281. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2016 |
|
Pawlak K. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w przemyśle spożywczym krajów Unii Europejskiej
Autor | Karolina Pawlak |
Tytuł | Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w przemyśle spożywczym krajów Unii Europejskiej |
Title | Foreign Direct Investment in the Food Industry of European Union Countries |
Słowa kluczowe | bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ), przepływy BIZ, wartość skumulowana BIZ, przemysł spożywczy, kraje Unii Europejskiej, przedsiębiorstwa kontrolowane przez kapitał zagraniczny |
Key words | foreign direct investments (FDI), FDI flows, FDI stocks, food industry, the European Union countries, foreign controlled enterprises |
Abstrakt | Celem artykułu było przedstawienie napływu i skumulowanej wartości bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w przemyśle spożywczym krajów UE oraz zidentyfikowanie zróżnicowania stopnia koncentracji działalności, wydajności pracy i intensywności inwestowania w przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego kontrolowanych przez kapitał zagraniczny w tych państwach na tle wszystkich przedsiębiorstw sektora przetwórstwa żywności. W badaniach wykorzystano dane Urzędu Statystycznego Unii Europejskiej (Eurostat). W przemyśle spożywczym krajów UE do końca 2012 roku zainwestowano kapitał zagraniczny o wartości 202,2 mld euro, z czego większość pochodziła z wewnątrzwspólnotowego transferu kapitału. We wszystkich państwach UE przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego kontrolowane przez kapitał zagraniczny odznaczały się większą niż przeciętnie w sektorze koncentracją skali działalności oraz lepszym wyposażeniem pracy w kapitał, co w konsekwencji wpływało na wyższą wydajność pracy. Często niższy był w nich natomiast poziom intensywności inwestowania. Większą siłą ekonomiczną i pozycją konkurencyjną determinowaną potencjałem wytwórczym jednej jednostki oraz przewagami wydajnościowymi charakteryzowały się kontrolowane przez kapitał zagraniczny podmioty przetwórstwa żywności w państwach UE-15 niż w UE-12. |
Abstract | The aim of the paper was to present the inflows and stocks of foreign direct investment (FDI) in the food industry of European Union countries, as well as to identify the diversity in degree of concentration within different activities, labour productivity and intensity of investments in foreign controlled enterprises against all entities of the food sector in these countries. The research is based on the data from the Statistical Office of the European Union (Eurostat). FDI stocks in the food industry of EU countries amounted to 202,2 billion euro at the end of 2012. Most of these investments were made within the intra-EU flows of capital. In all EU countries, the foreign controlled enterprises were characterised by higher concentration of activities and higher capital-labour ratio than the average in the food sector, resulting in higher labour productivity. But the intensity of investments in these entities was often lower. Foreign controlled enterprises of the food industry in the EU-15 countries had greater economic strength and competitive advantage created by production potential of a single company and higher productivity than in the EU-12. |
Cytowanie | Pawlak K. (2016) Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w przemyśle spożywczym krajów Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 2: 242-257 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2016_T16(31)_n2_s242.pdf |
|
 |
282. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2016 |
|
Rosińska-Bukowska M. Chiński rynek rolno-spożywczy – możliwości rozwoju eksportu polskiej żywności
Autor | Magdalena Rosińska-Bukowska |
Tytuł | Chiński rynek rolno-spożywczy – możliwości rozwoju eksportu polskiej żywności |
Title | Chinese Market of Agricultural Products – Possibilities of Development for Polish Agri-Food Export |
Słowa kluczowe | handel rolno-spożywczy, żywność, handel Polska-Chiny, rolnictwo |
Key words | agri-food trade, food, trade Poland-China, agriculture |
Abstrakt | Celem artykułu jest próba oceny możliwości rozwoju polskiego eksportu rolno-spożywczego do Chin w efekcie zmian, jakie dokonały się w ostatnich latach w chińskim modelu konsumpcyjnym. Scharakteryzowano potencjał polskiego sektora rolno-spożywczego (produkcję oraz eksport na tle partnerów z UE). Punktem wyjścia badania jest charakterystyka gospodarki i społeczeństwa Chin. Zarysowanie kierunków zmian w chińskim modelu konsumpcyjnym uznano bowiem za konieczność przy ocenie realnych szans dla rozwoju polskiego eksportu. W drugiej części artykułu skoncentrowano się na wielkości i strukturze popytu na artykuły rolno-spożywcze, których eksportem jest zainteresowana Polska (produkty mleczarskie i mięsne) oraz obecnym sposobie zaspokajania go. W ostatniej części zaprezentowano dane dotyczące polskiego eksportu rolno-spożywczego do Chin oraz podjęto próbę oceny potencjalnych możliwości jego rozwoju. |
Abstract | The aim of the study is to assess the development potential of Polish agri-food exports to China due to the changes that have occurred in recent years in the Chinese model of consumption. It characterized the potential of the Polish agri-food sector (production and exports, compared to EU partners). The study assumed that the starting point is the necessity to characterize the economy and society of China. Trends in the Chinese model of consumption are shown first. The next section focuses on the size and structure of demand for agri-food products that Poland is interested in exporting (dairy products and meat), and the present method of satisfying that demand. The last part of the article presents data concerning Polish agri-food exports to China and attempts to assess the potential of its development. |
