481. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Kalinowski J., Kutkowska B. Wykorzystanie instrumentów PROW 2007-2013 w aspekcie realizacji zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego
Autor | Julian Kalinowski, Barbara Kutkowska |
Tytuł | Wykorzystanie instrumentów PROW 2007-2013 w aspekcie realizacji zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego |
Title | Using instruments of rural areas development plan 2007-2013 in aspects of sustainable development of rural areas in Lower Silesia |
Słowa kluczowe | rozwój obszarów wiejskich, gospodarstwo, Dolny Śląsk, region |
Key words | rural development, farm, Lower Silesia, region |
Abstrakt | Po roku 2006 przyjęte zostały nowe priorytety rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Obszary priorytetowe ustalone na poziomie UE pokrywają się z ustalonymi dla Polski w Krajowym Planie Strategicznym. Działania priorytetowe wspierające zrównoważony rozwój obszarów wiejskich przeniesione zostały na poziom regionalny. Wdrażane są przez dwie instytucje, a mianowicie: terenowe oddziały Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARMIR) oraz Urząd Marszałkowski. Instrumenty wsparcia finansowego wspólnej polityki rolnej (WPR) kierowane do rolników i pozostałych mieszkańców wsi za pośrednictwem ARiMR związane są przede wszystkim z działaniami osi 1. (gospodarczej) oraz osi 2. (środowiskowej). Samorząd wojewódzki jest zasadniczym ogniwem transmisji środków unijnych umożliwiających realizację celu społecznego, ponieważ wdraża działania osi 3. (społecznej) i osi 4. (Leader). Poziom wsparcia rolnictwa i wsi dolnośląskich jest zróżnicowany w poszczególnych regionach funkcjonalnych oraz powiatach. |
Abstract | After the year 2006 the new priorities of agriculture and rural areas development were enforced. Prioritized areas on the level of the EU are equal with settled for Poland in the National Strategic Plan. Preference actions supporting sustainable development of country areas were transferred on regional level. These actions are initiated by two institutions: Agency for Restructuring and Modernization of Agriculture and Marshall’s Office. The instruments of CAP directed to farmers and remaining occupants of rural areas are connected first of all with actions of axis 1.- economic and axis 2. -environmental. The Province Council is the principal link of the broadcast of the EU centers enabling the realization of the social aim, initiating workings of axis 3 and axis 4. The level of agriculture and Lower Silesians villages support - is differentiated in individual functional regions and administrative districts. |
Cytowanie | Kalinowski J., Kutkowska B. (2010) Wykorzystanie instrumentów PROW 2007-2013 w aspekcie realizacji zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 147-158 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s147.pdf |
|
 |
482. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Majewski E. Produkcyjne, ekonomiczne i środowiskowe aspekty uproszczenia struktury zasiewów
Autor | Edward Majewski |
Tytuł | Produkcyjne, ekonomiczne i środowiskowe aspekty uproszczenia struktury zasiewów |
Title | Selected production, economic and environmental aspects of crop rotations |
Słowa kluczowe | struktura zasiewów, zmianowanie roślin, monokultura, zmienność plonów, nadwyżki bezpośrednie |
Key words | cropping pattern, crop rotations, monoculture, yields variability, Gross Margin |
Abstrakt | Praktyka rolnicza i wyniki badań naukowych dowodzą, że poprawne agrotechniczne następstwa roślin, w szczególności stosowanie płodozmianów, ma korzystny wpływ na wyniki produkcyjne w produkcji roślinnej, w tym na zredukowanie wahań plonów, a jednocześnie pozytywnie oddziałuje na środowisko przyrodnicze. Współcześnie obserwuje się jednak silne upraszczanie struktury zasiewów i dowolność w kształtowaniu następstwa roślin. W rolnictwie europejskim w większości krajów dominują uprawy zbożowe, co skutkuje wysokim stopniem koncentracji struktury zasiewów. Zilustrowano to za pomocą wskaźnika koncentracji Herfindahla-Hirshmana (HHI). Na podstawie danych z literatury w opracowaniu przedstawiono negatywne skutki nadmiernego upraszczania struktury zasiewów. Posługując się przykładem wieloletnich badań na polu doświadczalnym w Skierniewicach, wykazano, że w porównaniu do monokultury poprawne zmianowanie jest korzystne ze względu na poziom i zmienność plonów oraz nadwyżek bezpośrednich z wybranych upraw polowych. |
Abstract | Agricultural practice and results from several research projects prove that proper crop rotations have a positive impact on level of yields, reduce yields variability and are more environmentally sound. In today’s agriculture in the most of the European countries process of simplification of cropping patterns and high flexibility in sequence of crops is observed. Domination of cereals results with a high concentration in cropping structure, as illustrated with the use of the Herfindahl – Hirshman concentration index (HHI). In the paper, based on available publications negative consequences of over-simplifying cropping structures were discussed. It was shown, on the basis of multi-years rotation experiment in the Experimental Station Skierniewice, that compared to monocultures rotations with the respective crops are beneficial both in terms of yields and gross margins calculated for selected crops. |
Cytowanie | Majewski E. (2010) Produkcyjne, ekonomiczne i środowiskowe aspekty uproszczenia struktury zasiewów .Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 159-169 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s159.pdf |
|
 |
483. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Poczta W. Sytuacja dochodowa gospodarstw rolnych w Polsce po akcesji do UE i jej determinanty jako przesłanka rozwoju rolnictwa
Autor | Walenty Poczta |
Tytuł | Sytuacja dochodowa gospodarstw rolnych w Polsce po akcesji do UE i jej determinanty jako przesłanka rozwoju rolnictwa |
Title | Economic condition of Polish farms after the integration with the EU and its determinants as a premise of agricultural development |
