Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich 2017 104 (4)

Autor	Justyna Franc-Dąbrowska,
Tytuł	Financialization of economy, taking into account agribusiness
Title	Finansowanie gospodarki z uwzględnieniem agrobiznesu
Słowa kluczowe	ufinansowienie, agrobiznes
Key words	financialization, agribusiness
Abstrakt	Ufinansowienie gospodarki dokonuje się. Wydaje się, że wraz z postępem w tempie obiegu informacji, powstawania nowych instrumentów finansowych i poszukiwania nowych form tworzenia wartości jest to proces nieodwracalny. Finansjalizacja dotyczy także sfery agrobiznesu. Specyficzne cechy sektora rolnego, a szczególnie czynnika produkcji jakim jest ziemia, spowodowały zainteresowanie inwestorów skierowaniem wolnych środków pieniężnych do tego sektora. Cechą charakterystyczną ufinansowienia agrobiznesu jest zakup ziemi, która pozwala na ograniczenie ryzyka inwestycyjnego, jednocześnie stanowiąc zabezpieczenie przed inflacją. Z badań wynika, że ufinansowienie w agrobiznesie dokonuje się nie tylko za sprawą angażowania środków pieniężnych inwestorów spoza tego sektora, ale także częściowo samych rolników.
Abstract	Financialization of economy is taking place. It seems that along with the progressing rate of information flow, emergence of new financial instruments and searching for new forms of creating value, this process is irreversible. Financialization is also applicable to the field of agribusiness. The specific traits of the agricultural sector - in particular, one of its production factors, that is, land - have resulted in growing interest of investors in directing uncommitted cash to this sector. A typical trait of financialization of agribusiness is purchase of land, which allows for reduction of investment risk, at the same time offering security against inflation. Research shows that financialization in agribusiness results not only from commitment.
Cytowanie	Franc-Dąbrowska J. (2017) Financialization of economy, taking into account agribusiness.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 7-14
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s7.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.28

Autor	Stanisław Kowalczyk,
Tytuł	Wolny rynek a bezpieczeństwo żywności w epoce globalizacji
Title	FREE MARKET AND THE FOOD SAFETY IN THE GLOBALIZATION ERA
Słowa kluczowe	bezpieczeństwo żywności, interwencjonizm, fałszowanie żywności, prawo żywnościowe, kontrole żywności, krótkie łańcuchy dostaw, ruchy konsumenckie
Key words	food safety, interventionism, food adulteration, food law, food controls, short supply chains, consumer movements
Abstrakt	Podjęto próbę identyfikacji potencjalnych zagrożeń bezpieczeństwa żywności wynikających z procesu globalizacji oraz bezpośrednio związanej z nią skrajnej liberalizacji stosunków gospodarczych na poziomie międzynarodowym oraz wskazanie niezbędnych działań zaradczych w zakresie ochrony statusu bezpieczeństwa żywności. Analizie poddano współczesny status bezpieczeństwa żywności oraz skalę występujących fałszerstw żywnościowych na świecie. Do działań zaradczych zaliczono ustanowienie globalnego prawa żywnościowego, podejmowanie inicjatyw kontrolnych żywności na szczeblu ponadkrajowym, promocję krótkich łańcuchów dostaw, wreszcie edukację konsumentów i wzmocnienie ruchów konsumenckich.
Abstract	The study attempts to identify potential threats to food safety resulting from the globalization process and the directly related extreme liberalization of economic relations at the international level as well as indication of the necessary remedial actions in the field of food safety protection. The analysis covered the contemporary status of food safety and the scale of occurring food fraud in the world. The remedial actions include the establishment of a global food law, undertaking food control initiatives at the supranational level, the promotion of short supply chains, and finally the consumer education and strengthening of consumer movements.
