Wyniki wyszukiwania

Autor	Piotr Szajner
Tytuł	Ocena wpływu reformy systemu regulacji rynku cukru w Unii Europejskiej na polski przemysł cukrowniczy
Title	Impact assessment of the reform of EU sugar market regulations on the Polish sugar industry
Słowa kluczowe	cukier, przemysł cukrowniczy, reforma WPR, regulacja rynku
Key words	sugar, sugar industry, CAP reform, market regulation
Abstrakt	Celem analizy była próba oceny wpływu reformy systemu regulacji rynku cukru w UE na sytuację w polskim cukrownictwie. Analizę przeprowadzono w oparciu o dane statystyczne dotyczące sektora cukrowniczego w zakresie wyników produkcyjno-finansowych, z uwzględnieniem ramowych uwarunkowań prawnych. Reforma WPR miała zarówno korzystny jak i negatywny wpływ na sytuację krajowego sektora przemysłu cukrowniczego.
Abstract	An attempt is made of an assessment of the influence of sugar industry regulations in the EU on the Polish sugar industry. The analysis is based on statistical data concerning production and financial results as well as the legal framework concerning the sugar sector. The CAP reform has had both positive and negative influence on the situation in the Polish sugar industry.
Cytowanie	Szajner P. (2009) Ocena wpływu reformy systemu regulacji rynku cukru w Unii Europejskiej na polski przemysł cukrowniczy.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 8(23), z. : 182-191
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2009_T8(23)_n_s182.pdf

Autor	Artur Wilczyński
Tytuł	Wyniki ekonomiczne gospodarstw produkujących mleko w latach 2006-2013 w różnych scenariuszach cenowych
Title	Economic results of dairy farms in the years 2006-2013 under different prices scenarios
Słowa kluczowe	scenariusze cenowe, produkcja mleka, dochodowość, koszty produkcji
Key words	prices scenario, dairy farms, farm income, production costs
Abstrakt	Zaprezentowano wyniki badań sytuacji ekonomicznej gospodarstw specjalizujących się w produkcji mleka, w różnych scenariuszach cenowych. Analizowane gospodarstwa są położone na terenie województwa mazowieckiego i podlaskiego. W celu obliczenia przyszłej dochodowości przyjęto trzy warianty kształtowania się cen na produkty rolne, na środki do produkcji rolnej oraz poziomu wsparcia w ramach WPR. Przeprowadzone badania wskazują na to, że w większości badanych gospodarstw dochodowość będzie charakteryzować się niższym poziomem w 2013 roku w porównaniu z rokiem 2008. Taka sytuacja będzie miała miejsce niezależnie od przyjętego w badaniach scenariusza. Jedynym wyjątkiem będzie gospodarstwo posiadające stado o wielkości 65 krów, w którym w scenariuszu optymistycznym dochodowość będzie wyższa w ostatnim roku analizy o około 20% w stosunku do 2008 roku.
Abstract	The paper analyzes the dairy farms located in mazowieckie and podlaskie provinces, which were diverse according to surface and milk cows, and which had carried out from 12 to 65 dairy herd. In the calculations of future income there were accepted three scenarios of agricultural products, agricultural inputs and level of support of agricultural production under Common Agricultural Policy. The conducted analysis show that in majority of farms the farm income in the year 2013 will be characterize with lower level compared to the year 2008. This situation occurred independently from applied scenarios. The only except will be the farm possessing herd about size 65 cows, in which in optimistic scenario shows that the income in the year 2013 will be higher about 20% in relation to the year 2008.
Cytowanie	Wilczyński A. (2009) Wyniki ekonomiczne gospodarstw produkujących mleko w latach 2006-2013 w różnych scenariuszach cenowych.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 1: 82-90
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n1_s82.pdf

Autor	Jan Fałkowski, Agata Malak-Rawlikowska, Dominika Milczarek-Andrzejewska
Tytuł	Nowoczesne i tradycyjne kanały zbytu - determinanty i skutki wyboru sposobu sprzedaży mleka przez producentów w Polsce
Title	Modern and traditional marketing channels - incentives and effects of producer channel choice on polish dairy market
Słowa kluczowe	sektor mleczarski, restrukturyzacja, kanały dystrybucji, Polska
Key words	dairy sector, restructuring, distribution channels, Poland
Abstrakt	Integracja europejska - wraz z wprowadzeniem narzędzi Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) – była głównym czynnikiem stymulującym proces restrukturyzacji sektora mleczarskiego w ostatniej dekadzie. Przemiany, jakie wystąpiły po 1995 roku na poziomie gospodarstw rolnych dotyczyły nie tylko wielkości produkcji, ale również znaczenia poszczególnych kanałów sprzedaży. Celem opracowania jest analiza czynników wpływających na wybór nowoczesnego kanału sprzedaży przez producentów oraz skutków, jakie niesie on ze sobą dla sytuacji finansowej gospodarstw. Przeprowadzone badania pozwalają stwierdzić, że zmiana kanału sprzedaży z dostaw do punktu skupu na odbiór bezpośredni przez mleczarnię wpływa korzystnie na sytuację finansową gospodarstw. Wybór nowoczesnego kanału dostaw wydaje się być uwarunkowany bardziej przez czynniki zewnętrzne niż wewnętrzne gospodarstwa. To nie kapitał ludzki ani posiadane zasoby czynników produkcji, a dostęp do kapitału zewnętrznego pozwala na konieczne dostosowania. Specyfika sektora mleczarskiego w Polsce daje lepsze szanse na rozwój mniejszych podmiotów produkcyjnych niż w krajach o bardziej skoncentrowanej produkcji, w których takie gospodarstwa nie miałyby szans na przetrwanie.
Abstract	The EU accession and integration process - including CAP implementation - has been the most important driving force behind dairy sector restructuring in Poland in the last decade. Simultaneously to changes taking place in production sphere new trends have been observable with respect to milk usage and marketing channel choices made by farmers. The main purpose of the article was analysis concerning determinants of market channel choices of dairy farmers and impacts of these choices on the farms’ financial situation. It was found that changing the marketing channel from deliveries to the collection point (traditional channel) for direct milk collection at the farm (modern channel) positively affects farms’ financial situation. Entering the modern marketing channel seems to be conditioned by the exogenous rather than endogenous factors. Neither human capital nor households’ initial physical assets are the decisive factors. It is rather access to funds that would allow for undertaking necessary adjustments. Given that farms’ financial capital endowments are limited, the marketing channel choice is crucially dependent on having access to external funds.
Cytowanie	Fałkowski J., Malak-Rawlikowska A., Milczarek-Andrzejewska D. (2009) Nowoczesne i tradycyjne kanały zbytu - determinanty i skutki wyboru sposobu sprzedaży mleka przez producentów w Polsce.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 1: 109-120
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n1_s109.pdf

