Wyniki wyszukiwania

Autor	Andrzej Parzonko
Tytuł	Stan i kierunki zmian w produkcji mleka na świecie
Title	The state and the tendencies of changes in production of milk in the world
Słowa kluczowe	produkcja mleka, spożycie mleka, rynek mleka w Chinach i Indiach
Key words	milk production, milk consumption, dairy market in China and India
Abstrakt	Celem opracowania jest przedstawienie zmian w produkcji, spożyciu oraz wymianie międzynarodowej produktami mlecznymi na świecie w latach 1985-2007. Dodatkowo przedstawiono przewidywania różnych organizacji w zakresie zmian na rynku mleka w latach następnych. Z przedstawionych danych wynika, że produkcja mleka na świecie, w ciągu analizowanych 23 lat, wyraźnie zwiększyła się. Ciągle jednak jest mniejsza w stosunku do potencjalnych możliwości spożycia przetworów mlecznych i jest to czynnik dający nadzieję na rozwój gospodarstw mlecznych i mleczarni na świecie.
Abstract	The aim of this article is to present the situation of the dairy market in the world (milk production, milk consumption, international exchange milk products) in the years 1985-2007. Additionally there were introduced prognoses of different organizations in range of changes on market of milk in next period. Milk production in the world was developing very dynamically. In 1985-2007 milk production increased from 508 to 676 million tone, however milk consumption per capita did not increase. Presented results suggest that milk production is lower in relation to the potential consumption. Therefore, economically efficient dairy farms in the world have still large development opportunities.
Cytowanie	Parzonko A. (2009) Stan i kierunki zmian w produkcji mleka na świecie.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 1: 16-26
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n1_s16.pdf

Autor	Wojciech Ziętara
Tytuł	Tendencje zmian w produkcji mleka w Polsce
Title	Tendencies in changes of milk production in Poland
Słowa kluczowe	produkcja towarowa, gospodarstwa mleczne, pogłowie krów, produkcja mleka, wydajność mleczna krów, zróżnicowanie regionalne, ceny skupu mleka
Key words	market production, dairy farms, stock of cows, production of milk, milk yield, regional disparity
Abstrakt	Przedstawiono zmiany w strukturze towarowej produkcji rolniczej, w tym produkcji zwierzęcej, w pogłowiu krów mlecznych, w poziomie produkcji mleka i w skupie. Stwierdzono znaczny spadek pogłowia krów w latach 1990-2007 (o 43%), spadek produkcji mleka o 23,6%, przy jednoczesnym wzroście wydajności mlecznej krów o 36%. Stwierdzono także znaczne zróżnicowanie terytorialne pogłowia krów i produkcji mleka. Ponad 55% produkcji mleka skoncentrowane jest w czterech województwach: podlaskim, mazowieckim, wielkopolskim i łódzkim.
Abstract	The paper presents changes at market production in agriculture, including animal production, changes in stock of cows, level of milk production and sales. Considerable decrease of stock of cows in 1990 - 2007, about 43,2% has been recorded, however decrease of milk production was 23,6% and simultaneous growth of milk yield about 36%. Considerable territorial disparity stock of cows and production of milk, has been observed in the same time. Over 55% production of milk is concentrate in four provinces: podlaskie, mazowieckie, wielkopolskie, lodzkie.
Cytowanie	Ziętara W. (2009) Tendencje zmian w produkcji mleka w Polsce.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 1: 27-35
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n1_s27.pdf

Autor	Paweł Kasztelan
Tytuł	System regulacji produkcji mleka w Polsce
Title	System of regulation of milk production in Poland
Słowa kluczowe	limitowanie produkcji, liberalizacja rynku mleka, koncentracja produkcji
Key words	milk quota system, liberalization of dairy market, production concentration
Abstrakt	W opracowaniu zaprezentowano zmiany w zakresie produkcji mleka na potrzeby przemysłu mleczarskiego w Polsce w okresie funkcjonowania systemu regulacji produkcji. W latach 2004-2008 zaobserwowano wystąpienie silnych procesów koncentracji produkcji na poziomie gospodarstw rolniczych. Liczba producentów została ograniczona o 44%, przy jednoczesnym wzroście produkcji z jednego gospodarstwa o 125%. Zmiany te nie przełożyły się natomiast na wzrost koncentracji produkcji w regionach i na poziomie kraju. Ponadto, w opracowaniu omówiono zagadnienia związane z liberalizacją rynku mleka, w ramach której jednym z głównych elementów planowanej reformy jest likwidacja systemu kwotowania produkcji.
Abstract	The article presents the main changes which occurred in the milk production deliveries for processing since introduction of production regulation system in Poland. Years 2004 up to 2008 are characterized by strong concentration of farm milk production. Number of dairy farms decreased by 44% whereas average farm production output increased by 125%. These changes however did not affected significantly an increase of concentration at the regional level. Moreover article describes issues concerning milk market liberalization, which mainly include milk quota system abandonment.
Cytowanie	Kasztelan P. (2009) System regulacji produkcji mleka w Polsce.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 1: 52-59
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n1_s52.pdf

Autor	Jan Fałkowski, Agata Malak-Rawlikowska, Dominika Milczarek-Andrzejewska
Tytuł	Nowoczesne i tradycyjne kanały zbytu - determinanty i skutki wyboru sposobu sprzedaży mleka przez producentów w Polsce
Title	Modern and traditional marketing channels - incentives and effects of producer channel choice on polish dairy market
Słowa kluczowe	sektor mleczarski, restrukturyzacja, kanały dystrybucji, Polska
Key words	dairy sector, restructuring, distribution channels, Poland
Abstrakt	Integracja europejska - wraz z wprowadzeniem narzędzi Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) – była głównym czynnikiem stymulującym proces restrukturyzacji sektora mleczarskiego w ostatniej dekadzie. Przemiany, jakie wystąpiły po 1995 roku na poziomie gospodarstw rolnych dotyczyły nie tylko wielkości produkcji, ale również znaczenia poszczególnych kanałów sprzedaży. Celem opracowania jest analiza czynników wpływających na wybór nowoczesnego kanału sprzedaży przez producentów oraz skutków, jakie niesie on ze sobą dla sytuacji finansowej gospodarstw. Przeprowadzone badania pozwalają stwierdzić, że zmiana kanału sprzedaży z dostaw do punktu skupu na odbiór bezpośredni przez mleczarnię wpływa korzystnie na sytuację finansową gospodarstw. Wybór nowoczesnego kanału dostaw wydaje się być uwarunkowany bardziej przez czynniki zewnętrzne niż wewnętrzne gospodarstwa. To nie kapitał ludzki ani posiadane zasoby czynników produkcji, a dostęp do kapitału zewnętrznego pozwala na konieczne dostosowania. Specyfika sektora mleczarskiego w Polsce daje lepsze szanse na rozwój mniejszych podmiotów produkcyjnych niż w krajach o bardziej skoncentrowanej produkcji, w których takie gospodarstwa nie miałyby szans na przetrwanie.
Abstract	The EU accession and integration process - including CAP implementation - has been the most important driving force behind dairy sector restructuring in Poland in the last decade. Simultaneously to changes taking place in production sphere new trends have been observable with respect to milk usage and marketing channel choices made by farmers. The main purpose of the article was analysis concerning determinants of market channel choices of dairy farmers and impacts of these choices on the farms’ financial situation. It was found that changing the marketing channel from deliveries to the collection point (traditional channel) for direct milk collection at the farm (modern channel) positively affects farms’ financial situation. Entering the modern marketing channel seems to be conditioned by the exogenous rather than endogenous factors. Neither human capital nor households’ initial physical assets are the decisive factors. It is rather access to funds that would allow for undertaking necessary adjustments. Given that farms’ financial capital endowments are limited, the marketing channel choice is crucially dependent on having access to external funds.
Cytowanie	Fałkowski J., Malak-Rawlikowska A., Milczarek-Andrzejewska D. (2009) Nowoczesne i tradycyjne kanały zbytu - determinanty i skutki wyboru sposobu sprzedaży mleka przez producentów w Polsce.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 1: 109-120
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n1_s109.pdf