Cytowanie | Rosińska-Bukowska M. (2016) Chiński rynek rolno-spożywczy – możliwości rozwoju eksportu polskiej żywności.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 2: 289-302 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2016_T16(31)_n2_s289.pdf |
|
 |
283. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2016 |
|
Soroka A., Wojciechowska-Solis J. Kryteria zakupu żywności ekologicznej przez polskich konsumentów w odniesieniu do konsumpcji światowej
Autor | Andrzej Soroka, Julia Wojciechowska-Solis |
Tytuł | Kryteria zakupu żywności ekologicznej przez polskich konsumentów w odniesieniu do konsumpcji światowej |
Title | Criteria for Purchasing Organic Food by Polish Consumers in Respect to World Consumption |
Słowa kluczowe | żywność ekologiczna, motywy zakupu, odżywianie się |
Key words | organic foods, themes purchase, nutrition |
Abstrakt | W artykule dokonano próby określenia kryteriów, którymi kierowali się polscy konsumenci podczas zakupu żywności ekologicznej. Ukierunkowanie spożycia w stronę żywności ekologicznej ma swoje odzwierciedlenie we wzrastającym poziomie edukacji dotyczącej ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa żywności. W analizie materiału badawczego wykorzystano dane pierwotne uzyskane z badań przeprowadzonych na terenie Polski w 2015 roku. Próba badawcza stanowiła 3436 respondentów. Opracowania statystycznego dokonano przy wykorzystaniu programu Statistica 10.1 PL. Z przeprowadzonych analiz wynika, iż polscy konsumenci żywności ekologicznej byli świadomi korzyści jakie niesie ze sobą spożywanie produktów wolnych od zanieczyszczeń chemicznych. Respondenci zakupów żywności ekologicznej przeważnie dokonywali na targowiskach, albo w niedużych sklepach specjalizujących się w sprzedaży tego typu żywności. Szczególną uwagę konsumenci zwracali na oznakowanie produktów. Wśród kryteriów zakupu żywności ekologicznej najczęściej wymieniano: wsparcie rozwoju lokalnej gospodarki poprzez zakup żywności ekologicznej, troska o zdrowie, a także dietę konstruowaną na bazie żywności ekologicznej oraz jej walory sensoryczne. W opracowaniu autorzy odnieśli się do badań prowadzonych w innych państwach, tak rozwiniętych, jak i rozwijających się. Porównali wyniki uzyskane w Polsce do wyników otrzymanych przez badaczy w Indiach, Francji, Czechach, Stanach Zjednoczonych, Australii i Kanadzie, a także w państwach skandynawskich. |
Abstract | The article attempts to define the criteria that Polish consumers consider when buying organic food. Directing consumption towards the purchase of organic food a reflection of an increasing level of environmental and food security education. The analysis is based on primary data obtained from studies conducted in Poland in 2015. The sample constituted 3436 respondents. The statistical studies were conducted using the Statistica 10.1 PL program. The analysis showed that a Polish consumer of organic food is aware of the benefits offered by the consumption of products free from chemical impurities. Organic food is usually found at markets or small stores specializing in such types of food. Consumers paid special attention to product labeling. The most commonly mentioned criteria in favour of buying organic foods were: to support development of the local economy by buying such types of food at the local markets; health concerns; diet constructed on the basis of organic food and its sensory qualities. In the study, the authors refer to research carried out in other developed and developing countries. They compared the results obtained in Poland to results obtained by researchers in India, France, the Czech Republic, the United States, Australia, Canada and the Nordic countries. |
Cytowanie | Soroka A., Wojciechowska-Solis J. (2016) Kryteria zakupu żywności ekologicznej przez polskich konsumentów w odniesieniu do konsumpcji światowej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 16(31), z. 2: 353-362 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2016_T16(31)_n2_s353.pdf |
|
 |
284. |
Turystyka i Rozwój Regionalny, 2016 |
|
Trajer M. Wymiana handlowa towarami rolno-spożywczymi Polski z Litwą
Autor | Marzena Trajer |
Tytuł | Wymiana handlowa towarami rolno-spożywczymi Polski z Litwą |
Title | Agri-food commodity exchange between Poland and Lithuania |
Słowa kluczowe | eksport, import, towary rolno-spożywcze, Polska, Litwa |
Key words | export, import, agri-food commodities, Poland, Lithuania |
Abstrakt | W artykule omówiono wymianę handlową towarami rolno-spożywczymi Polski z Litwą. Mimo zróżnicowania rozmiarów i struktury rynków, kraje te są dla siebie ważnymi partnerami handlowymi. Eksport produktów rolno-spożywczych z Polski na Litwę sukcesywnie rośnie. W latach 2009–2015 odnotowano wzrost wartości eksportu o 75%. W 2015 r. eksport osiągnął 537 mln euro wobec 307 mln euro w 2009 r., a import – 264 mln euro wobec 83 mln euro w 2009 r. Polska uzyskuje dodatnie saldo w handlu produktami rolno-spożywczymi z Litwą. W 2015 r. wyniosło ono 273 mln euro i było o 22% większe niż w 2009 r. Dodatnie saldo utrzymuje się dzięki przewadze eksportu nad importem zwłaszcza mięsa czerwonego i mięsa drobiowego wraz z przetworami, a także owoców i warzyw (łącznie z przetworami), kawy oraz przetworów zbożowo-mącznych. Stały deficyt występuje w handlu rybami i ich przetworami, skrobią, a także produktami mleczarskimi i żywymi zwierzętami (poza żywcem drobiowym). |
