preventing tax evasion, vat carousel, expert witnesses’ opinions
Abstrakt	Jednym z mechanizmów, który znacząco przyczynia się do istnienia luki w VAT są oszustwa podatkowe realizowane w ramach tzw. karuzeli podatkowej. Idea karuzeli podatkowej bazuje na cesze charakterystycznej obecnego systemu VAT, a mianowicie na tym, że należny VAT jest odprowadzany na konta urzędów skarbowych, co do zasady przez sprzedawcę towaru. Jednocześnie jednak nabywca, będący tzw. czynnym podatnikiem VAT, ma prawo do skorzystania z prawa do odliczenia tzw. naliczonego VAT. W przypadku, gdy suma podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług przewyższa sumę podatku należnego od sprzedaży dokonanej przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym, podatnik jest uprawniony do uzyskania bezpośredniego zwrotu VAT. To właśnie wspomniany zwrot VAT jest przesłanką, dla której przestępcy podatkowi otwierają szereg podmiotów i tworzą mechanizm karuzeli podatkowych w celu uzyskania korzyści majątkowych z nienależnie otrzymanego zwrotu VAT. Niestety skala tego zjawiska pokazuje, iż zarówno organy skarbowe jak i organy ściganie nie radzą sobie z ograniczaniem tej skali. Celem artykułu jest wskazanie nowych metod ograniczania przestępstw karuzelowych, które przy współpracy organów skarbowych, organów ścigania i biegłych sądowych w znaczący sposób pozwolą ograniczyć skale tego zjawiska. Wartością dodaną opracowania jest to, iż nowe metody nie wymagają zmian legislacyjnych, a więc mogą zostać natychmiast zastosowane w praktyce. W celu przedstawienia zamierzonych celów zastosowano metody badań literaturowych oparte na analizie krajowych i zagranicznych publikacji zwartych i artykułowych oraz danych publicznych udostępnianych przez Ministerstwo Finansów oraz obowiązujących aktów prawnych. Zawarte w artykule rozważania mają charakter zarówno teoretyczny jak i praktyczny.
Abstract	One of the mechanisms that significantly contributes to the existence of VAT gaps, is a tax fraud within the so-called tax carousel. The idea of ​​the carousel is based on the characteristic of the current VAT system, namely, on the principle that the VAT due is paid into accounts of the tax office by the seller of the goods. At the same time, however, the purchaser, being an active VAT taxpayer has the right to exercise of the right to deduct the so-called input VAT. If the sum of input VAT from goods and services exceeds the amount of output VAT on sales made by the taxpayer in the relevant accounting period, a taxpayer is entitled to receive direct VAT refund. It is the VAT refund which is a prerogative for tax criminals to open up a number of business entities and create a mechanism of tax carousels to obtain financial benefits from unduly received VAT refunds. Unfortunately, the scale of this phenomenon shows that both the tax authorities as well as law enforcement agencies do not cope with limiting this scale. The aim of the article is to identify new ways of reducing carousel offenses, which in cooperation with tax authorities, law enforcement agencies and expert witnesses will significantly reduce the scale of this phenomenon. The added value of the study is that new methods do not require legislative changes, thus they can be immediately applied in practice. In order to present the aims, methods of research were used based on the analysis of domestic and foreign publications as well as public data provided by the Ministry of Finance and the legal acts in force. The considerations discussed in the article are both theoretical and practical.
Cytowanie	Kozub-Skalska S. (2017) Mechanizm przestępstw karuzelowych i metody ich ograniczenia.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 17(66): 145-160
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2017_n66_s145.pdf

Autor	Maria Grzybek, Wiesław Szopiński
Tytuł	Zachowania konsumentów na rynku produktów regionalnych i tradycyjnych
Title	Consumer Behaviour of Buyers on the Market of Regional and Traditional Products
Słowa kluczowe	konsumenci, produkty regionalne i lokalne
Key words	consumers, local and regional products
Abstrakt	W opracowaniu dokonano oceny zachowań konsumentów na rynku produktów regionalnych i tradycyjnych w woj. podkarpackim. W analizie empirycznych wyników badania dotyczących 600 konsumentów z woj. podkarpackiego wykazano kategorię nabywanych produktów regionalnych i tradycyjnych, miejsca realizacji zakupów, częstotliwość i motywy zaopatrywania się w tego rodzaju artykuły spożywcze oraz zjawisko etnocentryzmu występujące wśród badanych. Na podstawie badania należy stwierdzić że w woj. podkarpackim ma miejsce dynamiczny rozwój rynku omawianych produktów w kontekście sprzyjających warunków naturalnych, dziedzictwa kulinarnego oraz przy dużym zaangażowaniu władz samorządowych. Konsumenci wykorzystują wszystkie możliwe źródła zaopatrzenia. Preferują zwłaszcza wysoką jakość, bezpieczeństwo spożycia, smak, świeżość i lokalne pochodzenie. Wykazali się także etnocentryzmem, gdyż regionalne i lokalne pochodzenie produktów ma dla nich istotne znaczenie.
Abstract	The study assesses the behaviour of consumers on the market of regional and traditional products in Podkarpackie province. In the analysis of the empirical results of the study on 600 consumers from Podkarpackie province there were indicated categories of purchased regional and traditional products, shopping venues, frequency and motives of buying this type of food and the phenomenon of ethnocentrism occurring among respondents. Based on the study it should be stated that in Podkarpackie province there is a dynamic development in the market of the above-mentioned products in the context of favourable natural conditions, culinary heritage and strong involvement of local authorities. Consumers use all possible sources of supply. They especially appreciate high quality, consumption safety, taste, freshness and local origin. They also showed ethnocentrism, as local and regional origin of the products is essential for them.
Cytowanie	Grzybek M., Szopiński W. (2017) Zachowania konsumentów na rynku produktów regionalnych i tradycyjnych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 1: 43-52
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n1_s43.pdf