Cytowanie	Kowalczyk S. (2017) Wolny rynek a bezpieczeństwo żywności w epoce globalizacji.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 15-27
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s15.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.29

Autor	Mariola Chrzanowska, Nina Drejerska,
Tytuł	Sectoral employment diversification in rural areas across Polish subregions
Title	Sektorowe zróżnicowanie zatrudnienia na obszarach wiejskich w polskich podregionach
Słowa kluczowe	zatrudnienie, obszary wiejskie, przestrzenna autokorelacja, NUTS3
Key words	employment, rural areas, spatial autocorrelation, NUTS 3
Abstrakt	Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo są nadal ważnymi sektorami zatrudnienia aczkolwiek sytuacja w tym zakresie jest w Polsce zróżnicowana w poszczególnych podregionach. Celem opracowania jest identyfikacja sektorowej struktury zatrudnienia według podregionów (NUTS3). Dane uzyskane z Głównego Urzędu Statystycznego posłużyły do sprawdzenia istnienia autokorelacji przestrzennej opisanej statystykami Morana. Uzyskane rezultaty pozwoliły na identyfikację klastra subregionów w południowo-wschodniej części kraju, gdzie zatrudnienie w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie jest ważną częścią rynku pracy na obszarach przeważająco wiejskich.
Abstract	Agriculture, forestry and fishing have been still a very important part of the labour market. However, the situation is diversified across Polish subregions. The objective of the study is to investigate sectoral employment diversification in rural areas across Polish subregions (NUTS 3). In order to do it, data on the subregional employment structure provided by the Central Statistical Office of Poland was used for computation of spatial autocorrelation described by Moran’s statistics. Results of this analysis display for example a cluster of subregions in south-east Poland, where employment in agriculture, forestry and fishing is a significant trend of predominantly rural subregions.
Cytowanie	Chrzanowska M., Drejerska N. (2017) Sectoral employment diversification in rural areas across Polish subregions.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 28-36
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s28.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.30

Autor	Ludwik Wicki,
Tytuł	Changes in land use for production of energy crops in Poland
Title	Zmiany powierzchni produkcji roślin energetycznych w Polsce
Słowa kluczowe	bioenergia, bioetanol, biodiesel, biogaz, konkurencja żywność – energia
Key words	bioenergy, bioethanol, biodiesel, biogas, food–energy competition
Abstrakt	Celem opracowania jest ocena, czy w Polsce produkcja nowoczesnych biopaliw wytwarzanych z surowców rolniczych konkuruje z produkcją żywności. W pracy wykorzystano dane gromadzone przez Główny Urząd Statystyczny i Agencję Rynku Rolnego (ARR). Wykorzystano dane dotyczące powierzchni gruntów ornych w Polsce, plonów wybranych roślin, pogłowia zwierząt oraz dane o ilości i strukturze produkcji energii oraz o wielkości produkcji biogazu rolniczego, bioetanolu i biodiesla. Dane dotyczące ilości surowców zużywanych w produkcji biogazu rolniczego pozyskano z ARR. Analizą objęto lata 2005-2016. Produkcja bioenergii w oparciu o surowce pochodzenia rolniczego silnie wzrastała w analizowanym okresie, z 5 TJ w 2005 roku to 42 TJ w 2016 roku. Około 92% energii wytwarzanej z surowców rolniczych stanowi bioetanol i biodiesel, które są produkowane z surowców pierwszej generacji. Produkcja ta konkuruje więc z produkcją żywności. Biogaz stanowi tylko 8% energii produkowanej z surowców rolniczych. W produkcji biogazu surowce drugiej generacji, czyli odpady stanowiły aż 75% wsadu. Udział powierzchni gruntów ornych przeznaczanych do produkcji surowców do wytwarzania biopaliw wynosił 5,6% w 2016 roku. W 2005 roku było to 1,5%. Oznacza to, że w Polsce produkcja bioenergii z surowców rolniczych konkuruje z produkcją żywności i pasz, a dalszy jej wzrost nie jest pożądany. Niemniej, przy spadku rozmiarów produkcji zwierzęcej jest to szansa na zagospodarowanie nadwyżek ziemi i produkcji. W przyszłości powinny być podejmowane działania mające na celu zwiększenie wykorzystania surowców drugiej generacji w produkcji bioenergii, a zużycie surowców pierwszej generacji powinno być, w miarę możliwości, ograniczane.