Abstract | In the following paper the trade exchange in agri-food commodities between Poland and Lithuania was presented. Despite the differences in market size and market structure, both countries remain important trade partners for each other. Export of agri-food commodities from Poland to Lithuania successively increases. Between 2009 and 2015 export value increased by 75%. In 2015 export value reached 537 mln EUR in comparison to 307 mln EUR noted in 2009, while import increased from 86 mln EUR in 2009 to 264 mln EUR in 2015. Poland gathers trade surplus in the agri-food commodity exchange with Lithuania. In 2015 trade surplus of Poland amounted to 273 mln EUR and was 22% higher than in 2009. The surplus retains mainly due to the superiority of export over import of red meat and poultry (including red meat and poultry products) as well as fruit and vegetables (including their products), coffee, cereal and milling products. The continuous imbalance is noted for fish and its products, starch, milk products and live animals (poultry livestock excluded). |
Cytowanie | Trajer M. |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | TIRR_2016_n6_s113.pdf |
|
 |
285. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2015 |
|
Mucha M. Reformy rynku cukru w okresie ćwierćwiecza polskiej transformacji
Autor | Marcin Mucha |
Tytuł | Reformy rynku cukru w okresie ćwierćwiecza polskiej transformacji |
Title | SUGAR MARKET REFORMS IN A PERIOD OF TWENTY-FIVE YEARS AFTER POLISH TRANSFORMATION |
Słowa kluczowe | cukier, rynek cukru, cukrownictwo, reforma, Unia Europejska, regulacja rynku |
Key words | sugar, sugar market, sugar industry, reform, European Union, market regulation |
Abstrakt | Jedną z istotnych branż, której struktura i funkcjonowanie podlegały głębokim przeobrażeniom po transformacji ustrojowej w Polsce, jest cukrownictwo. W okresie od 1990 r. do 2014 r. sektor przeszedł zasadnicze reformy związane z odejściem od gospodarki planowanej na rzecz gospodarki wolnorynkowej, próbami stabilizacji rynku za pomocą interwencji państwowej oraz wejściem Polski do Unii Europejskiej (UE). Artykuł stanowi przekrojowy przegląd najistotniejszych reform, które dokonały się w tym okresie oraz próbę oceny poszczególnych rozwiązań zastosowanych na rynku cukru w Polsce. Analizie poddano regulacje branżowe wdrożone od 1990 r. do 2014 r. oraz parametry surowcowo-produkcyjne osiągane w branży cukrowniczej w tych latach. W artykule wykorzystano dane statystyczne Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Związku Producentów Cukru w Polsce (ZPC). |
Abstract | Sugar sector is one of the important sectors, which structure and activities were subject to deep changes after transformation of the political system in Poland. In years 1990 to 2014 the sector has gone through some fundamental reforms connected with shifting from centralized economy to free market economy, attempting to stabilize market by state intervention and accessing Poland to European Union. The article is an overview of the most important reforms from 1990 to 2014 and an attempt to assess the particular solutions on the sugar market in Poland. The analysis covered the most important sector regulations in years 1990 and 2014 and the most important raw material and production figures of the sector in these years. The article uses statistical data from Institute of Agricultural and Food Economics (IERIGŻ) and Association of Sugar Producers in Poland (ZPC). |
Cytowanie | Mucha M. (2015) Reformy rynku cukru w okresie ćwierćwiecza polskiej transformacji.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 1: 106-114 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2015_n1_s106.pdf |
|
 |
286. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2015 |
|
Mikuła A., Stańko S. Długookresowe zmiany relacji cenowych w łańcuchu marketingowym wieprzowiny w Polsce
Autor | Aneta Mikuła, Stanisław Stańko |
Tytuł | Długookresowe zmiany relacji cenowych w łańcuchu marketingowym wieprzowiny w Polsce |
Title | LONG-TERM CHANGES IN PRICE RELATIONS IN THE MARKETING CHAIN OF PORK IN POLAND |
Słowa kluczowe | ceny detaliczne, ceny surowca rolniczego, łańcuch marketingowy, rozstęp cenowy (marża marketingowa), tendencje |
Key words | retail price, farm price, food marketing chain, price spread (marketing margin), trends |
Abstrakt | W opracowaniu przedstawiono tendencje w kształtowaniu się rozstępu cenowego (ang. price spread), marży marketingowej (ang. marketing margin), marży cenowej (ang. price margin) na przykładzie rynku żywca wieprzowego i rynku detalicznego 16 produktów żywnościowych wytwarzanych z wieprzowiny. Miarą rozstępu cenowego była relacja cen detalicznych i cen żywca w długim okresie (dane miesięczne z lat 1997-2014). Wzrost rozstępu cenowego stwierdzono dla takich produktów żywnościowych, jak: żeberka, boczek wędzony, parówki wieprzowe, kiełbasa „Myśliwska sucha”, mięso mielone i nogi wieprzowe. Tendencja spadkowa rozstępu cenowego występowała dla: schabu środkowego, mięsa wieprzowego bez kości (łopatki), szynki, baleronu gotowanego, polędwicy sopockiej parzonej, wątroby surowej oraz konserwy wieprzowej „Turystyczna”, a względnie ustabilizowany rozstęp cenowy występował w przypadku kiełbas „Krakowskiej suchej” i „Toruńskiej” oraz mielonki wieprzowej. |
Abstract | The paper presents trends in the price spread (marketing margin, price margin) on the example of the market price of live pigs and sixteen retail market food products made from pork. The measure of the price spread was the ratio of retail prices and the prices of pork in the long term (monthly data from the years 1997-2014). Increase the price spread stated for such foods as ribs, smoked bacon, pork sausages, sausage “Myśliwska sucha”, minced meat and legs. The downward trend in the price spread appeared for the middle loin, boneless pork - shoulder, ham and cooked ham, loin “Sopocka” cooked, raw liver, and canned pork “Turystyczna”, and the relatively stable price gap occurred in the case of sausage “Krakowska sucha”, sausage “Toruńska” and luncheon meat. |