Autor	Marta Guth, Katarzyna Smędzik-Ambroży
Tytuł	Zasoby a zrównoważony rozwój rolnictwa w Polsce po integracji z UE
Title	Resources and Sustainable Development of Agriculture in Poland after Integration with the EU
Słowa kluczowe	zasoby, rozwój zrównoważony, indywidualne gospodarstwo rolne
Key words	resources, sustainable development, individual farms, Poland
Abstrakt	W opracowaniu podjęto próbę odpowiedzi na pytanie: czy na obszarach różniących się uwarunkowaniami zasobowym dla rozwoju rolnictwa indywidualnego, związanymi z tradycyjnymi czynnikami wytwórczymi, czyli ziemią, kapitałem i pracą, po integracji Polski z UE występowały różnice w zakresie zrównoważenia ekonomicznego i środowiskowego indywidualnych gospodarstw rolnych. Zakres czasowy analiz obejmował lata 2004-2014, podmiotowy dotyczył indywidualnych gospodarstw rolnych, prowadzących rachunkowość rolną FADN, nieprzerwanie w całym okresie badawczym (4224 gospodarstwa), zaś przestrzenny dotyczył poszczególnych województw w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Wielkopolski. Zastosowano analizę dynamiki i struktury oraz aglomeracyjną analizę skupień metodą Warda z wykorzystaniem odległości euklidesowej. Udowodniono, że w indywidualnych gospodarstwach FADN z obszarów różniących strukturą agrarną rolnictwa indywidualnego, występowały różnice w zakresie zrównoważenia ekonomicznego i środowiskowego gospodarstw rolnych.
Abstract	The study attempts to answer the question of whether there are differences in the economic and environmental sustainability of individual farms from areas which differ in conditions of resources for individual agriculture after Poland's integration with the EU. The research covered the years 2004-2014, individual FADN farms from each region in Poland, with special consideration of the Wielkopolska region. Research methodologies that were used include: the analysis of dynamics and structure; Ward method of agglomeration analysis by. It has been shown that in the clusters of regions which differ in agrarian structure, differences in economic and environmental sustainability for individual farms can also be found.
Cytowanie	Guth M., Smędzik-Ambroży K. (2017) Zasoby a zrównoważony rozwój rolnictwa w Polsce po integracji z UE.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 3: 101-110
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n3_s101.pdf

Autor	Natalia Kohtamäki
Tytuł	Rola ekspertów w procesie legitymizacji działań Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności
Title	The Role of Experts in the Legitimizing the Activity of the European Food Safety Authority
Słowa kluczowe	agencje regulacyjne, bezpieczeństwo żywnościowe, legitymizacja demokratyczna, zarządzanie antykryzysowe
Key words	regulatory agencies, ford safety, democratic legitimacy, crisis management
Abstrakt	Celem artykułu jest wykazanie uwarunkowań legitymizacji technokratycznej (wynikowej) w przypadku Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności. Na tle innych agencji regulacyjnych instytucja ta cieszy się dużym zaufaniem i uważana jest za modelowy przykład doradczego gremium Komisji Europejskiej, dostarczającego wysokiej jakości opinii naukowych. Otwartym pozostaje jednak pytanie, czy takie technokratyczne uprawomocnienie działań urzędu jest wystarczające. Nie ma on wprawdzie ani uprawnień regulacyjnych, ani decyzyjnych, ale za pośrednictwem projektów legislacyjnych Komisji Europejskiej, które niejednokrotnie w pełni odzwierciedlają stanowisko urzędu, uczestniczy w kształtowaniu europejskiego prawa żywnościowego.
Abstract	The aim of the paper is to demonstrate the technocratic legitimacy (so called input legitimacy) in the case of the European Food Safety Authority (EFSA). Compared to other regulatory agencies this institution enjoys high credibility and is considered as a model example of an advisory body to the European Commission providing high-quality scientific opinions. However the question, whether such technocratic validation of EFSA’s activities is sufficient, remains open. It has indeed no regulatory or decision-making powers, but through the legislative activity of the European Commission, which often fully reflects the EFSA’s position, the agency itself participates in the shaping of the European food law.
Cytowanie	Kohtamäki N. (2017) Rola ekspertów w procesie legitymizacji działań Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 1: 84-94
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n1_s84.pdf