Autor	Aldona Mrówczyńska-Kamińska, Walenty Poczta
Tytuł	Przepływy materiałowe w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce w świetle modelu przepływów międzygałęziowych
Title	The input-output analysis in agri-food sector in Poland
Słowa kluczowe	kluczowe: agrobiznes (sektor rolno-żywnościowy), przepływy międzygałęziowe, zaopatrzenie materiałowe, produkcja globalna
Key words	agribusiness (agri-food sector), the intup-output analysis, material supply, global production
Abstrakt	Opracowanie ukazuje wielkości i struktury przepływów materiałowych w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce w świetle modelu przepływów międzygałęziowych. Analiza współzależności między poszczególnymi agregatami agrobiznesu wykazała, że w Polsce w dalszym ciągu w rolnictwie i przemyśle spożywczym dominujące znaczenie odgrywa produkcja surowców wewnątrz tych sektorów, czyli obrót wewnętrzny. Sektor rolno-żywnościowy w Polsce znajduje się we wczesnym stadium przeobrażeń w kierunku nowoczesności. W zaopatrzeniu materiałowym agrobiznesu przede wszystkim musi wzrosnąć rola sfery pierwszej, w tym głównie sektora usługowego. Głównym warunkiem przeprowadzenia zmian w tym zakresie w Polsce, jest przede wszystkim wzrost gospodarczy i objęcie polskiego sektora rolno-żywnościowego instrumentami WPR UE.
Abstract	The objective of the article was to analyze the volume and the structure of inputs-outputs in agrifood sector in Poland. The analysis of the interdependence of the agribusiness aggregates shows that in Polish agriculture and food industry the internal production is still of the highest importance. The agrifood sector in Poland is on the early step of development. In material supply of agribusiness the importance of the first sphere, especially services, ought to increase. The main condition to change the situation in Poland is to generate economic growth and be able to benefit from the CAP instruments.
Cytowanie	Mrówczyńska-Kamińska A., Poczta W. (2009) Przepływy materiałowe w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce w świetle modelu przepływów międzygałęziowych.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 3: 9-19
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n3_s9.pdf

Autor	Henryk Runowski
Tytuł	Tendencje zmian w organizacji i ekonomice przedsiębiorstw rolnych na przykładzie studium przypadku
Title	Tendencies in changes of organization and economics of agricultural enterprises on the example of case study
Słowa kluczowe	sytuacja ekonomiczna, organizacja przedsiębiorstwa, uproszczenie struktury produkcji, modernizacja zaplecza technicznego, restrukturyzacja zatrudnienia
Key words	economic situation, organization of enterprise, simplification of the production .s structure, modernization of technical backup, restructuring of employment
Abstrakt	W opracowaniu przedstawiono tendencje zmian w organizacji i ekonomice przedsiębiorstw rolnych na przykładzie studium przypadku. Do badań wybrano przedsiębiorstwo, które w warunkach rynkowego systemu gospodarczego napotkało trudności w zapewnieniu pozytywnego wyniku finansowego, a następnie po wdrożeniu programu dostosowawczego, stało się efektywnym, zdolnym do rozwoju przedsiębiorstwem. Wskazano na ważniejsze kierunki wprowadzonych dostosowań oraz ich efekty.
Abstract	The paper aims to describe the tendencies in changes of organization and economics of agricultural enterprises based on the case study example. The researches have been conducted based on the selected enterprise, which under the market conditions faced financial problems, which were solved after implementing restructuring program. Thanks to that the enterprise started to grow. The paper points out the most important directions of changes and their effects. Especially the radical restructuring of employment, modernization of technical backup and simplification of the structure as well as progress in plant and animal productions and improvement of financial situation were shown.
Cytowanie	Runowski H. (2009) Tendencje zmian w organizacji i ekonomice przedsiębiorstw rolnych na przykładzie studium przypadku.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 3: 273-283
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n3_s273.pdf

Autor	Bogusław Gołębiowski
Tytuł	Partnerstwo wertykalne jako model powiązań gospodarstw rolnych z przetwórstwem
Title	Vertical partnership as a model of connections between farms and processing industry
Słowa kluczowe	partnerstwo wertykalne, grupa producentów rolnych
Key words	vertical partnership, group of agricultural producers
Abstrakt	Na podstawie badań kwestionariuszowych przeprowadzonych w okresie marzec . kwiecień 2009 przedstawiono możliwości tworzenia i funkcjonowania aliansu w formie partnerstwa wertykalnego, jako modelu powiązań rolnictwa z handlem i przetwórstwem rolnym, w którym główną rolę odgrywa grupa producentów rolnych. Podstaw ą przetrwania i odniesienia sukcesu w działalności grupy producentów rolnych jest uświadomienie sobie logiki partnerstwa oraz wzajemnego zaufania, które są podstawą wprowadzania udoskonaleń lub też innowacji produktowych, a także stosowanie przez zarządy grup koncepcji uczenia się organizacji.
Abstract	Based on questionnaire surveys conducted during the March-April 2009, author provides the possibility of setting up and operating alliance in the form of vertical partnership as a model for agricultural trade and agricultural processing in which the central role is played by a group of agricultural producers. Analysis of the data shows that the group of agricultural producers can function as a link of alliances in the form of vertical partnership, and through the usage of the economics of scale can increase own market power. The basis for the survival and succeed in the activities of the farmers is to raise awareness of the logic of partnership and mutual trust, which are the basis for introducing improvements or product innovations, and the concept of learning organizations used by the board.
Cytowanie	Gołębiowski B. (2009) Partnerstwo wertykalne jako model powiązań gospodarstw rolnych z przetwórstwem.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 3: 302-310
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n3_s302.pdf