Cytowanie | Mikuła A., Stańko S. (2015) Długookresowe zmiany relacji cenowych w łańcuchu marketingowym wieprzowiny w Polsce.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 2: 47-56 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2015_n2_s47.pdf |
|
 |
287. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2015 |
|
Pawołek J. Zmiany samowystarczalności żywnościowej krajów Unii Europejskiej
Autor | Julia Pawołek |
Tytuł | Zmiany samowystarczalności żywnościowej krajów Unii Europejskiej |
Title | CHANGES IN FOOD SELF-SUFFICIENCY IN THE EUROPEAN UNION COUNTRIES |
Słowa kluczowe | samowystarczalność żywnościowa, bezpieczeństwo żywnościowe, produkcja artykułów rolno-spożywczych, spożycie artykułów rolno-spożywczych |
Key words | food self-sufficiency, food safety, consumption of agri-food products, production of agri-food products |
Abstrakt | Celem artykułu jest omówienie zmian poziomu samowystarczalności żywnościowej w krajach członkowskich UE, definiowanej jako stosunek krajowego zużycia artykułów rolno-spożywczych względem krajowej produkcji. W latach 2004-2011 w UE nie zaobserwowano istotnych zmian samowystarczalności żywnościowej. Przeprowadzona analiza wykazała, że kraje wyżej rozwinięte mają wyższą samowystarczalność w zakresie produktów pochodzenia zwierzęcego, a niżej rozwinięte w zakresie zbóż. |
Abstract | The aim of this paper is to discuss the changes in food self-sufficiency in the EU countries, defined as the proportion of domestic consumption in comparison with domestic production. In 2004-2011 there were no significant changes in food self-sufficiency in the EU. The analysis showed that the more developed countries have a higher self-sufficiency in livestock products, while less developed countries in the field of cereals. |
Cytowanie | Pawołek J. (2015) Zmiany samowystarczalności żywnościowej krajów Unii Europejskiej.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 2: 67-77 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2015_n2_s67.pdf |
|
 |
288. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2015 |
|
Jabłońska L., Sobczak W. Ceny detaliczne warzyw w Polsce i w wybranych krajach europejskich
Autor | Lilianna Jabłońska, Wioleta Sobczak |
Tytuł | Ceny detaliczne warzyw w Polsce i w wybranych krajach europejskich |
Title | VEGETABLES RETAIL PRICES IN POLAND AND SELECTED EU COUNTRIES |
Słowa kluczowe | ceny detaliczne, warzywa, Polska, Unia Europejska |
Key words | retail prices, vegetables, Poland, European Union |
Abstrakt | W pracy dokonano poziomej oraz pionowej analizy porównawczej cen detalicznych warzyw w Polsce i w wybranych krajach europejskich. Analizowano zróżnicowanie cen pomiędzy krajami na tle zróżnicowania poziomu zamożności, dynamikę ich zmian w wybranych krajach oraz relacje cen wybranych gatunków warzyw. Szeregi czasowe dotyczące relatywnych cen produktów ogrodniczych w postaci indeksów cen i wartości PKB przypadającego na jednego mieszkańca pochodzą z Eurostatu, Głównego Urzędu Statystycznego oraz publikacji Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego (IERiGŻ-PIB). Okres badawczy obejmuje lata 2004-2012, czyli po wejściu Polski do Unii Europejskiej (UE). Badania wykazały, że na europejskich rynkach występuje tendencja wzrostowa cen detalicznych warzyw, której towarzyszył wzrost produktu krajowego brutto (PKB) per capita, a siła współzależności obu zmiennych była wyższa w krajach o niższym poziomie zamożności. |
Abstract | In the paper the horizontal and vertical comparative analysis of retail prices of vegetables in Poland and selected European countries have been done. The differences in prices between countries against level of affluence differentiation, the dynamics of their changes in the selected countries and the price relationships of some vegetables have been analyzed. The time series for the relative prices of horticultural products in the form of price indexes and the GDP per capita come from Eurostat, the Central Statistical Office and the publication of the Institute of Agricultural and Food Economics - National Research Institute. The study covered the years 2004-2012, in after the Polish accession to the EU. The results of the analysis will allow to assess the situation of vegetable consumers in Poland compared to other EU countries, and may be also helpful in decision-making process of companies operating on the vegetable market. Research has shown that on the European markets there is a growing trend in vegetable retail prices, accompanied by an increase in GDP per capita. The strength of the correlation of these two variables was higher in countries with lower levels of wealth. |
Cytowanie | Jabłońska L., Sobczak W. (2015) Ceny detaliczne warzyw w Polsce i w wybranych krajach europejskich.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 2: 97-104 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2015_n2_s97.pdf |
|
 |
289. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2015 |
|
Hamulczuk M., Stańko S. Sezonowość i cykliczność cen oraz ich relacji w łańcuchu marketingowym wieprzowiny
Autor | Mariusz Hamulczuk, Stanisław Stańko |
Tytuł | Sezonowość i cykliczność cen oraz ich relacji w łańcuchu marketingowym wieprzowiny |
Title | SEASONALITY AND CYCLICAL NATURE OF PRICES AND THEIR RELATIONSHIPS IN PORK MARKETING CHAIN |
Słowa kluczowe | ceny detaliczne, ceny surowca rolniczego, łańcuch marketingowy, wahania sezonowe i cykliczne, rozstęp cenowy |
Key words | retail price, farm price, food marketing chain, seasonal and cyclical fluctuations, price spread |