Autor	Monika Roman
Tytuł	Polski handel zagraniczny środkami mechanizacji rolnictwa w latach 2004-2015
Title	Polish Foreign Trade of Farm Machinery in the years 2004-2015
Słowa kluczowe	eksport, import, środki mechanizacji rolnictwa, maszyny rolnicze, Polska
Key words	export, import, agriculture mechanization, agricultural machinery, Poland
Abstrakt	Celem artykułu było określenie zmian w handlu zagranicznym środkami mechanizacji rolnictwa w Polsce w latach 2004-2015. Przedstawiono wartość eksportu i importu środków mechanizacji rolnictwa ogółem, według struktury geograficznej, a także dla wybranych maszyn rolniczych. W artykule wykorzystano dane wtórne Ministerstwa Finansów gromadzone w ramach Informacyjnego Systemu Zintegrowanej Taryfy Celnej. Polska w analizowanym okresie charakteryzowała się ujemnym saldem handlu zagranicznego. Wartość importu sprzętu rolniczego zwiększyła się ponad 3-ktotnie, a wartość eksportu blisko 4-krotnie. W 2015 r. Polska najwięcej środków mechanizacji rolnictwa eksportowała do obszaru UE-28 (65% wartości), z czego szczególnie do Niemiec, Francji i Belgii. Z obszaru UE-28, Polska również najwięcej importowała (87% wartości), a głównymi partnerami handlowymi byli Niemcy, Włosi i Francuzi.
Abstract	The aim of the article was to determine the changes in foreign trade of farm machinery in Poland in 2004-2015. The article presents the value of exports and imports of farm machinery in total, according to geographical area, as well as for selected types of agricultural machinery. The article uses secondary data from the Ministry of Finance, gathered as part of the Integrated Customs Tariff Information System. In the analyzed period, Poland was characterized by a negative balance of foreign trade. The value of imports of farm machinery increased more than threefold, while the value of exports nearly quadrupled. In 2015, Poland exported most of its farm machinery to the EU-28 (65% of export value), especially to Germany, France and Belgium. Within the EU-28, Poland is also the most imported (87% of import value), and its main trade partners were Germany, Italy and France.
Cytowanie	Roman M. (2017) Polski handel zagraniczny środkami mechanizacji rolnictwa w latach 2004-2015.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 1: 161-172
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n1_s161.pdf

Autor	Łukasz Kozar
Tytuł	Rozwój zielonej gospodarki w sektorze rolnictwa w krajach Unii Europejskiej i w Polsce w kontekście koncepcji zrównoważonego rozwoju
Title	Development of a Green Economy in the Agricultural Sector in the European Union and in Poland in the Context of the Concept of Sustainable Development
Słowa kluczowe	zrównoważony rozwój, rolnictwo ekologiczne, zielona gospodarka, Unia Europejska
Key words	sustainable development, organic farming, green economy, European Union
Abstrakt	W artykule przedstawiono problematykę związaną z zieloną gospodarką w sektorze rolnictwa. W celu jej omówienia przeprowadzono analizę literatury przedmiotu oraz przytoczono wybrane dane statystyczne opisujące zachodzący proces ekologizacji rolnictwa. Zakres czasowy analiz obejmował lata 2010-2015. Źródłem danych były GUS oraz Eurostat. Przeprowadzone analizy wykazały, iż w badanym okresie niemalże we wszystkich krajach UE wzrosła powierzchnia ekologicznych użytków rolnych (wyjątkiem była Wielka Brytania). Dodatkowo w artykule przedstawiono wyniki badań pilotażowych przeprowadzonych w województwie łódzkim, których celem było zdiagnozowanie kluczowych barier w rozwoju zielonej gospodarki na obszarach wiejskich. Z badań tych wynika, iż istotną kwestią utrudniającą budowanie zielonej gospodarki na obszarach wiejskich stanowi niedostateczny poziom wiedzy rolników w tym zakresie.
Abstract	The paper presents the issues related to the green economy in the agricultural sector. In order to discuss it, an analysis of the subject literature was carried out and some selected statistical data describing the process of greening of agriculture were presented. The timeframe of the analysis covered the years 2010-2015. The GUS and Eurostat were the source of the used values. Studies have shown that almost all EU countries have increased the area of organic agricultural land in the surveyed period (except for Great Britain). In addition, the article presents the results of pilot studies conducted in the Lodz Region, aimed at diagnosing key barriers to the development of the green economy in rural areas. According to the research, the insufficient level of knowledge of farmers in this area is an important obstacle to building a green economy in rural areas.
Cytowanie	Kozar Ł. (2017) Rozwój zielonej gospodarki w sektorze rolnictwa w krajach Unii Europejskiej i w Polsce w kontekście koncepcji zrównoważonego rozwoju.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 3: 195-206
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n3_s195.pdf