Autor	Sławomir Juszczyk, Marek Rękorajski
Tytuł	Producenci a odbiorcy mleka - współpraca ekonomiczna i organizacyjna
Title	Producers and milk cooperatives - economc and organizational cooperation
Słowa kluczowe	finansowe wspieranie spółdzielni, najwyższa jakość mleka, zróżnicowanie cen skupu, narastająca konkurencja w skupie, opłacalność produkcji
Key words	financial support of cooperatives, the highest quality of milk, differentiation of purchase process, the growing competitiveness of purchase, production profitability
Abstrakt	W artykule przedstawiono niektóre aspekty współpracy między większymi producentami mleka a spółdzielniami mleczarskimi na podstawie wyników badań. Omówiono zagadnienia współpracy ekonomicznej, także w okresie trudności finansowych i organizacyjnych spółdzielni.
Abstract	The purchase milk prices do not depend only on individual producer, but he should care about the highest quality and because of that achieve possibly the highest price and improve the production profitability. In the milk purchase on the bigger part of research area occurs a lack of competition in purchase between milk cooperatives. However some of the farms manage to change a receiver to achieve a higher price of sold milk. The farms with the lowest direct profitability index by five years of searching very seldom change the receiver, but the most effective do it very often. Accepting in the macro region the lowest purchase price on 100%, the highest price was 148,1%, so the difference was significant and could economically finish farms near a weak dairy, where did not exist competition in purchase or extra improve financial condition this farm which sell milk to entity offering the highest purchase price. The participation of farms with a direct sale decreased and at the end of researched period was 16,7%. The direct milk sale increase direct profitability of production. Specialized milk farms and their milk cooperatives should support each other on all economical areas and think together about high processed milk products both on the internal and external market. Making more and more attractive selling products could be a strong base of agreement in the area of optimal purchase price between cooperative and milk farms.
Cytowanie	Juszczyk S., Rękorajski M. (2009) Producenci a odbiorcy mleka - współpraca ekonomiczna i organizacyjna.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 1: 121-129
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n1_s121.pdf

Autor	Andrzej Parzonko, Nataliya Sulyma
Tytuł	Stan i kierunki zmian na rynku mleka Ukrainy
Title	Directions for change of the Ukrainian dairy market
Słowa kluczowe	produkcja i przetwórstwo mleka, tendencje zmian na rynku mleka Ukrainy
Key words	milk production, milk procession, the tendencies of change on the Ukrainian milk market
Abstrakt	Celem artykułu jest przedstawienie zmian na rynku mleka Ukrainy w latach 2000-2008 oraz prezentacja tendencji jego rozwoju. Produkcja mleka ustabilizowała się po wyraźnym spadku w latach dziewięćdziesiątych. Odbywa się ona głównie w gospodarstwach chłopskich, dysponujących 1-2 krowami. Gospodarstwa farmerskie wycofują się z tej produkcji. Następuje proces koncentracji w przemyśle mleczarskim, głównie przez przejmowanie rodzimych przedsiębiorstw przez kapitał zagraniczny (głównie rosyjski). Zwiększa się eksport produktów mlecznych z Ukrainy, głównie sera. Szacuje się, że w 2009 roku Ukraina znajdzie się w grupie państw o największym eksporcie produktów mlecznych na świecie (w pierwszej piątce).
Abstract	The article focuses on the Ukrainian dairy market and is analyzing and outlining the tendencies for change that has been evident in the years 2000-2008. It shows that milk production tends to stabilizing after the noticeably decrease since 1990th . The Ukrainian dairy industry continues to rely on Ukrainian households for supplying the majority of raw milk. Currently 1-2 of dairy cows are kept in private households. Some agricultural farmers gave up their livestock breeding business and started with crop production. The process of milk processing sector concentration is taken place (mainly as a result of foreign ownership alliances building). The export of dairy products from Ukraine (mainly the export of cheese) has been growing over the 2000-2008. It is expected that in 2009 Ukraine will take the 5-th place among the most important exporters of milk products in the world.
Cytowanie	Parzonko A., Sulyma N. (2009) Stan i kierunki zmian na rynku mleka Ukrainy.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 1: 130-140
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n1_s130.pdf

Autor	Anna Górska, Monika Krawiec
Tytuł	Konstrukcja portfeli Markowitza i portfeli o minimalnej semiwariancji uwzględniających pośrednie i bezpośrednie formy inwestowania w towary
Title	Construction of markowitz and minimal semivariance portfolios including indirect and direct ways of investing in commodities
Słowa kluczowe	model Markowitza, model SEM, po.rednie i bezpo.rednie formy inwestowania w towary
Key words	Markowitz model, SEM model, indirect and direct ways of investing in commodities
Abstrakt	Inwestowanie w towary stanowi dobrą alternatywę dla inwestycji w instrumenty finansowe. Uwzględnienie towarów w portfelu pozwala osiągać korzyści z jego dywersyfikacji. Jednak uważa się, że udział towarów nie powinien przekraczać 30%. Stąd, celem pracy jest weryfikacja tych wytycznych w warunkach polskiego rynku. W badaniach uwzględniono akcje wybranych spółek, notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, metale szlachetne i towary rolne. Aby wyznaczyć udziały poszczególnych walorów, zastosowano dwa alternatywne podejścia: klasyczny model Markowitza i model SEM, minimalizujący semiwariancję portfela.
Abstract	Investing in commodities is a good alternative to investments in financial assets. Adding commodities to portfolio allows to obtain benefits from its diversification. Nevertheless, it is believed that share of commodities should not exceed 30 percent. Thus, the aim of the paper is to verify the recommendation on the Polish market. The analysis encompasses stocks of some enterprises listed at the Warsaw Stock Exchange, precious metals and agricultural items. In order to determine shares of separate assets within portfolio the following two methods are used: standard Markowitz model and SEM model that minimizes portfolio semivariance.
Cytowanie	Górska A., Krawiec M. (2009) Konstrukcja portfeli Markowitza i portfeli o minimalnej semiwariancji uwzględniających pośrednie i bezpośrednie formy inwestowania w towary .Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 2: 91-97
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n2_s91.pdf