Słowa kluczowe | sytuacja dochodowa gospodarstw rolnych w Polsce, akcesja Polski do UE, determinanty dochodów rolniczych, uwarunkowania endogeniczne i agrogeniczne dochodów |
Key words | economic condition of Polish farms, Polish integration with the EU, determinants of agricultural incomes, endogenous and exogenous determinants |
Abstrakt | Celem opracowania jest próba identyfikacji wybranych determinant i wyników uzyskiwanych przez sektor rolny w Polsce oraz ocena ich wpływu na możliwości rozwojowe rolnictwa. W okresie poakcesyjnym przeważały w polskim rolnictwie czynniki sprzyjające wzrostowi dochodów rolniczych, a zatem rozwojowi sektora. Korzystny wpływ wywierały zarówno uwarunkowania endogeniczne (wzrost wolumenu produkcji, poprawa technicznej efektywności wytwarzania), jak i egzogeniczne (przewaga pozytywnego wpływu subwencji dla rolnictwa nad negatywnymi skutkami pogorszenia relacji cenowych). |
Abstract | The aim of this paper is to identify chosen determinants and results achieved by the agricultural sector in Poland and an assessment of their impact on the development possibilities of agriculture. Since the integration with the EU, the Polish agriculture has been prevailed by the factors favoring growth of agricultural incomes and the same development of the agricultural sector. One can distinguish positive impact of both endogenous (growth of production volume, improvement of technical efficiency of production) and exogenous determinants (excess of positive effects of subsidies for agriculture over negative results of price relation deterioration). |
Cytowanie | Poczta W. (2010) Sytuacja dochodowa gospodarstw rolnych w Polsce po akcesji do UE i jej determinanty jako przesłanka rozwoju rolnictwa.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 205-217 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s205.pdf |
|
 |
484. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Sass R. Produkcja i dochody gospodarstw rolnych w województwie kujawsko-pomorskim po akcesji Polski do UE
Autor | Roman Sass |
Tytuł | Produkcja i dochody gospodarstw rolnych w województwie kujawsko-pomorskim po akcesji Polski do UE |
Title | Production and incomes of farms in the Kujavian-Pomeranian province after Poland’s accession to the European Union |
Słowa kluczowe | produkcja, dochody gospodarstw, koszty i intensywność produkcji, typ rolniczy gospodarstwa, inwestycje brutto i netto |
Key words | production, incomes of farms, costs and intensity of production, agrarian farm’s type, gross and net investments |
Abstrakt | W artykule zaprezentowano wyniki badań przeprowadzonych w gospodarstwach rolnych z województwa kujawsko-pomorskiego, które nieprzerwanie prowadziły rachunkowość Polski FADN w latach 2004-2008. Analizowano sytuację produkcyjno-dochodową oraz możliwości rozwoju gospodarstw zakwalifikowanych do następujących typów rolniczych: uprawy polowe, krowy mleczne, zwierzęta żywione systemem wypasowym, trzoda chlewna i gospodarstwa mieszane. Z przeprowadzonych badań wynika, że największe dochody uzyskały gospodarstwa trzodowe. We wszystkich analizowanych typach gospodarstw wskaźnik przyrostu środków trwałych był dodatni i wynosił średnio 4%, najwyższy był w gospodarstwach utrzymujących krowy mleczne (6,7%), a najniższy w gospodarstwach utrzymujących zwierzęta w systemie wypasowym (2,7%). Wyniki przeprowadzonych badań wykazały ponadto, że analizowane gospodarstwa można zaliczyć do gospodarstw rozwojowych. |
Abstract | The paper aims to analyze how, after the accession to the European Union, the production and income situation of farms as well as the development opportunities of farms in the Kujavian-Pomeranian province developed after the accession to the European Union. In the article, there are presented results of studies of farms that ceaselessly run accountancy in frames of Polish FADN in the years 2004-2008. There are analyzed production and income activity and the development opportunities of farms classified to the following agrarian types: agriculture, milk cows., animals fed with pasturing system, pigs and mixed farms. From the conducted studies it results, that swine farms gained the highest incomes. Moreover, in all the analyzed types of farms the rate of fixed assets increment was positive and amounted on average 4,0%. The highest one was at farms breeding milk cows (6,7%), and the lowest at farms breeding animals in pasturing system (2,7%). The results of the conducted studies showed, that the analyzed farms may be rated among the developing farms. |
Cytowanie | Sass R. (2010) Produkcja i dochody gospodarstw rolnych w województwie kujawsko-pomorskim po akcesji Polski do UE.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 218-230 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s218.pdf |
|
 |
485. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Sznajder M. Rok 1956 - problemy polityki rolnej Polski w odnalezionych zapiskach keynesisty
Autor | Michał Sznajder |
Tytuł | Rok 1956 - problemy polityki rolnej Polski w odnalezionych zapiskach keynesisty |
Title | The year 1956 – problems of Polands agricultural policy in rediscovered notes taken by a Keynesian economist |
Słowa kluczowe | Keynes, keynesizm, gospodarka centralnie planowana |
Key words | Keynes, keynesism, centrally planned economy |
Abstrakt | Sir William Aylsham Bryan Hopkin, uczeń Johna Maynarda Keynesa, pozostawił po sobie 70 stronic notatek z pobytu delegacji brytyjskich ekonomistów w Polsce w 1956 r. Jak wskakują zapiski wizyta była pożądana przez obie strony. Ekonomiści brytyjscy byli zwolennikami teorii Keynesa, który musiał wydawać się władzom PRL-u kuszącą teorią. Dla keynesistów ówczesne państwa demokracji ludowej stanowiły laboratorium do obserwowania skutków wbudowywania interwencjonizmu państwowego w mechanizm rynkowy. Niniejszy artykuł jest relacją i analizą spotkania delegacji brytyjskiej z oficjałami ministerstwa rolnictwa. Agenda spotkania obejmowała wiele istotnych problemów rolnictwa tamtych dni. Autor stara się odpowiedzieć na pytanie, kto i jakie korzyści wyniósł z tego spotkania. |