Autor	Dorota Pasińska
Tytuł	Zmiany w polskim handlu zagranicznym produktami wieprzowymi po wprowadzeniu przez Rosję embarga
Title	Changes in the Polish Foreign Trade in Pork Products after the Introduction of the Russian Embargo
Słowa kluczowe	rynek wieprzowiny, Rosja, handel zagraniczny, embargo, ASF
Key words	pork market, international trade, Russia, embargo, ASF
Abstrakt	W artykule podjęto próbę wskazania najważniejszych zmian w handlu zagranicznym wieprzowiną i trzodą chlewną po ogłoszeniu przez Rosję embarga. Do weryfikacji celu opracowania wykorzystano analizę zmian w czasie oraz analizę struktury handlu zagranicznego zarówno ogółem (eksportu i importu) jak i z Rosją w latach 2011-2015. Zastosowane dane pochodzą z Ministerstwa Finansów. Sytuacja na krajowym rynku wieprzowiny w 2014 r. była trudna ze względu na znaczny wzrost produkcji wieprzowiny zarówno w Polsce jak i w UE, wystąpienie afrykańskiego pomoru świń - ASF (a z tym związane ograniczenia w eksporcie do wielu krajów trzecich), a także wprowadzenie embarga przez Rosję, która była jednym z liczących się nabywców produktów wieprzowych eksportowanych z Polski. W efekcie zmieniła się struktura geograficzna eksportu. W badanym okresie Polska była importerem netto produktów wieprzowych, a saldo handlu zagranicznego tymi produktami z Rosją było dodatnie.
Abstract	The article attempts to identify the most important changes in the international trade of pork and pigs after the announcement of the embargo by the Russia. For the verification of the main goal of article were used the analysis of changes over time and an analysis of the structure of the total foreign trade (exports and imports) and with Russia in 2011-2015. The used data come from the Ministry of Finance. The situation on the domestic pork market in 2014 was difficult due to the significant increase in pork production both in Poland and in the EU, the occurrence of the ASF (and related restrictions on exports to many third countries), and introduction the embargo by Russia, which was one of major buyers of pork products exported from Poland. As a result, the geographic structure of exports had changed. In the analyzed period Poland was a net importer of pork products and the foreign trade balance of these products with Russia was positive.
Cytowanie	Pasińska D. (2017) Zmiany w polskim handlu zagranicznym produktami wieprzowymi po wprowadzeniu przez Rosję embarga.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 2: 186-198
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n2_s186.pdf

Autor	Alina Syp
Tytuł	Emisje gazów cieplarnianych z rolnictwa w latach 1990-2014
Title	Greenhouse Gas Emissions from Agriculture in 1990-2014
Słowa kluczowe	emisje gazów cieplarnianych, rolnictwo, świat, Unia Europejska
Key words	greenhouse gas emissions, agriculture, World, European Union, Poland
Abstrakt	Rolnictwo jest drugim po sektorze energii emitentem gazów cieplarnianych (GHG), których stężenie w atmosferze wzrasta w wyniku działalności człowieka. W celu ograniczenia emisji GHG kraje ratyfikujące porozumienie z Kioto zobowiązały się do sporządzania rocznych raportów emisji oraz do ich redukcji. Celem badań była analiza zmian wielkości emisji z rolnictwa na świecie, w Unii Europejskiej (UE) i Polsce w latach 1990-2014. W badaniach wykorzystano bazę danych Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAOSTAT), Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) oraz Światowego Instytutu Zasobów (CAIT). Z przeprowadzonej analizy wynika, że w badanym okresie na świecie nastąpił wzrost emisji GHG ogółem o 85%, a w rolnictwie o 15%. Jednakże UE należąca do grupy krajów rozwiniętych tj. Aneksu I obniżyła emisje ogółem i z rolnictwa odpowiednio o 24 i 23%. Redukcja emisji była efektem wdrażania pro środowiskowych regulacji prawnych.
Abstract	Agriculture is the second, after energy sector, emitter of greenhouse gasses (GHG), of which increased concentrations in the atmosphere are caused by human activities. In order to reduce GHG, parties ratifying the Kioto protocol have committed to prepare annual emission reports and pledged to reduce emissions. The aim of the study was to analyse changes of agricultural emissions in the World, the European Union (EU) and Poland in 1990-2014. The research uses the United Nations Food and Agricultural database (FAOSTAT), United Nations Framework Convention on Climate Chang (UNFCCC) and World Resources Institute (CAIT) databases. The analysis shows that in the World, in the examined period the total GHG emissions increased by 85%, whereas in agriculture by 15%. However, the EU as a member of Annex I parties had reduced total and agricultural emissions by 24% and 23%, respectively. The reduction of emissions was the result of the implementation of pro-environmental regulations.
Cytowanie	Syp A. (2017) Emisje gazów cieplarnianych z rolnictwa w latach 1990-2014.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 2: 244-255
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n2_s244.pdf