Autor	Stanisław Paszkowski
Tytuł	Mechanizm transformacji strukturalnej instrumentu rolniczych rent strukturalnych
Title	The structural transformation mechanism of early retirement pension scheme for farmers
Słowa kluczowe	renty strukturalne, struktura obszarowa gospodarstw rolnych, przekazywanie gospodarstw rolnych, przekazujący gospodarstwo rolne, przejmujący gospodarstwo rolne
Key words	early retirement pensions, agrarian structure, farm transfer, transferor, transferee
Abstrakt	Instrument rolniczych rent strukturalnych jest wykorzystywany w polskiej polityce rolnej od początku lat sześćdziesiątych XX wieku. Obecnie obowiązujące przepisy prawne wkomponowują go w strukturę narzędzi WPR stymulujących przekształcenia strukturalne w rolnictwie. Celem opracowania jest zarysowanie mechanizmu transformacji strukturalnej, stanowiącej istotę transferu gospodarstw rolnych pomiędzy gospodarstwami rolnymi w ramach systemu rolniczych rent strukturalnych. W instrumencie rolniczych rent strukturalnych działają dwie niezależnie formy transferu gospodarstw rolnych: w całości na rzecz następców oraz na powiększenie innych jednostek produkcyjnych. Pierwsza stymuluje wymianę generacji prowadzących gospodarstwa rolne, a druga koncentrację gruntów rolnych. Koncentracja gruntów rolnych i wymiana generacji rolników mogą być jednak realizowane przez obie formy transformacji strukturalnej. Wymaga to jednak wprowadzenia w systemach rent strukturalnych klauzul generacyjnych i obszarowych.
Abstract	The instrument of early retirement pension scheme is used to explored in Polish agricultural policy since the sixties of twenty century. Presently the legal regulations accomplish it in the set of CAP instruments. Its aim is to stimulate the structural transformation of Polish agriculture. The main purpose of the paper is to reconstruct the mechanism of structural transformation process, which stimulate the agricultural land transfer between farms within the early retirement pension scheme. The undertaken analyse shows, that the early retirement pension scheme mechanism consist of two different forms of farm land transfer; transfer to successors and to farmers who tray to enlarge its farms land sources. The first form aims in changing of farmers generation, and the second one in concentration of agricultural land in farms. But the first one also can stimulate the farm land concentration, and the second one - the improvement of labour forces. It is possible to achieve it by building in the early retirement pension scheme the generation and acreage clauses.
Cytowanie	Paszkowski S. (2009) Mechanizm transformacji strukturalnej instrumentu rolniczych rent strukturalnych.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 4: 172-181
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n4_s172.pdf

Autor	Franciszek Tomczak
Tytuł	5-lecie członkostwa polski w Unii Europejskiej: rolnictwo na drodze od przeszłości do przyszłości
Title	Fifth anniversary of the Polish membership in the European Union: agriculture on the way from the past to the future
Słowa kluczowe	Wspólna Polityka Rolna, członkostwo UE, zasady i szanse WPR, przyszłość WPR
Key words	Common Agricultural Policy, membership of the European Union, CAP: princuples and chnaces, the future of the CAP
Abstrakt	Opracowanie dotyczy 5-lecia członkostwa Polski w UE i związanych z tym zagadnień kształtowania i rezultatów Wspólnej Polityki Rolnej. Przedstawiono główne procesy rozwojowe rolnictwa polskiego w okresie członkostwa Polski w UE, szanse oraz narzędzia polityki rolnej i ich oceny. Dotyczą one korzyści, zagrożeń i problemów zakresu stanu, interesów i przyszłości rolnictwa polskiego wynikających z doświadczeń procesów integracyjnych i Wspólnej Polityki Rolnej.
Abstract	This paper regards 5th anniversary of Polish membership in the European Union and related issues of the formation and results of the Common Agricultural Policy. The principal developmental processes in the period of Polish membership have been presented, as well as chances and tools of CAP and its evaluation. Its main concern are the benefits, threats and problems affecting the condition, interests and the future of Polish agriculture resulting from the experience of integration processes and CAP.
Cytowanie	Tomczak F. (2009) 5-lecie członkostwa polski w Unii Europejskiej: rolnictwo na drodze od przeszłości do przyszłości.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 4: 204-214
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n4_s204.pdf

Autor	Gabriela Pavlíková
Tytuł	Polityka regionalna a rozwój wsi w Republice Czeskiej w kontekście integracji europejskiej
Title	Regional policies and rural development in the Czech Republic in the context of the European integration
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Dla realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju niezbędne jest prowadzenie odpowiedniej polityki i wprowadzanie programów jakościowych. Wśród tych działań podejmowanych w poszczególnych krajach członkowskich Unii Europejskiej, które są dobrze planowane i efektywnie wykorzystane należą programy w ramach polityki regionalnej. Ważną część terytorium wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej stanowią obszary wiejskie. Na tych terenach zamieszkuje znaczna część ludności. Jest oczywiste, że polityka rozwoju regionalnego jest ściśle związana z rozwojem obszarów wiejskich. Poprzez rozwój regionalny można osiągnąć warunk dla poprawy jakości życia i złagodzić dysproporcje rozwojowe w układzie przestrzennym. Celem pracy jest przedstawienie koncepcji wykorzystania polityk rozwojowych w Republice Czeskiej w zwiększenie rozwoju regionalnego i rozwoju obszarów wiejskich.
Abstract	Quality programs and policies are necessary for ensuring conceptual and sustainable development. Among programs implemented in individual EU countries, well planed and effectively used regional policies play an important role. A great part of the area of all EU member countries is rural and a significant number of EU citizens inhabit rural areas. It is therefore essential that regional development is tightly connected with rural development. It should ensure conditions for improving quality of life and lead to eliminating of regional disparities. The aim of this paper is to bring overview of use of developmental policies currently implemented in the Czech Republic in the area of regional and rural development.
Cytowanie	Pavlíková G. (2009) Polityka regionalna a rozwój wsi w Republice Czeskiej w kontekście integracji europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 1(50): 73-87
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n50_s73.pdf