Abstract	The goal of the article is to evaluate whether production of modern biofuels in Poland competes with food production. CSO and AMA data have been used in the analysis. The data in question refers to the area of arable land in Poland, yields and livestock as well as renewable energy production structure and quantity and production of biodiesel, bioethanol and agricultural biogas. Data concerning quantity of raw materials used for production of the agricultural biogas have been accessed from AMA . Data for 2005-2016 have been collected. Production of bioenergy based on agricultural raw materials has significantly increased. From 2005 to 2016, it increased from 5 to 42 TJ . Approximately 92% of bioenergy from agricultural sources are bioethanol and biodiesel produced from the first generation of raw materials, the production of which is in direct competition with food production. The share of biogas was 8% only. Waste constituted 75% in the raw materials used to produce biogas. The area of production of energy crops has reached 5.6% of arable land in 2016 from 1.5% in 2005. It means that in Poland production of bioenergy from agricultural sources competes with food and feed production and its further increase is not desirable. Actions focused on the increased use of the second generation raw materials for energy production and decreased use of food raw materials should be taken.
Cytowanie	Wicki L. (2017) Changes in land use for production of energy crops in Poland.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 37-47
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s37.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.31

Autor	Anna Rzeszutko,
Tytuł	Zmiany struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych w Polsce – ocena opóźnień w rozwoju strukturalnym
Title	The changes in the economic structure of Polish farms – estimation of the structural development gap
Słowa kluczowe	opóźnienia strukturalne, przemiany strukturalne, rolnictwo, struktura ekonomiczna, województwa, regionalna analiza strukturalna
Key words	structural development gap, structural changes, agriculture, economic structure of farms, voivodeships, regional structural analysis
Abstrakt	Celem artykułu była próba oceny opóźnień w rozwoju strukturalnym rolnictwa w Polsce w układzie regionalnym wraz z oceną procesów upodabniania się struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych. Strukturę tę wyznaczono na podstawie wartości standardowej produkcji (SO ). Badania przeprowadzono dla okresu 2005-2013 na podstawie danych Eurostatu. Do oceny opóźnień posłużono się procedurą proponowaną przez K. Kukułę z wykorzystaniem metod statystycznej regionalnej analizy strukturalnej. Procedura ta wymagała wskazania struktury wzorcowej (województwa-wzorca), którą wyznaczono z wykorzystaniem syntetycznego miernika poziomu rozwoju Hellwiga. Przeprowadzone badania wskazują, iż największymi opóźnieniami w rozwoju strukturalnym charakteryzowały się województwa w południowo-wschodniej Polsce. Jednocześnie w województwach tych dystans strukturalny w stosunku do województwa-wzorca (woj. wielkopolskiego) zwiększył się w badanym okresie.
Abstract	The aim of the paper was to estimate the structural development gap in Polish agriculture at the regional level (provinces) and to assess the unification process of economic structure of farms. The economic structure of farms was determined on the basis of the value of Standard Output (SO). The research was conducted based on EUROSTAT data for the period 2005-2013. In order to estimate the structural development gap in agriculture the procedure proposed by Karol Kukuła was used. This procedure is based on the regional structural analysis methods and requires the indication of the exemplar structure - the standard province). The standard province was identified with the use of Hellwig synthetic measure. It was found that the biggest structural development gap of farms was observed in the southern-east region of Poland. At the same time, in provinces from this region of Poland the structural development gap compared to wielkopolskie province served as a standard province increased in the years 2005-2013.
Cytowanie	Rzeszutko A. (2017) Zmiany struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych w Polsce – ocena opóźnień w rozwoju strukturalnym.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 48-61
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s48.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.32

Autor	Agnieszka Kozera,
Tytuł	Własny potencjał dochodowy gmin wiejskich w Poznańskim Obszarze Metropolitalnym
Title	OWN INCOME POTENTIAL OF RURAL COMMUNES IN THE POZNAŃ METROPOLITAN AREA
Słowa kluczowe	potencjał dochodowy, dochody własne, samodzielność finansowa, gminy wiejskie, obszar metropolitalny
Key words	income potential, own income, financial autonomy, rural communities, metropolitan area
Abstrakt	Analiza sytuacji dochodowej podmiotów sektora samorządowego na podstawie osiąganych dochodów o charakterze stabilnym, do których zalicza się większość źródeł dochodów własnych, pozwala określić długookresową zdolność tych podmiotów do finansowania realizowanych przez nie zadań. Własny potencjał dochodowy umożliwia bowiem podmiotom sektora samorządowego kreowanie własnej polityki finansowej w ramach istniejącego prawa. Jest on jednym z ważniejszych czynników stabilnego rozwoju lokalnego. Celem głównym artykułu jest ocena kształtowania się poziomu i struktury własnego potencjału dochodowego gmin wiejskich w Poznańskim Obszarze Metropolitalnym w latach 2004-2016. Badania empiryczne przeprowadzono na podstawie danych pochodzących z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Wyniki badań wskazują, że własny potencjał dochodowy gmin wiejskich z POM był wysoki w relacji do pozostałych gmin wiejskich w województwie wielkopolskim.