Autor	Andrzej Soroka, Julia Wojciechowska-Solis
Tytuł	Funkcjonowanie LGD Ziemi Kraśnickiej jako przykład aktywizacji obszarów wiejskich w krajach Unii Europejskiej
Title	Operation of LAG Kraśnik Area as an Example of Rural Areas Activation in EU Countries
Słowa kluczowe	LGD, rozwój obszarów wiejskich, jakość życia społeczeństwa wiejskiego
Key words	LAG, rural development, quality of life in rural areas
Abstrakt	Celem artykułu było wskazanie funkcjonowania LGD Ziemi Kraśnickiej jako przykład aktywizacji terenów wiejskich w kraju Unii Europejskiej jakim jest Polska. Przedstawiono funkcjonowanie LGD prowadzącego swoją działalność na obszarze jednego z najbiedniejszych regionów Unii Europejskiej jakim jest województwo lubelskie, a w nim powiat kraśnicki. Zastosowaną metodą był sondaż diagnostyczny, a narzędziami badawczymi kwestionariusz ankiety i wywiadu. Podmiot badań to 96 członków funkcjonujących w grupie LGD. W opinii badanych LGD przyczyniło się do rozwoju działalności pozarolniczej w regionie, promocji gminy i zmniejszeniu bezrobocia. Walory przyrodnicze i turystyczne, istniejąca atrakcyjna infrastruktura inwestycyjna to najważniejsze walory badanego obszaru, a wspieranie lokalnej działalności, to główny cel funkcjonowania LGD. Strategia LGD w całości wypełnia swoje założenia na terenie objętym badaniom. Przyczynia się do rozwoju regionu, ukierunkowanego w szczególny sposób na odchodzeniu mieszkańców od produkcji rolniczej i przechodzenie do sektorów pozarolniczych, co jest podstawowym założeniem strategii LGD.
Abstract	Main goal of the paper was to present the functioning of LAG Krasnik area as an example of rural areas activation in EU country - Poland. The operation of the LAG carrying out its activity in the area of one of the poorest regions of the European Union, the Lubelski Region, includes the Kraśnik district. The method used in the paper is a diagnostic survey using a questionnaire and interviews. The survey encompassed 96 members of the LAG. In their opinion LAG contributed to the development of non-agricultural activities and promotion of the area as well as reduction in unemployment. Outstanding natural features and landscapes as well as existing investment infrastructure were considered crucial qualities of the area and support for the local activity was thought to be the main goal of the LAG. Strategy of the LAG contributed to development of the region and to switching towards non-agricultural activities what was its core premise.
Cytowanie	Soroka A., Wojciechowska-Solis J. (2017) Funkcjonowanie LGD Ziemi Kraśnickiej jako przykład aktywizacji obszarów wiejskich w krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 2: 298-304
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n2_s298.pdf

Autor	Elżbieta Brągiel, Bogusław Ślusarczyk
Tytuł	Tendencje na europejskim rynku żywności ekologicznej
Title	Trends on the European Organic Food Market
Słowa kluczowe	rolnictwo ekologiczne, produkcja ekologiczna, rynek produktów ekologicznych, zrównoważony rozwój, Unia Europejska, Europa
Key words	organic farming, ecological production, market of organic products, sustainable development, European Union, Europe
Abstrakt	Celem artykułu jest analiza wielkości sprzedaży i konsumpcji produktów ekologicznych oraz trendów występujących na tym rynku w poszczególnych krajach Europy a zwłaszcza UE. Podstawę analizy stanowiły dane IFOAM i FIBL z lat 2000-2015, a także zagraniczna i krajowa literatura przedmiotu. Sformułowano wnioski końcowe: większy wzrost wielkości sprzedaży produktów ekologicznych na przestrzeni omawianych piętnastu lat odnotowuje się w Europie niż w grupie krajów UE. Najwyższą sprzedaż produktów ekologicznych w 2014, 2015 roku osiągnęły Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Włochy i Szwajcaria. Na przestrzeni lat 2005-2014 różnica w wydatkach na żywność ekologiczną na jednego mieszkańca UE w porównaniu do całej Europy powiększała się z każdym rokiem. Biorąc pod uwagę rosnący udział produktów ekologicznych w strukturze spożycia współczesnych społeczeństw należy prowadzić szeroko zakrojone badania na ten temat.
Abstract	The aim of the article is to analyze the size of sales, consumption of organic products and trends observed on the organic food market in individual European countries – especially in the EU. The basis for the analysis was IFOAM and FIBL data from the years 2000-2015, as well as foreign and domestic literature of the subject. The following final conclusions were drawn: a greater increase in the volume of sales of organic products over the determined fifteen years is observed in Europe than in the group of countries in the European Union. The highest sale of organic products in 2014 and 2015 was achieved by Germany, France, United Kingdom, Italy and Switzerland. Over the years 2005-2014, the difference in expenditure on organic food per capita in the EU in comparison to the whole of Europe has grown every single year. Taking into account the growing share of organic products in the consumption structure of modern societies, extensive research on this subject should be conducted.
Cytowanie	Brągiel E., Ślusarczyk B. (2017) Tendencje na europejskim rynku żywności ekologicznej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 3: 29-38
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n3_s29.pdf