Autor	Ludwik Wicki
Tytuł	Procesy koncentracji w hodowli roślin w Polsce
Title	Concentration changes on seed market in Poland
Słowa kluczowe	koncentracja hodowli roślin, koncentracja odmian, współczynnik Giniego, C4, HHI
Key words	words: plant breeding concentration, varieties concentration, Gini coefficient, C4, HHI
Abstrakt	Celem opracowania jest określenie stopnia koncentracji na polskim rynku nasiennym. Posłużono się wskaźnikami koncentracji CRn, HHI oraz Giniego. Analizą objęto okres 1994-2008. Stwierdzono, że konkurencja na rynku nasiennym wzrasta ze względu na rosnąca liczbę odmian w doborze, ale zmiany w koncentracji uwzględniające udziały odmian w rynku były małe. Poziom koncentracji polskiego rynku nasiennego według gatunków uwzględniający udziały poszczególnych hodowców także malał, ale w polskiej hodowli roślin zachodziły procesy koncentracji, które doprowadziły do dominacji pojedynczych firm w hodowli określonego gatunku. Wzrost konkurencji na rynku wiązał się więc z koncentracją i specjalizacją w polskiej hodowli roślin. Mimo to udział polskich firm w rynku malał ze względu na znaczne ograniczenie popytu na nasiona.
Abstract	This paper presents results of estimates of concentration changes on Polish seed market in 1994- 2008. Series of CR4, Herfindahl and Gini indices were employed to ascertain the level of concentration. The results gained shows that the concentration was significantly lower for important agricultural species such as wheat, barley and potato. For other crops concentration level do not decrease significantly in spite of that the number of varieties rose twice during last 15 years. The concentration of the breeders also lower significantly, but only in important agricultural species. In Polish breeding sector it was observed that it becoming be strongly concentrated in last years, with two dominating breeders groups. Though concentration in Polish breeding sector is much higher, the economic strength of the Polish breeders weakened because of limitation of certified seed use in Polish agriculture and competition of foreign breeders.
Cytowanie	Wicki L. (2009) Procesy koncentracji w hodowli roślin w Polsce.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 3: 28-40
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n3_s28.pdf

Autor	Henryk Runowski
Tytuł	Tendencje zmian w organizacji i ekonomice przedsiębiorstw rolnych na przykładzie studium przypadku
Title	Tendencies in changes of organization and economics of agricultural enterprises on the example of case study
Słowa kluczowe	sytuacja ekonomiczna, organizacja przedsiębiorstwa, uproszczenie struktury produkcji, modernizacja zaplecza technicznego, restrukturyzacja zatrudnienia
Key words	economic situation, organization of enterprise, simplification of the production .s structure, modernization of technical backup, restructuring of employment
Abstrakt	W opracowaniu przedstawiono tendencje zmian w organizacji i ekonomice przedsiębiorstw rolnych na przykładzie studium przypadku. Do badań wybrano przedsiębiorstwo, które w warunkach rynkowego systemu gospodarczego napotkało trudności w zapewnieniu pozytywnego wyniku finansowego, a następnie po wdrożeniu programu dostosowawczego, stało się efektywnym, zdolnym do rozwoju przedsiębiorstwem. Wskazano na ważniejsze kierunki wprowadzonych dostosowań oraz ich efekty.
Abstract	The paper aims to describe the tendencies in changes of organization and economics of agricultural enterprises based on the case study example. The researches have been conducted based on the selected enterprise, which under the market conditions faced financial problems, which were solved after implementing restructuring program. Thanks to that the enterprise started to grow. The paper points out the most important directions of changes and their effects. Especially the radical restructuring of employment, modernization of technical backup and simplification of the structure as well as progress in plant and animal productions and improvement of financial situation were shown.
Cytowanie	Runowski H. (2009) Tendencje zmian w organizacji i ekonomice przedsiębiorstw rolnych na przykładzie studium przypadku.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 3: 273-283
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n3_s273.pdf

Autor	Bogusław Gołębiowski
Tytuł	Partnerstwo wertykalne jako model powiązań gospodarstw rolnych z przetwórstwem
Title	Vertical partnership as a model of connections between farms and processing industry
Słowa kluczowe	partnerstwo wertykalne, grupa producentów rolnych
Key words	vertical partnership, group of agricultural producers
Abstrakt	Na podstawie badań kwestionariuszowych przeprowadzonych w okresie marzec . kwiecień 2009 przedstawiono możliwości tworzenia i funkcjonowania aliansu w formie partnerstwa wertykalnego, jako modelu powiązań rolnictwa z handlem i przetwórstwem rolnym, w którym główną rolę odgrywa grupa producentów rolnych. Podstaw ą przetrwania i odniesienia sukcesu w działalności grupy producentów rolnych jest uświadomienie sobie logiki partnerstwa oraz wzajemnego zaufania, które są podstawą wprowadzania udoskonaleń lub też innowacji produktowych, a także stosowanie przez zarządy grup koncepcji uczenia się organizacji.
Abstract	Based on questionnaire surveys conducted during the March-April 2009, author provides the possibility of setting up and operating alliance in the form of vertical partnership as a model for agricultural trade and agricultural processing in which the central role is played by a group of agricultural producers. Analysis of the data shows that the group of agricultural producers can function as a link of alliances in the form of vertical partnership, and through the usage of the economics of scale can increase own market power. The basis for the survival and succeed in the activities of the farmers is to raise awareness of the logic of partnership and mutual trust, which are the basis for introducing improvements or product innovations, and the concept of learning organizations used by the board.
Cytowanie	Gołębiowski B. (2009) Partnerstwo wertykalne jako model powiązań gospodarstw rolnych z przetwórstwem.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 3: 302-310
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n3_s302.pdf