Abstrakt | W opracowaniu przedstawiono wahania sezonowe i cykliczne cen żywca wieprzowego oraz cen detalicznych 16 produktów żywnościowych wytwarzanych z wieprzowiny. Podstawą do określenia prawidłowości zmian cen były miesięczne dane z lat 1997-2014. Do wyodrębnienia wahań sezonowych i cyklicznych zastosowano metodę X-12-ARIMA oraz filtry Hodricka-Prescotta. Badania potwierdzają występowanie wahań sezonowych i cyklicznych w łańcuchu marketingowym wieprzowiny w Polsce. Wahania sezonowe cen na rynku sprzedaży detalicznej są opóźnione w stosunku do wahań na rynku żywca o 1-2 miesiące, podczas gdy opóźnienie w przypadku wahań cyklicznych wynosi 1-6 miesięcy. Analizy wykonane zgodnie z modelem addytywnym wskazują, że wahania cen rolnych w znacznym stopniu są przenoszone na zmiany cen detalicznych. Z kolei zastosowania modelu multiplikatywnego wskazują, że zmienność cen detalicznych jest niższa niż zmienność cen rolnych. |
Abstract | The study presents the seasonal and cyclical fluctuations in the pork prices and retail prices of 16 pork-based food products. The fluctuations in the prices were determined on the basis of monthly data for 1997-2014. To extract the seasonal and cyclical fluctuations the study used the X-12-ARIMA method and Hodrick-Prescott filter. The research confirms the presence of seasonal and cyclical fluctuations in the pork marketing chain in Poland. Seasonal fluctuations of prices on the retail market are delayed to fluctuations in the farm market by 1-2 months, whereas corresponding lags in cyclical fluctuations are 1-6 months. The analyses carried out with the use of additive models indicate that fluctuations in agricultural prices are largely transmitted to retail prices. On the other hand, the use of multiplicative model suggests that the variability of the retail price is lower than the variability of agricultural prices. |
Cytowanie | Hamulczuk M., Stańko S. (2015) Sezonowość i cykliczność cen oraz ich relacji w łańcuchu marketingowym wieprzowiny.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 3: 7-19 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2015_n3_s7.pdf |
|
 |
290. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2015 |
|
Grontkowska A., Wicki L. Zmiany znaczenia agrobiznesu w gospodarce i w jego wewnętrznej strukturze
Autor | Anna Grontkowska, Ludwik Wicki |
Tytuł | Zmiany znaczenia agrobiznesu w gospodarce i w jego wewnętrznej strukturze |
Title | CHANGES TO THE IMPORTANCE OF AGRIBUSINESS IN THE ECONOMY AND ITS INTERNAL STRUCTURE |
Słowa kluczowe | agrobiznes, biogospodarka, handel zagraniczny, produkt krajowy brutto, rolnictwo, przemysł rolno-spożywczy |
Key words | agribusiness, bio-economy, foreign trade, gross domestic product, agriculture, food processing industry |
Abstrakt | Celem opracowania jest określenie tempa zmian w agrobiznesie w Polsce w latach 1995-2013. Na podstawie danych statystycznych dokonano oceny zmiany znaczenia agrobiznesu w Polsce i jego wewnętrznej strukturze. Stwierdzono, że wartość dodana wytwarzana w agrobiznesie w Polsce zwiększyła się w ujęciu realnym o 20 mld zł, czyli o 30%. Tylko 15% tego wzrostu można przypisać rolnictwu. Udział agrobiznesu w całej gospodarce zmniejszył się z 4,1% w latach 1995-1999 do 3,1% w latach 2011-2013, czyli 0,06 p.p. rocznie. Udział rolnictwa w tworzeniu wartości dodanej brutto w ramach agrobiznesu zmniejszał się w tempie 1,1% rocznie i w latach 1995-2013 obniżył się z 59% do 49%. Wydajność pracy w całym sektorze wynosiła w 2013 roku 38% średniej dla całej gospodarki i obniżała się. W rolnictwie było to tylko 20%, a w przemyśle rolno-spożywczy 102% średniej krajowej. Bardzo wysoki był udział sektora w handlu zagranicznym – aż 13% w 2013 roku, czyli dwa razy więcej niż udział w produkcji globalnej. Agrobiznes w Polsce wciąż odgrywa bardzo ważną rolę w gospodarce, główną siłą napędową jego rozwoju są przetwórstwo rolno-spożywcze oraz eksport produktów żywnościowych. |
Abstract | The aim of the study is to determine the rate of change in agribusiness in Poland in the years 1995-2013. In the analysis of statistical data published by the CSO were used. It was found that the value added generated in agribusiness in Poland increased in real terms over the period 1995-2013 by $ 20 billion, it is about 30%. Only 15% of this increase can be attributed to agriculture. In the same period, the share of agribusiness in the whole economy fell from 4.1% to 3.1%, that is by 0.06 percentage points annually. The share of agriculture in gross value added in agribusiness decreased at a rate of 1.1% per year, and its share dropped from 59% to 49% in years 1995-2013. Labour productivity in agribusiness was in 2013 at 38% of the average for the whole economy. In agriculture, labor productivity was at level of 20% of the national average. Labour productivity in agri-food industry was much higher – on the level of average for whole Polish economy. Agribusiness share in foreign trade was high, and in 2013 it was 13%, which is twice more than its share in global production. Agribusiness in Poland continues to play an important role in the economy, the main driving force of its growth is agri-food processing and export of food products. |
Cytowanie | Grontkowska A., Wicki L. (2015) Zmiany znaczenia agrobiznesu w gospodarce i w jego wewnętrznej strukturze.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 3: 20-32 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2015_n3_s20.pdf |
|
 |
291. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2015 |
|
Sadowski A., Sobieszczańska P. Finansowe wsparcie polskiego przemysłu spożywczego środkami Unii Europejskiej w latach 2004-2013 w ujęciu regionalnym
Autor | Arkadiusz Sadowski, Paulina Sobieszczańska |
Tytuł | Finansowe wsparcie polskiego przemysłu spożywczego środkami Unii Europejskiej w latach 2004-2013 w ujęciu regionalnym |
Title | FINANCIAL SUPPORT FOR THE POLISH AGRI-FOOD INDUSTRY BY THE EUROPEAN UNION FUNDS IN 2004-2013 |