Abstract | Sir William Aylsham Bryan Hopkin, a disciple of John Maynard Keynes, left 70 pages of notes taken during the stay of a delegation of British economists in Poland in 1956. As it is indicated in the notes, the visit was desired by both parties. British economists were followers of Keyness theory, which must have been a promising theory for the authorities of the Peoples Republic of Poland. For Keynesian economists the peoples democracy states at that time were a kind of a laboratory, in which effects of state interventionism incorporated in the market mechanisms could be observed. This article is a report and analysis of a meeting of the British delegation with officials from the Ministry of Agriculture. The agenda included many essential problems of agriculture in that time. The author attempted to identify who had benefited from that meeting and what those benefits were. |
Cytowanie | Sznajder M. (2010) Rok 1956 - problemy polityki rolnej Polski w odnalezionych zapiskach keynesisty.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 258-268 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s258.pdf |
|
 |
486. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Mongiało Z., Świtłyk M. Z badań nad efektywnością szkolnictwa wyższego - efektywność funkcjonowania publicznych uczelni rolniczych w latach 2006-2008
Autor | Zbigniew Mongiało, Michał Świtłyk |
Tytuł | Z badań nad efektywnością szkolnictwa wyższego - efektywność funkcjonowania publicznych uczelni rolniczych w latach 2006-2008 |
Title | The research on the effectiveness of higher education - effectiveness of the public universities of agriculture in 2006-2008 |
Słowa kluczowe | efektywność, szkoły wyższe, DEA |
Key words | efficiency, universities, DEA |
Abstrakt | Celem opracowania jest ustalenie efektywności szkół wyższych w Polsce w latach 2006-2008. Analizie poddano 59 uczelni podlegających nadzorowi Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, ze szczególnym uwzględnieniem uczelni rolniczych. W badaniach zastosowano metodę DEA zorientowaną na VRS. W badaniach zastosowano model uczelni składający się z dwóch wyjść (liczba studentów ogółem, wartość środków uzyskanych na badania) oraz z dwóch nakładów (wartość płac brutto, wartość pozostałych kosztów rodzajowych). Przeciętny współczynnik efektywności VRS w latach 2006-2008 wynosił od 84,0 do 88,6%. Najwyższymi współczynnikami efektywności VRS charakteryzowały się uczelnie techniczne, zaś najniższe współczynniki efektywności odnotowano w uczelniach ekonomicznych i rolniczych. Z analizy luk produkcyjnych wynika, że przyczyną nieefektywności uczelni może być nieprawidłowo realizowana kierownicza funkcja organizowania. |
Abstract | The aim of the study was to determine the effectiveness of higher education in Poland in 2006-2008. For the analysis adopted by 59 universities under the supervision of the Ministry of Science and Higher Education, with particular emphasis on agricultural education. The method of oriented VRS DEA. The average coefficients of performance of universities in the years 2006-2008. The university research model was used consisting of 2 outputs (number of students in total, the value of funds raised for research) and two inputs (the value of gross wages, the value of the remaining cost generic). The average VRS efficiency ratio in 2006-2008 ranged from 84% to 88.6%. The highest efficiency ratios were characterized by VRS technical schools and the lowest rates were recorded in the effectiveness of the economic and agricultural universities. An analysis of output gaps that cause inefficiency university can be incorrectly implemented managerial function of organizing. |
Cytowanie | Mongiało Z., Świtłyk M. (2010) Z badań nad efektywnością szkolnictwa wyższego - efektywność funkcjonowania publicznych uczelni rolniczych w latach 2006-2008.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 3: 269-278 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n3_s269.pdf |
|
 |
487. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Czubak W., Sadowski A. Rola doradztwa rolniczego we wdrażaniu mechanizmów wspólnej polityki rolnej w Polsce
Autor | Wawrzyniec Czubak, Arkadiusz Sadowski |
Tytuł | Rola doradztwa rolniczego we wdrażaniu mechanizmów wspólnej polityki rolnej w Polsce |
Title | The role of agricultural advisory in the implementation of Common Agricultural Policy in Poland |
Słowa kluczowe | doradztwo rolnicze, Wspólna Polityka Rolna UE, Fundusze UE, analiza czynnikowa |
Key words | agricultural advisory, Common Agricultural Policy, UE founds, factor analysis |
Abstrakt | Wejście Polski do UE zmieniło formy i zakres wsparcia kierowanego do sektora rolnego. Wymaga to od rolników – beneficjentów funduszy UE – wiedzy i umiejętności związanych ze stawianymi wymaganiami. Ważnym ogniwem stają się tu podmioty doradztwa rolniczego, zarówno państwowe, jak i prywatne. W tych nowych warunkach podmioty doradztwa sprawdziły się. O ile przewaga Ośrodków Doradztwa Rolniczego wynika z ich tradycji i ugruntowanej pozycji, o tyle powstające firmy prywatne cechuje duża elastyczność funkcjonowania. |
Abstract | Polish accession to the European Union changed the range and forms of support offered for agricultural sector. Usage of structural funds required from farmers (as potential beneficiaries) new knowledge, skills and professional abilities. The advisory for agriculture (national as well as private) play important role in the complex system. They customized and managed to cope with new challenges linked to the UE formal requirements. In contact with beneficiaries the National Agricultural Advisory Centres take the advantage of tradition, while the commercial companies exploit the flexibility of organization and functioning. |
Cytowanie | Czubak W., Sadowski A. (2010) Rola doradztwa rolniczego we wdrażaniu mechanizmów wspólnej polityki rolnej w Polsce.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 36-44 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s36.pdf |
|
 |
488. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Kasztelan P. Trwałość wielkoobszarowych przedsiębiorstw rolniczych