Autor	Agnieszka Werenowska
Tytuł	Alternatywne formy komunikacji kancelarii prawnych z grupami otoczenia
Title	Alternative ways of communications between law offices and neighbordhood groups
Słowa kluczowe	public relations, marketing, kancelarie prawne, wizerunek, promocja, komunikowanie
Key words	public relations, marketing, law offices, image, publicity campaign, communication
Abstrakt	W opracowaniu przedstawiono sposoby promocji wykorzystywane przez kancelarie prawne. Ukazano również prawne aspekty związane z promocją usług prawnych. Public realtions stały się nieodłącznym elementem zarządzania każdego przedsiębiorstwa, szczególnie w procesie kreowania wizerunku jednostek organizacyjnych. Rozwój gospodarczy doprowadził do poszerzenia obszarów, w których wykorzystywane są public relations. Usługi z zakresu prawa, upowszechnienie informacji o ich dostępności niezbędne są również na obszarach wiejskich, a szczególnie w sferze agrobiznesu.
Abstract	The paper aims to present ways of promotion used by law offices. Legal aspects connected to promotion of legal service were also described. Public relations occurred to be an inseparable element in the management of each company. They are also essential in the process of image creation both in case of organizational units and individuals. The economic development extended fields in which public relations are utilized. Legal service and its availability are also indispensable in rural area, and especially in agribusiness.
Cytowanie	Werenowska A. (2009) Alternatywne formy komunikacji kancelarii prawnych z grupami otoczenia.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 4: 215-225
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n4_s215.pdf

Autor	Rafał Baum, Witold Wielicki
Tytuł	Rola kapitału oraz wartości niematerialnych i prawnych w zarządzaniu przedsiębiorstwami rolnymi
Title	The role of capital, non-material and legal values in the management of the agricultural enterprises
Słowa kluczowe	kluczowe: zarządzanie przedsiębiorstwem, kapitał w przedsiębiorstwie, wartości niematerialne, zarządzanie wartością przedsiębiorstwa
Key words	management of enterprises, enterprise`s capital, non-material values, value based management
Abstrakt	W pracy omówiono znaczenie kapitału w warunkach rozwiniętej gospodarki rynkowej. Dowiedziono, że ograniczenie wartości przedsiębiorstwa do oceny kapitału realnego pomija ważną cechę kapitału, jaką jest zdolność do jego pomnażania. Z badań wynika również znaczna rozbieżność między wartością rynkową przedsiębiorstwa a sumą wartości składników podmiotu bądź jego wartością księgową. Jest to konsekwencją docenienia wartości tkwiących w przedsiębiorstwie, których nie rejestrują obowiązujące sprawozdania finansowe. Tę wartość reprezentują wartości niematerialne i prawne. Omówieniu ich znaczenia w przedsiębiorstwie oraz przedstawieniu ich wpływu na wartość i wyniki podmiotów gospodarczych ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorstw rolniczych jest poświęcona również niniejsza praca.
Abstract	The study discusses the role of capital in the developed market economy. It was shown that a limitation of the value of an enterprise solely to the evaluation of the real capital neglects an important property of capital, which is its accumulation capacity. It results from studies that there is a considerable discrepancy between the market value of an enterprise and the total value of components of the entity or its book value. It is a consequence of appreciation of the value inherent in an enterprise, which is not recorded in the required financial statements. This value is represented by non-material and legal values. This study discusses their importance in the enterprise and presents their effect on the value and results of economic entities with special emphasis on agricultural enterprises.
Cytowanie	Baum R., Wielicki W. (2009) Rola kapitału oraz wartości niematerialnych i prawnych w zarządzaniu przedsiębiorstwami rolnymi.Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 4: 238-247
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n4_s238.pdf

Autor	Andrzej Zadura
Tytuł	Transformacja ustrojowa rolnictwa w krajach Europy środkowo-wschodniej
Title	The structural transformation of agriculture in the countries of Central and Eastern Europe
Słowa kluczowe	kluczowe: komasacja gruntów, prawo własności gruntów, prywatyzacja, reforma rolna, restytucja, rozdrobnienie gruntów
Key words	land consolidation, land ownership right, privatisation, land reform, restitution, land fragmentation
Abstrakt	W artykule zaprezentowano syntezę doświadczeń krajów Europy Środkowo- Wschodniej, które w początkach ostatniej dekady minionego wieku podjęły wyzwanie przekształceń własnościowych w rolnictwie swoich krajów. Podstawą przekształceń było przywracanie praw własności (restytucja) do gruntów rolnych ich byłym właścicielom lub nadawanie praw własności do gruntów innym uprawnionym beneficjentom transformacji. W artykule wyodrębniono cechy wspólne transformacji w wybranych grupach krajów oraz przedstawiono przykłady krajów realizujących koncepcję przemian odmienną od dominującego modelu transformacji.
Abstract	The article aims to present the synthesis of experiences resulting from transformation of land ownership rights in the countries of Central and Eastern Europe (CEEC). In the majority of CEEC, after the liquidation of cooperative and state farms, agricultural land was privatized through the restitution of ownership rights belonging previously to private persons. In some CEEC the beneficiaries of restitution arouse from employees of agricultural service, country pensioners or even people not connected with agriculture. This kind of restitution is mostly named as land reform. Sometimes new landowners did not undertake any agricultural activity due to the lack of financial means, agricultural education or motivation for work in agriculture. In this case the territorial structure of former users of land was unchanged but nowadays they are market-oriented cooperatives or large private enterprises. In few CEEC the transformation did not change the essence of the activity of previous agricultural cooperatives or state farms. However, despite various opinions about the results of transformation it seems to be unquestionable that old model of state and cooperative farms will not play a substantial role in the development of the economies of mentioned countries
Cytowanie	Zadura A. (2009) Transformacja ustrojowa rolnictwa w krajach Europy środkowo-wschodniej .Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 96, z. 4: 248-255
HTML	wersja html
Pełny tekst	RNR_2009_n4_s248.pdf