Abstract	The analysis of the income situation of units of local self-government (entities of local government) based on achieved income, which include most of the sources of income of their own, can determine the long-term ability of these entities to finance their activities. Their own income potential allow local government units to create their own financial policy within the framework of existing law, so it is one of the important factors of sustainable local development. Among the communes, the lowest level of their own income potential distinguishes rural communes. However, these entities are highly diverse in this regard. With the socio-economic development, and especially after Poland’s accession to European structures, the functions performed by rural communes (from the typical agricultural to residential and service functions), and especially those located in the vicinity of the largest cities, are changing. Change of functions performed by rural communities, especially those located in the so-called. Metropolitan areas, translates into a change in the level and structure of their own income of these entities. The main aim of the paper is to analyze the level and structure of own income potential of rural communities in the Poznań Metropolitan Area in the years 2004-2016. Empirical studies were conducted based on data from the Local Data Bank of the Central Statistical Office, which were processed using basic descriptive statistics methods.
Cytowanie	Kozera A. (2017) Własny potencjał dochodowy gmin wiejskich w Poznańskim Obszarze Metropolitalnym.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 62-74
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s62.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.33

Autor	Joanna Baran,
Tytuł	Stopień globalizacji branż polskiego przemysłu spożywczego a ich wyniki ekonomiczne
Title	DEGREE OF GLOBALIZATION OF THE POLISH FOOD INDUSTRY VERSUS ECONOMIC RESULTS
Słowa kluczowe	przemysł spożywczy, globalizacja, produktywność, metoda Malmquist Productivity Index
Key words	food industry, globalization, productivity, Malmquist Productivity Index
Abstrakt	Głównym celem artykułu było określenie, czy istnieje zależność między stopniem globalizacji branż polskiego przemysłu spożywczego a ich wydajnością pracy, technicznym uzbrojeniem pracy i produktywnością. W pierwszym etapie badań podzielono 16 branż przemysłu spożywczego na 3 grupy: o bardzo wysokim stopniu globalizacji (grupa 1), wysokim (grupa 2) oraz niskim (grupa 3). Podziału dokonano na podstawie udziałów korporacji transnarodowych w wartości przychodów ze sprzedaży w poszczególnych branżach przemysłu spożywczego. Następnie porównano wyodrębnione grupy, wykorzystując tradycyjne wskaźniki (wydajności pracy, produktywności środków trwałych), a także wielowymiarowe wskaźniki produktywności bazujące na metodzie Malmquist Productivity Index (MPI ). Przeprowadzone badania wykazały, że branże o bardzo wysokim i wysokim poziomie globalizacji charakteryzowały się zdecydowanie wyższą wydajnością pracy i wyższymi wynagrodzeniami dla pracowników. Branże te odnotowały ponadto niższą niż branże o niskim poziomie globalizacji produktywność środków trwałych oraz podobną produktywność całkowitą, mierzoną metodą MPI.
Abstract	The main aim of this paper was to determine if there is any correlation between the degree of globalization of individual sectors of the Polish food industry and their productivity. In the first stage of the research, 16 sectors of the food industry were divided into 3 groups: with a very high degree (Group 1), high degree (Group 2) and low degree (Group 3) of globalization. This division was based on the share of trans-national corporations in the value of sales revenues in individual branches of the food industry. Then, the author compared the groups with the use of traditional factors (labour productivity, assets productivity) and multi-dimensional productivity index - Malmquist Productivity Index. The research indicates that the sectors with very high and high degrees of globalization report definitely higher labour productivity and wages and salaries, with a slightly higher MPI measured productivity but lower fixed asset productivity.