Autor	Michał Jasiński, Anna Masłoń-Oracz
Tytuł	Rolnictwo i turystyka w rozwoju społeczno-ekonomicznym Mauritiusu
Title	Agriculture and Tourism in Socio-economic Development in Mauritius
Słowa kluczowe	rolnictwo, turystyka, rozwój społeczno-ekonomiczny, małe gospodarki wyspiarskie, monokultura turystyczna
Key words	agriculture, tourism, socio-economic development, small island economies, tourism monoculture
Abstrakt	Celem tego opracowania jest przedstawienie, analiza i ocena miejsca rolnictwa i turystyki w procesie rozwoju społeczno-ekonomicznego Mauritiusu. Jest to państwo, któremu pomimo, silnie ograniczających uwarunkowań geograficznych, udało się przyspieszenie (w ostatnich 20-30 latach) procesu rozwoju społeczno-ekonomicznego. To stało sie podstawą i wstępem do zainicjowania badań tej afrykańskiej – wyspiarskiej gospodarki.
Abstract	Africa is viewed as the next business frontier worldwide. In the last decade, we have been witnessing increased investment operations in Africa by US, Chinese, Japanese and European companies. The restrictions of African agricultural production and tourism as a prosperous industry are possible to overcome. The future prospects are favorable. The economy of Mauritius is based on sugar, tourism, textiles and apparel, and financial services, and is rapidly expanding into fish processing, ICT, hospitality and property development. The aim of this paper examines the environment for developing agro and tourism business in Mauritius, which in turn strengthens the private sector. It also identifies opportunities that can stimulate the countries’ broader reform efforts with the ultimate goal of poverty reduction.
Cytowanie	Jasiński M., Masłoń-Oracz A. (2017) Rolnictwo i turystyka w rozwoju społeczno-ekonomicznym Mauritiusu.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 3: 145-153
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n3_s145.pdf

Autor	Agnieszka Tłuczak
Tytuł	Konkurencyjność przestrzenna rolnictwa w krajach Unii Europejskiej
Title	Spatial Competitiveness of Agriculture in European Union Countries
Słowa kluczowe	konkurencyjność, rolnictwo, Esteban-Marquillas
Key words	competitiveness, agriculture, Esteban-Marquillas, European Union
Abstrakt	Celem opracowania jest zbadanie relacji między poziomem konkurencyjności rolnictwa w poszczególnych krajach Unii Europejskiej a przeciętną wielkością produkcji rolnej z 1 ha użytków rolnych. Dodatkowo w pracy podjęto próbę określenia charakteru przestrzennych zmian wielkości produkcji rolnej w podziale na sektory. Wyniki opracowano na podstawie metody zmian konkurencyjności Estebana-Marquillasa, która pozwala na diagnostykę potencjału produkcyjnego rolnictwa regionu. W szczególności analiza ta pozwoliła na wskazanie regionów wyspecjalizowanych oraz charakteru zmian strukturalnych w zakresie badanego zjawiska. Badania przeprowadzono na podstawie danych dotyczących wielkości produkcji rolnej, w podziale na roślinną i zwierzęcą i ich podgatunki. Wszelkie dane zaczerpnięto z baz danych Głównego Urzędu Statystycznego. Badania obejmują lata 2005-2014.
Abstract	The aim of this study is to present the competitiveness of agriculture in the EU countries. The results are based on the Esteban-Marquillas competitiveness model, which allows the diagnosis of a region's production potential. In particular, this analysis allows identification of specialized regions and the nature of structural changes in the examined phenomenon. The study was conducted on the basis of data on the volume of agricultural crop and animal production and their subspecies. All data was taken from the databases of the Central Statistical Office. The study covers the years 2004-2014.
Cytowanie	Tłuczak A. (2017) Konkurencyjność przestrzenna rolnictwa w krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 3: 279-285
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n3_s279.pdf