Autor	Monika Stanny
Tytuł	Zróżnicowanie poziomu rozwoju obszarów wiejskich w Polsce a problem realizacji polityki spójności
Title	Spatial diversification in the level of socio-economic development of rural areas in Poland vis–?–vis problem cohesion policy
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	W opracowaniu podstawowym problemem jest odpowiedź na pytanie, czy prowadzona w okresie poprzedzającym akcesję z UE polityka spójności w rzeczywistości zmniejsza różnice rozwojowe występujące w kraju, czy też występuje tendencja do powiększania się ich w wyniku działania innych czynników, takich jak renta położenia, większa atrakcyjność lokalizacyjna obszarów o rozwiniętej infrastrukturze itp.? Odpowiedzi na to pytanie poszukiwano poprzez określenie zróżnicowania poziomu rozwoju oraz zróżnicowania dynamiki przemian prorozwojowych. Główne wnioski to:Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich wzrasta mimo polityki wyrównywania szans. -Obszary zapóźnione i o niskiej dynamice rozwoju występują w obszarach położonych peryferyjnie w stosunku do sieci głównych miast. Częściej występują w Polsce wschodniej niż zachodniej. -Strefy podmiejskie powstają wokół największych miast, a także wokół miast średnich o rozwiniętej strukturze funkcji miejskich. Nie powstają wokół miast mono funkcyjnych. -Spośród dwóch czynników określających przestrzenne zróżnicowanie obszarów wiejskich: położenia w kategoriach opisu centrum-peryferie oraz zaszłości historyczne (rozbiorowe i związane z przesunięciem granic po II wojnie światowej) czynnik pierwszy obecnie odgrywa większą rolę. Inne czynniki (takie jak renta położenia) wpływają silniej na przestrzenne zróżnicowanie rozwoju niż prowadzona polityka spójności
Abstract	The aim of the research project was to find an answer to the question whether spatial variations in the level of socio-economic development of rural Poland are gradually disappearing thanks to the cohesion policy pursued in the country or still growing despite this policy. It was assumed that the course of ongoing transformation is dependent on two factors: cohesion policy and the well-known regularity that the effectiveness of investment is higher in more-developed areas. Additionally, an attempt was made to determine how the discussed processes are influenced by policies pursued by local authorities. The most important conclusions from the research are as follows: -Spatial variations in the level of socio-economic development of rural areas are growing despite the policy to even out disparities (cohesion policy). -Communes showing the highest level of development and the highest development dynamics are located around the largest cities and are able to benefit from proximity to urban markets. - Suburban areas develop around the largest cities and around medium-sized cities with a well-developed structure of urban functions. They do not develop around monofunctional cities. - Backward areas and areas with low development dynamics are remote from main cities. More of them are in eastern than in western Poland. - Of the two factors which determine spatial variations in the development of rural areas – location close to larger cities or in remote areas, and historical reasons (the partitions of Poland and shifts of borders after World War II) - the first one plays a more important role now. -Other factors (e.g. the location rent) have greater influence on spatial variations in development than the cohesion policy pursued
Cytowanie	Stanny M. (2009) Zróżnicowanie poziomu rozwoju obszarów wiejskich w Polsce a problem realizacji polityki spójności.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 1(50): 47-56
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n50_s47.pdf

Autor	Piotr Kijanowski, Stanisław Paszkowski
Tytuł	Renty strukturalne jako instrument przekształceń obszarowych w rolnictwie polskim
Title	Early retirement pensions for farmers as an instrument of structural changes in Polish agriculture
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Polskie rolnictwo charakteryzuje się rozdrobnioną strukturą obszarową gospodarstw rolnych negatywnie wpływającą na jego konkurencyjność rynkową. Powstała więc potrzeba wprowadzenia do praktyki środka, który stymulowałby koncentrację ziemi w wysoko wydajnych jednostkach. W Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004-2006 instrumentem mającym realizował to zadanie były renty strukturalne. Cieszyły się one zainteresowaniem rolników i zapewniały im relatywnie wysoki poziom świadczeń. Istotne jest więc pytanie o formy i zakres oddziaływania tego instrumentu polityki rolnej na rolnictwo indywidualne. Celem opracowania jest dokonanie oceny wpływu wskazanego instrumentu polityki rolnej na przekształcenia strukturalne w rolnictwie polskim. Badania zostały zrealizowane na podstawie raportów Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie, Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004-2006 i roczników statystycznych GUS. Przeprowadzone analizy dotycz?? lat 2004-2007, czyli okresu, w którym wdrażany był do praktyki wskazany instrument polityki rolnej i odnoszą się do całego obszaru Polski. Instrument rent strukturalnych stanowią ważny środek polityki rolnej wcielanej w życie w latach 2004-2006. Program wzbudzał duże zainteresowanie rolników rentami strukturalnymi i był środkiem znacznego przepływu gospodarstw rolnych w części województw. Jego główny wpływ przejawiał się w obniżaniu wieku rolników oraz zapewnieniu starszym rolnikom środków do życia po zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych. W mniejszym stopniu oddziaływał na transformację struktury obszarowej gospodarstw rolnych.
Abstract	Polish agriculture is characterised by the fragmented agrarian structure, negatively affected farms market competitiveness. So, it has occurred the need to introduce to a practice the instrument, which might to stimulate the agricultural land concentration in effective farms. In the Rural Development Plan for 2004-2006 the mean, which was devoted to realize this aim was preretirement pension scheme. The instrument was highly accepted by farmers, offered relatively high level of pensions. It has caused the questions about the forms and scope of the Polish agriculture affecting by mentioned instrument. The aim of paper is evaluation of pre-retirement pension scheme on structural changes in Polish agriculture. The analysis were conducted on the basis of the Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture reports, Rural Development Plan 2004-2006, and yearly books of GUS. The performed analyses has regard the 2004-2006 years, in which was introduced into a practice the instrument of pre-retirement pension scheme, and concern to the total territory of Poland. The instrument of pre-retirement pension scheme was an important mean of the agricultural policy realised in Poland in 2004-2006. It was accepted by farmers, stimulate the farms transfer in some provinces of Poland. The main feature of it was affecting at lowering of farmers age, ensuring elders farmers after stopping the farming activity the means of life. It is necessary to stress. That the instrument do no affect sufficiently at structural changes.
Cytowanie	Kijanowski P., Paszkowski S. (2009) Renty strukturalne jako instrument przekształceń obszarowych w rolnictwie polskim.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 1(50): 129-143
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n50_s129.pdf