Autor	Piotr Kijanowski, Stanisław Paszkowski
Tytuł	Renty strukturalne jako instrument przekształceń obszarowych w rolnictwie polskim
Title	Early retirement pensions for farmers as an instrument of structural changes in Polish agriculture
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Polskie rolnictwo charakteryzuje się rozdrobnioną strukturą obszarową gospodarstw rolnych negatywnie wpływającą na jego konkurencyjność rynkową. Powstała więc potrzeba wprowadzenia do praktyki środka, który stymulowałby koncentrację ziemi w wysoko wydajnych jednostkach. W Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004-2006 instrumentem mającym realizował to zadanie były renty strukturalne. Cieszyły się one zainteresowaniem rolników i zapewniały im relatywnie wysoki poziom świadczeń. Istotne jest więc pytanie o formy i zakres oddziaływania tego instrumentu polityki rolnej na rolnictwo indywidualne. Celem opracowania jest dokonanie oceny wpływu wskazanego instrumentu polityki rolnej na przekształcenia strukturalne w rolnictwie polskim. Badania zostały zrealizowane na podstawie raportów Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie, Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004-2006 i roczników statystycznych GUS. Przeprowadzone analizy dotycz?? lat 2004-2007, czyli okresu, w którym wdrażany był do praktyki wskazany instrument polityki rolnej i odnoszą się do całego obszaru Polski. Instrument rent strukturalnych stanowią ważny środek polityki rolnej wcielanej w życie w latach 2004-2006. Program wzbudzał duże zainteresowanie rolników rentami strukturalnymi i był środkiem znacznego przepływu gospodarstw rolnych w części województw. Jego główny wpływ przejawiał się w obniżaniu wieku rolników oraz zapewnieniu starszym rolnikom środków do życia po zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych. W mniejszym stopniu oddziaływał na transformację struktury obszarowej gospodarstw rolnych.
Abstract	Polish agriculture is characterised by the fragmented agrarian structure, negatively affected farms market competitiveness. So, it has occurred the need to introduce to a practice the instrument, which might to stimulate the agricultural land concentration in effective farms. In the Rural Development Plan for 2004-2006 the mean, which was devoted to realize this aim was preretirement pension scheme. The instrument was highly accepted by farmers, offered relatively high level of pensions. It has caused the questions about the forms and scope of the Polish agriculture affecting by mentioned instrument. The aim of paper is evaluation of pre-retirement pension scheme on structural changes in Polish agriculture. The analysis were conducted on the basis of the Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture reports, Rural Development Plan 2004-2006, and yearly books of GUS. The performed analyses has regard the 2004-2006 years, in which was introduced into a practice the instrument of pre-retirement pension scheme, and concern to the total territory of Poland. The instrument of pre-retirement pension scheme was an important mean of the agricultural policy realised in Poland in 2004-2006. It was accepted by farmers, stimulate the farms transfer in some provinces of Poland. The main feature of it was affecting at lowering of farmers age, ensuring elders farmers after stopping the farming activity the means of life. It is necessary to stress. That the instrument do no affect sufficiently at structural changes.
Cytowanie	Kijanowski P., Paszkowski S. (2009) Renty strukturalne jako instrument przekształceń obszarowych w rolnictwie polskim.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 1(50): 129-143
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n50_s129.pdf

Autor	Bożena Grad
Tytuł	Kształtowanie konkurencyjności regionu – nowego atrybutu przestrzeni gospodarczej Unii Europejskiej w świetle uwarunkowań polityki innowacyjnej perspektywy finansowej UE dla Polski na lata 2007 2013
Title	Forming the region’s competitiveness – the new attribute of the economical area of the European Union in the perspective of the conditions of innovative financial projection policy for Poland in the E
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Polityka innowacyjna należy do najmłodszych dziedzin polityki gospodarczej. Powstanie polityki innowacyjnej jest datowane na lata pięćdziesiąte dwudziestego wieku, co jest zgodne z uznaniem pozytywnego wpływu postępu technicznego na rozwój gospodarczy. Do głównych obszarów polityki innowacyjnej możemy zaliczyć tworzenie sprzyjających warunków dla innowacyjności, stymulowanie sprzężenia badań i innowacji, tworzenie kultury innowacyjne. Obejmuje ona m.in. następujące obszary: wzmacnianie powiązań w narodowym systemie innowacji, kształtowanie i rozbudowywanie zdolności do wprowadzania innowacji, zarówno w dziedzinie techniki i technologii jak też organizacji i edukacji, optymalne wykorzystanie innowacji jako podstawowego czynnika wzrostu gospodarczego oraz zwiększającego liczbę trwałych miejsc pracy, dokonywanie strukturalnych zmian technicznych, technologicznych, jakościowych w przemyśle, wykorzystanie współpracy międzynarodowej oraz procesów globalizacji w gospodarce. Jednym z najważniejszych celów polityki innowacyjnej, zarówno rozwiniętych jak i rozwijających się państw, jest rozwój krajowego i regionalnych systemów innowacji, tzn.: systemu instytucji, umiejętności i zachęt (podatkowych, kredytowych i in.), służących do: - wprowadzania innowacji, zwiększających konkurencyjność gospodarki i polepszających jakość życia społeczeństwa, - jednoczesnego przekształcania systemu badawczo-rozwojowego ze skierowanego do wewnątrz, na zorientowany na potrzeby kraju oraz gospodarki opartej na wiedzy, - zwiększania wzajemnych powiązań między nauką, techniką, rynkiem, administracją państwową i terytorialną, organizacjami pozarządowymi, edukacją. Polityka innowacyjna Polski jest w dużym stopniu spójna z polityką innowacyjną Unii Europejskiej
Abstract	Innovation policy is one of the latest branches of economical policy. Its origins are dated back to the 50s of the twentieth century what is compatible with the positive influence of technical progression on the economical development. One of the crucial aims of innovation policy either developed or developing countries, is the improvement of national and regional innovation systems including institutions, abilities and encouragements (taxation, credits, etc.). Innovation policy in Poland is coherent with innovation policy in European Union. On the European level there are priorities established such as: cohesion of national and European innovation policies, stating administrative and legal rules which are inclined innovation, stimulating development of innovation enterprises, improving the bounds in innovation system, creating society open to innovation. Innovation policy of public authorities: state and regional influences of region – the new attribute of economical area of European Union.
Cytowanie	Grad B. (2009) Kształtowanie konkurencyjności regionu – nowego atrybutu przestrzeni gospodarczej Unii Europejskiej w świetle uwarunkowań polityki innowacyjnej perspektywy finansowej UE dla Polski na lata 2007 2013.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 1(50): 271-282
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n50_s271.pdf