Słowa kluczowe | przemysł spożywczy, Sektorowy Program Operacyjny „Rolnictwo”, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich |
Key words | food industry, Sectoral Operational Programme „Agriculture”, Rural Development Program |
Abstrakt | W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących wsparcia rozwoju przemysłu spożywczego w Polsce środkami Unii Europejskiej (UE). Uwzględniono dwa okresy programowania: lata 2004-2006 oraz 2007-2013. Wykazano, że w obu przypadkach liczba projektów współfinansowanych z funduszy UE była relatywnie niewielka, wziąwszy pod uwagę ogólną liczbę zakładów przetwórczych, jednak przeciętna jednostkowa wartość była zazwyczaj znacząca i przekraczała milion złotych. Regionalne zróżnicowanie znaczenia wsparcia było duże. W okresie poakcesyjnym w przemyśle spożywczym odnotowano wzrost skali produkcji oraz jej koncentrację przy jednoczesnej redukcji zatrudnienia. Poza wsparciem finansowym na taki stan rzeczy wpłynęła głównie możliwość uczestnictwa we wspólnym europejskim rynku. |
Abstract | The article presents the results of studies concerning the support the development of agri-food industry in Poland from the European Union funds. Two programming periods, it is 2004-2006 and 2007-2013 was taken into account. It has been shown that in both cases the number of projects co-financed from EU funds was relatively small, given the total number of processing plants, but the average unit value was usually significant and exceeded one million zlotys. Regional differences in the importance of support was large. In the post-accession period agri-food industry has undergone a significant evolution, consisting mainly of increasing the scale of production and its concentration, while reducing employment. Apart from financial support for such a state of affairs affected mainly the opportunity to participate in the common European market. |
Cytowanie | Sadowski A., Sobieszczańska P. (2015) Finansowe wsparcie polskiego przemysłu spożywczego środkami Unii Europejskiej w latach 2004-2013 w ujęciu regionalnym.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 3: 33-41 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2015_n3_s33.pdf |
|
 |
292. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2015 |
|
Kłoczko-Gajewska A. Działalność wiosek tematycznych w Polsce i wstępna ocena jej efektów
Autor | Anna Kłoczko-Gajewska |
Tytuł | Działalność wiosek tematycznych w Polsce i wstępna ocena jej efektów |
Title | ACTIVITIES OF THEMATIC VILLAGES IN POLAND AND PRELIMINARY ASSESSMENT OF THEIR EFFECTS |
Słowa kluczowe | wioski tematyczne, rozwój obszarów wiejskich, odnowa wsi |
Key words | thematic villages, rural development, rural renewal |
Abstrakt | Zmiany zachodzące na obszarach wiejskich w Polsce zmuszają do poszukiwania nowych rozwiązań, pozwalających na stworzenie dodatkowych form zarobkowania przy zachowaniu charakteru wsi. Jedną z inicjatyw w nurcie odnowy wsi jest tworzenie wiosek tematycznych, w których aktywność mieszkańców jest podporządkowana konkretnemu hasłu. Powstające od kilkunastu lat w Polsce wioski tematyczne mają ciekawą ofertę dla turystów i stwarzają możliwość aktywizacji społecznej mieszkańców oraz pozyskania dochodów z turystyki. |
Abstract | In recent years rural areas in Poland undergo significant changes. As a result, small and medium-scale farmers, who cannot compete with large farms, are looking for additional, off-farm sources of income. One of the ways to revive feeling of a common goal and cooperation and at the same time get additional income is creating a thematic village, whose development is focused on a certain topic (local food, craft, history, or some other ideas). It seems that this idea gives a chance for strengthening social activeness and self-confidence of the villagers, and in some cases also for getting additional income. |
Cytowanie | Kłoczko-Gajewska A. (2015) Działalność wiosek tematycznych w Polsce i wstępna ocena jej efektów.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 3: 104-111 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2015_n3_s104.pdf |
|
 |
293. |
Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 2015 |
|
Małażewska S., Wąs A. Determinanty wartości krajobrazu rolniczego jako dobra publicznego
Autor | Sylwia Małażewska, Adam Wąs |
Tytuł | Determinanty wartości krajobrazu rolniczego jako dobra publicznego |
Title | DETERMINANTS OF VALUE OF AGRICULTURAL LANDSCAPE AS PUBLIC GOOD |
Słowa kluczowe | krajobraz rolniczy, dobra publiczne, metoda CART, wycena, wartość, determinanty |
Key words | agricultural landscape, public goods, CART method, valuation, value, determinants |
Abstrakt | Opracowanie dotyczy określenia determinant wpływających na wartość dóbr publicznych na przykładzie krajobrazu rolniczego. W celu określenia wpływu cech demograficznych i osobowościowych na wartościowanie krajobrazu przeprowadzono badania empiryczne metodą wywiadu kierowanego na próbie 100 respondentów zamieszkujących wiejsko-miejską gminę Góra Kalwaria w 2015 roku. Gmina została dobrana w sposób celowy, a respondenci do badania w sposób warstowowo-przypadkowy, zgodnie z warstwami ustalonymi na podstawie wyników pozyskanych z Banku Danych Lokalnych GUS. W badaniach przeprowadzono analizy jednowymiarowe oraz zastosowano metodę drzew klasyfikacyjnych i regresyjnych CART, która okazała się przydatna przy określaniu determinant wartości dóbr publicznych na przykładzie krajobrazu rolniczego. Wykazano ujemną zależność między czasem spędzonym na oglądaniu telewizji a wartością krajobrazu, natomiast nie potwierdzono wpływu wysokości dochodu, miejsca zamieszkania oraz płci na wartość krajobrazu rolniczego. W badaniach uzupełniono dotychczas znany zestaw determinant demograficznych o liczbę osób zamieszkujących w gospodarstwie domowym. |