Cytowanie	Baran J. (2017) Stopień globalizacji branż polskiego przemysłu spożywczego a ich wyniki ekonomiczne.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 75-85
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s75.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.34

Autor	Zenon Pokojski,
Tytuł	Dystrybucja produktów dla rolnictwa w Polsce – w poszukiwaniu nowych źródeł przewagi konkurencyjnej
Title	Distribution of products for agriculture in Poland – in search of new sources of competitive advantage
Słowa kluczowe	kanał dystrybucji, dystrybutor, rolniczy łańcuch wartości
Key words	distribution channel, distributor, agricultural value chain
Abstrakt	Do 2004 r. dystrybucję produktów dla rolnictwa w Polsce uważano za stosunkowo słabo rozwiniętą na tle innych krajów Europy. Wskazywano dużą liczbę małych przedsiębiorstw prowadzących dystrybucję, których strategie opierały się głównie na konkurencji cenowej. Jednak ta sytuacja po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zaczęła się szybko zmieniać. Liczba podmiotów zaczęła się zmniejszać, a dystrybutorzy zaczęli przejmować funkcje hurtowników oraz detalistów. Model biznesowy dystrybucji w Polsce wciąż ewoluuje, dostosowując się do dynamiki zmian oczekiwań klientów. Celem pracy jest zaprezentowanie zmian w dystrybucji jako ogniwa rolniczego łańcucha wartości. Na podstawie przeglądu literatury, danych z raportów SM GP i Ibris za lata 2014 i 2015 oraz obserwacji uczestniczącej autora jako wiceprezesa zarządu GA Puławy nadzorującego omawiany obszar przedstawiono nowe aspekty w działalności dystrybutorów takie jak usługi doradztwa rolnego i organizację finansowania działalności gospodarczej rolników.
Abstract	The distribution of agricultural products in Poland is considered to be relatively weak compared to other European countries. There is a huge number of small players whose strategies are based primarily on price competition. This situation, however, after Poland’s accession to the European Union began to change rapidly. The number of players began to decrease, distributors have overtaken the roles of wholesalers and retailers. The distribution model in Poland is still evolving, adjusting the offer to dynamic changes to meet the expectations of customers. Individual elements of the agricultural value chain seek new opportunities to create and capture the highest margins in the portfolio of companies that participate in the production and delivery of a product to a farmer. The goal of this study is to present changes in distribution as a link in the agricultural value chain. The author will more broadly present new phenomena in this market, such as agricultural advisory services and the organization of financing the economic activity of farmers. The publication is the result of a research study based on data from TNS Polska and Ibris conducted in 2015 and observations as Vice President of GA Puławy responsible for this area.
Cytowanie	Pokojski Z. (2017) Dystrybucja produktów dla rolnictwa w Polsce – w poszukiwaniu nowych źródeł przewagi konkurencyjnej.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 86-98
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s86.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.35

Autor	Ewa Kołoszycz,
Tytuł	Ekonomiczne i organizacyjne zmiany w gospodarstwach mlecznych należących do Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka
Title	Economic and organizational changes in dairy farms members of the European Dairy Farmers
Słowa kluczowe	zarządzanie stadem, koszty produkcji mleka, próg rentowności
Key words	herd management, milk production costs, breakeven point
Abstrakt	W opracowaniu scharakteryzowano zmiany, które zaszły w gospodarstwach wyspecjalizowanych w produkcji mleka w okresie przed reformą rynku mleka w Europie i po niej. Do badań wybrano 124 gospodarstwa należące do Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka (EDF ), które w latach 2012-2016 uczestniczyły w analizach kosztów produkcji mleka. Wyniki badań wskazują, że we wszystkich grupach analizowanych gospodarstw nastąpił wyraźny wzrost produkcji, wynikający zarówno ze wzrostu wielości stad krów, jak i z poprawy wydajności mlecznej. Zaobserwowano wzrost intensywności wykorzystania ziemi i pracy, a także pogorszenie produktywności kapitału zaangażowanego w produkcję mleka. Największe różnice między grupami w ponoszonych kosztach produkcji mleka były w kosztach alternatywnych i amortyzacji. Niekorzystna sytuacja cenowa na rynku w 2016 r. sprawiła, że całkowite koszty produkcji mleka były niższe od cen mleka zaledwie w 12% analizowanych gospodarstwach.