Autor	Ewa Drabik
Tytuł	Kumulacja ryzyka na rynkach finansowych jako zagrożenie równowagi rynkowej
Title	Risk cummulation in the financial market as a major threat to the market equilibrium
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Celem pracy jest pokazanie iż pomimo, że niechęć do ryzyka istot żywych uznawana jest za zjawisko powszechne to w sytuacji silnych emocji ludzie ryzykuję bardziej niż można się tego spodziewał i działają tak jakby mieli niestandardowe preferencje. Przeciwko powszechności niechęci do ryzyka przemawiają obserwacje, które świadczą o analogiach zachowa?? graczy giełdowych z hazardzistami. W ostatnich latach na rynkach światowych królują fundusze hedgingowe, które specjalizują się w najbardziej agresywnych i ryzykownych inwestycjach, a powszechnie stosowanymi na giełdach technikami są lewarowanie i spekulacja. Rozwija się także rynek terminowy, który pomimo szczytnych pierwotnych założeń umożliwią rozpoczęcie handlu czystym ryzykiem. Coraz częściej bowiem kontrakty terminowe nie są wystawiane na surowce, walutę czy też walory giełdowe, ale na długi. Racjonalny handel na giełdach ustąpił miejsca spekulacyjnej grze, co stało się poważnym zagrożeniem równowagi rynkowej. Istnieje możliwość ilościowego wyrażenia awersji do ryzyka za pomocą indeksów Arrowa- Pratta, co może okazać się pomocne przy określaniu rzeczywistych nastrojów giełdowych i ewentualnym przewidywaniu powstania zjawiska, tzw. bańki spekulacyjnej. Tradycyjne metody prognozowania, nie uwzględniające nastrojów inwestorów oraz ich stosunku do ryzyka, mogą odnosić sukcesy jeżeli chodzi o badanie przyszłych i obecnych trendów rynkowych i hipotetyczne przenoszenie ich w przyszłość. Metody te są jednak w znacznej mierze bezużyteczne, jeżeli chodzi o przewidywanie nagłych załamań rynku. Analiza indeksów Arrowa-Pratta może wypełnić tą lukę.
Abstract	The aim of this paper is to present that althrough risk-aversion is considered as a highly known phenomenon, in emotional situations people tend to put at risk surprisingly much more assets of theirs than one may even expect. In emotionally overwhelming circumstances entities act as if they are guided by unusual or untypical preferences. What disproves the commonness of risk aversion are analogical behaviours of stock exchange players in financial markets and compulsive gamblers in everyday life. Over the last years a crucial role in the financial markets has beeen played by hedge funds. Methods commonly used and focused on the most aggressive and risky investments are speculation as well as leverage. Moreover, the futures exchange, which despite its noble and highly sophisticated assumptions triggered the process of trade in the pure risk, is developing. That is a natural reaction to the fact that nowadays the more common subject matter of futures contracts are not necessarily natural resources, currencies or stock exchange assets but rather debts themselves. More and more frequently the rational trade on the stock exchange gives its way to a speculative game, which may become a serious threat to the market equilibrium. There is a possibility of quantitively measuring the exchange players’ risk attidudes by introducing the Arrow-Pratt coefficient of absolute risk aversion (riskiness), which may be helpful at defining the real investors’ spirits and a potential speculative bubble effect. Traditional predictive methods, which exclude investors’ spirits and their risk attitudes, might be successful in terms of analysing past and future market trends as well as of making them applicable to the foreseeble future. Nevertheless, in respect of predicting a sudden market crash, techniques mentioned above - to a large extent - are rather useless. The analysis of Arrow-Pratt measures of absolute risk aversion (ARA) may provide theoretical as well as practical backgrounds to bridge the gap in the empirical data.
Cytowanie	Drabik E. (2009) Kumulacja ryzyka na rynkach finansowych jako zagrożenie równowagi rynkowej.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 1(50): 145-160
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n50_s145.pdf

Autor	Ryszard Jurkowski
Tytuł	Polityka w dziedzinie edukacji i kształcenia zawodowego
Title	Politics in the field of the education and professional educating
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Międzynarodowe akty prawne ustanawiają prawo do nauki, jako jedno z podstawowych praw podmiotowych człowieka i obywatela. Korzystanie z tego prawa powinno być zapewnione, wolne od dyskryminacji i powinno umożliwiać wszystkim efektywny udział w wolnym społeczeństwie. Istotnymi aspektami realizacji prawa do nauki powinny być: równa dostępność, jednakowy poziom i jakość nauczania. Prawo do nauki powinno służyć pełnemu rozwojowi osobowości ludzkiej, w tym w jak najpełniejszym zakresie rozwojowi talentów i zdolności umysłowych i fizycznych, w szczególności dla przygotowania jednostki i dla jej samoprzygotowania się do pełnienia roli zawodowej, zawodu, funkcji. Dla osiągania takiego celu konieczne jest takie ukształtowanie systemu edukacyjnego, jak również systemu rynku pracy, aby osiąganie zdolności do pełnienia roli zawodowej (zawodu, funkcji) mogło być realizowane w każdym okresie życia jednostki. Rozwój dostępności do oświaty oraz przyczynianie się do osiągnięcia wysokiej jakości edukacji i kształcenia zawodowego a także rozkwitu kultur państw członkowskich stały się zadaniami Unii Europejskiej. Edukacja, i jej jakość, została uznana za kluczową kwestią dla harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego społeczeństw i państw, dla zapewnienia, aby gospodarka Unii Europejskiej stała się najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gozpodarkę w świecie - gospodarkę opartą na wiedzy, a społeczeństwo stało się społeczeństwem wiedzy. Za zasadnicze cele rozwoju systemów edukacyjnych państw członkowskich uznano osiągnięcie najwyższego poziomu edukacji tak, aby mogła ona stanowić wzór dla całego świata pod względem jakości i użyteczności społecznej, zapewnienie kompatybilności systemów edukacyjnych, umożliwiającej obywatelom swobodny wybór miejsc kształcenia, a następnie pracy. Celom tym mają służyć: standaryzacja i unifikacja nauczania o wysokiej jakości, porównywalność kompetencji zawodowych, możliwość rozwijania kompetencji zawodowych przez całe życie. Cele te mogą być realizowane dzięki unijnym strategiom, programom i środkom, w szczególności dzięki środkom Europejskiego Funduszu Społecznego. Polski system edukacyjny gwarantuje realizowanie prawa do nauki według zasad określanych na podstawie przepisów prawa, co ma zapewniać jednakową dostępność, jednakowy poziom i jednakową jakość. Kształcenie może być realizowane w rozwiniętym systemie szkolnym, odpowiadającym standardom Unii Europejskiej oraz w jednostkach organizacyjnych, oferujących pozaszkolne formy kształcenia ustawicznego. Jakość w edukacji polskiej powinna być zapewniana poprzez przejrzystość, porównywalność i kompatybilność procedur nauczania, programów nauczania, kwalifikacji osób nauczających oraz uznawalność kompetencji w kontekście ponadkrajowego obszaru wiedzy. Prowadzi to do wniosku, iż badanie, stwierdzanie i dokumentowanie jakości w dziedzinie edukacji powinno być realizowane w czterech obszarach działalności edukacyjnej: system zarządzania jednostką edukacyjną, programy nauczania, personel edukacyjny (nauczający), jakość uzyskiwanych w systemie kompetencji osobistych i zawodowych. System oceny jakość nauczania w Polsce został oparty na dwóch filarach. Pierwszym z nich jest standard jakości nauczania określony przepisami prawa, który ma zastosowanie przede wszystkim w systemie szkolnym. Drugim z nich jest standard jakości nauczania określany Polską Normą lub wzorcami środowiskowymi, a który ma zastosowanie przede wszystkim w systemie pozaszkolnym. W moim przekonaniu, wysoka jakość nauczania może zostać zapewniona przez komplementarne stosowanie obu filarów oceny jakości we wszystkich jednostkach systemu edukacji.
Abstract	International legal documents are appointing the right to education, as one of essential legal rights of the man and the citizen. Using this law should be assured, free from the discrimination and it should enable the effective participation in the free society for everyone. Rights to education should be essential aspects of the realization: an availability, an identical level and a quality are leveling teachings. The right to education should serve the full development of the human personality, in the fullest scope for development of talents and intellectual and physical abilities, in particular for preparing the individual and for her self-preparing to perform the professional role, the job, the function. Such forming the educational system, as well as the system of the labour market is necessary for achieving such a purpose so that achieve the ability to perform the professional role (of the job, the function) could be realized in every lifespan of the individual. The development of the accessibility to the education and contributing to achieving the education by the high-grade and educating professional as well as of the bloom of cultures of member states became tasks of the European Union. The education, and its quality, was recognized as the crucial issue for the harmonious social-economic development of societies and states, for the assurance so that the economy of the European Union became most competitive and dynamic with economy in the world - with the economy based on the knowledge, and the society became the society of the knowledge. Achieving the high of educations was recognised as fundamental purposes of the development of the educational systems of member states this way, so that it can constitute the model for entire world in terms of qualities and the social usefulness, assuring of compatibility of the educational systems, enabling free choice of educating places for citizens, and then of work. They are supposed to offer purposes it: the standardization of teaching professional, the comparability competence for the high-grade, the possibility of developing professional competence by the entire life. These purposes can be realized thanks to union strategies, programs and means, in particular thanks to funds of the European Social Fund. Polish educational system is guaranteeing realizing the right to education according to principles determined on the basis of regulations of the law, what is supposed to provide with the identical availability, the identical level and the identical quality. Educating can be realized in the developed school system, agreed with the standards system of European Union and in organizational units, offering training forms of long life learning. The quality in the Polish education should be assured through the transparency, the comparability and the compatibility of teaching procedures, school curricula, classifications teaching persons and recognizing of competence in the context of the more than domestic area of knowledge. The conclusion is, that research, claiming and documenting qualities in the field of the education should be realized in four areas of the educational activity: the system of managing the educational unit, school curricula, the educational staff (teaching), quality of personal and professional competence get in the system. The system of the assessment was based by the quality of teaching in Poland on two pillars. From them a standard of teaching the quality is first, definite with regulations of the law which is applicable above all in the school system. Of them a standard of teaching the quality is second, determined with Polish Norm System or environmental models, and which is applicable above all in the training system. In my belief, the best quality of the teaching can be guaranteed by complementary applying both pillars of the assessment of the quality in all unit of an educational system.
Cytowanie	Jurkowski R. (2009) Polityka w dziedzinie edukacji i kształcenia zawodowego.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 2(51): 57-81
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n51_s57.pdf