Abstract | The paper concerns the determinants that affect the value of public goods on the example of agricultural landscape. To examine the effect of demographic and personality determinants on the landscape value empirical research was carried out using direct interview in a sample of 100 respondents living in rural-urban municipality of Góra Kalwaria in 2015. The municipality was selected in a targeted manner whereas the respondents to the survey were selected in a random manner according to the layers established on the basis of the results obtained from the Local Data Bank. Univariate statistics and the CART - classification and regression trees method have been used in the analysis. Results confirmed the suitability of CART for determining the factors influencing valuation of public goods based on the example of agricultural landscape. The results confirm the effect of previously recognized determinants like age, risk attitude, the frequency of watching TV, buying organic food as well as interest in religion and fashion (individual personality variables). Impacts of the income, place of residence and sex on the valuation of the agricultural landscape were not confirmed. In the study the previously known set of demographic determinants was complemented by a number of people living in the household. |
Cytowanie | Małażewska S., Wąs A. (2015) Determinanty wartości krajobrazu rolniczego jako dobra publicznego.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 102, z. 4: 26-40 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2015_n4_s26.pdf |
|
 |
294. |
Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, 2015 |
|
Czerwińska-Kayzer D. Płynność finansowa w przedsiębiorstwach produkujących pasze w latach 2007– –2013 w kontekście przepływów pieniężnych
Autor | Dorota Czerwińska-Kayzer |
Tytuł | Płynność finansowa w przedsiębiorstwach produkujących pasze w latach 2007– –2013 w kontekście przepływów pieniężnych |
Title | Financial liquidity in feed enterprises between 2007 and 2013 in the context of cash flow |
Słowa kluczowe | przepływy pieniężne; płynność finansowa; wytwórnie pasz |
Key words | cash flow; financial liquidity; feed producing enterprises |
Abstrakt | Celem pracy jest przedstawienie i ocena płynności finansowej w wytwórniach pasz w latach 2007–2013 w kontekście przepływów pieniężnych. Z przedstawionych badań wynika, że w badanym okresie poziom płynności finansowej był prawidłowy, niemniej jednak część podmiotów borykała się z trudno- ściami utrzymania płynności finansowej na właściwym poziomie. Najsłabszym okresem był 2012 r., z kolei najlepszą płynność odnotowano w 2009 r. Wyniki te potwierdziła analiza, zarówno w ujęciu dynamicznym, jak i statycznym. |
Abstract | The main target of the article was to assess the level of financial liquidity of animal feed producing enterprises in the years 2007–2013. The presented research has showed that during the considered period of financial liquidity in the food industry’s companies were correct. But in individual subjects observed the difficulties of maintaining liquidity at the appropriate level. The weakest period was in 2012, while the best liquidity reported in 2009. These results were confirmed both in terms of dynamic analysis and static. |
Cytowanie | Czerwińska-Kayzer D. (2015) Płynność finansowa w przedsiębiorstwach produkujących pasze w latach 2007– –2013 w kontekście przepływów pieniężnych.Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, nr 3: 59-70 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | ZFIR_2015_n3_s59.pdf |
|
 |
295. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2015 |
|
Bórawski P. Tendencje w handlu zagranicznym polskiego sektora mleczarskiego
Autor | Piotr Bórawski |
Tytuł | Tendencje w handlu zagranicznym polskiego sektora mleczarskiego |
Title | Tendencies in International Trade of the Polish Dairy Sector |
Słowa kluczowe | mleko, produkty mleczne, eksport, import, saldo |
Key words | milk, milk product, imports, exports, balance |
Abstrakt | W pracy analizie poddano handel zagraniczny mlekiem i produktami mleczarskimi. Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej miało korzystny wpływ na handel mlekiem i artykułami mleczarskimi z powodu otwarcia rynków oraz eliminacji barier w handlu zagranicznym miedzy krajami członkowskimi. Wartość eksportu serów i twarogów wzrosła od 27,2 mln EUR w 2005 roku do 691,8 mln EUR w roku 2013. Podobne tendencje wzrostowe zaobserwowano w przypadku mleka i serwatki w proszku, mleka płynnego i śmietany, jogurtu i napojów mlecznych, masła i tłuszczów mlecznych oraz lodów. Wskazano główne kraje, do których Polska eksportuje mleko i przetwory mleczne oraz importerów. W analizie danych posłużono się metodami opisowymi i graficznymi. Materiał źródłowy stanowiły dane Głównego Urzędu Statystycznego, Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB w Warszawie oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W celu analizy czynników kształtujących saldo bilansu handlowego artykułami mleczarskimi posłużono się modelem regresji wielorakiej. Za zmienne objaśniające przyjęto: X1 (kurs euro), X2 (ceny płacone rolnikom za mleko w Polsce), X3 (ceny płacone rolnikom za mleko w UE), X4 (indeks światowych cen żywności FAO-produkty mleczarskie) oraz X5 (produkcja sprzedana przemysłu spożywczego). Natomiast zmienne objaśniane tworzyły kolejno salda obrotów handlowych: Y1 (saldo handlu zagranicznego artykułów mleczarskich), Y2 (saldo handlu zagranicznego serów i twarogów), Y3 (saldo handlu zagranicznego mleka i serwatki w proszku), Y4 (saldo handlu zagranicznego mleka płynnego i śmietany) oraz Y5 (saldo handlu zagranicznego jogurtami i napojami mlecznymi). Przeprowadzona analiza statystyczna wykazała, że do grupy czynników kształtujących saldo eksportu artykułami mleczarskimi zaliczyć należy kurs euro oraz ceny płacone rolnikom za mleko w UE. |