Abstract	The paper aims to discussion of the changes that have been made in farms specialised in milk production in the period before and after changes the dairy market in Europe. To research is based on the selected 124 farm belonging to the European Dairy Farmers (EDF), which in period 2012-2016 participated in the analysis of the cost of milk production. There were examined changes in the organization of production, used resources, and the economic effects on farms. The results indicate that all groups of farms have increased their milk production, resulting from the growth of both the multiplicity of cow herds as well as with the improvement of milk yield. It has been observed an increase in the intensity of land use and labor, and has worsened the productivity of capital involved in dairy production. The biggest differences between the groups in the incurred costs in milk production were in the opportunity cost and depreciation. Unfavorable price situation on the market in 2016 resulted in the situation that, the total cost of milk production were lower than the prices of milk only by 12% in the analysed farms.
Cytowanie	Kołoszycz E. (2017) Ekonomiczne i organizacyjne zmiany w gospodarstwach mlecznych należących do Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 99-111
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s99.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.37

Autor	Aldona Skarżyńska,
Tytuł	Produkcja wołowiny w Polsce oraz czynniki determinujące jej opłacalność
Title	BEEF PRODUCTION AND DETERMINANTS ITS PROFITABILITY IN POLAND
Słowa kluczowe	żywiec wołowy, koszty, opłacalność produkcji, zużycie pasz
Key words	beef cattle, costs, profitability of production, feed consumption
Abstrakt	Celem badań była ocena wyników ekonomicznych produkcji żywca wołowego oraz identyfikacja głównych czynników determinujących jej opłacalność. Wyniki produkcji żywca analizowano w trzech grupach gospodarstw, wydzielonych według kwartyli nadwyżki bezpośredniej, tj. w gospodarstwach najlepszych, średnich i najsłabszych. Analizie poddano średnie trzyletnie. Głównym czynnikiem różnicującym efekty ekonomiczne produkcji żywca wołowego były poniesione koszty, wpływ ceny sprzedaży był mniejszy. Decydujący wpływ miały koszty bezpośrednie, które w kolejnych grupach gospodarstw sukcesywnie rosły: w średnich gospodarstwach były wyższe niż w najlepszych o 40,2%, a w najsłabszych – o 82,0%. Wysokość kosztów bezpośrednich była determinowana głównie przez koszt wymiany stada, wpływ miał także koszt pasz. Produkcja żywca wołowego ekonomicznie efektywna była tylko w gospodarstwach najlepszych, wskaźnik opłacalności wynosił 111,9%, natomiast w średnich i najsłabszych koszty produkcji zostały pokryte częściowo, odpowiednio w 88,8 i 72,4%.
Abstract	The main objective of the study was to evaluate the economic performance and efficiency of bovine animals production and identify the main determinants of such production profitability. The results of the study were analyzed in three groups of farms divided by quartiles of gross margin, i.e. in the best, middle and weakest. The results were analyzed as average in three years. The main factor differentiating the economic effects from the production of beef cattle was the costs incurred, the impact of the sale price was lower. The decisive impact was direct costs, which in successive groups of farms increased, with regard to the best of farms in the medium ones were higher by 40.2% and the weakest ones – by 82.0%. The level of direct costs was determined mainly by the exchange cost of the herd and also by the cost of feed. Beef cattle production was economically effectiveness only in the best farms, the profitability index was 111.9%, while in the medium and weakest group of farms at 88.8 and 72.4% respectively.