Autor | Paweł Kasztelan |
Tytuł | Trwałość wielkoobszarowych przedsiębiorstw rolniczych |
Title | Sustainability of large scale agricultural enterprises |
Słowa kluczowe | cykl życia przedsiębiorstwa, wielkoobszarowe przedsiębiorstwa rolnicze, trwałość przedsiębiorstw |
Key words | company life cycle, large scale agricultural enterprises, sustainability |
Abstrakt | W opracowaniu omówiono cykl życia przedsiębiorstwa na podstawie studium przypadku wielkoobszarowego przedsiębiorstwa rolniczego. Szczegółowej analizie poddano nowy etap cyklu życia, który dla jednostek tego typu rozpoczął się po przeprowadzeniu przekształceń własnościowych w rolnictwie. Analizą objęto lata 1995-2009, w których badana jednostka znajdowała się w pierwszej fazie cyklu: narodzin i młodości. Specyfika rolnictwa, związana m.in. z długością cykli w połączeniu z dużą niestabilnością czynników zewnętrznych i wewnętrznych, wymuszała na badanej jednostce (ukierunkowanej na rozwój) konieczność ciągłego podejmowania procesów dostosowawczych. Omawiany podmiot został zaprezentowany również jako przykład trwałości wielkoobszarowego przedsiębiorstwa rolniczego, w którym produkcja rolnicza prowadzona była od 1497 roku. |
Abstract | The paper presents the enterprise life cycle theory on example of the large scale agricultural company. The new stage of enterprise development, which started after the ownership transformation in agriculture, has been described in details. The research covers period since 1995 to 2009. The company under consideration was then at the first stage of the cycle - its youth. The specifics of agriculture connected with the cycle’s longitude, in combination with instability of the external and internal factors, enforced the researched company to continuous process of adjustment. The company under a study is also a good example of the sustainable unit, where the agricultural production continues since 1497. |
Cytowanie | Kasztelan P. (2010) Trwałość wielkoobszarowych przedsiębiorstw rolniczych.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 86-94 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s86.pdf |
|
 |
489. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Kata R. Znaczenie banków lokalnych w dostępie rolników do kredytów bankowych
Autor | Ryszard Kata |
Tytuł | Znaczenie banków lokalnych w dostępie rolników do kredytów bankowych |
Title | The importance of local banks to accessing of farmers to bank credit |
Słowa kluczowe | banki lokalne, banki spółdzielcze, kredyt rolny, dostęp do kredytu |
Key words | local banks, co-operative banks, agricultural credit, access to credit |
Abstrakt | Celem opracowania jest określenie znaczenia banków lokalnych w kredytowaniu gospodarstw rolniczych w Polsce oraz umożliwieniu rolnikom dostępu do tego źródła finansowania. Jako przykład banków lokalnych przyjęto banki spółdzielcze. Źródłem materiałów empirycznych były dane statystyczne dotyczące zadłużenia i kredytowania rolnictwa w Polsce oraz badania ankietowe banków spółdzielczych i banków komercyjnych przeprowadzone w 2009 r. w południowo-wschodniej Polsce. Wyniki badań wskazują, iż banki spółdzielcze mają kluczowe znaczenie w kredytowaniu gospodarstw rolniczych w Polsce. Potwierdza to tezę, iż działalność banków lokalnych nie tylko ze względu na ich bliskość przestrzenną dla klientów, ale przede wszystkim model działania jest gwarantem dostępu rolników do kredytów bankowych. Sposób ich działania, na podstawie modelu bankowości relacyjnej, pozwala na zmniejszenie ograniczeń kredytowych, które mają źródło w asymetrii informacyjnej. |
Abstract | The aim of the paper is to examine the importance of local banks in lending to the agricultural farms in Poland, and giving farmers access to this source of funding. As an example of local banks the cooperative banks was adopted. The source of empirical data were statistics on the debt and crediting of agriculture in Poland and the survey of cooperative banks and commercial banks, conducted in 2009 the south-east region of Poland. The findings show that co-operative banks, are crucial in crediting of agricultural farms in Poland. This confirms that the activities of local banks, not only because of their spatial proximity for clients, but also business model, is a guarantee of access to bank loans for farmers. Their model of action based on relationship banking allows reduces credit constraints stemming from information asymmetry. |
Cytowanie | Kata R. (2010) Znaczenie banków lokalnych w dostępie rolników do kredytów bankowych.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 95-104 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s95.pdf |
|
 |
490. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Majewski J. Pszczelarstwo i jego rola dla rolnictwa polskiego
Autor | Janusz Majewski |
Tytuł | Pszczelarstwo i jego rola dla rolnictwa polskiego |
Title | Beekeeping and its role for polish agriculture |
Słowa kluczowe | pszczelarstwo, zapylanie roślin uprawnych, zróżnicowanie regionalne |
Key words | beekeeping, plant’s pollination, regional differentiation |
Abstrakt | W opracowaniu określono liczbę rodzin pszczelich potrzebnych do zapylenia głównych upraw rolniczych. Wskazano na zróżnicowanie regionalne tych potrzeb w Polsce oraz korzyści uzyskiwane przez właściciela plantacji dzięki zapyleniu. Przedstawiono także możliwą do uzyskania wielkość produkcji miodu w zależności od uprawianej rośliny. |
Abstract | The article presents the role of bees as a pollinators in polish agriculture. The changes in the needs of pollination of the main plants (rape, fruit trees, berry plantations) in 2000-2009 were analyzed. The number of bee families in Poland is too small to pollinated all plants. The number of bee families needed for pollination plants increased in this time. It was caused by the increased area of rape. This crop were required for 45-54% needs of plants’ pollination in 2000 to 62-69% in 2009. The needs of fruit trees decreased from 37-46% to 24-32% in this time. |