Autor	Andrzej Wiatrak
Tytuł	Potrzeby i kierunki wspierania innowacyjności w agrobiznesie
Title	Needs and Directions for Supporting Innovation in Agribusiness
Słowa kluczowe	agrobiznes, proces innowacyjny, polityka innowacyjna
Key words	agribusiness, innovation process, innovation policy
Abstrakt	Celem artykułu było określenie potrzeb innowacyjnych w agrobiznesie i ich uwarunkowań oraz przewidywanych kierunków ich realizacji. Na treść artykułu składają się następujące zagadnienia: charakterystyka podstawowych pojęć z zakresu innowacyjności i ich powiązania ze sobą, potrzeby innowacyjne agrobiznesu i ich uwarunkowania, kierunki wspierania innowacyjności w agrobiznesie przez politykę Unii Europejskiej oraz kierunki wspierania innowacyjności w agrobiznesie przez politykę w Polsce. Z przeprowadzonych rozważań wynika, że innowacyjność należy rozpatrywać szeroko, biorąc pod uwagę dotychczasowy poziom innowacyjności, potrzeby w zakresie innowacji, proces innowacyjny i jego uwarunkowania oraz przyjęcia ich jako podstawy wyznaczania kierunków innowacji i polityki innowacyjnej w agrobiznesie. Artykuł przygotowano na podstawie literatury przedmiotu oraz dokumentów i materiałów dotyczących polityki innowacyjnej UE i Polski.
Abstract	Aim of this article was to identify innovative needs in agribusiness and their determinants and predicted directions of their implementation This study discusses the following issues: characteristics of basic concepts of innovation and their interrelationships, innovation needs of agribusiness and their determinants, directions of supporting innovation in agribusiness by EU policy and directions of supporting innovation in agribusiness by policy in Poland. Considerations shows that innovation should be considered broadly, taking into account the level of innovation so far, the needs for innovation, the innovation process and its conditioning and the adoption of them as a basis for setting the direction of innovation and agribusiness innovation policy. This article is based on the literature of the subject and documents and materials related to EU and Polish innovation policy.
Cytowanie	Wiatrak A. (2017) Potrzeby i kierunki wspierania innowacyjności w agrobiznesie.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 3: 286-297
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n3_s286.pdf

Autor	Teresa Zawojska
Tytuł	Arystotelesowska koncepcja człowieka podstawą racjonalnej działalności gospodarczej
Title	Aristotelian conception of a human being as the foundation of rational economic activity
Słowa kluczowe	Arystoteles, ekonomika, człowiek, byt zmysłowo-rozumny
Key words	Aristotle, economics, human being, sensual and rational being
Abstrakt	W artykule podjęto zagadnienie związku zachodzącego między wyznaczonym celem działalności gospodarczej a wcześniej przyjętą (implicite lub explicite) koncepcją człowieka. Analiza dzieł Stagiryty pokazuje, że u podstaw działalności wytwórczej pojmowanej nie jako cel sam w sobie, lecz jako narzędzie wspomagające rozwój naturalnych ludzkich potencjalności, stoi arystotelesowska koncepcja człowieka. Stagiryta zdefiniował człowieka jako istotę żyjącą (tj. cielesną), która posiada rozum. Oznacza to, że życie ludzkie postrzegał jako rozpięte między dwoma biegunami: zmysłowością wspólną ze światem zwierzęcym a rozumnością właściwą tylko człowiekowi, dzięki której transcenduje ową zmysłowość. Stąd Arystotelesowskie przekonanie, że wszelkie działania, w tym działania ekonomiczne, powinny uwzględniać transcendentny charakter bytu ludzkiego, nakierowanego na realizację celu, jakim jest rozwój ludzkiej rozumnej natury.
Abstract	This article analyses the link between the goal of economic activity and the adopted (explicitly or implicitly) concept of the human being. The analysis of the Aristotle’s works shows that productive activity conceived not as a goal in itself but as a tool supporting the development of natural human potential is based on Aristotelian concept of a human being. Aristotle defined the human being as a living creature (i.e. bodily creature) endowed with reason. This means that he perceived human life stretched between the two extremes: the sensuality common with the animal life and rationality proper solely to the human being, thanks to which the sensuality is transcended. Thus Aristotelian conviction that all activity, including economic activity should take into account the transcendent nature of the human being inclined toward realisation of the goal, which is the development of the rational human nature.
Cytowanie	Zawojska T. (2017) Arystotelesowska koncepcja człowieka podstawą racjonalnej działalności gospodarczej.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 117: 5-18
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2017_n117_s5.pdf