Cytowanie	Skarżyńska A. (2017) Produkcja wołowiny w Polsce oraz czynniki determinujące jej opłacalność.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 112-124
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s112.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.36

Autor	Magdalena Mądra-Sawicka,
Tytuł	Rola finansowania kapitałem obcym działalności gospodarstw rolniczych w opiniach rolników indywidualnych
Title	THE ROLE OF FINANCING THE ACTIVITIES OF AGRICULTURAL HOLDINGS WITH BORROWED CAPITAL IN THE OPINION OF INDIVIDUAL FARMERS
Słowa kluczowe	indywidualne gospodarstwa rolnicze, finansowania kapitałem obcym, korzyści z finansowania kapitałem obcym, cel finansowania kapitałem obcym
Key words	agricultural holdings, financing with borrowed capital, advantages of borrowed capital, purpose of using borrowed capital
Abstrakt	Celem głównym opracowania jest przedstawienie opinii rolników na temat finansowania działalności gospodarstw kapitałem obcym. W przeprowadzonych badaniach odniesiono się do celu zaangażowania finansowania obcego, wskazanych determinant jego wykorzystania oraz oceny korzyści z jego stosowania w opinii rolników. Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem kwestionariusza wywiadu w grupie 100 rolników prowadzących indywidualne gospodarstwa rolnicze w województwie mazowieckim. Podmioty te prowadziły rachunkowość rolną w ramach systemu FADN. Kryterium podziału badanej populacji obejmowało siłę ekonomiczną gospodarstw wyrażoną w ESU, co pozwoliło na uwzględnienie poziomu dochodowości badanych podmiotów. Głównym problemem w zarządzaniu źródłami finansowania w opinii rolników było utrzymanie płynności finansowej na bezpiecznym poziomie. Rolnicy dostrzegali korzyści z tytułu zwiększenia zaangażowania finansowania kapitałem obcym w zakresie przeprowadzania szybszej modernizacji majątku gospodarstwa. Rolnicy decydują się na wybór konserwatywnej strategii finansowania, preferując długoterminowe źródła finansowania, dążyli do minimalizacji ryzyka finansowego. Wśród głównych determinant poziomu zadłużenia rolnicy wyróżnili wartość inwestycji, wymagany wkład własny oraz dopłat do odsetek kredytów preferencyjnych
Abstract	The aim of this paper is to present the opinions of farmers about financing agricultural holdings with borrowed capital. The research addressed the purpose of using borrowed capital, its determinants and the assessment of the benefits of its use in the opinions of farmers. The survey was conducted with the use of interview questionnaire in the group of 100 farmers running individual agricultural holdings in the Mazowieckie voivodeship. These entities applied agricultural accounting within FADN system. The criterion for the division of the surveyed units included the economic size expressed in ESU, which allowed taking into account the level of profitability of these entities. The main problem of the management of finance sources, according to the farmers, consisted in the maintenance of financial liquidity on the safe level. The farmers saw benefits of the increase of financing with borrowed capital for the faster modernization of agricultural assets. The farmers choose a conservative financing strategy; preferring long-term financing sources, they wanted to minimise financial risk. The farmers listed the following main determinants of the level of debt: the value of the investment, own contribution required and subsidies to interest on subsidised loans.
Cytowanie	Mądra-Sawicka M. (2017) Rola finansowania kapitałem obcym działalności gospodarstw rolniczych w opiniach rolników indywidualnych.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 125-138
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s125.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.38

Autor	Dariusz Kusz, Piotr Molenda, Krzysztof Tereszkiewicz,
Tytuł	Ocena warunków przewozu i dobrostanu tuczników w transporcie lokalnym
Title	EVALUATION OF TRANSPORT CONDITIONS AND THE WELFARE OF FATTENERS IN LOCAL TRANSPORT
Słowa kluczowe	transport tuczników, warunki przewozu, dobrostan, odległość transportu, skala produkcji, straty ekonomiczne
Key words	fatteners transportation, transport conditions, welfare, distance transport, production scale, economical losses, scales of production
Abstrakt	Celem opracowania była ocena warunków transportu i dobrostanu tuczników oraz oszacowanie ekonomicznych strat transportowych w zależności od odległości transportu i wielkości rocznej skali produkcji tuczników. Badania przeprowadzono w latach 2014-2015 metodą ankiety bezpośredniej. Materiał badawczy stanowiły dane opisujące 120 operacji transportowych, w których trakcie do uboju przewieziono łącznie 4300 tuczników. Z badań własnych wynika, że zwierzęta były przewożone zarówno pojazdami specjalistycznymi, jak i adaptowanymi środkami transportowymi, głównie agregatami rolniczymi. Pojazdy specjalistyczne częściej wykorzystywano w transporcie na większe odległości i z gospodarstw o większej rocznej skali produkcji tuczników. Przeprowadzone badania wykazały liczne przypadki przekroczenia dopuszczalnych norm obsady tuczników w czasie transportu, głównie w transportach realizowanych od największych producentów. Najwyższe straty ekonomiczne wynikające z obniżenia dobrostanu tuczników w przeliczeniu na jedno transportowane zwierzę odnotowano w przewozach na najdłuższym dystansie oraz z gospodarstw o największej skali produkcji.