Cytowanie | Majewski J. (2010) Pszczelarstwo i jego rola dla rolnictwa polskiego.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 127-134 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s127.pdf |
|
 |
491. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Mrówczyńska-Kamińska A. Rola rolnictwa w zaspokajaniu popytu pośredniego i końcowego w krajach Unii Europejskiej
Autor | Aldona Mrówczyńska-Kamińska |
Tytuł | Rola rolnictwa w zaspokajaniu popytu pośredniego i końcowego w krajach Unii Europejskiej |
Title | The importance of agriculture in meeting indirect and final demand in the EU countries |
Słowa kluczowe | rolnictwo, popyt pośredni i końcowy, bilanse przepływów |
Key words | agriculture, indirect and final demand, the input-output analysis |
Abstrakt | Celem artykułu jest określenie znaczenia rolnictwa w zaspokajaniu popytu pośredniego i końcowego w krajach Unii Europejskiej, przy wykorzystaniu metody input-output. Proporcje rozdysponowania produktów sektora rolno-żywnościowego między popyt pośredni (zużycie pośrednie) a zaspokajanie popytu końcowego potwierdzają, że w większości krajów Unii Europejskiej sektor rolny ma charakter surowcowy w sektorze rolno-żywnościowym i w całej gospodarce narodowej. Różnice w tym zakresie występujące pomiędzy krajami UE wynikają głównie z poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego danego kraju. |
Abstract | The aim of the paper was to disclose the importance of agriculture in meeting indirect and final demand in EU’s countries using input-outputs methodology. Proportions of allocating agri-food sector’s products between indirect intermediate consumption and final demand prove that in most EU’ countries agriculture plays material role in agri-food sector as well as in national economy. The differences between EU’s countries relate to their level of socio-economic development. |
Cytowanie | Mrówczyńska-Kamińska A. (2010) Rola rolnictwa w zaspokajaniu popytu pośredniego i końcowego w krajach Unii Europejskiej .Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 149-156 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s149.pdf |
|
 |
492. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Parzonko A. Rozwój czy zaniechanie produkcji mleka w przeciętnych polskich gospodarstwach mlecznych? - rozważania modelowe
Autor | Andrzej Parzonko |
Tytuł | Rozwój czy zaniechanie produkcji mleka w przeciętnych polskich gospodarstwach mlecznych? - rozważania modelowe |
Title | Development or desisting from milk production in Polish average dairy farms? - modelling approach |
Słowa kluczowe | koszty produkcji mleka, organizacja gospodarstw, programowanie liniowe, polityka rolna |
Key words | milk production cost, farm organization, linear modelling, agricultural policy instruments |
Abstrakt | Celem opracowania jest propozycja modelowych rozwiązań dla gospodarstw rodzinnych zajmujących się chowem bydła i produkcją mleka (o skali zbliżonej do przeciętnej hurtowej kwoty mlecznej przypadającej na gospodarstwo w roku kwotowym 2008/2009 i poziomie produkcyjności i intensywności produkcji dostosowanym do skali produkcji), które zapewniałyby najefektywniejsze ekonomicznie wykorzystanie podstawowych zasobów czynników produkcji. Problem rozwiązywano z wykorzystaniem programowania liniowego. W wyniku przeprowadzonych obliczeń stwierdzono, że dalszy wzrost cen pracy poza rolnictwem oraz wzrost cen ziemi (m.in. z powodu sposobu naliczania dopłat bezpośrednich) przyczyniał się będzie do rezygnacji z rozwijania produkcji mleka w gospodarstwach rolniczych. Bardziej racjonalnym działaniem (z punktu widzenia przyjętego kryterium celu) będzie rozwijanie towarowej produkcji roślinnej (szczególnie w gospodarstwach dysponujących dobrymi glebami) lub całkowita rezygnacja z produkcji rolniczej. Stosowane instrumenty polityki rolnej nie stymulują rozwoju przeciętnych gospodarstw mlecznych. |
Abstract | The main purpose of the paper is to present the linear modelling approach of advised actions which should be undertaken on the average family farm in order to ensure the most effective use of the production factors and to maximize an income for the farmer and his family. It was concluded that the continuous increase of the labour prices outside the agriculture and enlargement of the land prices will stimulate resignation (especially young farmers) from milk production development at the farm. More rational action in this conditions would be development of a market crop production (especially at farms with good soils) or quitting farming at all. Current agricultural policy instruments does not stimulate development of the average dairy farms. |
Cytowanie | Parzonko A. (2010) Rozwój czy zaniechanie produkcji mleka w przeciętnych polskich gospodarstwach mlecznych? - rozważania modelowe.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 157-171 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s157.pdf |
|
 |
493. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Tyran E. Dywersyfikacja jako proces dostosowawczy gospodarstw województwa małopolskiego
Autor | Ewa Tyran |
Tytuł | Dywersyfikacja jako proces dostosowawczy gospodarstw województwa małopolskiego |
Title | Diversification as a adjustment process of farms in Malopolska district |
Słowa kluczowe | dywersyfikacja, rolnictwo, województwo małopolskie |
Key words | diversification, agriculture, Małopolska region |
Abstrakt | Celem opracowania jest przedstawienie dywersyfikacja w kierunku działalności pozarolniczej jako szansy przetrwania lub godziwego życia małych gospodarstw rolniczych. Badania przeprowadzono w gospodarstwach prowadzących działalność agroturystyczną z terenu kilku gmin województwa małopolskiego. Z badań wynika, że przyczyny podjęcia takiej działalności to problemy ze znalezieniem pracy poza gospodarstwem rolnym lub trudności związane z uruchomieniem działalności gospodarczej, zaś podjęciu działalności sprzyjało posiadanie wolnych pomieszczeń, siły roboczej, relatywnie niskie koszty uruchomienia działalności oraz brak obciążeń podatkowych czy biurokratycznych. Badane gospodarstwa średnio oceniły wzrost dochodu przy prowadzeniu działalności agroturystycznej o 27%. W większości przypadków planowały rozwój działalności agroturystycznej dążąc do zwiększenia udziału z tej działalności w dochodach rodziny. |