Autor	Marek Niewęgłowski
Tytuł	Unijna polityka zatrudnienia a zmiany na polskim rynku pracy
Title	The union employment policy versus changes on Polish labor market
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Artykuł porusza kwestię zachodzących zmian na polskim rynku pracy. Wskazuje na niekorzystne zmiany w strukturze bezrobotnych wśród osób z wyższym wykształceniem. Sytuacja tej grupy bezrobotnych została przedstawiona na przykładzie rejonu siedleckiego, obejmującego obszar powiatu siedleckiego i miasta Siedlce. W artykule poruszone są kwestie działań, które należy podjąć, aby przeciwdziałać zwiększaniu liczby bezrobotnych z wyższym wykształceniem w Polsce. Zmiany te w pozytywny sposób powinny wpłynąć na dopasowania strukturalne na rynku pracy oraz proces adaptacji poziomu i jakości kształcenia do potrzeb rynku.W kreowaniu działań przeciwdziałających bezrobociu wśród osób z wyższym wykształceniem oraz wpływu systemu kształcenia na ten stan ważne zadanie można przypisać unijnej polityce zatrudnienia. Wspólnota Europejska poprzez środki pochodzące z różnych funduszy realizuje tą politykę. Są to pieniądze pochodzące m.in. z Europejskiego Funduszu Społecznego, Sektorowego Programu Operacyjnego – Rozwój Zasobów Ludzkich czy Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Ważne jest, zatem poznanie możliwości wykorzystania środków pochodzących z funduszy unijnych, które można wykorzystać w celu przeciwdziałania bezrobociu w Polsce.
Abstract	The article brings up the issue of changes taking place on Polish labor market. It shows negative changes in the structure of unemployment among people with university degree. The situation of this group of unemployed was shown based on Siedlce region including Siedlce district and town of Siedlce. The article raises the matter of action which should be taken to counteract the increase of the unemployed with university degree in Poland. The changes should positively influence on structural fits on the labor market and the process of adaptation the level and quality of education to the market needs.The activities taken to counteract the unemployment among people with university degree and the influence of education on this situation can be regarded as the results of the Union employment policy. The European Community accomplishes this policy thanks to money coming from different funds. The money comes from inter alia the European Social Fund, Sector Operation Program – Human Resource Development or the Community Initiative EQUAL. Therefore, it is important to get to know the possibilities of use money coming from the Union funds, which can be used in order to counteract unemployment in Poland
Cytowanie	Niewęgłowski M. (2009) Unijna polityka zatrudnienia a zmiany na polskim rynku pracy.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 2(51): 95-104
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n51_s95.pdf

Autor	Irena Jędrzejczyk, Jarosław Przybytniowski
Tytuł	Pośrednictwo ubezpieczeniowe w polskim obszarze Jednolitego Rynku Europejskiego
Title	Insurance intermediation in Polish area of the United European Market
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	Przedmiotem rozważań są zmiany w otoczeniu, które oddziałują na charakter i rolę pośrednictwa ubezpieczeniowego w polskim obszarze Jednolitego Rynku Europejskiego. Celem opracowania jest identyfikacja uwarunkowań i kierunków rozwoju pośrednictwa ubezpieczeniowego, ze szczególnym uwzględnieniem skutków wynikających ze zmiennego otoczenia dla struktury instytucjonalnej pośrednictwa
Abstract	In the paper authors presents changes in environment with affect character and role of insurance intermediation in Polish area of the United European Market. The aim of paper is recognize of condition and direction of development of insurance intermediation.
Cytowanie	Jędrzejczyk I., Przybytniowski J. (2009) Pośrednictwo ubezpieczeniowe w polskim obszarze Jednolitego Rynku Europejskiego.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 2(51): 173-183
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n51_s173.pdf