Autor	Bazyli Czyżewski
Tytuł	Współczesne teorie renty gruntowej, ich geneza i znaczenie dla Wspólnej Polityki Rolnej w Unii Europejskiej
Title	Contemporary theories of land rent, its origins and application to Common Agricultural Policy in the European Union
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Globalizacja ekonomiczna przyspiesza przepływy czynników wytwórczych w skali krajowej i globalnej. W rezultacie roną jednak koszty transakcyjne funkcjonowania systemów gospodarczych i pojawia się koniecznośc wprowadzenia nowych mechanizmów ich optymalizacji i kontroli. Dotyczy to w szczególności sektora rolno-żywnościowego, który odgrywa kluczową rolę w zrównoważonym rozwoju gospodarki rynkowej. Pojawia się ważne pytanie, czy w tych warunkach czynnik ziemi jest zdolny do generowania rent ekonomicznych, które stanowiłyby przesłankę przewag komparatywnych?jednej strony, ricardiańskie renty gruntowe zanikają, renty ekonomiczne według doktryny H. George’a wywołują kryzysy finansowe, a założenia monetarystyczne okazują się niewystarczające. Z drugiej strony czynnik ziemi zyskuje nowe zastosowania w zakresie usług środowiskowych, które pozwalają założyć, że renty gruntowe mają źródło w przepływach realnych.Celem opracowania jest ukazanie ewolucji teorii renty gruntowej od czasów ekonomii klasycznej do dzisiaj. Podjęto w nim próbę sformułowania koncepcji renty gruntowej adekwatnej do procesów zachodz??cych we Wspólnej Polityce Rolnej Unii Europejskiej, ukierunkowując ją na czynniki instytucjonalne. Stawia się też, że renta instytucjonalna należy do najtrwalszych rent ekonomicznych, zważywszy na kierunek rozwoju, który obrało europejskie rolnictwo
Abstract	The economic globalisation process makes the economic factors rotate faster. As a result transaction costs of global system functioning increase and a coordination mechanism is needed - especially in agro-food sectors. There exists a crucial question whether a land factor is still capable to generate economic rents which would be the determinants of comparative advantages? On one hand, D. Ricardo’s land rents are vanishing, H. George’s rents are provoking financial crisis, monetarists assumptions are becoming unsufficient, on the other, the land factor gains new environmental applications and there is still a hope that land rents have its origins in a real value. This paper aims at presenting the evolution of the land rents theory starting from classical economics. One makes an attempt to find the most adequate conception of land rent creation at present day, searching for new sources of comparative advantages in the institutional factors. One argues that the institutional rent is the only durable economic rent in the European agricultural sector regarding chosen direction of CAP evolution.
Cytowanie	Czyżewski B. (2009) Współczesne teorie renty gruntowej, ich geneza i znaczenie dla Wspólnej Polityki Rolnej w Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 2(51): 39-55
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n51_s39.pdf