Abstract | Market economy, unemployment, increase of input costs, small scale of agricultural production –these are some of many important reason which caused that farmer families have been forced to look for additional, non-agricultural, out of farm sources of income. Diversification, especially to non-agricultural activities, is for many farms a chance to survive. The survey concerned farms which have chosen agritourism activities as a source of additional income. The main reason for such a decision was the problem with finding non-farm jobs and difficulties with undertaking non-agricultural activities on farms (costs, taxes) other than agritourism. Main reasons favouring agritourism were free rooms on farms, surplus of labour force, relatively low costs of starting agritourism. Investigated farms evaluated average share of income generated by agritourism activities at 27% of total income. Almost all farms planned to continue and develop their agritourism activities to increase the share of income generated by that activity. |
Cytowanie | Tyran E. (2010) Dywersyfikacja jako proces dostosowawczy gospodarstw województwa małopolskiego.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 200-209 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s200.pdf |
|
 |
494. |
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 2010 |
|
Wicki L. Zróżnicowanie przestrzenne wykorzystania postępu biologicznego w produkcji roślinnej w Polsce
Autor | Ludwik Wicki |
Tytuł | Zróżnicowanie przestrzenne wykorzystania postępu biologicznego w produkcji roślinnej w Polsce |
Title | The level of use of biological progress in plant production in Poland and its spatial differentiation |
Słowa kluczowe | postęp biologiczny, nasiona kwalifikowane, produkcja roślinna, zróżnicowanie regionalne rolnictwa |
Key words | biological progress, certified seed, plant production, spatial differentiation of agriculture |
Abstrakt | Celem opracowania jest określenie poziomu wykorzystywania postępu biologicznego w produkcji roślinnej w Polsce. Badania przeprowadzono dla 2009 r. i obejmowały 95% powierzchni zasiewów w Polsce. Stwierdzono, że materiał kwalifikowany odmian populacyjnych i hybrydowych był wykorzystywany na 22% powierzchni zasiewów w Polsce. Przy założeniu wymiany ziarna zbóż i sadzeniaków ziemniaka co 2 lata było to 29%, co 3 lata – 37%, a co 4 lata – 42%. Wykorzystanie nośników postępu biologicznego w produkcji roślinnej było najwyższe w 6 w południowo-zachodniej Polsce – przekraczało tam 30%. Mniej niż 15% udziału kwalifikatów w zasiewach było obserwowany w województwach: mazowieckim, lubelskim, małopolskim i podkarpackim. Ograniczenia wzrostu produkcyjności nie są więc związane tylko ze zbyt niskim zakresem wykorzystania postępu biologicznego, lecz mogą zależeć od intensywności i technologii produkcji, a także jej skali. |
Abstract | The paper aims to analyze the level of utilization of biological progress in crop production in Poland. It shows that certified seeds were used on 22% of sowing area. It is more than observed for cereals separately (9%). If using of farm saved seeds for cereals and potato for 3 years were assumed, the share of sowing area with utilizing of modern biological assets are counted on 42%. Additionally the results indicate that the level of utilization of biological progress is strongly differentiated across provinces. In west and central provinces it was more than 20% whereas in east ones slightly over 10%. Thus the biological progress utilization in plant production in Poland is still on moderate level, but it can be counted as sufficient for at least 6 south-west and west provinces of Poland. |
Cytowanie | Wicki L. (2010) Zróżnicowanie przestrzenne wykorzystania postępu biologicznego w produkcji roślinnej w Polsce.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 4: 221-229 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | RNR_2010_n4_s221.pdf |
|
 |
495. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2010 |
|
Niewiadomski K. Agroturystyka a turystyka – ze szczególnym uwzględnieniem relacji do przestrzeni wiejskiej na przykładzie obszaru woj. podlaskiego
Autor | Kazimierz Niewiadomski |
Tytuł | Agroturystyka a turystyka – ze szczególnym uwzględnieniem relacji do przestrzeni wiejskiej na przykładzie obszaru woj. podlaskiego |
Title | Agritourism vs tourism -with special focus on the relation to rural areas on the example of the Podlaskie Voivodeship |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | W opracowaniu dokonano oceny agroturystyki i turystyki konwencjonalnej w aspekcie relacji przede wszystkim do przestrzeni wiejskiej. Badania wykazały, że te dwa rodzaje turystyki pozostają do siebie w stosunkach konkurencyjnych głównie o obszary przyrodniczo cena jest też pewna grupa czynników specyficznych dla każdego z analizowanych rodzajów turystyki. Czynnikami wykazującymi ścisłe związki tylko z turystyką konwencjonalną jest lesistość danej jednostki przestrzennej oraz poziom wynagrodzenia ludności. w przypadku agroturystyki są to: mniejsze zaludnienie, gorsze warunki przyrodniczo-glebowe do prowadzenia rolnictwa, udział mniejszych obszarowo gospodarstw rolnych i mniejsza intensywność gospodarowania w rolnictwie. Spora liczba spośród badanych czynników jest nieistotna statystycznie i wykazuje luźne związki z analizowanymi rodzajami turystyki. |
Abstract | This study presents the evaluation of agritourism and conventional tourism with special focus on the relation to rural areas. The research has proved that those two types of tourism compete with each other mainly for valuable natural areas. Also, each of the analysed types of tourism has its own group of specific factors. Forestation rate of a given spatial unit and the level of income of the population are the factors showing close relationship to the conventional tourism only. In case of agritourism the factors are: less dense population, worse natural and soil conditions for agriculture, smaller agricultural farms and lesser degree of intensity of farming in agriculture. Considerable number of the analysed factors is statistically insignificant and shows loose relationships to the analysed types of tourism |