Abstract	The aim of the study was to evaluate the conditions of transport and the welfare of fatteners as well as to assess transport losses depending on the distance of transport and the annual production scale of fatteners. The material comprised data describing 120 transport operations during which 4300 fatteners were transported for slaughter. The study shows that animals were transported both by means of specialized vehicles as well as by adapted means of transport, mainly agricultural aggregates. Specialized vehicles were more often used in long-distance transport and from farms with a larger annual production scale. The research showed numerous cases of exceeding admissible norms of the number of fatteners during transport, mainly in the transport carried out by the largest producers. The study proved that the percentage of tired and injured animals rose as the distance of transport increased. The greatest economical losses resulting from the decrease in the welfare of the fatteners per one transported animal was observed in transport at the longest distance and from farms with the largest production scale.
Cytowanie	Kusz D., Molenda P., Tereszkiewicz K. (2017) Ocena warunków przewozu i dobrostanu tuczników w transporcie lokalnym.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 139-150
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s139.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.39

Autor	Monika Gębska, Anna Grontkowska,
Tytuł	Wybrane zagadnienia przewozu zwierząt i ich załadunku w gospodarstwie w ocenie rolników
Title	Selected issues of transportation and loading animals on the farm in the opinion of farmers
Słowa kluczowe	dobrostan zwierząt, jakość mięsa, transport zwierząt, załadunek, ankieta
Key words	animal welfare, meat quality, animal transport, loading, survey
Abstrakt	W artykule zaprezentowano opinie rolników dotyczące wybranych zagadnień związanych z załadunkiem zwierząt w gospodarstwie i ich transportem. Badania przeprowadzono z użyciem kwestionariusza ankiety w 2017 r. w 68 gospodarstwach, głównie utrzymujących bydło i trzodę chlewną. Rolnicy deklarowali częstsze wykorzystywanie specjalistycznych pojazdów do transportu zwierząt, należących do firm świadczących takie usługi (przewóz głównie do uboju) niż realizowanie przewozu zwierząt własnymi środkami transportu przez rolnika. Zdaniem respondentów, pomoc przy załadunku zwierząt była świadczona głównie przez rodzinę i kierowców pojazdów przewożących zwierzęta. Przy załadunku najczęściej stosowano rampy różnego rodzaju, głównie samochodowe z użyciem pełnych osłon bocznych (rzadziej windy), oraz różne urządzenia wspomagające przemieszczanie zwierząt. Załadunek przeważnie odbywał się w ciszy, chociaż odnotowano zróżnicowanie między załadunkiem trzody chlewnej a bydła. Świnie znacznie częściej wydawały głośne odgłosy. Nakłanianie zwierząt do ruchu przeważnie odbywało się głosem. W zakresie zainteresowania rolników losem zwierząt po ich wyjeździe z gospodarstwa odnotowano wyraźne zróżnicowanie.
Abstract	The paper aims to present opinions of farmers on selected issues related to transportation and loading animals on the farm. The research was conducted in 2017 using a questionnaire survey in 68 farms, mainly keeping cattle and pigs. Farmers declared more frequent use of specialized vehicles for transporting animals that provide such services (mainly for slaughter) than their own means of transport. According to the respondents, the family and drivers of vehicles transporting animals provided evidence of assistance in loading animals. During the loading, ramps of various types were used most often, mainly car with full covers (less frequent elevators), and various devices supporting the movement of animals. Loading usually took place in silence, although there was a difference between the loading of pigs and cattle. Pigs made loud noises much more often, and the urging of animals to move is usually done by voice. In terms of interest in the fate of animals leaving the farm, there was a significant difference.
Cytowanie	Gębska M., Grontkowska A. (2017) Wybrane zagadnienia przewozu zwierząt i ich załadunku w gospodarstwie w ocenie rolników.Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, t. 104, z. 4: 151-163
Pełny tekst	RNR_2017_n4_s151.pdf
HTML	wersja html
DOI	10.22630/RNR.2017.104.4.40