Autor	Jacek Pera
Tytuł	Linear and Non-linear Relationships Between Shares of the Agri-food Industries of the Warsaw Stock Exchange. Risk Aspect
Title
Słowa kluczowe	shares, risk, causal linear relationship, non- causal linear relationship, agri-food industry
Key words
Abstrakt	Despite a wide range of research on the agricultural market conducted so far, relatively little attention has been devoted to a comprehensive analysis of linear and non-linear causality in relation to the entire agri-food sector in Poland, in the context of risk. The objective of this study is therefore to analyze the linear and non-linear relationships between shares of WSE's agri-food industry sectors in terms of risk. The study covered three sectors of agri-food sector currently existing on the WSE (29 listed companies): Foods (21 listed companies), Agricultural Production and Fisheries (5 listed companies) and Food and Foodstuffs and fast-trafficking foodstuffs (3 listed companies). The existence of linear relationships was verified using the test procedure proposed by Hong, Liu, Wang and Łęt, while non-linear relationships were verified using the Diks-Panchenko, Orzeszko and Osińska tests’s. The study was carried out on the basis of data from companies of the agri-food industry listed on the Warsaw Stock Exchange in the period from 1 May 2010 to 1 May 2017. The chosen research methodology was dictated by the correlation with investment risk on the WSE. The strongest and most enduring dependencies have been found in the agricultural and fisheries sectors. In the foodstuff sector and the fast-marketable sector, the risk of investment in the listed companies was temporary.
Abstract
Cytowanie	Pera J. (2017) Linear and Non-linear Relationships Between Shares of the Agri-food Industries of the Warsaw Stock Exchange. Risk Aspect.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 17(32), z. 4: 249-262
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2017_T17(32)_n4_s249.pdf

Autor	Agnieszka Kozak, Dorota Mączka
Tytuł	Questing jako innowacyjny produkt turystyczny
Title	Questing as aninnovative tourist product
Słowa kluczowe	innowacje, questing, szlak questingowy
Key words	innovation, questing, quest trawel
Abstrakt	Questing jako forma zwiedzania oraz metoda w edukacji regionalnej został zastosowanypo raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej w połowie lat 90. XX w.W Polsce questing i szlaki questingowe są rozwiązaniem stosunkowo nowym. Jest to zabawa,aktywność, atrakcja, która zjednuje sobie coraz więcej zwolenników. Dostępna jest dla wszystkich,gdyż nie wymaga sprzętu ani nakładów finansowych. W zamian dostarcza wiedzy, emocjii rozrywki. Questing sprawdza się w środowisku kulturowym i przyrodniczym, w mieście i nawsi, wszędzie tam, gdzie znajduje się coś ciekawego, nieznanego, a jednocześnie dostępnegodla poszukujących. Celem artykułu jest przedstawienie questingu jako innowacyjnego produktuturystycznego tworzonego głównie na podstawie dziedzictwa kulturowego zarówno w miastach,jak i na obszarach wiejskich.
Abstract	Questing as a form of sightseeing and method in regional education was first used in theUnited States in the mid 90 s. The questing in Poland and questing trailsare relatively new option. Thisis a fun activity, an attraction that at tractsmore and more followers. It is available to every onebecauseitdoesnot requireany equipment or financial resources. In return, it provides knowledge, excitementand entertainment. Questing works in a cultural and natural environment, in the city and in thecountryside, where there is something interesting, unknown and yetaccessible to the seekers. The aimof the article is to present questing as aninnovative tourist product, mainlybased on cultural heritage,both in cities and in ruralareas.
Cytowanie	Kozak A., Mączka D.
HTML	wersja html
Pełny tekst	TIRR_2017_n7_s49.pdf

Autor	Aldona Zawojska
Tytuł	Eksploatacja siły roboczej migrantów w rolnictwie Unii Europejskiej
Title	Exploitation of migrant labour force in the EU agriculture
Słowa kluczowe	wykorzystywanie pracowników, praca przymusowa, migranci zagraniczni, sektor rolny, UE
Key words
Abstrakt	Badanie ma na celu przyczynienie się do pogłębienia zrozumienia zjawiska wykorzystywania (wyzysku) siły roboczej i jego objawów. W artykule przedstawiono koncepcje eksploatacji siły roboczej, wykorzystując teoretyczną perspektywę zaproponowaną przez Marksa, ekonomistów neoklasycznych, libertarian oraz filozofów politycznych, a także formalne/prawne podejście zawarte w protokołach ONZ i dyrektywach UE. Badanie bazuje na przeglądzie literatury naukowej, oficjalnych raportów oraz artykułów prasowych i innych doniesień medialnych. W artykule jednoznacznie wykazano, że eksploatacja zagranicznych migrantów zarobkowych rzeczywiście istnieje w sektorach rolnych UE, a co więcej, że należą one do czołowych sektorów gospodarki o najwyższym ryzyku nadmiernego wykorzystywania siły roboczej. W 10 krajach UE sektor rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa został uplasowany na pierwszym miejscu wśród sektorów, w których zatrudnieni najbardziej narażeni są na ryzyko eksploatacji. Cudzoziemscy pracownicy rolni doświadczają wielu form wykorzystywania, począwszy od nędznych wynagrodzeń, poprzez niewolnictwo za długi, a kończąc na fizycznym i psychicznym znęcaniu się. Ofiary tego procederu w UE pochodzą z różnych części świata: Afryki, Azji oraz Europy Środkowej i Wschodniej (w tym z innych krajów UE).
Abstract
Cytowanie	Zawojska A. (2016) Eksploatacja siły roboczej migrantów w rolnictwie Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 116: 37-55
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2016_n116_s37.pdf