Cytowanie | Niewiadomski K. (2010) Agroturystyka a turystyka – ze szczególnym uwzględnieniem relacji do przestrzeni wiejskiej na przykładzie obszaru woj. podlaskiego.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 3(52): 456-467 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2010_n52_s456.pdf |
|
 |
496. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2010 |
|
Prus P., Wawrzyniak B. Zmiany zasad przyznawania rent strukturalnych oraz ich skutki
Autor | Piotr Prus, Bogdan Wawrzyniak |
Tytuł | Zmiany zasad przyznawania rent strukturalnych oraz ich skutki |
Title | Changes in structural payments granting and their results |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | Przedmiotem analizy były działania związane z rentami strukturalnymi, które realizowano w dwóch okresach tj. PROW na lata 2004-2006 oraz PROW 2007-2013. Działanie było jednym z instrumentów łagodzącym skutki przemian agrarnych na obszarach wiejskich i zapewnienia źródła dochodów osobom rezygnującym z prowadzenia towarowej produkcji rolniczej. Skutkować to miało poprawieniem rentowności rolnictwa, jakości życia na obszarach wiejskich oraz zmniejszeniem bezrobocia wśród młodych rolników. W latach 2004-2006 osiągnięto liczbę beneficjentów na poziomie 53,4 tys. osób, przy czym zapisano 10 letni okres korzystania z emerytury i waloryzację świadczeń. Średnia wysokość renty strukturalnej wyniosła 1 572 zł. W latach 2007-2013 wobec zaostrzenia kryteriów przyznawania rent i ograniczenia przyszłym beneficjentów dostępu do tego świadczenia, liczba przyznanych rent strukturalnych spadła do 17,1 tys. W 2010 r. w wyniku realokacji środków unijnych będzie można rozpisać dodatkowy nabór na przyznanie 6 tys. rent strukturalnych. Przy obliczaniu wysokości rent strukturalnych zrezygnowano ze wskaźnikowego obliczania rent i przejścia na system kwotowy wyrażony w złotych. Podstawową wysokość pomocy określono na poziomie 1013 zł. Ograniczenie zakresu realizacji programu rent strukturalnych skutkować będzie obniżeniem tempa przemian agrarnych |
Abstract | The aim of the presented analysis was to point out changes between PROW 2004-2006 and PROW 2007-2013 concerning structural pensions. This action was one of the instruments mitigating unfavourable effects of agrarian changes on rural areas. It also was a source of income for farmers who decided to quit farming. It was deliberately designed for improving profitability of agriculture and life quality on rural areas, as well as lowering unemployment among young farmers. During 2004-2006 there were 53.4 thou beneficiaries of this action. The period for taking advantage of it was fixed for 10 years. The average amount of a pension was on the level of 1572 PLN. During 2007-2013 the number of beneficiaries was reduced to 17.1 thou. Because of the European Union financial support relocation there would be possibility to begin a newrecruitment for 6 thou structural pensions. The basic amount for a payment was defined on the level of 1013 PLN. Limitations of the level for structural pensions realisation will cause slowing down agrarian transformation. |
Cytowanie | Prus P., Wawrzyniak B. (2010) Zmiany zasad przyznawania rent strukturalnych oraz ich skutki.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 4(53): 181-195 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2010_n53_s181.pdf |
|
 |
497. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2010 |
|
Kierepka M. Unijne wsparcie konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej w województwie lubelskim w latach 2002-2006
Autor | Maria Kierepka |
Tytuł | Unijne wsparcie konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej w województwie lubelskim w latach 2002-2006 |
Title | The EU support for competitiveness of agri-food economy in the Lublin province in 2002-2006 |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | Przedmiotem artykułu była analiza unijnego wsparcia konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej województwa lubelskiego w latach 2002-2006. Wyodrębniono 9 działań z programów: SAPARD, SPO-Rolnictwo 2004-2006 i PROW 2004-2006, które w sposób, zarówno bezpośredni, jak i pośredni miały znaczący wpływ na realizację wybranego do analizy celu strategicznego. Podmioty sektora rolno-żywnościowego oraz poprawę warunków prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach wiejskich województwa wsparto kwotą w wysokości 1 179 240 tys. PLN. Najwięcej środków trafiło do rolników (68,7%). Przemysł przetwórczy pozyskał 21,3%, natomiast 10% wykorzystanego budżetu przeznaczono na poprawę infrastruktury na obszarach wiejskich. |
Abstract | The subject of the article was to analyse the EU support of agri-food sector competitiveness in lubelskie province in the years 2002-2006. 9 activities were separated from such programs as SAPARD, SOP-agriculture 2004-2006 and RDP 2004-2006, which both directly and indirectly had a significant influence on the implementation of the strategic goal chosen for the analysis. The entities of agri-food sector and the improvement of conditions of keeping the business activity in rural areas were supported with the amount of 1 179 240 thousand PLN. Most funds went to farmers (68.7%). Processing industry gained 21.3%, while 10% of the used budget was spent on improving infrastructure in rural areas. |
Cytowanie | Kierepka M. (2010) Unijne wsparcie konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej w województwie lubelskim w latach 2002-2006.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 3(52): 151-159 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2010_n52_s151.pdf |
|
 |
498. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2010 |
|
Chotkowski J., Czerwińska M. Instrumenty marketingu w rolnictwie ekologicznym
Autor | Jacek Chotkowski, Małgorzata Czerwińska |
Tytuł | Instrumenty marketingu w rolnictwie ekologicznym |