Autor	Mieczysław Łozowski, Zdzisław Obstawski
Tytuł	Wsparcie publiczne dla ubezpieczeń w rolnictwie
Title	Public support for insurance in agriculture
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Pojęcie pomocy publicznej zyskało w ostatnim czasie olbrzymią popularność, zwłaszcza w kontekście różnego rodzaju wsparcia środkami pochodzącymi z Funduszy Strukturalnych UE dla przedsiębiorców, rolników i innych grup społecznych. Zainteresowanie pomocą publiczną nie przekłada się jednak na lepsze rozumienie treści kryjącej się pod tym pojęciem. Stąd też próba zdefiniowania i objaśnienia pojęcia pomocy publicznej oraz zasad rządzących jej udzielaniem w obszarze zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Dobre rozwiązana w obszarze zarządzania ryzykiem i w sytuacjach kryzysowych to podstawowe narzędzie do zapewnienia zrównoważonego rozwoju i konkurencyjnego sektora rolnego we Wspólnocie. Rolnicy powinni być przygotowani na wypadek negatywnych skutków dokonanych wyborów, jak również na wypadek sytuacji kryzysowych spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi nieprzewidywalnymi zdarzeniami. W kontekście reformy WPR, ważne jest wskazanie nowych instrumentów, które mogłyby pomóc rolnikom zwiększyć ich zdolność do zarządzania ryzykiem i w sytuacjach kryzysowych. Kształt Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na najbliższe lata 2007-2013 został określony przez porozumienie zawarte przez Ministrów Rolnictwa krajów UE-15 w Luksemburgu 26 czerwca 2003 r. oraz ustalenia Rady UE z dnia 22 kwietnia 2004 r. Nowe przepisy zostały tak ukształtowane, żeby pozostawać w pełnej zgodzie z polityką rozwoju obszarów wiejskich prowadzoną przez Komisję. Są one również jednym z etapów procesu upraszczania, rozpoczętego komunikatem Komisji w sprawie uproszczenia i udoskonalenia prawodawstwa w zakresie wspólnej polityki rolnej. Rozporządzenie w sprawie wyłączeń umożliwi z kolei szybsze przyznawanie pomocy rolnikom, co ma szczególne znaczenie np. w przypadku strat spowodowanych niekorzystnymi warunkami meteorologicznymi lub chorobami zwierząt lub roślin. Zarówno komunikat Komisji, jak i sprawozdanie posła sprawozdawcy pokazują ogromne opóźnienie tego tematu w Unii Europejskiej. Rolnik-przedsiębiorca prowadzący gospodarstwo po reformie na wolnym rynku, przy ogromnej konkurencji ryzykuje calym majątkiem i dorobkiem, nie mając nawet namiastki w zakresie ubezpieczeń z tego, co ma inwestor czy handlowiec. Jeżeli jest to duże czy wielkotowarowe gospodarstwo rolne, to jest ono w stanie pokryć koszty ubezpieczeń i ryzyka, jednak miliony europejskich gospodarstw małych, drobnych czy nawet rodzinnych nie stać na to, aby zapłacić za jakiekolwiek ubezpieczenie, nawet własnego domu, a co dopiero produkcji. W przypadku kataklizmu musi liczyć na pomoc sąsiadów lub wsparcie państwa. W przypadku niektórych rodzajów ryzyka i sytuacji kryzysowych w sektorze rolnym, przyznanie pomocy państwa może być właściwym sposobem wsparcia. Należy jednak zawsze mieć na uwadze, że państwo członkowskie nie jest w istocie zobowiązane do przyznawania pomocy państwa. W związku z tym, w przypadku podobnych rodzajów ryzyka czy sytuacji kryzysowych, producenci z jednego państwa członkowskiego lub regionu mogą uzyskać wsparcie, natomiast producenci z innych państw członkowskich lub regionów nie mają takiej możliwości. Takie różnice we wsparciu mogą prowadzić do zakłóceń konkurencji. Dlatego też, podobnie jak w przypadku innych rodzajów pomocy państwa, przy zatwierdzaniu pomocy państwa z tytułu zarządzania ryzykiem lub w sytuacjach kryzysowych obowiązkowo należy uwzględnić konieczność uniknięcia niepożądanych zakłóceń konkurencji. Wymóg minimalnego wkładu producentów w straty lub koszty takich środków czy ich innych odpowiedników należy postrzegać w kategoriach zmniejszenia zagrożenia zakłóceniami konkurencji oraz zapewnienia bodźca do minimalizowania ryzyka. Należy wyraźnie ustalić, że obecne przepisy dotyczące pomocy państwa nie mogą jako takie zapewnić, czy zastąpić optymalnego zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Pomoc państwa może je jedynie ułatwić w niektórych okolicznościach. Zarządzanie ryzykiem w rolnictwie w Polsce jest dziedziną nową, mało znaną i rzadko stosowaną. Pod tym pojęciem najogólniej rzecz ujmując określa się przewidywanie potencjalnych strat oraz gromadzenie środków, które mogłyby skompensować te straty w momencie ich wystąpienia. Badania M. Jerzaka i zespołu wskazują, iż polscy rolnicy w zarządzaniu ryzykiem najczśćciej wykorzystują różnicowanie produkcji (wielokierunkowość) oraz liczą na administracyjne wsparcie.
Abstract	A notion of public support has recently gained a great popularity, especially in the context of various kinds of support from the UE Structural Funds for entrepreneurs, farmers and other social groups. However, the interest in public support is not reflected in better understanding of the notion’s meaning. Thus, the attempt to define and explain the notion of public support and principles governing its granting in the area of risk management in agriculture. Good solutions in the area of risk and crisis management are basic tools to ensure sustainable development and a competitive agricultural sector in the Community. Farmers should be prepared in case of negative effects of their choices and also in case of crises caused by natural disasters or other unpredictable events. In the context of the CAP reform, it is important to show new instruments that could help farmers to increase their ability in risk and crisis management. The shape of the Common Agricultural Policy (CAP) for the coming years 2007-2013 was established by the agreement reached by the Agriculture Ministers of the EU-15 in Luxembourg on 26 June 2003 and agreements of the EU Council dated 22 April 2004. New regulations were shaped in full accordance with the policy of rural areas development followed by the Commission. They are also one of the elements of simplifying started with the communications of the Commission concerning simplifying and improving the legislation within the Common Agricultural Policy. On the other hand, the directive on exclusions will enable granting farmers quicker aid, which is particularly important, for instance, in case of losses caused by unfavourable weather conditions and animal or plant diseases. Both the Commission’s communication and the report of the MEP rapporteur show great delay of this subject in the European Union. A farmer-entrepreneur running his farm after the reform on the competitive free market risks all his property without having, in terms of insurance, even a poor substitute of what an investor or a trader has. If it is a large commercial farm, it is able to cover insurance and risk costs. But millions of European small, very small or even family farms cannot afford to pay for any insurance, not even of their own houses, let alone production. In case of a disaster, it has to count on neighbours’ help or the state support. In some kinds of risk and crises in agriculture, granting the state assistance may be the right way of support. It should always be borne in mind, however, that a Member State is not obliged to grant the state assistance. As a result of this, in case of similar kinds of risk or crises, producers from one Member State or region may obtain support, but producers from other Member States or regions may have no such possibility. Such differences in support may lead to the disturbance of competition. Therefore, similarly to other kinds of state assistance, the necessity of avoiding undesired disturbances of competition should be taken into consideration when accepting the state assistance in risk and crisis management. A requirement of a minimum contribution of producers in losses or cost of such measures, or their equivalents, should be seen in terms of decreasing the threat of disturbance of competition and providing a stimulus to minimise risks. It should be clearly established that regulations concerning state assistance cannot, as such, ensure or replace optimal management in crises. The state assistance may only facilitate it in some circumstances. Risk management in agriculture in Poland is a new field, a poorly-known and rarely used one. Generally speaking, the term is understood as predicting potential losses and gathering means for compensating those losses when they appear. M. Jerzak and his team’s research indicates that Polish farmers most often use a diversification of production in risk management and count on administrative support.
Cytowanie	Łozowski M., Obstawski Z. (2009) Wsparcie publiczne dla ubezpieczeń w rolnictwie.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 2(51): 197-211
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n51_s197.pdf