Abstract | The international trade of milk and dairy products was analyzed in the paper. Polish accession to the European Union had a positive impact on trade of milk and dairy products due to the opening of markets and the elimination of barriers to foreign trade between Member States. The value of exports of cheese and curd increased from 27.2 million in 2005 to 691.8 million in 2013. Similar growth trends were observed in the case of milk and whey powder, liquid milk and cream, yogurt and milk drinks, butter and milk fats and ice cream. The countries where we export milk and dairy products were pointed out, as were the importers. Descriptive and graphical methods were used in the data analysis. The source material was data from the Central Statistical Office, the Institute of Agricultural Economics and Food Economy-PIB in Warsaw and the Ministry of Agriculture and Rural Development. In order to analyze the factors influencing the balance of trade in dairy products the author used a multiple regression model. The following explanatory variables were adopted X1 (euro exchange rate), X2 (prices paid to farmers for milk in Poland), X3 (prices paid to farmers for milk in the EU), X4 (FAO food price index-dairy) and X5 (sold production of the food industry). The response variables which sequentially formed trade balance were: Y1 (balance of foreign trade of dairy products), Y2 (foreign trade balance of cheese and curd), Y3 (foreign trade balance of milk and whey powder), Y4 (foreign trade balance of liquid milk and cream) and Y5 (foreign trade of yogurt and milk drinks). Statistical analysis showed that the factors influencing the balance of export of dairy products should include: X1 (euro exchange rate) and X3 (prices paid to farmers for milk in the EU). |
Cytowanie | Bórawski P. (2015) Tendencje w handlu zagranicznym polskiego sektora mleczarskiego.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 15(30), z. 1: 7-20 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2015_T15(30)_n1_s7.pdf |
|
 |
296. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2015 |
|
Rosińska-Bukowska M. Handel rolno-spożywczy UE-Rosja - efekty rosyjskich sankcji
Autor | Magdalena Rosińska-Bukowska |
Tytuł | Handel rolno-spożywczy UE-Rosja - efekty rosyjskich sankcji |
Title | Agri-Food Trade Between EU and Russia - The Effects of Russia's Sanctions |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | |
Cytowanie | Rosińska-Bukowska M. (2015) Handel rolno-spożywczy UE-Rosja - efekty rosyjskich sankcji.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 15(30), z. 1: 113-124 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2015_T15(30)_n1_s113.pdf |
|
 |
297. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2015 |
|
Mrówczyńska-Kamińska A., Szuba-Barańska E. Wydatki na żywność w warunkach kryzysu gospodarczego z 2008 roku w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej
Autor | Aldona Mrówczyńska-Kamińska, Ewelina Szuba-Barańska |
Tytuł | Wydatki na żywność w warunkach kryzysu gospodarczego z 2008 roku w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej |
Title | Expenditure on Food Under the Conditions of the Economic Crisis of 2008 in Selected Countries of Central-Eastern Europe |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | |
Cytowanie | Mrówczyńska-Kamińska A., Szuba-Barańska E. (2015) Wydatki na żywność w warunkach kryzysu gospodarczego z 2008 roku w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 15(30), z. 1: 133-143 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2015_T15(30)_n1_s133.pdf |
|
 |
298. |
Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 2015 |
|
Juchniewicz M. Potencjał a pozycja konkurencyjna przemysłu spożywczego w krajach Unii Europejskiej
Autor | Małgorzata Juchniewicz |
Tytuł | Potencjał a pozycja konkurencyjna przemysłu spożywczego w krajach Unii Europejskiej |
Title | Potential and Competitive Position of Food Industry in the EU |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | |
Cytowanie | Juchniewicz M. (2015) Potencjał a pozycja konkurencyjna przemysłu spożywczego w krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 15(30), z. 3: 40-48 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2015_T15(30)_n3_s40.pdf |
|
 |
299. |
Scientific Journal Warsaw University of Life Sciences SGGW - Problems of World Agriculture, 2015 |
|
Dudek H., Koszela G., Krawiec M. Are Changes in Food Consumption in the European Union Environmentally Friendly?
Autor | Hanna Dudek, Grzegorz Koszela, Monika Krawiec |
Tytuł | Are Changes in Food Consumption in the European Union Environmentally Friendly? |
Title | |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | |
Cytowanie | Dudek H., Koszela G., Krawiec M. (2015) Are Changes in Food Consumption in the European Union Environmentally Friendly?.Scientific Journal Warsaw University of Life Sciences SGGW - Problems of World Agriculture, t. 15(30), z. 4: 33-40 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2015_T15(30)_n4_s33.pdf |
|
 |
300. |
Scientific Journal Warsaw University of Life Sciences SGGW - Problems of World Agriculture, 2015 |
|
Kacperska E. Are Polish Agri-food Products Competitive on the EU Market?
Autor | Elżbieta Kacperska |
Tytuł | Are Polish Agri-food Products Competitive on the EU Market? |
Title | |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | |
Cytowanie | Kacperska E. (2015) Are Polish Agri-food Products Competitive on the EU Market?.Scientific Journal Warsaw University of Life Sciences SGGW - Problems of World Agriculture, t. 15(30), z. 4: 89-100 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PRS_2015_T15(30)_n4_s89.pdf |
|
 |