Autor	Mieczysław Łozowski, Zdzisław Obstawski
Tytuł	Podstawy budowy Wspólnego Systemu Ubezpieczeń Rolnych w Unii Europejskiej
Title	Foundations of creation the Common System of Agricultural Insurance in the European Union
Słowa kluczowe
Key words
Abstrakt	W krajach europejskich wśród największych zagrożeń dla produkcji rolnej i infrastruktury produkcyjnej zaliczane są zewnętrzne warunki klimatyczno-środowiskowe, w tym: intensywność opadów atmosferycznych, niekorzystny rozkład temperatur, wilgotność, nasłonecznienie, i często z tym związany stopień nasilenia występowania chorób i szkodników roślin. Czynniki te powodują m.in. huragany, gradobicia, susze, pożary, powodzie i wymarznięcia, pożary i inne klęski żywiołowe. Jednocześnie wśród specjalistów trwa dyskusja dotycząca zdefiniowania nowych zagrożeń produkcji rolniczej. Należą do nich zagrażające nie tylko rolnictwu, z dużą dozą pewności wywołane przez człowieka zmiany klimatyczne oraz coraz częściej wymieniane jako duże ryzyko nierozpoznany wpływ manipulacji genetycznych na środowisko. Analiza dotychczas istniejących systemów ubezpieczeń rolnych wskazuje na duże różnice pomiędzy poszczególnymi krajami. Wskazane w artykule zagrożenia zdaniem autora wymagają stworzenia teoretycznych podstaw wspólnego programu ubezpieczeń sektora rolnego dla wszystkich krajów Unii Europejskiej. Chcąc odpowiednio zarządzać ryzykiem w rolnictwie należy uwzględniać dwie podstawowe strategie. Dotyczą one programów dywersyfikacji produkcji lub strategii dzielenia lub odstępowania ryzyka takich jak uczestnictwo w funduszach i ubezpieczeniach wzajemnych, ubezpieczeniach komercyjnych, kontraktach produkcyjnych, lub transakcjach terminowych. Wymienione instrumenty zwłaszcza ubezpieczenia stosowane w ramach spójnego programu ochrony rolnictwa przed skutkami katastrof naturalnych stanowią główny przedmiot zainteresowania niniejszego opracowania. Ubezpieczenie, zdaniem wielu specjalistów jest najlepszym narzędziem zarządzania ryzykiem. Rządy w wielu krajach wspierają powstawanie systemów ubezpieczanie upraw i zwierząt hodowlanych, traktując to jako formę subsydiów i wspierania rozwoju rolnictwa. Wtedy ubezpieczenie podstawowych upraw funkcjonują często jako ubezpieczenie obligatoryjne lub w powiązaniu z kredytami udzielanymi gospodarstwom rolnym, zarówno zwykłymi, jak i częściowo refundowanymi przez poszczególne rządy. Ponadto w wielu krajach corocznie są dekretowane i zarządzane przez rządy tak zwane fundusze klęskowe.. Zauważyć należy, że taka ingerencja w rynek ubezpieczeniowy może niekorzystnie wpływać na rozwój rynku produktów ubezpieczeniowych w rolnictwie. Uznając ważność omawianych problemów Unia Europejska w ramach wspólnej polityki rolnej tworzy podstawy przepisów ogólnych (zgodnych z umowami WTO), regulujących wparcie 1 W geograficznym oglądzie tych ryzyk poprzez tworzenie map ryzyka pomagają nowoczesne systemy w tym: dane plonów z bazy danych Eurostat REGIO, FADN (Sieci Danych Rachunkowości Rolniczej), modeli agrometeorologicznych oraz zdjęć satelitarnych. publiczne w tym obszarze mające ułatwić zarządzanie ryzykiem związanym z produkcję rolną. Jednym z tematów rozważań gremiów odpowiedzialnych z wspólna politykę rolną jest stworzenie założeń do odpowiednich strategii zarządzania ryzykiem i kryzysami w sektorze rolniczym. W marcu 2000 Unia Europejska przedstawiła zbiór przepisów o pomocy państwa, regulujący możliwości finansowania pomocy dla rolnictwa z państwowych budżetów. I tak m.in. w rozdziale 11 znajdują się przepisy o warunkach przyznawania środków budżetowych na usuwanie strat w produkcji rolnej spowodowanych anomaliami klimatycznymi. Wszelkie ustalenia i propozycje rozwiązań z pewnością przejdą do etapu realizacji w odniesieniu do całej Wspólnoty. Zwiastunem może być opracowana w 2006 r przez, Parlament Europejski rezolucja w sprawie zarządzania ryzykiem w sytuacjach kryzysowych w rolnictwie (2005/2053(IN1)).
Abstract	External climatic and environmental conditions are considered the greatest threats for agricultural production and production infrastructure in European countries. They include intensity of atmospheric precipitation, unfavourable temperature distribution, humidity, sun exposure and, often connected with that, degree of occurrence of plant diseases and pests. Those factors cause, for example, hurricanes, hail, droughts, fires, floods, frosts and other natural disasters13. At the same time, there is a discussion among specialists concerning defining new threats to agricultural production. They include, posing threats not only to agriculture, to a large extent of certainty caused by man, climatic changes and, more and more often mentioned as a great risk, unrecognised influence of genetic manipulations on the environment. The analysis of existing agricultural insurance systems indicates big differences between individual countries. According to the author, the threats indicated in the article require creating theoretical foundations of the common insurance programme of the agricultural sector for all countries of the European Union. For proper management of risks in agriculture, two basic strategies should be taken into consideration. They concern programmes of production diversification or the strategy of sharing and transferring a risk such as participation in funds and mutual insurance, commercial insurance, production contracts, or futures market. The mentioned instruments, particularly insurances used within a consistent programme of protection of agriculture against effects of natural disasters, are the main subject of this study. Insurance, according to many specialists, is the best risk management tool. Governments in many countries support forming crop and livestock insurance systems, treating it as a form of subsidising and supporting the development of agriculture. Then the insurance of basic forms of crops often function as obligatory insurance or in connection with loans given to farms, both ordinary or partly refunded by individual governments. Moreover, so-called disaster funds are annually introduced and managed by governments in many countries. It should be noticed that such interference in insurance market may unfavourably influence the development of insurance products market in agriculture. Accepting the significance of the discussed problems, the European Union is creating, within the common agricultural policy, foundations of general provisions (in accordance with WTO agreements) regulating public support in this sector aiming at facilitation of risk management connected with agricultural production. One of the subject of considerations of circles responsible for the common agricultural policy is creating assumptions for appropriate strategies of risk and crisis management in the agricultural sector. In March 2000 the European Union presented a collection of regulations on the state support, regulating possibilities of financing assistance for agriculture from state budgets. In Chapter 11, for instance, there are provisions on conditions of granting budget means for removal losses in agricultural production caused by climatic anomalies. All decisions and proposals of solutions will certainly be carried out in relation to the whole Community. The herald may be the resolution prepared in 2006 by the European Parliament on risk management in crisis situations in agriculture (2005/2053(IN1)).
Cytowanie	Łozowski M., Obstawski Z. (2009) Podstawy budowy Wspólnego Systemu Ubezpieczeń Rolnych w Unii Europejskiej.Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing [t.], nr 2(51): 185-196
HTML	wersja html
Pełny tekst	PEFIM_2009_n51_s185.pdf