Autor	Aleksandra Wicka, Ewa Wojciechowska-Lipka
Tytuł	Wspólna Polityka Rolna a ubezpieczenia gospodarcze w rolnictwie polskim
Title	Common Agriculture Policy and insurance in Polish agriculture
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Celem opracowania jest przedstawienie ewolucji ubezpieczeń w rolnictwie w Polsce oraz omówienie aktualnego systemu ubezpieczeń obowiązkowych ze szczególnym uwzględnieniem obowiązkowych ubezpieczeń upraw. W artykule przedstawiono podstawy prawne, najważniejsze uwarunkowania budżetowe oraz zakres korzystania z ubezpieczeń upraw. Zwrócono także uwagę, iż na popyt na ubezpieczenia produkcji roślinnej wpłynęły przede wszystkim zmiany w przepisach wspólnotowych i krajowych a w małym stopniu wzrost świadomości ubezpieczeniowej rolników. Wprowadzenie nowych uregulowań może także przesunąć wydatki budżetu z wypłat odszkodowań związanych z klęskami na wypłaty dotacji do polis ubezpieczeń.
Abstract	The aim of paper is present the evolution of insurance system in Polish agriculture and presentation the current state of obligatory insurances, especially obligatory crop insurance. In the paper law regulations, state budget circumstances, an demand for crop insurance were presented. Demand for crop insurance will depend on law regulation and rather will not depend on better farmers’ risk management developments and strategies. New regulation implementation will shift government subsidies from crop-loss disaster assistance to subsidizing the insurance premium.
Cytowanie	Wicka A., Wojciechowska-Lipka E. (2009) Wspólna Polityka Rolna a ubezpieczenia gospodarcze w rolnictwie polskim.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 2(51): 213-223
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n51_s213.pdf

Autor	Jerzy Gębski, Małgorzata Kosicka-Gębska
Tytuł	Oczekiwania i obawy związane z wprowadzeniem do obrotu produktów i żywności pochodzących z modyfikacji genetycznych
Title	Expectations and fears connected with the introduction of GMO products and food on the market
Słowa kluczowe	żywność, organizmy genetycznie zmodyfikowane (GMO), żywność transgeniczna
Key words	food, genetically modified oganisms (GMO), transgenic food
Abstrakt	Praca ma charakter przeglądowy. Zawarte są w niej opinie konsumentów, wyniki badań oraz analiza materiałów pochodzących z krajowych oraz zagranicznych źródeł literaturowych. Przedstawione są zarówno korzyści oraz szanse, jak i zagrożenia związane z wpływem upraw ro??lin i hodowlę zwierząt zmodyfikowanych genetycznie na produkcję żywności i ludzkie zdrowie. Dodatkowo zawarte są przepisy prawne i regulacje obowiązujące w Polsce dotyczące możliwości dopuszczenia na rynek produktów transgenicznych
Abstract	This paper provides an overview of problems posed by transgenic food. It covers the consumers’ opinions, survey results, and analysis of material from various national and foreign sources connected with the subject of genetically modified food. Moreover, the paper shows benefits from and barriers for an increase in growing plants and breeding animals that are genetically modified, as well as the potential impact of transgenic food production on human health. Additionally, it reviews the legal provisions and regulations binding in Poland on genetically modified organisms, including food.
Cytowanie	Gębski J., Kosicka-Gębska M. (2009) Oczekiwania i obawy związane z wprowadzeniem do obrotu produktów i żywności pochodzących z modyfikacji genetycznych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 9(24), z. : 65-76
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2009_T9(24)_n_s65.pdf

Autor	Adam Marcysiak, Agata Marcysiak
Tytuł	Źródła finansowania działalności bieżącej i inwestycyjnej gospodarstw rolnych
Title	Sources of financing investments and operation in agricultural farms
Słowa kluczowe	żródła finansowania, działalność inwestycyjna, wielkość ekonomiczna
Key words	financial source, investment activity, economic size
Abstrakt	Celem niniejszego opracowania jest próba ukazania zakresu finansowania działalności bieżącej i inwestycyjnej gospodarstw. Gospodarstwa rolnicze będące przedmiotem badań zostały pogrupowane według wielkości ekonomicznej wyrażonej w ESU. Przeprowadzona analiza wykazała, że głównym źródłem finansowania był kapitał własny. Istotnym elementem wsparcia gospodarstw stały się środki WPR UE
Abstract	The purpose of this study is an attempt to show the distribution of financing investments and operation in agricultural farms between various sources of capital. The investigated sample of agricultural farms was divided into groups according to their economic size. The analysis showed that the main source was farmer’s own capital. It was essentially supported by the payments awarded within the framework of the EU Common Agricultural Policy.
Cytowanie	Marcysiak A., Marcysiak A. (2009) Źródła finansowania działalności bieżącej i inwestycyjnej gospodarstw rolnych.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 9(24), z. : 119-127
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2009_T9(24)_n_s119.pdf