Title | Marketing instruments in ecological agriculture |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | Marketing stanowi niezbędny element strategii rozwoju rolnictwa ekologicznego, gdyż istnieje wiele utrudnień zmniejszających konkurencyjność tego rynku (wyższa cena zbytu, rozdrobnienie produkcji i spożycia, krótka przydatność produktów do spożycia). Podstawą programu skutecznych działań marketingowych powinna być specjalna jakość (ekologiczna). Celem pracy jest określenie podstawowych elementów strategii oraz kluczowych instrumentów marketingu operacyjnego, warunkujących w perspektywie zwiększenie udziału produktów ekologicznych do 10 - 15 % rynku żywności w Polsce. Działania marketingowe powinny mieć charakter kompleksowy. Pierwszą jego częścią powinna być prowadzona w imieniu całego krajowego sektora rolnictwa ekologicznego ciągła kampania informacyjno-edukacyjna na temat istoty i walorów wytwarzanych metodami ekologicznymi produktów, łącznie z przekazem, że technologie te chronią, a nie niszczą środowisko. Strategia marketingowa powinna opierać się na segmentacji rynku, współpracy producentów oraz bezpośredniego dotarcia do konsumentów. Niezbędny jest rozwój współpracy biznesowej producentów (grupy marketingowe) w celu organizacji zbiorowej sprzedaży pod jednolitą marką. Kolejnym nurtem profesjonalnego marketingu powinien być rozwój marketingu partnerskiego (relacyjnego) zmierzający do tworzenia trwałych przyjacielskich więzi między sprzedawcą a konsumentem. Wzorem krajów zachodnich, należy zwiększyć w handlu udział produktów świeżych, zamiast przetworzonych. Uwzględniając ogólne trendy zmian stylów życia, uzasadnione jest wzbogacenie oferty sprzedaży o półprodukty ułatwiające przygotowanie obiadu. |
Abstract | Marketing is the essential element of the strategy in ecological agriculture because of existing barriers causing the decrease of competitiveness on the market, like for instance: higher prices, micronized production and consumption or short time of the usefulness of products for consuming. The base of the effectiveness of marketing activities in any enterprise should be special quality of its products, which means ecological quality. The main goal of this article is to identify the basic elements of the strategy and marketing instruments, which both determine the increase of amount of ecological products in the Polish market. Marketing activities should have complex character. Firstly, they should be organized as the continuous information campaign which will be led in the name of national sector of ecological agriculture. This educational campaign should prove the essence and values of ecological production methods. The main accent in it should be put into the positive effects of using them. First of all it should show that new, ecological technologies protect the production and do not destroy the environment. Secondly, marketing strategy should be based on market segmentation, the permanent cooperation of producers and directive activity for reaching consumers. The essential role of it is the cooperation of business sector in the aim of cooperative sale under one brand of the product. The next direction of professional marketing is to create the relation marketing which should cause the permanent relations between sellers and consumers. As the example of western countries, Poland should increase the amount of fresh products on the market, instead of processed ones. It is also worth taking into consideration to augment Polish food offer by the sales of semi-products, which are helpful to prepare complete dinner. |
Cytowanie | Chotkowski J., Czerwińska M. (2010) Instrumenty marketingu w rolnictwie ekologicznym.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 3(52): 160-169 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2010_n52_s160.pdf |
|
 |
499. |
Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2010 |
|
Nuszkiewicz K. Przygotowanie i przeprowadzenie eksperymentu pedagogicznego zmierzającego do nauczania nowego zawodu technik rolnictwa ekologicznego
Autor | Krzysztof Nuszkiewicz |
Tytuł | Przygotowanie i przeprowadzenie eksperymentu pedagogicznego zmierzającego do nauczania nowego zawodu technik rolnictwa ekologicznego |
Title | The preparation and the execution the pedagogical aiming to teaching of new occupation the technician of ecological agriculture experiment |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | |
Cytowanie | Nuszkiewicz K. (2010) Przygotowanie i przeprowadzenie eksperymentu pedagogicznego zmierzającego do nauczania nowego zawodu technik rolnictwa ekologicznego.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 3(52): 170-177 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | PEFIM_2010_n52_s170.pdf |
|
 |
500. |
Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 2009 |
|
Ziętara W. Model polskiego rolnictwa – wobec aktualnych wyzwań
Autor | Wojciech Ziętara |
Tytuł | Model polskiego rolnictwa – wobec aktualnych wyzwań |
Title | Model of Polish Agriculture – in the Face of Current Challenges |
Słowa kluczowe | |
Key words | |
Abstrakt | |
Abstract | In the paper tendencies of changes of factors of production prices in agriculture, agricultural products in the span of 1995–2007 as well as changes of parity farm area. As the result of faster growth rate of factors of production costs than agricultural prices, there occurs permanent increase of parity farm area. It causes deterioration of farmer’s income situation in comparison with working in non-agricultural branches. The main cause of deepen differences in the income situations of farmers is low mobility of labour factor in agriculture as well as land factor. Changes of the area of agricultural farms in Poland in comparison with chosen European countries were also presented. Against a background of that the model of Polish agriculture was presented |
Cytowanie | Ziętara W. (2009) Model polskiego rolnictwa – wobec aktualnych wyzwań.Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 73: 5-21 |
HTML | wersja html |
Pełny tekst | EIOGZ_2009_n73_s5.pdf |
|
 |