Autor	Aldona Mrówczyńska-Kamińska
Tytuł	Przepływy materiałowe w rolnictwie w krajach Unii Europejskiej
Title	Input-output analysis of agriculture in the EU countries
Słowa kluczowe	rolnictwo, przepływy międzygałęziowe, zaopatrzenie materiałowe, produkcja globalna, wartość dodana brutto
Key words	agriculture, the input-output analysis, material supply, global production, gross value added
Abstrakt	Celem opracowania jest przedstawienie zaopatrzenia materiałowego (zużycia pośredniego), produkcji globalnej i wartości dodanej brutto w sektorze rolnym w krajach Unii Europejskiej. W krajach o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego w zaopatrzeniu materiałowym rolnictwa duże znaczenie posiada sektor wytwarzający środki produkcji i usługi (sfera I) oraz przetwórstwo rolnospo żywcze (sfera III), natomiast obrót wewnętrzny jest na niskim poziomie. Rolnictwo jest głownie działem surowcowym. Z kolei w krajach biedniejszych, w tym w Polsce, w rolnictwie dominujące znaczenie odgrywa produkcja surowców wewnątrz tego sektora, czyli obrót wewnętrzny. Sektor rolny w tych krajach znajduje się we wczesnym stadium przeobrażeń w kierunku nowoczesności. W zaopatrzeniu materiałowym przede wszystkim musi wzrosnąć rola sfery pierwszej, w tym głownie sektora usługowego. Głównym warunkiem przeprowadzenia zmian w tym zakresie jest przede wszystkim wzrost gospodarczy i objęcie całego sektora rolno-żywnościowego instrumentami WPR UE.
Abstract	The aim of the paper was to display the agricultural material supply, global production and gross value added in agriculture in the EU countries. In higher developed countries the sectors providing means of production and providing services (sphere I) as well as food and fodder processing industry (sphere III) are of the highest importance, while the significance of internal flows in agriculture is rather smaller. Agriculture mainly plays the role of a material supplying sector. In the poorer EU countries, including Poland, the internal supply flow in agriculture is still of the highest importance. The agri-food sector is in an early step of development. Importance of the first sector,especially services, in the material supply of agribusiness ought to increase. The main condition for changing the situation in Poland is to generate an economic growth and to be able to benefit from the CAP instruments.
Cytowanie	Mrówczyńska-Kamińska A. (2009) Przepływy materiałowe w rolnictwie w krajach Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, t. 9(24), z. : 128-139
HTML	wersja html
Pełny tekst	PRS_2009_T9(24)_n_s128.pdf

Autor	Kinga Gruziel
Tytuł	Możliwości wprowadzenia podatku dochodowego w rolnictwie w opiniach rolników indywidualnych
Title	PROSPECTS FOR INTRODUCING INCOME TAX ON AGRICULTURE ACCORDING TO INDIVIDUAL FARMERS’ OPINIOns
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt
Abstract	The paper presents individual farmers’ opinions concerning some suggestions on imposing income tax on agriculture. Assumptions and results of this tax implementation were assessed. Research results indicate that farmers generally are not definitive opponents of the income tax introduction into Polish agricultural sector. However, farmers judged this proposition as being unbeneficial for them mostly since complicated tax settlements and potential inspections by the tax offices. Moreover, they are willing to accept potentially lowest tax rate on their earned income without subtracting the costs of farmer’s own labor and of farm family labor. Farmers perceived potential advantages of the agricultural income tax introduction such as tax relieves and tax exemptions, as well as exclusion of some quasi-farmers from the system. Farmers were also in favour about concept of progressive income-tax and lump-sum tax with lower rates
Cytowanie	Gruziel K. (2008) Możliwości wprowadzenia podatku dochodowego w rolnictwie w opiniach rolników indywidualnych.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 66: 97-112
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2008_n66_s97.pdf

Autor	Peter Bielik, Daniela Hupková
Tytuł	WPŁYW GLOBALIZACJI NA POLITYKĘ ROLNĄ
Title	The Impact of Globalization on Agricultural Policy
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Artykuł omawia najważniejsze zmiany, jakie miały miejsce w sektorach rolnym i żywnościowym w wyniku globalizacji. Sektor rolny stanowi główny obszar analiz niniejszego opracowania. Wskazuje ono, że w wyniku procesów globalizacji większość państw na świecie wprowadziła różne formy subsydiowania rolnictwa. W przypadku Unii Europejskiej bez Wspólnej Polityki Rolnej procesy globalizacyjne doprowadziłyby do destrukcyjnych zmian, na które narażone byłyby głównie małe gospodarstwa. Należy jednak zauważyć, że poziom wsparcia rolnictwa w UE obniża się. Ten trend długookresowy spowodowany jest głównie czynnikami rynkowymi
Abstract
Cytowanie	Bielik P., Hupková D. (2008) WPŁYW GLOBALIZACJI NA POLITYKĘ ROLNĄ.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 68: 135-140
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2008_n68_s135.pdf

Autor	Kinga Gruziel
Tytuł	Konsekwencje finansowe wprowadzenia podatku dochodowego w indywidualnych gospodarstwach rolniczych
Title	Financial Consequences of Income Tax in Individual Farms Introducing
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt
Abstract	In the study an attempt at describing financial consequences of income tax introducing in individual farms situated in FADN regions Wielkopolska i Śląsk and Mazowsze i Podlasie was made. The highest profits from income tax introducing were stated in agricultural farms type “crops” and “crops and various animals”. The highest burden from income tax introducing for hectare of arable land would occurred in agricultural farms type “granivores” especially of the area 5–15 hectares of arable land
Cytowanie	Gruziel K. (2008) Konsekwencje finansowe wprowadzenia podatku dochodowego w indywidualnych gospodarstwach rolniczych.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 72: 91-105
HTML	wersja html
Pełny tekst	EIOGZ_2008_n72_s91.pdf